Morgunblaðið - 24.06.1952, Qupperneq 9

Þriðjudagur 24. juní 1352.
HORGU N BLAÐIÐ
9
Minnsll stjérnmáiaflo
ilþjéHareigi!

smo
ÞEGAR hinn látni farseti var
kosinn, kynnti Hann sjálfan sig
fyrir þjóðinni. Þá lagði hann
áberzlu á, að hann liti á starf
sitt fyrst og fremst sem þjón-
ustu. Fullvíst er, að þessum orð-
um forsetans fylgdi hugur máli,
því vitað er, að hvorki hann
persónulega, né hans. nánustu
vinir og vandamenn. gerðu nokk-
urn tíma tilraun til þes að hafa
álirif á afstöðu maana gagnvart
kosningu hans.
Þannig hugsaði Sveinn Björns-
son, fyrsti forseti íslands. Það
var því ekki að óverðugu að mað-
ur þessi vann sér traust alþjóð-
ar. Þeim mun meira, þeirn mun
lengur, sem hann þjónaði landi
og þjóð. Ef allir Islendingar gætu
tileinkað sér hugsunarhátt þessa
ágæta manns, þá þyrftu ekki
flokkur og frændlið að berjast
harðvítugri baiáttu um þjóð-
höfðingjatign á íslandi nú.
Sveinn Björnsson sannaði, að
einum manni er kleift að vinna
traust aiþjóðar. Þetta held ég að
almenningur í landinu: hafí gert
sér ljóst og þess vegna taeið hann
rólegur á meðan stjórnmála-
flokkarnir voru að semja um
málið, treystandi því að f>ess
yrði fyrst og fremst gætt, að í
embættið veldist drenglyndur og
gáfaður maður.
ENGINN KINN M&BL'K
SJÁLFKJÖRINN
Engan mann hefí ég hitt,
sem gert hefur tilrawn til þess
að halda því fram aft ekki
fyndist nema einn, maður á
íslandi, sem faer væri um að
vera forseíi. Ef þaff er rétt,
sem mér vitanlega enginn ef-
ast um, að margir Islendingar
séu færir til starfsins, þá er
hitt líka jafnrétt, aff enginn
hópur mánna, hvorki. smár né
stór á að leyfa sér að halda
því fram að endilega eínhver
sérstakur og engiim annar
verði að veljast.
Ég ætla mér ekkí. að gera til-
raun til þess aff meta hver af
þeirri þremur frambjóðendum,
sem nú skal kjósa um, sé hæf-
astur. Allir eru þeir þekktír og
reyndir menn, séra Bjarní Jóns-
son og Gísli Sveinsson hafa báð-
ir að baki sér mjög langan og
glæsilegan embættisf'eril, sem öll-
um ber saman um að hafi ver-
ið með ágætum. Ásgeir Ásgeirs-
son er þrautreyndur stjörnmála-
maður úr fremstu víglínu, að visu
mikið umdeildur, en hefur að
sjálísögðu notið mikils traust hjá
Skoðanabræðrum sínurn. Persónu
lega held ég, aff aliir þessir
menn séu miklum. kostum búnir
og hver um sig fær um að gegna
forsetastarfinu með prvði. Hefði
ég því vel unað ef þjóðareining
hefði náðst um einhvern þeirra.
Því miður tókst það ekki, eins
og kunnugt er. Þó náðist svo við-
fæk eining um séra Bjarna Jóns-
Eon, að tveir stærstu stjórnmála-
flokkarnir mæltust tíl þess að
ha'nn bvði sig fram o-a hétu hon-
tim stuðningi. Meffan á samninga
umleitunum stóff ktauf minnsti
stjórnmáiaflokkurinn sig út úr,
ásamt hópi manna, fáum eða
mörgum, það skiptír ekkí máli
og fór að vinna að framboði Ásf-
geirs Ásgeirssonar.
KAIF •lÓí'AREINTyGLNA
Það að Ásgeir lét hafa sig
til þess að rjúfa þjóðareining ■
n:ia, nægir eitt til þess að ég
gef líonum ekki atkvæði mitt.
Sama má segja um Gísla
Sveinsson, nema að baki hon-
um stendur sennilega fámenn-
ari hcpur, en að bafei Ásgeirs.
Ég vona að mér sé ótrætt að
fullyrða aff séra Bjarni .lóns-
sou iitfði aldrei látiíi hafa sig
til að rjúfa þjiðareining'nna
á msðan von var ue, að hún
mundi takast og eirangis
vegna þeirra staðreyndar, að
víðfækuvt samvinna náðlst um
nafn hans gaf hann kost á
sér. Þess vegna k> s ég séra
Bjarna.
Mér þvkir leitt að hið góða
traust, sem ég bar til Ásgeírs
Ásgeirssor.ar skyldi verða fyrir
þessum hnekki. Það skiptir hann
auðvitað ekki máli. Ég heM að
þjóðareining um forsetann sé svo
mikils vii'ði, bæði fyrir hann
sjáifan og þjóðina í hei'd, sð
íslands hamingia sé að ve ulegu
leyti undir henni komin. í okk-
ur fámenna þjóðfélagi eru og
verða kosningar meira og minna
pærsónulegar og baráítan að veru
legu Ie.yti krydduð persónulegum
ádeilurn. Hugsum okkur ef eitt-
hvert skáldið færi að vrkja níð
um fánann okkar eða þjóð-
sönginn.
, Það mun vera flesíra mál,
I að séra Bjarni verfti kosinn og
vonandi kemst hann ó-
skemmdur úr kosn-ÍRgahríff-
inni. Efalausí reynist hann
g'óffur og réttlátur forseti, en
ef Ásgeir og Gísli íaka fram-
boð sín til baka áftúr en kcsn-
ingarhríftín harðnar enn meir,
sanna þeir, að einnig þeir
hafa þá marnkosti, sem góff-
ur og réttlátur forseti þarf aff
hafa og þá veit þjóftin að hún
á tíl mannval og stjórnmála-
leiðtogarnir víta aff hún heimt
ar þjóffareininga. um forset-
ann.
Elías fngimarsson.
i aið á heitari hreiddargráðaái
Svertingjar í áfríku kaupa hsna.
Samfal við Hans Röhl fré Kamborn.
r
I gær bré til sunnan-
éffar. - Austan affur
ídag
LOKS tókst sunnan vindum að
bægja hinni nistingskóidu norð-
austan átt frá landinti, en hún
hefur nú verið að heita niá oslitin
upp á dag hvern frá því 27. maí
síðastl., að hún skall á með frosti
og- Itríð um mikinn hluta landsins.
Á noið-austuriandi, par sem
kaldast hefur verið undanfarnar
vikur, var í gær 4—13 stiga hiti.
Á Grímsstoðum á Fjöllum vár
sólskin með 13 stiga hita. — í.leð
striindum fram var þoka.
Á Suður- og Suð-Vesturlandi,
þar sem varla hefur komið dropi
úr lofti í tæpan mánuð og gróður
tekinn að skrælna, var iítilsliáttar
rigning i gær. —- T. d. mældist, ur-
keman hér í Reykjavík hólfur
ar.nar millimetri' í gær.
Ekki er ósennilegt, að ■ vindur
gangi til austanáttar í dag, jafn-
vel norðaustan, en í gær virtist
ekki ástæða til að óttast að norð-
austan áttin muni verða þraiát
og köld.
Sýningu Kulfers
lýkur eftlr fvo daga
SÝNINGU próf. Múllers á svart-
list og vatnslitamyndun, sem
nú stendur yfir í Listamanna-
skálanum, lýkur eftir tvo daga.
í vikulokin lýkur einnig náms-
skeiðum þeim, sem hann hefur
haldið í Handiðaskólanum og
mun hann og frá hans halda til
Nfew York um fnánaðamótin. —
, Kennsla prófessorsins í Columbía
I háskólanum byrjar aftur viku af
'júlí. — Þeir, sem enn hafa ekki
kynnzt hinni frábæru svartlist
jpróf. Múllers ættu híð fyrsta að
1 sjá þessa merku sýningu.
— ífi.lendingar geta fenjþff
Iryggan rnarkað fyrir niikið
mugn af skroið, sagði Hans
Rönl, kaupmaður frá Hamborg
er fréttamaSur Mbl. kom að
ntáíi við hann.
Herra Röhl, er eigandi mikils
út- og innflutningsfyrirtækis í
Hamborg, Érnst Kratzenstein &
Co., sem hefur að undanför"u
keypt nokkuð magn skreiðar af Is
lenaingum, en vnl nu auna pau
viðskipti. Skreiðina greiðii fyrir-
tækið g-óðu verði í sterlingspund-
um, en selur hana síðan í vóru-
skiptaverziun, aðailega ti) Aiiiku.
Slvaxandi markaður
Harðfiskframleiðsla Is’.end-
inga s.l. ái, segir hr. Kö’k va:
kringum 700 tonn, hefur í ár auk
izt upp í um 1300 tonn, en maik-
aður er tii fyrir miklu meiia og
hann er sivaxandi.
— Getiff þcr áætiað. hversu mik
ið magn væri hægt að selja aí
þessaii Vöru?
— Aðalfi amleiffsluland skreiðar
hefnr verið Noregur. Arsfram-
leiðslan þar fyrir strið var um
15 þúsund tonn árlega. — Eftir
styrjöldina hafa Norðmenn ekki
!agt svo mikla áheralu a þessa
framleiðslu sem fvrr, af þvi að
þeii' hafa fer.gið hærra verð íyrir
saltfisk. Er skreiðnrf ramieiðsla
þeirra nú aðeins um 8 þús. tor.n,
en hægt væri að selja talsvert
meira magn en fyrir stríð.
Leggja verour áherzlu á
rélta verkun
—- Þarna eru þá ónotaði)
opnir möguleikar til sölu á ís-
lenzkri skreið.
— Já. það er enginn vafi á
þvi að fslendingar ;;rla jafnt
og NorSmenn ,-elt skreið, og
f’erð niín hingað nú, var gerð í
þeim tilgangi að athuga skreið-
arframleiffslu hér á landi. Eg
hef heinisólt nokkra fiskþnrrk-
unarstaffi og gefið aendingar
imi verkun og fiskpókkun. En
það verður að leggja áherzhi
á, að fískurinn sé verkaður é
réttan hátt og skipað i flokkr
efiir stærð og gæðuin. Norð-
menn hafa margra alda ósíitna
reynsíu í aff búa þessa vöru rétt
til útflutnings. Ef varan er rétt
verkuff, þurfa framleiðendur
hér ekki að úttast, að þeir
verði að sitja uppi með hanu.
Framleiðsla hér undanfarin
tvö ár hefur verið góð, þó smá
vegis breytingar þurfi að gera.
Svertingjar í Afríku kaupa
skreiðina
) — Hvert 'fer skreiðin síðan til
neyzlu ? I
— Aðallega til Afríku, þ.e. ti!
Nigeriu og Kamerun. Fvrirtæki
mitt sendir hana þangað í vöru-
•skiptaverzlun. Fáum vjð i staöinn
fi-á Afríku t. d. Gúmmi, Mahogni,
Pálmaoliu og Kakó. |
— Hveijir eiu helztu kaupend-j
ur þar?
-— Svei-tingjar, þeir eru sólgnir
í þessa fæðutegund. Matreiða þtir
hana þannig, að þeir sjóða liarð-
fisk og rís í pálmaolíu. Norður-
álfubúum kemur matreiðsla og
smekkur manna þar suður frá
I nokkuð spánskt fyrir sjónir, t.d.1
skal ég nefna það, að hér í Noið-
! urálfu er svkur helzta sælgæiið,
en suður í Afríku fá bórnin í
staðinn fyrir brjóstsykur, sait-
stöngla til að sleikja.
Fjöldí menr.tiiora negra
— Hafið þér g-ert yður l’erð
þangað suður?
— Já, fyrir nokkrum árum ferð
aðist ég þangað til að athuga
markaðinn og- hvemig i.aupendur
vildu hafa fiskinn véíkaífcan.
— Hvað getið þér sagt mtr úin
þjóðlíf þai.
— Ég hafði ekki húizt við þv:
að hitta svo marga insnntáða
svertingja og raun varð á. Sumir
þ’eirra eru Vel efnum búnir, eiga!
Ifans Röhl frá ííamborg.
bíla og vistarverur þsirra eru með
nýtízku sniði. Og fjölmargir svert
ingjar hafa stunöað nám við há-
skólann í Oxford og aðra enska
háskóla.
Aft'dáun svertingja á
Evrópumönnum
— Og hvernig eru þeir heim að
sækja?
— Mjög gestrisnir, sérstaklega
við hvíta menn. Svertingjar eiga
sína eigin fomgamla menningu,
en á síðustu árum hefur hún bland
ast Evrópumenningu, eða minnsta
kosti eftiilíkingu af Evrópumenn-
ingu. Og aðdáun þeirra á tækni
hvíta mannsins er takmarkalaus.
— Þegar Evrópumaður heim-
sækir svertir.gja suður í Nigeriu,
finnst gestgjafanum lítið til þess
koma að fá nafnspiald. En ef hvíti
naðurinn á góða ljósmynd af séij
þá er það vel þegið, því að hana
tekur svertinginn, lætur inn-
ramma og hengja. hana upp á
vegg. Svo getur hann sýnt sam-
löndum sínum myndina og sagt;
— Þarna er hann gúðvinur minn,
þessi rnikh verzlunarmaður frá
Hamborg. Nigería er annars ný-
lenda Breta og'þrá svertir.gjainir
meiri sjálfstjóm.
I verzlunarsendinefnd
Hr. Röhl er meðiimur í hinni
þýzku verzlunarsendinefnd, sem
hér dvelst um þetta leyci. Hefur
hann að undanfömu setið á fund-
um um viðskipti landanna, en er
tímabundinn og mun fara héðan
flugleiois í dag. Hann kveöst hafa
haft mikla ánægju af því að skoða
landið í dásamlegu veðri undan-
farna daga. — í>. Th.
érilssnél Sféif-
ú\
HÉRAÐSMÓT það, sem Sjálfstæðisfélögin i Bolungarvík efndu
til s. 1. sunnudag er einhver glæsilegasta samkoma, sem þar hefur
verið haldin. Var það ekki aðeins sótt af fólki úr Bolungarvik
heldur. og frá Hníísdal, Súðavík og ísafirði. Samtals komu þangað
um 500 manns. Héraðsmótið hófst í hinu nýja Félagsheimili kl. 4
S’ðdegis á sunnudaginn. Var húsið þá þéttskipað. Fór þá fram
íyrri hiuti mótsins, ræður og skemmtiatriði önnur en dans. Stóð
hann til kl. um 7 um kvöldið. Var þá hlé á rnótinu en kl. 9 hófsí
tíansinn, sem stóð fram yfir miðnætti.
FJOLBREYTT DAGSKRÁ «--------------------------------------------
Benedikt Þ. Benediktsson, for- Axe] V. Tulinius lögreglustjóri
maður Sjálfstæðisfé'agsiná Þjóð- þakkaði síðan aðkomufólki fyr-
o.fur setí.i heraðsrnótið með jr komuna. Sérstaklega kvað
stutt' i ræðu. _ hann Boivíkingum ánægju að
Þá söng bmndaður kór úr heimsókn kórsins úr Súðavík. —
Súðavik undir stjórn Aka Egg- Koma hans væri upphaf að auk-
eitssonar við agætar undirtekt- jnnj menningarlegri samvinr.u
ir. Er þetta í fyrsta skipti, sem þessara bvgðarlaga.
kór úr Súðavík heimsækir Bol- ,Að lokum lék H. G. sextettinn
ungarvík og vakti þessi heim- Vestmannaeyjum, sem er á
sókn almenna ánægju. j ferðalagi fyrir vestan, nokkur
Þá flutti Sigurffur Ejarnason létt lög við miklar undirtektir.
alþingismaður ræðu þar sem j
hann ræddi í senn ýms félags-; KVÖLDSAMKOMA
og hagsmunamál Norður-Ísfírð-1 Kl. 9 um kvöldið hófst sva
inga og þau mál, sem nú er.u efst síðari hluti héraðsmótsins með
á baugi í stjórnmálum íslend- dansleik. Lék H. G. sextettinn
inga. I fyrir dansirmm.
Næst söng Árni Jónsson ein-1 Allt fór þetta héraðsmót Sjálf-
söng með undirieik ungfrú Elísa- stæðismanna i Bolungarvík fram
betar Kristjánsdóttur frá ísa-' hinni mestu prýði. Var það
firði. Var honum mjög vel hin ánægjulegasta samkoma fyr-
tekið.
Þá las Lárus PáSsson leikari
upp tvo kafla úr íslandsklukk-
unni við mikla hrifningu áheyr-
enda.
Næst söng blandaður kór úr j
Bo’ungarvík undir stjóm Sigurð-
ar E. Friðrikssonar. í kór þessum
eru um 60 manns. Var honum' SKÖMMU fyrir hádegi ók lög-
ágáétlegá’ 'fagnáð. j reglubilí fram á haltrandi mann i
Þá flútti Aki Eggertsson odd- Bankastræti. Rétt áður hafði
vrfi ‘í Súðavík ávarp. Minntist hiann dottið á götunni.
ir alla er það sóttu.
I
smn
hakn séfstáklega þess' éinhuga
starfs ög félagsþfósKa, sém lægi
fil grundvallar binu glæsilega
félagsheimili Bolvíkinga.
Ók lögfegian með manninn á
Landspítalann og.kom þá í Ijós
að lærbrot, sem var nýgróið,
hafði tekið sig upp að nýju.