Morgunblaðið - 08.08.1952, Qupperneq 6
6
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 8. ágúst 1952
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Rítstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
vuglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Heimsökn norrænna
búnaðarírömuða
Gestaiy Háskólans:
írskur uppreisnurlorlngi, síiar
utunrikisruðherra
NÝLEGA er kominn hingað til
lands í boði Háskólans írskur lög-
fræðingur og stjórnmálamaður,
sem á hinn fjölbreytilegasta,
glæsilegasta og ævintýraríkasta
feril að baki sér, þótt enn sé
ekki kominn að fimmtugu. Hann
er Sean MacBride, einn af for-
vígismönnum írsku þjóðfrelsis-
Treysíir menningarlengsl ayþjóðanna fvegjp
Á SUNNUDAGINN var, bar '
hingað að garði óvenjulega marga
góða gesti frá Noiðurlöndum þar
s,m voru búnaðarfrömuðir frá
hinum No.ðu.landaþjóðunum
íjórum, er hingað komu til þess
að sitja aðalfund bændasamtaka
I-.orðurlar.da, er hér skyldi halda.
Fyrir skömmu hafa hin ís-
lenzku bændasamtök þ. e. a. s.
Ltéttarsambandið, gerzt aðili að
þessum norrænu félagssamtök-
vm. Mun það hafa verið Bjarni
Ásgeirsson, núverandi rendiherra
íslands í Ne-regi, fyrrverandi for-
maður Búnaðarfélags Islands, er
gerðist frumkvöðull að því, að
ísienzku bændasamtökin yrðu
aðili að þessum alisherjarfélags-
skap norrænna bænda. Biaðinu
er kunnugt um, að ser.diherrann
a. m. k. studdi hugmyndina að
þessari nýbreytni.
Steingrímur Steinþórsson, for-
sætisráðherra, hóf umræður á
þessum aðalfundi r, mánudaginn
var eins og getið hefur verið um
hér í blaðinu, þar sem hann, eins
og rétt var, bauð hina erlendu
fulltrúa velkomna í nafni ríkis-
stjórnar og þjóðarinnar. Greip
hann um leið tækifærið til þess
að gefa gestunum nokkrar leið-
beiningar um sérstcðu íslenzks
iandbúnaðar, svo þeir gætu betur
áttað sig á, og dregið réttar álykt-
anir af því sem fyrir augu þeirra
bæri á ferð þeirra hingað.
Þá tvo daga, sem aðaifundurinn
stóð yfir, fengu íslenzkir íulltrú-
ar fundarins gott tækifæri til að
kynnast ýmsum dægurmálum, er
snerta landbúnað þessara þjóða.
En Guðmundur Jónsson skóla-
síjóri á Hvanneyri, og Pálmi
Einarsson ’andr.ámsstjóri, íluttu
hver sitt fræðandi erindi um ís-
lenzk landbúnaðarskilyrði al-
rnennt, og um hina tiltölulega
nýju íslenzku löggjcf, um óðals-
rétt og erfðafestu.
í grein sinni hér i blaðir.u á
sunnudaginn var, þar sem Árni
G. Eylands fagnar þessari gesta-
komu, og bendir á hve aukin sam- (
:bönd íslenzkra bænda við frænd-
þjóðirnar geti komið okkur að
margvíslegu gagni, kemst hann
m. a. að orði á þessa leið:
Bændurnir búa ekki Iengur
við einangrun eylandsins frem
ur en aðrir þegnar þjóðfélags-
ins, og vissulega cr þeim iolt
að mæla sig á þann kvarðr-. er
afskipti þjcoa á miili marka.
Af því hafa bændurnir margt I
að læra. Því bjóða beir hina
crlendu biinaðarfrcmuði hjart1
anlega velkomna til fundar og
ferðalaga, til viðræðna og við-
kynningar.
Síðan umræðum aðaifundarins
lauk, hafa hinir erlendu búnaðar-
f. ömuðir haft tækifæri til þess
að ferðast um Borgarfjörð og
Suðurland. Þótt dvöl þeirra sé
ekki löng, og þeir hafi ekki haft
mi-kinn tíma til kynningarinnar,
geta þeir miklu betur en áður
skilið, við hvaða skilyrði ísienzk-
ur landbúnaður á að búa, Iiver
stakkur honum er skorinn eg
hvernig íslenzkri bændastctt má
t.-.kast að notíæra sér til hins
ý irasta, þá möguleika íil rccktun-
ar og framleiðslu, sem land vort
hefur að bjóða.
★
Eins og kunnugt er, standa
hinar f jórar Norðurlandaþjóð-
ir mjög framarlega í landbún-
aði, eru hreinar fyrirmyndir í
þeim efnum á heimsmæli-
kvarða, hvað þekkingu snert-
ir, tækni og félagsþroska.
Flestir þessarra ágætu manna
hafa aldrei komið hingað til
lanðs fyrr en nú. Hafa þeir
látið óspart í Ijósi, að þeir séu
ánægðir yfir komunni, telji að
þeim yrði það mikið ánægju-
efni, ef þeim tækist að verða
íslenzkum bændum að liði á
einhvern hátt, með því m. a.
að miðla þeim af þekkingu
sinni, í því mikla umbóta- og
framfarastarfi, sem íslenzkir
bændur hafa með höndum og
þurfa að koma í framkvæmd.
Kunnleiki þessara manna á
vorum landbúnaðarhögum
getur því auðveldlega orðið til
margs konar hagsbóta í við-
Ieitni okkar og starfi til að
tryggja landbúnaðinum þann
heiðurssess, og það forystu-
hlutverk, sem honum ber sam-
kvæmt eðli sínu og uppruna í
þjóðfélaginu.
Að sjálfsögðu hafa þessir for-
ystumenn landbúnaðarmála á
Norðurlöndum fyrst og fremst
rekið augun í, hve ræktunio hér
á landi er skammt á veg komin,
samanborið víð þá ræktuu sern
þeir eiga að venjast í heimalönd-
um sinum. |
Eðlilegt er að þeir að vissu leyti
kenni í brjósti um okkur fyrir
það, hve mikið við eigum ógert.
En líta má á það frá öðrum
sjónarhól. Telja má víst að
margir þeirra öfundi okkur
af þeim miklu verkefnum, sem
enn eru hér óleyst, og vitað er að
engin vandkvæði eru á að leysa,
þegar þekking og fyrirhyggja eru
látin sitja f "yrirrúmi. 1
Ánægjulegt er að heyra hve
þessir erlendu sérfræðingar í
ræktunarmálum sannfærast um
það við fyrstu sýn, að ef rétt
er á haldið og málunum fylgt
fram með ráðdeild og festu,
verði það tiltölulega auðvelt að
auka ræktun landsins svo mikið,
að framleiðslan margfaldist og
hagur bænda og fjárhagslegt ör-
yggi verði allt annað og betra en
það hefur verið.
Hinir erlendu fulltrúar hverfa
héðan af landi burt í íyrramálið
með Gullfaxa.
Morgunblaðíð þakkar þeim
fyrir komuna, þakkar þeim, að
þeir skuli hafa gefið sér tíma til
að hverfa frá mikilsverðum störf-
um hver í sínu landi í nokkra
daga, og leggja á sig þetta ferða-
lag til þess að kynnast íslenzkum
búnaðarháttum.
Blaðið þakkar ennfremur þeim
mönnum, íslenzkum, sem gengizt
hafa fyrir því, að íslenzkir Vuend-
ur eru nú aðilar í þessum alls-
herjar norrænu íélagssamtökum,
og væntir þess, eins og fyrr er
sagt, að af því megi margt gott
leiða í framtíðinni, fyrir bændur
og búalið á íslandi.
Sean MacBride
baráttunnar er sat iðulega í fang-
elsum fyrir framgöngu sína, en
varð síðar á ævinni sá maður, er
lýsti írland frjálst og sjálfstætt
ríki og gegndi störfum utanríkis-
ráðherra lýðveldisins um nokk-
urt skeið. Hann stofnaði og þann
flokk, er batt enda á áralangt
ríkisstjórnartímabil de Valera,
hann er einn af kunnustu og
slyngustu lögfræðingum lands-
ins og varð „senior counsel“ í
stétt sínni á skemmri tíma en
nokkur núlifandi lögfræðingur
lands síns.
BRETAR LÍFLÉTU
FÖÖUR HANS
Blaðið átti tal við írlending
þennan fyrir skömmu í skrif-
stofu háskólarektors og ræddi hr.
MacBride um samband írlands
og íslands, sameiginlegan menn-
ingararf landanna tveggja, og
hve margt er líkt með þessum
þjóðum.
í síðustu útgáfu bókarinnar
Who’s Who (1952) eru æviatriði
MacBride rakin allítarlega og
verður þeirra hér að nókkru get-
ið, svo sérstæður sem æviferill
bans hefur verið um margt og
samslunginn hinni hetjulegu
frelsisbaráttu þjóðar hans.
Sean MacBride fæddist árið
1904 á írlandi. Snemma varð
hann þó að flýja land og halda
í útlegð til Frakklands með for-
eldrum sínum. Faðir hans stofn-
aði og stýrði írsku herdeiidinni,
sem barðist við hlið Búanna í
Transvaal í Suður Afríku gegn
Englendingum um aldamótin.
Seinna varð hann einn af leiðtog-
unum í byltingunni í Dublin
1916 gegn Bretum og var hand-
tekinn og lífiátinn af brezkum
yfirvöldum.
Móðir hans tók einnig vii'kan
þátt í írsku þjóðfrelsishreyfing-
unni. Hún var ein af andstöðu-
foringjunum gegn brottflutningi
írskra bænda af stórlendum
ensku jarðeigendanna og tók síð-
an mikinn þátt í starfi Sinn Fein
leynihreyfingarinnar og frelsis-
stríðinu írska. Iðulega sat hún i
fangelsum fyrir byltingarstarf
sitt, eins og eiginmaður hennar
og sonur. Hún gekkst einnig m.
a. fyrir endurreisn írskrar leik-
listar við Abbey leikhúsið frægæ
í Dublin og bókmenntaviðreisn
landsins.
LÝSTI YFIR SJÁLFSTÆÐI
ÍRLANDS
í Frakklandi stundaði Mac
Bride nám við ýmsa skóla, St.
Louis de Ganzague, París, Mo.unt
St. Benedict, Gorey, en lauk námi
heima í Dublin. Brátt varð hann
foringi í írska þjóðhernum og
tók viíkan þátt í sjálfstæðisbar-
áttu lands síns og innanlands-
styrjöldinni, ásamt de Valera 1
þjóðflokki hans. Eftir nám sitt
stundaði hann og blaðamennsku
um nokkurra ára bil, m. a. var
hann fréttaritari fyrír bandarísk
og afrísk biöð. Snemma hóf hann
að skipta sér af stjórnmálum og
stoínaði hann árið 1936 sinn eig-
in flokk, Clann na Poblachta (lýð
veldisflokkinn), sem vann sigur
á flokki de Vaiera 1948 og varð
MacBride þá utanríkisráðherra
lands síns árin 1948—51, er kosn-
ingar fóru fiam í landinu og de
Valera náði meirihluta á ný. Sem
utanríkisráðherra Eire afnam
hann „Utanríkissamning" lands-
ins, en samkvæmt honum var ír-
land bundið brezku krúnunni um
ýmiss utanríkismál, og lýsti hann
Irland lýðveldi, með öllu óháð
Bretlandi og samveldislöndun-
um.
^UNDIRRITAÐI FYRSTA
SAMNINGINN VIÐ ÍSLAND
Hann undirritaði einnig fyrsta
ssmninginn milli íslands og ír-
lands um viðskipti millí þjóð-
anna. Einnig gegndi hann störf-
um varaforseta Efnahagsstofn-
unarinnar í Evrópu (O. E. E. C.)
og vann að stofnun Evrópuráðs-
ins.
Að höfuðstarfi er MacBride þó
lögfræðingur eins og áður var
getið (Senior Counsel of the
Irish Court) og þingmaður írska
þjóðþingsins (Dail). Sérgreinar
hans eru stjórnskipunarlög og
hagfræðileg efni og hefur hann
haldið fyrirlestra um þau efni
víða um heim og ritað um þau
bækur.
Hingað til lands er hann eirin-
ig kominn til þess að fiytja er-
indi um stjórnmálaþróunina í ír-
landi og verður fyrirlesturinn í
Háskólanum á mánudagskvöld
kl. 6,15.
MENNINGARERFÐ OG
ÍÚN AÐ ARHÆTTIR
KEIMLÍKIR
—- Hvað er álit yðar á sam-
starfi írlands og íslands? spyrj-
um við þenna'n írska stjórnmála-
skörung.
Framhald á bls. 8.
Velvakandi skrifar:
fJEK DAGLEGA LÍFINU
Ömurlegir minnisvarðar
VIÐ merkasta sögustað þjóðar-
innar og þann helgasta híma
þeir enn herskálarnir frá her-
námsárunum. Þegar ekið er nið-
ur í Almannagjá blasa við sjón-
um tveir skálar hvimleiðir flest-
um vegfarendum.
Við Almannagjá.
Meðan við fengum engu um
staðarval þeirra ráðið, þótti okk-
ur vansæmd í þeim þarna og
hefði því mátt ætla, að ekki væri
skinnað upp á þá til að þeir
fengju staðið sem lengst. Gott ef
það er ekki ríkið sjálft, sem notar
þá og heldur þeim við.
Kannski eru þeir okkur líka
holl áminning.
Okrað á ferðamönnum
SÆLL, Velvakandi minn. í því
orðaflóði í kringum allt það,
sem lýtur að því að gera ísiand
að ferðamannalandi, hefir eitt
gleymzt alveg. Það eru ekki
milljónamæringar einir, sem
leggja leið sína hingað íil lands.
Eftir því verði, sem herbergi eru
seld í ferðamanagistihúsunum
Nýja-Garði og Gamla-Garði, þá
virðist mér þar um hreint rán
vera að ræða, sem ástæða er til
að gefa nokkurn gaura, Vegleg-
asta gistihús landsins, Hótel Borg,
leigir ferðiúnu fólki herbergi
fyrir 45—63 kr. yfir nóttina. —
Garðarnir selja þessi eins manns
herbergi yfir 70 kr.. Tveggja
manna herbergin kosta tæpar
100 krónur á nóttu. Þar er ekkert
innifalið fyrir ferðamanninn, en
erlendis tíðkast það á dýrum
gistihúsum, að gesturinn fái ár-
bít.
Bendla Háskólanum
við okrið
HÁSKÓLI íslands verður settur
í samband við slíkt ferða-
mannaokur, því að hætta er á,
að gestirnir gangi út frá því sem
gefnum hlut, að hann hafi þenn-
an gistihúsrekstur með höndum,
þar sem hér er um stúdentagarða
að ræða. Þeir hafa varla hug-
mynd um, að Iláskólinn á enga
hlutdeild í þessum rekstri, en það
væri hins vegar ógaman, að hann
yrði orðaður við þessa starfsemi.
Hreiðar heimski“.
Þar á gistingin
að vera ódýr
SVO mörg eru þau orð um
Garðana, og veit ég, að rétt
er hermt um leiguna.
Islendingar eru ekki einir
manna um að leigja stúdenta-
heimilin ferðamönnum að sum-
arlagi. Það er algengt erlendis,
að þeir séu leigðir þannig á þess-
um tíma árs, en það skilur á með
Islendingunum og útlendingum,
að í öðrum löndum er gisting í
stúdentaheimilum ódýr miðað
við önnur ristihús. því að ekki
hafa þau að bjóða þægindi beztu
gistihúsa.
Síminn var bilaður
GUÐMUNDUR Jóhannesson,
gjaldkeri innheimtu bæjar-
símans, hefur beðið blaðið fyrir
athugasemd við skrifum „Símnot-
anda“ í dálkunum í gær.
Guðmundur segir, að nákvæm
athugun á málinu hafi leitt í ljós,
að umræddu númeri hafi ekki
verið lokað, heldur hafi síminn
verið bilaður.
Á símamannamáli nefnist þetta
fyrirbrigði, að sveifla hafi komið
á línuna í tengiskáp, og kemur
það stundum íyrir.
Símnotandinn hafi greitt skuld
ina áður en byrjað var að loka
vegna vanskila, og gat ekki verið
um lokun að ræða frá hendi inn-
heimtunnar.
Bilun þessi var ekki lagfærð
fyrr en árdegis í gær, þar eð
símnotandinn hafði ekki borið
fram neina kvörtun um ásigkomu
lag símans, er fljótlega hefði mátt
lagfæra.