Morgunblaðið - 15.08.1952, Qupperneq 6

MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 15. ágúst 1952
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
4uglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Kosningar til Alþýðu-
sambandsþin gs
INNAN skamms hefjast kosning-
ar fulltrúa á Aiþýðusambands-
þing. Ef að líkum lætur, verður
hörð barátta innán flestra stétt-
arfélaganna um fulitrúavalið, því
að flokkspólitík hefur verið inn-
leidd í þessi samtök sem svo
mörg önnur, sem ópólitísk eiga
að vera. Þess vegna komast með-
iimir þessara samtaka naumast
hjá því að gera upp við sig,
hverra störf og stefna sé liklegust
til að leiða til hagsældar fyrir
hin einstöku félög, Alþýðusam-
bandið og þjóðina alla.
Sósíalisku flokkarnir hafa
lengst af hvor um sig talið, að
verkalýðsfélögin ættu að vera sín
einkaeign, sem þeir stjórnuðu og
notuðu til framgangs flokkum
sínum. Þeir hafa nefnt stjórn-
málabaráttu flokka sinna verk-
lýðsbaráttu eða stéttabaráttu og
talið fylgjendum sínum trú um,
að barátta fyrir bættum kjörum
ætti að vera pólitísk og sam-
tvinnuð þjóðnýtingarbrölti.
Lengi tókst Alþýðuflokknum
að halda Alþýðusambandinu inn-
an flokksviðja, og engir voru þar
kjörgengir nema Alþýðuflokks-
menn, en þó hlaut svo að fara,
að hagsmunasamtök almennings
yrðu leyst úr þeim tengslum og
störfuðu sem sjálfstæður aðili. —
Kommúnistum tókst síðar að ná
vfirhöndinni og beittu samtökun-
um þá hlífðarlaust í flokksþágu,
en hagsmuni meðlimanna létu
þeir sig engu skipta.
Við sticrn komr-únista
varð að sjálfsögðu ekki unað,
heldur farið hlna eir u eðlilegu
leið, að lýðræðisöflin öll tækju
forystuna með samvinnu við
kosningar íil þingsins og sam-
stjórn Alþýðusambandsins að
þeim afstöðnum.
Skiptir þar ekki öllu máli, þó
að hlutfallið milli lcjörinna Al-
þýðuflokksmanna og Framsókn-
armanna annars vegar og Sjálf-
stæðismanna hins vegar sé í engu
samræmi við fylgi þsð, sem
flokkarnir annars njóta meðal
verkalýðsins. Hitt varðar mestu,
að áhrif Sjálfstæðismanna eru
nægilega rík til þess, að sam-
tökunum verði ekki beitt í þágu
ákveðinna stjórnmálaflokka,
heldur aðeins til baráttu fyrir
bættum kjörum meðlimanna.
★
Á stjórnarárum sósíalisku
flokkanna í Alþýðusambandinu
hafa tvær megin rökvillur ráðið
ríkjum. Annars vegar er sú, sem
áður var getið, að kjarabaráttan
ætti að vera pólitísk og samtök
verkalýðsins ætti að nota til fram
dráttar pólitískum flokkum,
enda þótt óhugsandi væri, að
meðlimirnir gætu þá staðið sam-
einaðir um hagsmunamál sín.
Var nánast álitið, að á annan hátt
gæti ekki verið um neina hags-
munabaráttu að ræða.
Skoðun þessi á nú æ færri
formælendur og verður ekki á ný
ríkjandi í samtökunum, enda er
það mála sanhast, að launþega-
ssrntök eru ekki síður voldug
meðal þeirra þjóða, þar sem slík-
ur hugsunarháttur hefur aldrei
ríkt. Hitt er svo oíur augljóst,
að þeir verkamenn, sem t. d.
fylgja Sjálfstæðisflokknum að
málum, en auðvitað æskja sér
og t félögum sínum sem beztra
kjara, mundu ekki liðtækir í bar-
áttunni fyrir afnámi þess þjóð-
skipulags, sem þsir réítilega eru
sannfærðir um að færi þeim betri
kjör en sósíalisk skipan mála.
Grundvallarskilyrði hárra
tekna eSa góðra lífskjara er
auðvitað framleiðsla mikilla
auðæfa. Þetta gera þeir laun-
þegar, sem Sjálfstæðisflokkn-
um fylgja að málum, sér
fyllilega Ijóst, og þeir eru
sannfærðir um, að framleiðsl-
an og þjóðartekjurnar verði
meiri, ef séreignarskipulagið
fær að dafna. Lífskjörin verði
þar af Ieiðandi almcnnt betri.
Samtökum þeirra verði þá
beitt til þess eins að tryggja,
að hlutdeild þeirra í afrakstrin
um verði réttlát. Um þá kröfu
geti meðlimirnir allir fylkt sér
án tillits til annarra skoðana.
Hin villan er sú, að hægt sé í
það óendanlega að bæta lífskjör
almennings með almennum launa
hækkunum til handa öllum laun-
þegum. Sannleikurinn er hins
vegar sá, að kjörin verða engu
betri eftir en áður. Þetta er ofur
einfalt mál. Meginþorri lands-
manna eru launþegar í einni
mynd eða annarri. Launin, sem
þeir fá fyrir vinnu sina, eru ávís-
anir á gæði þjóðfélagsins. Þegar
laun þeirra allra hækka í sama
hlutfalli eru þau ennþá ávísanir
á þessi sömu gæði í sama mæli
og áður. Þessu er þannig varið,
þegar meginatvinnuvegirnir bera
sig naumast, því að launahækk-
unin verður þá ekki tekin úr vös-
um atvinnurekenda,
• Mergurinn máisins er sá, að öll
kjarabarátta er í rauninni bar-
átta milli stéttanna um skiptingu
afrakstursins. Ein stétt eða ein-
staklingur geta bætt kjör sín
með hækkuðum launum, ef laun
annarra hækka ekki að sama
skapi. Ef við hugsum okkur, að
einstaklingur hafi 2 þúsund krón-
ur í laun fyrir að vinna ákveoið
verk, en síðan séu launin hækkuð
í 4 þúsund, en hann vinni áfram
sama verkið, þá er augljóst, að
vinna hans skilar sömu verðmæt-
um í þjóðarbúið og áður, en
hann fær tvöfaldaðar ávísanir á
gæði þess. Þau gæði hlýtur hann
að taka frá einhverjum öðrum.
Ef svo heil stétt fengi kjarabæt-
ur á sama hátt, án þess að ann-
arra laun hækkuðu, þá batna kjör
hennar að sjálfsögðu, en á ann-
arra kostnað, og þá venjulega að
litlu eða engu leyti á kostnað at-
vinnurekenda heldur alls al-.
mennings.
Þegar við því segjum t.d., að
sjómenn eigi að fá hækkuð laun,
þá segjum við um leið að þeir
eigi að fá meiri hlutdeild í þjóð-
artekjunum á kostnað allra ann-
arra, þ.á.m. lægst launuðustu
verkamanna. Þennan beiska sann
leika verða leiðtogar launþega
ætið að hafa í huga og haga að-
gerðum sínum í samræmi við
hann.
Þeir verða að finna hið rétt-
asta hlatfall milli tekna hinna
einstöku síétta, og þá ber þeim
fyrst og fremst að taka tillit
til þeirra, sem við verst kjör
búa, en síilla kröfum hinna
betur settu I hóf.
| Þess vegna er tilgangslaust að
kjósa til trúnaðarstarfa fyrir
launþega menn, sem staurblind-
aðir eru af pólitísku ofstæki og
neita að virða nokkur rök eða
staðreyndir, heldur keppa að því
einu að grafa undan máttarstólp-
um þjóðfélagsins, m.a. með auk-
inni verðbólgu.
IrefSaiHl ©g mecfiiilasidið s
reynum u
fúimunum ui einirgu Evró
Á SEINASTA fundi ráðgjafar-
nefndar Evrópuráðsins í Strass-
borg sannfærðist ég um, að menn
ættu á hættu að verða sakaðir
um Bretahatur, ef þeir sýndu
brezku tillögunum ekki tilhlýði-
legan stuðning og áhuga.
TÁLVONIR SPAAKS
Ég hefi þó síður en svo andúð
á Bretum. Ég hefi dvalizt í Bret-
landi fjögur ógleymanleg ár. —
1940—1944 hlaut ég í þessu landi
dásamlegustu sönnun, sem hægt
er að hugsa sér um föðurlandsást
og bróðurhug.
Eífir Paul-Henri k-aak
herjanna. Það er fyrst að þakka
þessum stjórnmálamönnum, að
Evrópuráðið kom saman.
En upp úr því hcfust mistök-
in. Margir Evrópumenn fylgdu
þeirri hugmynd um sameining
álfunnar, að Bretar ættu ekki að-
eins að leggja fram tillögurnar,
heldur bæri þeim einnig að hafa
forgöngu um framkvæmd þeirra.
Þeir töldu að Bretar ættu að
ihafa á hendi forustuna eða að
minnsta kosti taka sinn hluta
ábyrgðarinnar og gerast virkur
og veigamikill aðili hinnar nýju
Evrópu.
| Það voru mönnum því mikil
vonbrigði, þegar á daginn kom,
að Bretar beitíu áhrifum sínum
í Evrópuráðinu gegn hugmynd-
inni um endurskipan á stjórn
álfunnar.
ADEINS SAMSTARF
Fyrir þremur árum reyndu
ýmsir að finna málamiðlun, svo
að tekizt gæti samvinna við Bret-
land og Norðurlönd. Þeir gáfu
upp á bátinn hugmyndina um
stjórnarfarslegt samstarí Evrój'u-
ríkjanna, sem þeir þó töldu rök-
rænasta og beinasta veg að ein-
ingu Evrópu.
Þeir leituðust við að leysa við-
fangsefnin hvert fyrir sig, til nð
mynda stál- og kolamálin, stofn-
un Evrópuhers o. s. frv. Þeir voru
staðráðnir í að skapa nýja Ev-
rópu skref fyrir skref í þsirri
/on, að Bretar gætu fallizt á
þessa aðferð að taka eitt vanda-
mál til úrlausnar í senn. En þetta
fór á annan veg. Bretarnir skirr-
uðust við að gerast aðilar að Schu
man-áætluninni, þeir skirru.ðust
iíka við að taka þátt í Evrópu-
hernum, en urðu sífellt hug-
fangnari af þeirri ófullkomnu og
röngu hugmynd, að í einingu álf-
Framh. á bls. 11
Velvakandi skrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINV
Paul Henri Spaak.
í stríðslokin sneri ég til ætt-
lands míns, fuilur þakklætis og
aðdáunar á brezku þjóðinni og
þrautseigju leiðtoga hennar. Mér
þótti sem ég hefði lært listina að
lifa eins og að mínu viti var eft-
i irsóknarvert fyrir allar lýðræðis-
þjóðir og frjálsa menn. Það kom
á daginn, að ég fór heim með tál-
vonir.
) Ég trúði því og vonaði, að Bret-
land, sem sigrað hafði í styrjöld-
inni, mund.i taka upp hina æva-
gömlu jafnvægisstefnu sína og
verða sjálft í fylkingarbrjósti
evrópskra þjóða. Ég vonaði, að
Bretland mundi vegna álits síns
og kænsku ná því marki, sem
Hitler reyndi að vinna með valdi,
að sameina Norðurálfuna.
1 VÍLBU EKKI STYGGJA
,RÚSSA
En fyrstu árin eftir stríðið
fórnuðu Vesturveldin hugmynd-
inni um eining Evrópu fyrir
bandalag við Rússland. Stefna
þeirra hneig í þá átt að styggja
ekki Rússana á nokkurn hátt né
gefa þeim tilefni íil efasemda.
Ekkert skref var stigið, sem Rúss-
um gat þótt hættulegt eða vakti
' vanþóknun þeirra. Og tækifærið
gekk mönnum úr greipum.
i Á meðan þessu fór fram, skipu-
lögðu Rússar málefni sín í Austur
Evrópu og á Balkanskaga, en
Vesturveldin reyndu fyrir sitt
leyti að leysa vandamál sín með
I káki. Áreiðanlega hefðu þau íar-
, ið í hundana fjárhagslega, ef
| Marshall-hjálpin hefði ekki kom-
| ið úl.
IIAFA KÚVENT
Byltingin í Prag opnaði fyrst
i augu manna. Ef menn hugleiða
, það, sem síðan hefur gerzt, kann
í þeim að koma spánskt fyrir sjón-
ir, að það skyldu vera Bretar,
| sem fyrstir töluðu um eining álf-
I unnar. Formælendur þeirra voru
, Churchill, sem reifaði málið í
Zíirich, og Ernest Bevin, sem bar
hugmyndina upp í neðri málstof-
unni.
Hinn fyrrnefndi mælti með
sáttum Þýzkalands og Frakk-
lands og Bevin hélt á loít hug-
myndinni um sameining EvrópU'
Hnífar, sem Ieka.
ÞAÐ er sagt, að gestirnir í
Gildaskálanum séu þvalir í
lófunum. Ekki eru þeir þó heit-
fengari né svitagjarnari, en geng-
ur og gerist um fóik. Sannleikur-
inn er sá, að hnífarnir leka.
Þegar hnífar eru lekir, þá er
það af því að sprungur hafa tek-
ið sér bóifestu í bolum sköftun-
um. Og svo smokrar skólpið sér
laumulega inn í sköftin, þegar
þvegið er upp. En þetta skólp hef-
ir gaman að óknyttum og gaman
af að gera mönnum smáglennur.
Hvað haldið þið svo að það
geri nema seytla inn í lófa manna
undir borðum? Og helzt vildi það
senda dropa og dropa niður í
kjötdiskinn, svona er illkvitnin
:nikil.
Húsið snurfusað.
AÐ fylgir sumri og só!, að
menn vilja ganga léttklæddir
í ljósum skrúða. Og menn arka á
milli búðanna og kaupa sumarleg
föt. En þetta er ekkert óvanalegt
á þessum tima árs.
Öllu athyglisverðara er, hve
menn virðast vera farnir að
leggja mikla rækt við húsin sín
seinustu sumur, og þó aldrei eir.s
og nú. Hvert husið af öðru er
málað og surfusað utan, svo að
þau gerbreyta um svip eins o*
þegar þungbúinn maður verður
allt í einu léttbrýnn og brosandi,
Málarinn á staurnum.
MEIRA að segja hafa mörg sfór-
hýsi verið dubbuð upp í sum-
ar. Múr Eimskipafélagshússins,
sem aldrei hefir fyrr komizt í
snertingu við málningu, fær nú
sinn skammt og endurvarpar
Ijósum geislum út í bláinn.
Það hefir rnörgum forvitnum
orðið göngult niður að Eimskipa-
félagshúsi seinustu dagana.
Firnalangur gaur hefir verið
reistur upp með hlið hússins, en
á honum er dálítil kista eða stúka,
sem færa má upp og niður staur-
inn. Þarna hefst málarinn við
með pensla sina og liti. Og þegar
hverri færu lýkur, verður hann
að stíga niður til jarðarinnar og
hnika staurnum um set.
Komnir að norðan.
WjIÐ hafið tekið eftir því, að ^
seinustu daga hefir óvenju-1
mörgum ungum mönnum með al-
skegg brugðið fyrir í höfuðborg-
inni. Þetta eru hásetar af síld-
Skeggrætt yfir kaffi.
arskipunum,. sem voru fyrir norð-
an í sumar. Þau eru að koma
heim.
Þeir eru hreyknir af skegginu
eins og eðlilegt er, en varla er
þeim þó neitt trúaratriði að bera
skegg. Ilér á landi hefir líka lög-
gjafinn látið sér í léttu rúmi
liggja, hvort menn skáru skegg
sitt eður eigi. En þess eru mörg
dæmi úti í veröldinni okkar, að
skegg hafi verið bönnuð með lög-
um, og hafa menn jafnvel látið
lífið fyrir skegg sitt.
Úrskurður hæstaréttar
um skeggið.
HÚN er hér um bil ný sagan um
skegg egypzka lögregluþións-
ins. Farúk, sem þá var kóngur,
fékk pata af, að maðurinn þætti
iíkur Fuad heitnum, hann hafði
alveg eins skegg og hinn Iátni
kóngur. Kólfunum kastaði þó
fyrst, þegar brezkt tímarit bírti
myndir af þeim Fuad og laganna
verði hlið við hlið.
I bræði sinni kallaði Farúk
fvrir sig blaðafulltrúa sinn og
lífvarðarforingjann og lagði fyrir
þá, að yfirskegg lögreglumanns-
ins skyldi klippt. Að vörmu spori
var lífvarðarsveit komin á vett-
vang og sópaði burt eftirlæti lög-
reglumannsins.
Hann fékk þó sárabætur
seinna, því að hann fór í mál.
Hæstiréttur úrskurðaði, að geng-
ið hefði verið á persónufrelsi
mannsins og honum heimiluð
skeggrækt á ný. Þetta var fyrir
rúmum 2 árum.