Morgunblaðið - 10.12.1950, Blaðsíða 5

Sunnudagur 10. des. 1950:
MORGUTSBLAÐIÐ
5
Skemtiieg minningabók
Endiirminningar frá ísluiuli
oj; Danmörkn. Eftir Vadi-
mar Erlendsson, lækni.
Iíókiuítgáfan Norðri.
YAI.DIMAR ERLENDSSON læknir
II Friðrikshöfn á Jótlandi er fvrir
löngu kunnur fyrir ýmsar ágætar rit-
gerðir er hann skrifaði i Eimreiðina
Og Ársrit Fræðafjelagsins á síniim
tíma. Og þeir, sem ferðast hafa um
Vendilsýslu hafa cft in’yrt íslenska
líekninn í Friðrikshöfn nefndan, og
Setíð með mikilli virðingu. En í þess-
Om einkennjlega fiskiroannabæ við
Kattegat hefur Valdimar étt heiroa
nærri fjörutíu ár og stundað lækning-
Br. Margir landar hans, sem koinið
hafa til Friðrikshafnar, liafa átt því
lóni að fagna að kynnast lionuin og
njola hinnar frábæru gestrisni lians
bg konu hans.
Nú hefur hann gefið út endurminn
Itigar sínar. Er það stór bók og rnynd-
ailega úr garði gerð á allan hátt og
skemmtileg með afbrigðum, en það
kemur engum á óvart, sem hafa lesið
feltthvað eftir höfundinn. Bokm er
SÍálfsævisaga, en inn i ævisöguna er
ofið margskonar frásögnum, sem
fcregða skýru ljósi yfir samtiðina, og
auk þess er hún krydduð fjölda af
skemmtilegum smásogum, þvi að
Valdimar hefur næmt auga fyrir því
Bpaugilega.
Valdimar er Norðurþingeyingur og
ólst upp i Kelduhverfinu þangað til
liann fór i Latinuskólann. Fyrstu i
kaflar ævisögunnar fjalla uni bernsku j
og æsku. Minnst er þar á marga ágæt
isinenn ,svo sem Benedikt Sveinsson
sýslumann og aðra forystumenn þjóð-
arirmar á þeim árum, en margir
þeirra þekktu föður hans og heim-
sóttu hann á ferðum sínum. Margt er
hnyttið í þeirri frásögn, eiijs og til |
dauriis kvæði það, er Benedikt las '
eitt sinn fyrir heimilisfólkinu í Ási.
Þuð var þannig. að fyrstu hókstaf-
ir hverrar hendingar mynduðu eina j
sctningu er hljóðaði svo: „Niður með '
stjórnina og fjandinn hafi kónginn!"
Annars var kvæðið hreinasta bull.
M innissta'ður verður manni einnig
grannleiti, fátæki piltui inn, sem kom
eitt sinn að Ási til þass að ræða um
skáldskap við húsbóndann og vildi '
eudilega verða skáld sjálfur. Hann
varð síðar frægur sem skáldsagnahöf-
undurinn Jón Trausti. Margt er skráð
um aldarhátt og venjur á þessum ár- ,
um, en hjer er ekki rúm til að fará ;
út í það. Næst segir frá dv’öld Valdi- j
mars í Reykjavik og skólavenmni.
Eru þar greinargóðar og giíðgjarnar
lýsingar á kennurunum, sem allir
voru þjóðkunnir menn, ýmist fyrir
ritstörf rða þátttöku í opinbefpm mál
fi'ramnalfl a hls. 13
1
//// / / #M I Iiltllllllluui
ENDURSKOBA ÞARF FRÆDSLU
HÆTTi 0G FBÆÐSLUKERFI
FRÆÐSLUKERFI okkar ís- hugsun og greipa alla í það meirihluti okkar vill halda á-
lendinga er margbrotið og ekki mót, sem einræðisherrann vill fram að njóta almennra mann-
síður kostnaðarsamt. Fjárfest- og þarf á að halda. Tækni nú- rjettinda, þá er ástæða til a£>
ingar á sviði fræðslumála hafa tímans gerir einræðisherrum reyna að sjá svo um. að fræðslu
verið gífurlegar. Nýjar og stór- óhugnanlega kleyft að ná til- kerfi okkar, sem á að verða
ar skólabyggingar risið víða, en gangi sínum á þennan hátt, eins þjóðinni til blessunar, verði
eru þó margar ófullgerðar. —jog dæmin sýna best. ekki notað eða til þess faliið,
Fyrir nokkru var það upplýst, ! En meðan við íslendingar að ræna ekkur þessum verð-
að 80 millj. kr. þyrfti til að njótum lýðrjettinda, og mikill mætum.
fullgera allar skólabyggingar,
Góð skreyting verslanna
setur svip sinot á bæiron
I NÓV. s. 1., var opnuð ný blóma-
túð i Bankastræti 7, moð mjög fjöl-
fcreyttu úrvali bæði afskorinna blóma
bg pottblóma, auk ýmiskonar leir-
*nuna. Ber hún nafnið „Eden“ og
yar þessi mynd tekin fyrir opnunina,
fen innrjettingu er afar smekklega
fyrir komið og getur talist til þess
Íbesta er nú þekkist í hliðstæðum j
yerslunum.
Það má með sanni segja, að blóma
yerslanir fari að setja svip sinn á hæ-
ínn og er það vel farið, þvi fátt prýð-
iír meira umhverfið og lýsir upp hinn
gráa stein, en blómin og grænar jurt-
ir hvort scm er inni eða úti og verð- i
Ur aldrei í of rii.um mæli, ,til yndis
bg fegurðarauj.a i hæ og byggð.
Hjer í hlaðinu og víðar hefir oft
f»orið á það minust, að höfuðboigin
iskkar þyrfti að vera betur uppijóm-
tlð í það minnsta aðal verslunargöt-
timar. Smekklegar ljósaauglýsingar
sjást hjer ekki nema í örfáum versl-
imum nje auglýsingaskilti sem nokk
tað kveður að, eða lýsir upp til muna
hið dimma skammdegi okkar. ,
Hjer eiga verslanir og önnur fyr-
írta ki ekki alla sökina, því það mun
yera svo til ófáaniegt hentugt efni
tól slíkra lýsinga nema fyrir offjár
bg mikla fyrirhöfn. En væri ekki at-
fcugandi fyrir hinar minni verslanir
fsem oft eru hlið við hlið, að koma
gjer upp sæmilega myadariegum ljósa
gkiltum til auðkenningar og augiýs-
ingar um leið og þeir leggðu sinn
skerf til að auka á gla>sibrag horgar-
innar.
Slíkum sameiginlegum ljósaskiltum
getur sem best í mörgum tilfellum
verið koroið fvrir ofarlega eða upp
á húsunum, þar sem skráð væri heiti
fyrirtækjanna er i byggingunum eru,
aðal vörutegundir eða umboð o. s. frv.
En hvað um það þá er gleðilegt
að sjá, að einmitt hin siðari ár,_ hafa
verið endurbættar og endurbyggðar
mjög smekklegar verslanir hjer í bæn
uni, þó enn sjeu hjer alltof margar
með lágkúrulegu útliti bæði innan
búðar og utan.
Hin nýja verslun „Eden“ í Banka
stræti er ein af þeim smekkiegri sem
hafið hafa starfrækslu upp á síðkast-
ið, enda má segja að minni vandi sje
að „dekorera“ blómaverslanir en
margar aðrar, og er það að vissu
leyti rjett. — En það er mikils virði
fyrir bæinn okkar og heildar útlit
hans, að ekki sje alltof mikið til spar
að við fyrirkomulag innrjettinga og
útlits verslananna, því þær setja ætíð
sinn svip á Reykjavik sem aðrar borg
ir og auglýsa nieira og núnna út á
við menningu okkar og smekkvísi. —
J>að hlýtur einnig að borga sig best
f.yrir versiun af hvaða tegund sem er
að kappkosta að liafa ekki aðeins góða
og fjölbreytta vöru, héldur einnig
hlýlegt umhverfi og viðmót í af-
greiðslu. — Þá hefir fyrirtækið i
lieild tileinkað sjer hinn rjetta glæsi-
brag i hvívetna eins og hjá menn-
ingarþjóð sæmir. E. M.
sem framkvæmdir væru hafnar
við. Hreppsnefndir hafa til til-
tölulega skamms tíma getað
hafið byggingar skólahúsa, jafn
vel án þess að spyrja’ríkisstjórn
og alþingi fyrst en heimtað
engu síður lögbundið framlag
ríkisins og þar með bundið rík-
issjóði miklar klyfjar. Núver-
andi stjórn hefur tekið fyrir
slíkt og er það vel, en vitleys-
an í fræðslukerfi okkar íslend-
inga er eklti bundin við of ör-
ar skólabyggingar eingöngu.
30—40 MILLJ. KR.
Eftir að skólabyggingarnar
eru komnar upp, kalla þær á
geysilegt rekstrarfje, til við-
haids og til upphitunar, þar
sem hverahita nýtur ekki, og
í laun kennara, ráðskonu og
Aðalfuradur H]eraðsam<
bands ungr. S]álfstæðism0
S L. SUNNUDAG var aðalfundur Hjeraðssambands ungra
Sjálfstæðismanna haldinn í samkomuhúsi Hveragerðis. —
Fundurinn var all vel sóttur af fulltrúum víða að úr sýsl-
unni, en auk þess sátu fundinn Ásgeir Eiríksson kaupm,,
Stokkseyri og Þorvaldur Ólafsson frá Arnarbæli. Fundurinrv
tók fyrir og ræddi ýms skipulagsmál sambandsins, svo og
önnur mál er varða fjelagsstarfsemi Sjálfstæðismanna al-
mennt í sýslunni.
Var áhugi manna mjög mik-'*>
ill fyrir því að halda uppi virki
fjelagsstarfsins og tóku þessir
til máls:
Ásgeir Eiríksson, Magnús
Sigurðsson, Gunnar Sigurðs-
135 kr. daglega að flytja börn-j valdur Ólafsson.
jumsjónarmanna. Dæmi erjson, Ólafur Jónsson, Jón Sig
meira að segja til, að það kosti urðsson, Leó Árnason og Þor-
- Lagðir vorú
sambandsins
og þeir samþykktir. Er fjár-
hagur sambandsins eftir atvik-
um góður
in að og frá skóla í einum fram reikningar
hrepp. Helming þessa borgar
j hreppurinn, hinn helminginn
I ríkissjóður. Fjárlagafrumvarp
það, sem nú liggur fyrir Al-
þingi, gerir ráð fyrir 30--40
millj. kr. til fræðslumála og

‘eru tæpast öll kurl komin til
i grafar.
I
HVAÐ FÁUM VIÐ
FYRIR PENINGANA
Það hlýtur þyí að yera korn-
inn tími til þess að sú spurn-
ing sje vakin í hugum manna.
Hvað fáum við fyrir pening-
ana? Fáum við betri og meiri
menntun? Ávaxtast þessir pen-
ingar i auknum manndómi og
lærdómi æskunnar í landinu?
Ef hægt væri að svara þessum
,spurningum játandi, þá mundu
fáir sjá eftir að vísu, háum fjár
upphæðum, sem fara til
fræðslumála.
VJELRÆN VERK-
SMIÐJUÍTROÐSLA
En það er grunur, raunar
almenn skoðun manna, að auk
in útgjöld vegna menntamála
hafi engan veginn í för með
sjer aukna eða belri menntun
æskulýðsins í landinu. Þvert
á móti er á það bent, að fræðsla
heimilanna og farkennara áð-
ur fyrr, þótt misbrestur hafi
víða verið á, hafi gefið be+ri
raun, veitt æskulýðnum iif-
andi menntun, fjörgandi
frkðslu, gagnstætt vjelrænni
verksmiðjufræðsJu, sem gætir
of mikið i núverandi fræðslu-
háttum.
ro it'i.rt pmn
HERRANNA
Vjelræn verksmiðjuítroðsla
þykir að vísu hentug með ein-
ræðisþjóðnm, sem áróðursmið-
stöðvar fyrir vaidhafanna. Þar
er það keppikeflið að ala upp
einlita hjörð, afmá sjálfstæða
ins sleit síðan fundinum og
þakkaði fundarmönnum kom~
una, og hvatti menn til einlægr
ar baráttu fyrir stefnumálum
Sjálfstæðisflokksins og bað
menn að minnast þess vel aíJ
stefna Sjálfstæðisflokksins
væri nú ekki fylgt nema acl
mjög takmörkuðu leyti í þessu
landi.
--------------------- I
STJORNARKJOR
Þá fór fram stjórnarkjör ög
var Gunnar Sigurðsson bóndi í j
Seljatungu, kjörinn formaður, j
en meðstjórnendur þeir:l
Magnús Sigurðsson, Stokkseyri,
Snorri Árnason, Selfossi, Helgi
Jónsson, Selfossi, Ólafur Jóns-
son, Selfossi, Jóhann Jóhanns-
son, Eyrarbakka og Leó Árna-
son, Hveragerði.
Varastjórn: Sturla Símonar-
son, Stokkseyri, Þorkell Jóns-
. son, Smjördölum, Georg Mikk-
elsen, Hveragei’ði, Jón Ólafs-
son, Geldingaholti, Guðm. G-
Ólafsson, Selfossi og Engilbert
Þórarinsson, Selfossi.
Endurskoðendur: Sigurður
Sighvatsson, Selfossi, Guðm.
Sigurjónsson, Selfossi.
UMRÆÐUEFNI
Fundinum lauk með því að
Þorvaldur Ólafsson frá Arn-
arbæli, flutti snjallt erindi, um
stjórnarskrármálið og öryggis-
mál landsins, var gjörður góður
rómur að máli hans og tóku
margir til máls á eftift frum-
— Stefnir
FYRIR nokkru er 3 .hefti tíma
rits Sjálfstæðismanna, Stefnir,
komíð út, og flytur að vanda
margar góðar greinar og
skemmtilegar sögur.
Nú er aðeins eitt hefti eítir
að koma út af þessurn fyrsta
árgangi nýja Stefnis, og hefir
tímaritið farið vel af stað. Nýt-
ur það og þegar mikilla vin-
sælda og bætast tímaritinu
stöðugt nýir áskrifendur. Enda
er það svo, að hver sá maður,
sem með þjóðfjelagsmálum vill
fyigjast, þarf að lesa Stefni, en
þar $r skýrt frá þjóðfjelagsmál
um á skemmtilegan og aðgengi-
legan hátt.
Þessvegna er það og
Stefnir hefir og komið róti
hugi andstæðinganna.
Nú er von á 4. og siðasta
hefti Stefnis í þessum mánuði.
Nýir áskrifendur fá allan ár-
ganginn, fjögur hefti, fyrir hit>
laga áskriftargjald, 25 kr. Er
nýjum áskrifendum veitt mót
taka á skrifstofu Sjálfstæðis-
flokksins, Thorvaldsensstræti 2,
mælanda. Formaður sambands- simi 7100.
• • . - V/*;
m
Hinn fyrstí opinberi í
CJqanieihur í ^JCriáthon u uqsLidi
o
?on uíicjákí mju
Landakoti
þr;
DR. VICTOR URBÁNCIC
leikur '
verk eftir J. S. Bach, J. N. David, W.Æortner og Vivaldi.
Aðgöngumiðar fást í versiunum. Sigf. Eym. og Isafoldar.
<$>«K
JAxí