Morgunblaðið - 11.01.1952, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 11. des. 1952
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 18.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið. Kr. 1,25 með Lesbók.
YNGSTA KONUNGS
RÍKI VERALDAR
A
Otti kommúnista við ssmtök
ÞAÐ ER engin nýlunda að
kommúnistar beini óhróðurs-
áróðri sínum að samtökum Sjálf-
stæðisverkamanna og þá sérstak-
lega Óðni, félagi þeirra hér í
Reykjavík. Þróttmikil starfsemi
þessa félags og ráunhæf barátta
þess í þágu verkalýðsins er gló-
andi fleinn í holdi fimmtu her-
deildarinnar.
Friðleifur Friðriksson, for-
maður Vörubifreiðastjórafélags-
ins Þróttar, ritaði í fyrradag
mjög greinargóða grein hér í
blaðið, um markmið þessara sam
taka Sjálfstæðisverkamanna.
Hann færði rök að því, að bar-
átta félagsins hefur jafnan stefnt
að því að bæta aðstöðu verka-
manna og sjómanna, koma fram
ýmsum mikilsverðum hagsmuna-
málum þessara stétta.
Friðleifur Friðriksson benti
m. a. á forystu Óðins um raun
hæfar aðgerðir í atvinnumál-
um reykvískra verkamanna.
Um slíkar aðgerðir hefur fé-
lagið haft góða samvinnu við
forráðamenn bæjarins, sem
jafnan hafa verið reiðubúnir
til samstarfs við verkamenn
um þessi mál. Sjálfstæðis-
verkamenn hafa þannig ævin-
lega gert baráttuna gegn at-
vinnuleysi og afleiðingum
þess að höfuðatriði í félags-
starfi sínu. En aðferð þeirra í
þeirri baráttu hefur verið allt
önnur en kommúnista. Þeim
hefur verið það ljóst, að grund
völlur tryggrar og varanlegr-
ar atvinnu er heilbrigður
rekstur atvinnutækjanna. Þess
vegna hafa menn eins og Frið
leifur Friðriksson ekki hikað
við að benda á, hversu grunn-
færnisleg sú hagsmunabar-
átta sé, sem eingöngu miðast
við krónutölu tímakaupsins.
Sjálfstæðisverkamenn hafa
bent á, að þó hátt tímakaup sé
að sjálfsögðu æskilegt og eðli-
legt sé að berjast fyrir þvi, þá
skipti hitt þó meginmáli að fram-
leiðslustarfsemi þjóðarinnar sé
rekin þannig að hún geti greitt
það. Ef atvinnutækin stöðvast
vegna of mikils framleiðslukostn-
aðar er verkamönnum lítið gagn
að háu tímakaupi á pappírnum.
Það bætir ekki úr böli atvinnu-
leysisins. |
Þetta þýðir engan veginn það
að Sjálfstæðisverkamenn vilji
afsala sér og stéttaubræðrum
sínum réttlátri hlutdeild í þjóð-
artekjunum. Þeir telja þvert á
móti að kaupgjaldið eigi að vera
eins hátt og arðurinn af starfi
þjóðarheildarinnar leyfir. Á þess
um grundvelli berjast þeir fyrir
traustu og réttlátu þjóðfélagi,
sem veiti verkamönnum sínum^
og öðrum launþegum öryggi um j
afkomu sína og góð og þroska-
vænleg lífskjör.
Friðleifur Friðriksson vekur
athygli á því, hversu mótsagna-
kennd hin svokallaða „kjarabar-
átta“ kommúnista sé. Þeir krefj-
ist aukins kostnaðar við þær
framkvæmdir, sem verkamenn
hafa aðalatvinnu sína við. Hins-
vegar láti þeir öllum illum látum
þegar afla eigi fjár til þess að
standa undir þessum kostnaði og
halda framkvæmdunum áfram.
Hann bendir einnig á, að verka-
mönnum sé lítil stoð í vísitölu-
uppbótum, sem allar séu étnar
I EYÐIMORK Norður-Afríku við
strönd Miðjarðarhafsins var síð-
ustu daga desembermánaðar
stofnað nýtt ríki, Sameinaða kon-
ungsrikið Líbía. Þetta er fyrsta
ríkið, sem stofnað er beinlínis
fyrir atbeina Sameinuðu þjóð-
anna. . .......
Þrjú landssvæði, sem mikið
komu við sögu í síðustu heims-
styrjöld, Cyrenaika, Trípólitanía
og Fezzan, hafa nú verið samein-
uð undir konungsstjórn Idris I.
eða Sayds Múhammeds Idris ol
Mahdi el Senussi, emírs af Cyr-
enaika, sem um langt skeið hef-
upp af vaxandi dýrtíð og hafi verjð ancHegur og stjórnmála-
þar að auki í för með sér þverr- le§ur le}ð}°gl Muhammeðstruar-
andi framkvæmdir og atvinnu. | mfnua a bessum sloðum.
| Formaður Þróttar gerir einnig' 1 Tlipoh og Ben«hazl- sem eru
að umtalsefni þátt Óðins í bar-
áttunni fyrir framkvæmdum í
húsnæðismálum. Greinir hann
réttilega frá því, að samtök Sjálf
stæðisverkamanna hafa átt rikan
jhlut í þeim aðgerðum, sem bæj-
arstjórn Reykjavíkur hefur haf-
izt handa um til útrýmingar
heilsuspillandi húsnæðis og
stuðnings við efnalítið fólk, sem
er að reyna að eignast þak yfir
höfuðið.
Það er engin tilviljun, að
Friðleifur Friðriksson er einn
þeirra verkalýðsleiðtoga, sem
mests trausts og álits njóta
meðal stéttar sinnar og annara
launþega. Málflutningur hans
byggist fyrst og fremst á raun
hæfu mati á aðstöðu verka-
Jýðsins til þess að treysta hag
sinn og koma málum sínum
fram. Hann hefur heldur ekki ,,, ,,, .
hikað við að koma jafnan ™USSoIl!n reyndl a,ð gera ^b.u
fram af einarðleik og hrein- °ð íymmyndarnylendu. Hann
skilni. Um kommúnista og gera bryr og veg., og hyatt.
iðju þeirra hefur hann ekki ítalska borfara.t,,í að setjast að
talað neitt tæpitungumál. 1 ,and,nu;Aðgleymd.
Hann hefur flett miskunnar- bann ,ekkl að ,,ata re,sa slgur-
laust ofan af svikráðum þeirra boga 1 eya.mork.nni ser t.l he.ð-
við hagsmuni almennings.
Þessvegna hafa þeir oft ein-1
beitt áróðri sínum gegn hon- tvær stærstu borgir hins nýstofn-
um. En það er ánægjulegt aða ríkis, sátu til íorna skatt-
tímanna tákn að einmitt í því landsstjórar Fönikíumanna, róm-
félagi, sem Friðleifur liefur versku keisaranna og Ottóman-
starfað í, er nú svo komið að anna og enn má sjá víða í land-
kommúnistar treysta sér ekki inu ýnasar menjar nýlenduveldis
lengur til að bjóða fram lista . Mússólínis.
til stjórnarkjörs. Listi Friðleifs
Friðrikssonar varð því sjálf- j FÆDD I ORBIRGÐ
kjörinn þar að þessu sinni. | Líbía á það sammerkt með
Er það mikill persónulegur öðru ungviði í arabíska heimin-
sigur fyrir hann og samstarfs- um, að hún er fædd í örbirgð og
menn hans. I vanþekkingu. Möguleikar lands-
Kjarni málsins er sá, að sam-11US új að verða bjargálna i sam-
tök Sjáifstæðisverkamanna hér í fclagi þjóðanna eru ekki miklir
FYR5TA RKKIÐ SíM SIOFHAÐ ER MED ATBEIHA S.Þ.

Reykjavík eru stöðugt að eflast.
Þeim verkamönnum fjölgar óð
og án hjálpar er slíkt óhugsandi.
En þrátt fyrir það eiga fákunn-
um, sem skilja, að þau berjast andl lbuar Mndsins sitt sjálf
raunhæfri baráttu fyrir hags
munum þeirra, fyrir atvinnuör
stæðishugtak — istiqlal. — Því
miður virðist flest skorta, til þess
yggi gegn atvinnuleysi, fyrir 1 að hað Setl orðið að veruleika í
íyrir bættri aðbúð þeirra gegn Þessu hrjostuga landi, sem er lít-
öryggisleysi, fyrir bættu húsnæði lð annað en sandur °g nokkrar
gegn heilsuspillandi húsnæði mennmgarsnauðar, hrorlegar
0 g £rv | borgir við sjavarsiðuna.
Af öllu þessu sprettur ótti *
kommúnista við þessi samtök. j . ,
Það var m. a. vegna giftudrjúgs I 1 landinu ,eru englr æðrl skolar
starfs þeirra, sem kommúnistar Iog menntaskolalærðir menn eru
misstu völdin í Alþýðusambandi taldlr Vera innan Vlð :20 meðal
íslands oe fiölmöreum verkalýðs 1 helrrar Þl°ðar. sem byggir land-
isianas og Ijoimorgum verkaiyðs ið Ta]ið gr gð þar géu 3 lögf ð_
samtokum, bæði her í Reykjavik . „ .
oe víðsveear um land Það er 1 ingar’ en enginn llbiskur læknir,
g„ , g , . , ef i verkfræðingur eða lyfjafræðing-
vegna þess, sem þe.r eru nu a ur fyrirfinnst. Af ramlega ein^
undanhaldi i yerkalyðssamtok- j milljón landsmönnum kunna að.
unum. Verkamenn vilja raun-!cins 250,000 að skrifa nafnið siff.
hæfa barattu fynr bættum hag Hinir nota fingraför sín til undir-
sínum. Þeir vilja hinsvegar ekki kriftar Augnasjúkdómar herj
byggia a yfirborðs- og æsinga 1
stefnu kommúnista
hlutar bændur eða hjarðmenn,
sem reika um eyðimörkina milli
vinjanna með búfénað sinn.
Milli Trípólí, stærstu borgar
landsins og Fezzan, sem er stærst
jhinna þriggja fylkja ríkisins, er
hvorki talsíma-, ritsíma- né út-
varpssamband og yfirleitt má
segja að úlfaldinn sé enn aðal-
’ samgöngutæki landsmanna. Þótt
| undarlegt megi virðast eiga fylk-
jin þrjú fátt eitt sameiginlegt og
j hafa aldrei verið undir sameigin-
|legri stjórn fyrr _en Mússólíni
kom til skjalanna. í Trípóiítaníu,
sem er fjölmennasta fylkið, búa
um 800,000 manns, í Cvrenaika
um 300.000 og innan við 50.000
í Fezzan.
AÐDRAGANDI
Aðdragandi þess að sjálfstætt
ríki hefur nú verið stofnað í
Líbíu undir handarjaðri Samein-
uðu þjóðanna er í stuttu máli
þessi: Smáríkin á þingi Samein-
uðu þjóðanna undir íorystu
Arabaríkjanna og rómönsku land
anna í Ameríku fengu samþykkta
ályktun árið 1949, þar sem gert
var ráð fyrir, að sjálfstætt ríki
yrði stofnað í Líbíu eigi síðar en
1. janúar 1952. Sameinuðu þjóð-
irnar sendu síðar umboðsmann
sinn á vettvang, Hollendinginn
Adrían Pelt, sem verið hefur að-
stoðarritari Sameinuðu þjóðanna.
I fylgd með honum var hópur sér
fræðinga, sem vann undir stjórn
hans að undirbúningi að stofnun
nýja ríkisins. Kallað var saman
bráðabirgðaþing 60 Líbíumanna,
20 frá hverju fylki, þar sem
akveðið var, að stofna konungs-
ríkið Libíu. Samþykkt var upp-
kast að stjórnarskrá, sem sniðin
var eftir stiórnarskrám vest-
rænna lýðræðisríkja og ráðgert
að stofna til almennra kosninga í
landinu. Þá var og ákveðið á þing
inu, ágreiningslaust, að Múham-
með Idris skyldi tekinn til kon-
ungs.
KONUNGURINN
Idris konungur er 62 ára nð
aldri, lærður maður og vel kunn-
andi og hefur verið leiðtogi Sen-
ussi-ættbálksins í tveim styrjöld-
um gegn ítölum. Han'n hefur nú
búið sér konungshöll úr gömlum,
ítölskum hermannaskálum í ná-
grenni Benghazi. Idris er hlyntur
Vesturveldunum og byggir vonir
sínar að verulegu leyti á aðstoð
Framh. á bls. 7
Velvakandi skrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Gert hreint við
bæjardyrnar
ALLT af hefir þótt mannsbrag-
ur að því, að menn gerðu
hreint fyrir sínum dyrum, og
svo mun enn um ókomin ár. Líka
er fróðlegt að veita því athygli,
hvernig hverjum einum ferst það
úr hendi.
meiri hluta þjóðarinnar og eru
/.*. i eigi færri en 10% landsmanna
Oðinn, felag Sjalfstæðis- , blindir af þeim sökum
verkamanna og sjomanna .| Þjóðartekjurnar eru lægri en í
Reykjavik, hefur þvi unnið , nokkru öðru Arabaríki og síðan
mikið og gott starf i þágu a dögum Mússólínis eru ítalskir
verkamanna i Reykjavík og menn ennþá ansráðandi á ýms-
allra þeirra, sem raunverulega um sviðum atvinnulífsins. í land-
vilja umbætur^ og öryggi í inu, Sem Mússólíni ætlaði að i
þágu verkalýðsins í landinu. gera að fyrirmyndar nýlendu }
Þessu starfi mun félagið halda dveljast tæplega 50.000 ítalir og
afram._ Hropyrði og áróður hafa þeir með höndum mörg
kommúnista gegn því mun hæstlaunuðu störfin, eiga beztu
aðeins skapa því aukið traust býlin og stjórna arðvænlegustu
og fylgi meðal hugsandi fyrirtækjum landsins. Af Líbíu-
manna, mönnum eru um það bil 4/5
Gert hreint fyrir dyrum.
Eg vil að þessu sinni leiða hugi
manna að því sérstaklega, hvern-
ig mönnum tekst að gera hreint
við bæjardyrnar sínar, varin-
helluna og hlaðið.
Og við athugun kemur gréini-
lega í ljós, að sú hreingerning er
með ýmsum hætti engu síður en
aðrar.
Hvernig væri að taka
sér reku í hönd?
ASUMRUM safnast ryk, sandur
eða aur við dyrnar þínar og
nábúans, lika á gangstéttina með
fram húsinu. Öðrum árstíðum
fylgir vatnselgur, svellalög eða
eitthvað enn annað. Stundum
líka snjór eins og núna.
Og þá er ekki úr vegi að spyrja:
Hefir þú gert hreint fyrir þínum
dyrum? — Sumum er metnaðar-
mál að halda öllu þrifalegu kring
um húsin sín, og ef til vill segir
einhver, að það geti beðið sum-
arsins.
En það getur líka verið leiðin-
legt að hafa subbulegt við dyrn-
ar sínar að vetrarlagi. Miklu
skemmtilegra væri, að menn
tækju sér reku í hönd og mok-
uðu hressilega gagnstéttina sína
og svo vitaskuld tröppurnar.
ISneri frá ásamt fleirum
17" ÆRI Velvakandi. Ég .er einn
þeirra, sem ætlaði mér að
1 nota Bæjarbókasafnið eða útibú
þess, sem er í Kleppsholtinu.
Sagt var, að það væri opið til af-
nota frá 6—7 e. h. alla virka daga
nema laugardaga.
Ég þekki ekki þann mann, sem
á að sjá um útlán bókanna úr
safninu. Komið hefir þar til
þeirra hluta unglingspiltur, prúð-
ur og góðlátlegur, en sá ljóður er
þó ó ráði hans, að hann opnar
stundum ekki á réttum tíma.
Seinast 2. þ. m. kom ég að lok-
uðum dyrum safnsins kl. 10 mín-
útur gengin í sjö. Voru þá fyrir
þar 3 stúlkur. Gekk ég þarna um
nokkurn tíma, en þegar klukkan
var fjórðung stundar gengin í 7,
sneri ég frá ásamt fleiri óánægð-
Aldrei framar utan dyra
ÞETTA sýnist óþarfi, enda ó-
notalegt, þegar veður er kalt
eins og þá. Ef ekki hefði átt að
hafa safnið opið þennan dag, var
í lófa lagið að tilkynna það á úti-
dyrahurðinni.
Mig langar til að biðja þig fyr-
ir þessar línur, lcæri Velvakandi,
ef verða mætti til þess, að þeir,
sem með þessi mál eiga að fara,
geri yfirbót, svo að menn þyrfti
aldrei framar að standa utan
dyra i hörku frosti á þeim tíma,
sem safnið á að vera opið til al-
menningsnota.
Óánægður í Kleppsholtinu".
Ágætur jólafagnaður.
KÆRI Velvakandi. Ég undir-
rituð ætla að biðja þig að
koma fyrir mig á framfæri þakk-
læti til Oddfellow-reglunnar
vegna jólafagnaðarins, sem hún
hélt fyrir börn á annan nýjársdag.
Var skemmtun þessi gerð af
slíkri rausn veitinga fyrir börn
og fullorðna, að fátítt mun vera.
Líka þykir mér hlýða að geta
þess, hve prýoileg stjórn og skipu
lag var á öllu og hve reglubræð-
ur reyndu á allan hátt að
skemmta gestum sínum. Og allt
var foreldrum þetta að kostnað-
arlausu. — Móðir“,