Morgunblaðið - 12.12.1950, Blaðsíða 8

8
MORGUtS BLAÐíf
Þriðjudagur 12. des. 1950
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna með Lesbók.
”^r'iar: ÚR DAGLEGA LÍFINU
Höft og ábyrgðarleysi
í»Ó AÐ þau fjölmörgu höft, sem sett hafa verið á athafna-
frelsi íslendinga, kunni að hafa verið óhjákvæmilegt neyð-
arúrræði, þegar þau voru sett, getur enginn með góðri sam-
visku haldið því fram að þau hafi stuðlað að aukinni á-
byrgðartilfinningu þjóðarinnar. Hitt mun sanni nær, að
þau hafi átt ríkan þátt í að auka ábyrgðarleysi í þjóðfje-
laginu og virðingarleysi fyrir lögum og heiðarleik í við-
skiptum.
í þjóðfjelagi, þar sem öllu einstaklingsframtaki á sviði
verslunar og viðskipta eru settar mjög þröngar skorður, er
mjög hætt við því að mikið kapp verði lagt á að sniðganga
hinar ófrjálslegu reglur, boð og bönn. Það leiðir aftur tií lög-
brota og spillingar, sem ómögulegt er að uppræta með
ströngu eftirliti eða þungum refsingum. Löggjöf, sem er í
andstöðu við iögmál viðskiptalífsins, og jafnvel sjálft eðli
fólksins, er ómögulegt að framkvæma.
Sannleikurinn er sá, að haftaskipulag það, sem nú ríkir
í þessu þjóðfjelagi, hefur gert það að hálfgerðum óskapn-
£ ði. Það er samsuða af ófrelsi hins sósíalistiska skipulags
og frjálshyggju sjereignarskipulagsins, sem engan veginn
nýtur sín eins og málum er nú komið.
Þegar lögin um gengisbreytingu voru sett á s. 1. vetri, var
einn megintilgangur þeirra að skapa jafnvægi í efnahags-
málum þjóðarinnar og hverfa til aukins frjálsræðis, ekki að-
eins í verslun og viðskiptum, heldur og í athafnalífi hennar
yfirleitt.
Enda þótt óviðráðanleg atvik hafi valdið því, að árang-
ur þessarar löggjafar hafi orðið minni en vænta mátti, er
þó tímabært orðið að athuga, hvort ekki sje unnt að hverfa
að einhverju leyti frá núverandi haftaskipulagi. Á Alþingi
virðist ríkja á þessu vaxandi skilningur. Nýlega hefur verið
samþykkt í Neðri deild frumvarp um að undanþiggja hag-
kvæmar smáíbúðir fjárfestingarleyfi. Er það spor í rjetta
átt. Væntanlega nær það lagagildi. En einnig á sviði versl-
unar- og viðskipta þarf að hverfa til aukins frjálsræðis. Það
mundi áreiðanlega stuðla að bættu verslunarástandi og auk
þess útrýma því ábyrgðarleysi, braski og spillingu, sem
haftastefnan hefur leitt yfir þjóðina.
Úrslitin verða í Evrópu
í MERKRI ræðu, sem Winston Churchill hjelt í breska þing-
inu á 76. afmælisdegi sínum hinn 30. nóvember s. 1., lýsti
hann þeirri skoðun sinni, að „það væri í Evrópu, sem að
rás heimsviðburðanna yrði ákveðin". Hinn mikli breski
stjórnmálamaður ljet jafnframt í ljós það álit sitt, að mögu-
legt ætti að vera að semja um friðsamlega lausn Kóreu-
málsins.
Þessi ummæli Winstons Churchills hljóta í senn að hvetja
þjóðir Evrópu til enn aukinnar varúðar og eflingar varna
sinna, og vekja nokkra von um að sá eldur, sem nú geysar
í Kóreu, verði slökktur áður en að hann nær að kveikja
þriðju heimstyrjöldina. Þess er þó að gæta, að Churchill
talar þarna fyrst og fremst sem málsvari Evrópu. Hann
vill að hvorki hinar vestrænu lýðræðisþjóðir, nje samtök
Sameinuðu þjóðanna, láti ofbeldisaðgerðir kommúnista í
Kóreu flækja sig um of í mál Asíu. Með því telur hann
að athygli þeirra sje um of beint frá þeim heimshluta, þar
sem hann telur að rás heímsviðburðanna verði ákveðin.
Það er álit margra stjórnmálamanna víðsvegar um heim,
að Rússar hafi teflt Kínverjum gegn Sameinuðu þjóðunum í
Kóreu fyrst og fremst til þess að veikja samtökin og draga
athygli þeirra frá þeim hlutum heimsins, sem þeir sjálfir
byggja sjer til hreyfings í, þegar að þeir telja hið rjetta
augnablik runnið upp. En þó þessi áform sjeu hin lævís-
legustu, er óhætt að fullyrða, að forystumenn lýðræðisþjóð-
anna gangi þeirra ekki dulin. Hinsvegar töldu þeir alla
undansláttar- og friðþægingarstefnu gagnvart ofbeldi og
innrás kommúnista í Kóreu óhugsandi. Þessvegna hófu
Sameinuðu þjóðirnar aðstoð við þann aðilja, sem að ósekju
var ráðist á og höfðu gjörsigrað ofbeldisliðið þegar kínversk-;
ir kommúnistar sendu milljónaheri inn í Kóreu,
VIRTIST ALLT VERA í LAGI
UNGUR athafnamaður, sem hefur útsýni yfir
Reykjavíkurhöfn frá skrifstofu sinni, hringdi
á dögunum í vin sinn og sagði við hann:
„Skrepptu hingað til mín sem snöggvast,
ef þú hefur tíma, jeg ætla að sýna þjer svo-
lítið- sem jeg veit að þú hefur gaman af að
sjá^.
Þegar vinurin kom í skrifstofuna, leiddi at-
hafnamaðurinn ungi hann að skrifstofuglugg-
anum og benti horjum yfir höfnina.
„Jeg get ekki sjeð annað en að það sje allt
í lagi með okkar þjóð á meðan þannig geng-
ur“, sagði hann. „Eða hvað finnst þjer?“
•
„ . . . FLUTU MEÐ FRÍÐASTA
LIÐI . . . “
ÞAÐ, sem gaf að líta við höfnina þenna vetr-
armorgun var sannarlega hughreystandi á
tímum þess eymdar- og volæðishjals, sem
allsstaðar heyrist nú.
Fimm nýsköpunartogarar voru í höfninni,
allir sökkhlaðnir af góðfiski. Reykjarstrókur-
inn stóð upp úr Hæringi, sem ekki hafði við
að mala gull. Við bryggjurnar lágu síldarbát-
ar, en sjómenn voru að hrista litlu silfurfisk-
ana úr netjum sínum. Við hafnarbakkana
lágu millilandaskip og losuðu varnig frá út-
löndum, eða tóku afurðir um borð.
•
MÆLT í MILLJÓNUM
ÞEIR, sem hæsta tala um að „dauð hönd“
hvíli yfir öllu ættu að ganga sjer niður að
höfn einn góðvirðismorgun, þegar líkt stend-
ur á og hjer var lýst að framan. Eða láta segja
sjer hvernig umhorfs hefur verið í verstöðv-
unum við Faxaflóa í haust.
Fyrir síldina, sem komið hefur á land í
verstöðvunum hjer sunnanlands í haust og í
vetur fást 40 milljónir í erlendum gjaldeyri.
Það er ekki of mikið sagt, að hver togari skili
á land verðmætum, sem nema frá 1 milljón
upp í 2VZ milljón mánaðarlega.
•
ÁSTÆÐLAUST AÐ VÍLA, EF
ER EKKI ástæðulaust að víla og vola á með-
an þannig gengur? Trúlegt. Að minnsta kosti
er eitthváð bogið við þetta allt saman, ef þióð
in getur ekki litið björtum augum á tilveruna
og framtíðina.
En hitt verða menn einnig að hafa hugfast,
að það er oft erfiðara að gæta fengins fjár,
en afla. Það er tilgangslítið, þótt nýju tog-
ararnir skili á land fiski, sem verður 2%
milljón króna virði í útflutningi, eins og tog-
arinn Bjarni Ólafsson gerði, ef ekki er rjett
og vel haldið á þvi fje.
Skammdegið svart, leggst þungt á marga
um þessar mundir, en bráðum fer daginn að
lengja á ný og ástæða er til að halda, að kom-
ið sje að vetrarsólhvörfum í því skammdegi,
sem ríkt hefur yfir afkomu íslgnsku þjóðar-
innar undanfarið, ef rjett er á haldið.
•
ÁHUGAMÁL FANGANS
FANGI á Litla-Hrauni skrifar „Daglega líf-
inu“ á þessa leið:
„í löndum kaþólksra manna hefur árið,
sem er að líða verið nefnt heilagt ár og haldið
upp á það meðal annars með því að gefa föng-
um upp sakir. Hvort eigum við lútherstrúar-
menn, sem erum fangar fyrir afbrot okkar,
von á slíkri hátíð, að til mála komi að forseti
og ríkisstj. veiti sakamönnum uppgjöf? Veik
von nm það hvarflar stundum að okkur föng-
um hjer og þá ef til vill ekki síst, er líða fer
að ljóssins og frelsisins hátíð“.
Þetta segir fanginn í brjeíi sínu og get jeg
ekki annað, en orðiðp að beiðni hans og birt
hjer.
NÚ ÞYKIR SMJÖRLÍKIÐ
SMÁTT' SKAMMTAÐ
MARGRI húsmæðurinni var ð það gleðiefni,
er tilkynnt var á dögunum, að aukaskammt-
ur væri veittur af sykri og smjöri fyrir jólin.
Það kemur sjer ábyggilega vel.
En gleðin hefði orðið meiri, ef hægt hefði
verið að bæta við klípu af smjörlíki.
Það verður minna úr jólabakstrinum, en
ella hefði orðið á mörgum heimilum, sökum
smjörlíkisskorts til bakstursins.
Er nokkur von til að úr því megi bæta, þótt
ekki sje nema örlítið!

Tveir breskir togarar
stranda á Vestf jörðum
Báðir komusf affur úf af eigin rammieik,
en annan rak iiflu síðar á iand ððru sinni
EINS OG frá var skýrt í blaðinu á sunnudaginn, rak breska
togarann „Northern Spray“ upp á Norðurtangarif við ísafjarð-
arkaupstað s. 1. laugardag, en tókst aftur af eigin rammleik að
ná sjer á flot. Hann komst þó aðeins rjett út fyrir brimgarð-
inn og lagðist þar. Síðar um kvöldið rak svo togarann aftur á
land á sama stað. Um það segir í skeyti frá frjettaritara blaðs-
ins á ísafirði í gær:
Skipstjóri taldi ekki ástæðu
til að yfirgefa skipið og vildi
bíða háflæðis, enda kom að því
að skipið losnaði af eigin ramm
leik um kl. 20 og hjelt til Pat-
reksfjarðar og kom þangað kl.
23. Skipið virðist vera óskemmt
með öllu, en nóttina áður en
það strandaði lenti það í fár-
viðri út af Patreksfirði og missti
björgunarbát sinn, en mun fá
annan á Patreksfirði.
Kl. 22 um kvöldið rak togar-*----------------------------—
ann aftur upp á rifið og stend- standa vonir til að hægt verði
ur nu um 150—200 m. undan
húsinu Fjarðarstræti 14 á ísa-
firði. Veðurhæð var mikil og
sjórót.
Kl. 4 óskaði skipstjórinn eft-
ir aðstoð Slysavarnardeildar-
deildarinnar á ísafirði til að
bjarga skipshöfninni í land.
Brá björgunarsveitin skjótt við.
Skutu skipverjar í land línu og
var búið að bjarga allri skips-
höfninni, 20 mönnum, í land kl. I
10 á sunnudagsmorgun. Allir
að ná honum á flot á flóðinu í
kvöld.
Skipstjóri á „Northern
Spray“ er Sverrir Ebenesar-
son, stjúpsonur hins kunna
skipstjóra Ágústar Ebenesar-
sonar frá Grimsby.
ANNAR TOGARI
STRANDAR í ARNAR-
FIRÐI
Á sunnudag strandaði annar
breskur togari í Arnarfirði,
voru mennirnir óþjakaðir, er í „Wyre Warrior“ frá Fleetwood.
land kom.
lí skeyti frá frjettaritara vorum
Nokkrir breskir togarar, svo á Patreksfirði segir:
og björgunarskipið María Júlía | — Skipið strandaði við
lágu á ísafjarðarhöfn, þegar Álftamýri í Arnarfirði kl. 16 á
togarinn strandaði, en treystu
sjer ekki út fyrir vegna veð-
urofsans.
í morgun var farið að vinna
að björgun togarans. Var kom-
ið fyrir dráttartaugum milli
hans-og
lágu úti
sunnudag í byl og stormi, en
lenti í sandfjöru. Skömmu áð-
ur en skipið strandaði sýndi
djúpmælir 56 faðma, enda er
mjög aðdjúpt þarna.
Rjett eftir strandið lægði
breskra togara, sem'mjög mikið, og þegar togarinn
firðinum, en ekki Marz frá Reykjavík kom á vett
reyndist unnt að ná honum út vang stuttu síðar til aðstoðar,
á flóðinu í morgun. Er nú unn- ef með þyrfti, var einnig kom-
ið að því að ljetta hann með því inn að skipshliðinni trillubátur
að dæla úr vatnstönkunum.1 úr landi.
Hafnarmannvirki
skemmasl — Trilhi-
bátar fýnast og
sökkva
AKUREYRT. 11. des. — Norð-
an stórviðrið, sem gekk hjer
yfir s. 1. sunnuda", er eitt hið
mesta, sem komið hefur hjer
um margra ára skeið. Talsvert
tjón varð af völdum siógangs.
Skemmdir urðu á bryggju
KEA á Oddevrartan^a. Sjór-
inn sópaði deWj af bryggjun-
um og flæddi inn í nærliggj-
andi gevmsluhús.
Á Dalvík urðu nokkiar
skemmdir á hafnarffarðinum,
en órannsakað hvað miklar. Þá
liðaðist þar og í sundur geymslu
skúr á s.iávar^ambinum, eftir
að sjórinn hafði grafið grunn-
inn undan því.
Trillubátur tvndist af leg-
unni í Grenivík. Ennfremur
sökk trillubátur við Hrísey og
sá þriðji við Hauganes.
I Húsavík rak vjelbátinn
Smára á land og þrír trillubát-
ar sukku.
Rafmagn er nú skammtað á
Akureyri. Fá bæjarhverfin raf-
magn 2 klst. í senn til skiptis,
—H. Vald.