Morgunblaðið - 16.08.1952, Blaðsíða 5

Laug'ardagur 16. ágúst 1952
MORGUISBLAÐIÐ
5]
Bmmfiípr í dag
Um Asíumál ¥„
Eftlr sr. Jóbsi'Bsti B&anaB££$#MB
m iiiiiii
verzlun
ia Suðoustur
OFT hef ég staSið sólarm.egin
<og verið lánsmaður. Svo var í
byrjun ársins 19*17 er Eggert kom
til mín, einn sins liðs án nokk-
•urs meðmælanda eða.meðmæla
og óskaði þess að gerast nám-
sveinn hjá mér og læra skipa-
smíðaiðn. Samkomulag varð um
að Eggert byrjaði strax á 4 ára
námi í skipasmíði. Sú raun varð
ó að Eggert lauk námi á tilsett-
um tíma og starfaði á skipa-
smíðastöð minni á ísafirði til
1944 er ég seldi fyrirtækið. Við
höíðum þá unnið saman í 27 ár
samfTeýtt og þar af tel ég Egg-
■ert hafa unnið um 20 ár sem
skipasmíðameistari. Árið 1944
keypti Marsellíus Bernhardsson
skipasmíðameistari á ísafirði
skipasmíðastöð mína og starfræk-
' ir hana ásamt sinni fyrri stöð.
En Eggert veitir minni fyrrver-
■ andi stöð forstöðu eftir sem áð-
■ ur. — '
1 Eggert er breiðfirðingur að
ætterni, kominn af kjarngóðum
settum. Foreldrar hans voru,/
Lárus Jakobsson járnsmíðameist-
‘ ari og kona Lárusar Anna
Bjarnadóttir, frá Kleifum í Gils-
firði. Lárus er dáinn en Eggert
býr með móðir sinni á ísafirði.
IÐXADARMABURINN
Eggert gekk í Iðnskólann á
ísafirði. Hann lét sér ekki neina
„aktaskrift“ nægja, með að irara
jþað sem lögboðið var í tækniieg-
um fræðum til iðnnáms, hann
hélt áfram og tel ég engum gert
rangt til þó ég telji hann meðal
ailra bezt menntuðu skipasmiðum
þessa lands. Að því er sncrtir hið
verklega, þá er hann cinn af
þeim smiðum sem gaman er að
sjá vinna. Þó ,er það svo, að sum.-
ir myndu segja, ,,sá fer sér nú
hægt“, en útkoman. að loknu
dagsverki er sú, að ég gæti bent
. á nokkur verk, þar sem hann
hefur afkastað tveggja meðai
manna verki, án þess að verkinu
væri í nokkru ábótavant að gæð-
um.
!TRÚMENNS.KAN
Skipasmíði niua vera ein
þeirra iðngreina sem krefst
mestrar samvizkusemi, þar má
ekkert á vanta sem orðio getur
að fjár og fjörtióni fyrir þá sem
skipin eiga eða umgangast. Tel
ég að hiutaðeigendur megi vera
íslenzkum skipasmið.um þakklát-
ir fyrir störf sín og þá fyrst og
fremst Eggerti og hans Jíka. Telja
má vestfirzka sjómenn og útgerð-
■ armenn lánsama að eiga kost á
að hafa hann, sér til leiðbeining-
ar úm smíði og viðgerð skipc
. sinna.
ýlÍNÚTUMAÐUR
Fjölda maxgir menn eru stund-
vísir, mæta oít til vinnu nokkru
áður en vinnan byriar og vinna
stundum frarn yfir tilsettan tíma.
Eggert mætir síundvísiega, en
þó ekki löngu áður en vinna
hyrjar og haetti )íka á tilsettum
tíma, hvort er til máltíða eða
hættutíma að kvöldi. Svona er
hægt að vera fulltrúi þeirra sem
unnið er fyrir og jafnframt
þeirra sem vinna verkið.
■ Læt ég svo þetta nægja um
■skipasmiðinn Eggerí, en margt
fieira gott mætti segja um mann-
inn.
Þégar nú Eggert B. Lárusson
er fimmtugur 16. ágúst 1952 tel
ég mig geta fyrir hörd aiira
þeirra stéttarbfaeítea sem honum
hafa liynnzt, svo og í naíni sjó-
manna og útgerðarmanna, þakk-
að honum fyrir samstarf liðinna
ára og óskað þess að njóta hans
sem lengst í skipasmíðastarfinu.
Kárður G. Téiaasson.
Géði! máti fagS iið
TIL eru þeir menn, sem ávailt
virðast reiðbúnir að. lcggja góðu
raáli lið', en of fáir eru þeir, og
veidui’ langoftast rsá .sáiardoði,
sem forðast vitt hvert það ómak,
er ura verður fLúiði H'alldór Jón-
asson hefur löngum sýnt það, að
hann. er fús til þess að iaxa þar
í árina, er rétt horfir. Það hefur
án alls. efa fleirum en mér þótt
vænt um greinina hans í Mbl.
í dag (14. águst), en hætt er við
flestir þeirra þegi samt. Tvisvar
hefi ég gert tilraun til þess í
tímaritskorni minu að vekja
athygli á Lárusi Sigurjónssyni, og
veit ég ekki hvort Halldór hefir
tekið eftir því, en nú má vera
að einhver rumski þegar hann
hefir taiað. Lárus er eicki bara
skáld, heldur er hann mikið
skáid, og. þó að sjálfur mundi
hann síðastur manna samþykkja
mér, harma ég að hann, sem upp-
runalega kvað allra skálda ljós-
ast, skyldi taka upp á því, að
kveða svo myrkt sem hann ger-
ir. En vitanlega er jafnmikill
skáldskapur í kvæðum hans fyrir
því.
Að tvennu á ao vinda bráðan
bug: (1) að setja til þess greind-
an ungan mann að skýra kvæði
Lárusar meðan þess er enn kost-
ur að njóta hans eigin ieiðbein-
inga; og (2> að veita honum af
almannafé þann lífeyri, að hann
geti lifað sómasamlega og
áhyggjulaust þá daga, sam enn
kunna að vera eítir. Hann :iiýt-
ur a.ð vera snauður raaður, og
það er okkur ekki vanzalaust að
létta nú ekki af nonum öllurn
efnalegum áhyggjum. Vegna
beggja áður sagðra ástæðna,
skulum við muna það, að Lárus
er nú orðinn 73 ára gamal), og
heilsubilaður. Það getur brátt
verið orðið um seinan að bjarga
sóma okkar í þessu máli og ::étt-
um skiiníngi á ýmsu i kvæðum
lians.
Síðan Unga ísland hóf göngu
sína, undir ritstjórn Lárusar, hefi
ég borið þakkiátan hug iil hans,
og eitthvað situv enn í mér af
þeim kvæðum, er þá birtust þar,
eklti sízt fyrsta ávarpinu. Líkiega
mundu c-kki fáir jafnaldra minna
geta sagt hið sama.
Sn. J.
Síðssðisf í dýfjiía
húW htimsins
TOULOUSE, 13. ágúst — Kunnur
franskur vísindamaður Marcei
L.ou-bens, slasaðist í dag í dýpsta
helli heimsins. Vísindainaður
þessi hefur mjög unnio að því
að rannsaka hina furðulegu
djúpu hclla í Pýrcnea-fjöllum.
Að undanförnu hefur hann fario
niður í dýpsta helli heimsins, 500
metra djúpan við Pierre St.
Maiftin. Hafði hann dvalizt niðri
í djúpunum. í fjóra daga og roun
hafa þjáðst af svokallaðri „heila-
veiki“ sem lýsir sér í miklu þung-
lyntíi.
Þegar verið var að draga hann
upp í dag losnaði hann skyndi-
lega úr böndunum og hrapaði 40
metra. Fylgdarmenn hans fundu
hann liggjandi í urð meðvitund-
arlausan og virtist harm hrygg-
brotinn. —Reuter.
Hoög Kong í júlí.
Suður-Kína liggur að hafi, land
ið er fjöllótt og undirlendi lítið,
nema í Síkíangdalnum, sem geng-
ur inn í lan.dið norðvestur af
Kanton. Þegar Bretar tóku Hong
Kong 1842, var þar lítið nema
gróðurlausir klettar og góð höfn
frá náttúrunnar hendi. Árið 1898
tóku Bretar á leigu dálítið svæði,
sem að nýlendunni .meðtaldri er
um eitt þúsund ferkílómetrar, en
meiri partur þsss eru fjöli,
óhyggðar eyjar, hólmar og sker.
Nokkur þúsund manns bjuggu þó
:í smádölum og fiskiþorpum á
:þessu svaeði. Pólitík Breta hefir
'hér löngum verið a-far frjálslynd.
Var hverjum þeim Kínverja, sem
'vildi, frjálst að setjast hér að þeg-
ar honum þóknaðist og fara þeg-
ar hann vildi, án vegabréfs. Hong
Kong var fríhöfn, enginn tollur
lagður á neinar vörur. Nú er
iítilsháttar tollur á tóbaki og
áfengi.
Svo hratt óx þessi nýlenda að
íbúatalan var orðin um 850,000
árið 1931. Tíu árum síðar var hún
nálega tvöfölduð, en lækkaði
mikið þau þrjú og háift ár, se "i
Japanar héidu nýlendunni í síð-
ustu heimsstyrjöld. — En eftir
valdatöku kommúnista hefir svo
rnikið af fólki sezt hér að að
íbúatalan er á þriðju miiljón. —
Bretar hafa ekki gert ráð fyrir
þessum geysilega vexti. Hér er
góð höfn, en ekki góður staður
fyrir milljónaborg, með því að
engin á eða sæmilega síór lækur
er nálægt höfninni. Allt neyzlu-
vatn er rigningarvatn, sem safnað
er í stórar uppistöður, en bað
Iiefir kostað stórfé að byggja þær.
í lofthernaði þoia þær ekki mik-
ið. Ein sæmilega harðvltug loft-
árás getur gert borgina vatns-
lausa að mestu. Annars skal Hong
Kong ekki gerð að umræðueíni
hér, en hún hefir verið mikilvægt
hlið, sem hefir opnað auðæfum
og nútímamenningu leið inn í
Kína og opnað Kínverjum leið til
að nema land á nýjum svæðum,
einkum í S.uðaustur-Asíu. -Ahrií
Breta á Suður-Kína eru mikil
hvað menningu og verzlun snert-
ir og fáar þjóði-r hafa lagt raeiri
tækt vrð kínverska menning en
þeir.
KÍNVERJAR LEGGJA
UNDIR SIG VERZLUN
NÁGRANNAÞJÓDANNA
Á síðastliðnum hundrað árura
hafa nokkrar milljónir Kínverja
sezt að í Suðurhafslöndunmm,
eins og Kínverjar kalla Indó-
nesiu,, Malaya, Thailand (Síam),
Indó-Kína, Filippseyjar og
Burma. Margir af þessum mönn-
um hafa, í brezkum nýlendum,
tvöfaldan borgararétt, þ. e. brezk
an og kínverskan. “Þeir hafa
einnig fullt frelsi til að veita
börnum sínum kínverskt uppeidi,
gefa út bækur og blöð á kín-
verzku og senda heim til Kír.a
allt það fé, sera þeir vilja og £eta.
Þó framkom-a Bret.a íyrrum haf)
ekki verið eins vi-ngjarnleg ga-gn-
vart Kínverjum og "ramkoma
Ameríkumanna, þá eru Bretar
samt miklu vinsælli hér um þess-
ar mundir, ekki sízt fyrir þan-r
miklí^ hagnað, sem Kínverjar
hafa af brezkum nýlendum hév
eystra, eir.s og málum er nú skip
að.
Kunningi rninn einn, sem cr
háskólakennari i Hong Kong, fpi
nýlega til Indónesíu til pess að
kynna sér þjóðfélagsástand bar.
Þegar hann kom aftur, 'sr.gði
hann: ,,í Indónesíu eiga Kínverj-
ar annað stórveldi og það er fjár-
hagsiegt stórveldi'1. ,,í sumum
borguni þar“, sagði hann, „eig;.
■Kínverjar r.álega hverja einustu-
Sú þfóon var frii
kommúnistar
búð. Indónesíumenn verzla á göt-
um úti, seija grænmeíi, ávexti og
eitthvað af fatnaði, en siálf
verzlunin gerizt í kínverzkum
búðum.“ Sama er að segja um
annað sjálfstætt land, Thailand.
Þar er svo. rrijkið af 'járhagslífi
landsins komið í hendur Kínverja
að stjórnin er orðin lxrædd. Ekki
aðeins verzlun, heídúr einnig
verksmiðjur og akurlendi og
mörg dagblöð eru í höndum Kín-
verja. Fyrir styrjöldina var táiið
að í borgurn á Filippseyjum væri
60 til 70 af hundraði allrar smá-
sölu í höndum Kínverja. Af rúmri
einni milljón rnanna, sem búa í
'borginni Singapore, var v.ýiega
■ talið að um áíta hundruð þúsur.d
væru Kínverjar. Bretar .kvarta
yfir því að Malayabúar séu þann-
ig gerðir að ómögulegt sé að'
kenna þeim að spara. Þó þeir fái
góð laun, hætta þeir að vinna þar
til aílt er uppétið og fara svo afv-
ur að vinna. Með þessu móti er
erfitt að kenna þjóð að stofna
skóla eða bæta hfskjör sín á ann-
an hátt. En Kínverjar spara, auðg
ast, vinna, framkvæma, stofna
verzlanir, verksmiðjur, skóia,
auka kyn sitt meira en aðrir og
nema nýtt land.
MÍSJAFNLEGA VEL LIÐNIR
I fremur nýrri fræðibók er val-
ið að meir en 7 milljónir Kinverja
séu í ■ þessum löndum, að Hong
Kong undanskilinni. En sú taia
er eflaust alit of lágt sett. Sarr,-
kvæmt upplýsingum, sem opin-
berlega voru gefnar í Thailandb
fyrir meira en ári, eru Kínverjar
þar rú-mlega 3 milljónir og varla
minna en 2 miiljónir í Indónesiu.
Kínverjar samiagast ekki íbúuin
þessarra landa, nema í Thailand,
og ekki fyrr en þeir hafa verið
mjög lengi í landinu. Það er al-
mennt viðurkennt af flestum,
ekki sízt Bretum, að Kínverjar
séu góðir, löghlýðnir og nýtir
borgarar í nýlendum þeirra.
Undantekning frá þessu er
ástandið í Malaya árin eftir
heimsstyrjöldina. Þar eru ílokk-
ar Kínverja, sem hafa fengið
skipun frá föðurlandi sínu um að
eyðileggja gúmmíframleiðslu
Breta. En þar með eyðileggja þeir
mest fyrir sínum eigin löndum,
því hátt á þriðju milijón Kínverja
eru þar — og margir þeirra lifa
á gúmmíframleiðslu. (Árið 1873
smygluðu Bretar nokkrum
gúmmítré-fræum frá Brasilíu og
af þeim fengust 22 tré, sem voru
ræktuð á Ceylon. Út af þeim eru
komin öll gúmmítré Suðaustur-
Asíu, þar á meðai um 5 miUjón
í Maiaya).
Þau lönd, sem telja að hætta
s.tafi af þeim Kínverjum, sem þar
dvelja og verzla, eru fyrst og
írerast Filippseyjar og Skm. En
fréttir hsrma einnig að Iadóníisia
sé farin &S óttast aflsiðingarnar
af því mikla fjárhagslega valdi,
sern Kínverjar hafa þar. ilér j
Hong Kcng vitum við — meðal
ánnars frá sjémönnum — að
mörg hundruð Kínverjar eru end
ursendir til heimalands síns við.
og við. Einhver sú versta refsing
sem Bretar geta beitt gagnvart
óeirðarseggjum, er eð endursenda
þá til Kína. Af þeim sökum er allt
með kyrrum kjörum hér, þrótt
fyrir ólgu, æsingar og hreinsanir
inni í landinu.
Þegar 'maður virðir fyrir sár
hin miklu ítök Kínverja í Suð-
austur Asíu, þá verður mjög auð-
veit að skilja slagorð núverandi
valdhafa i Kína: „Vér viljum
leysa hlekki allrá Asiuþjóðanna
fyrst — og svo alls mánnkynsins“.
I ræðu, sem Chu Tehy æðsti her-
foringi kommúnista/í: Kína. hélt
þann 11. marz 1950 fýrir nemend-
ur við Norður-Kína Áiþýðubylt-
ingaháskólann, er þeír/luku prófi
sagði hann meðal annars: „Margir
stúdentar frá þé’ssúm löndura
hafa komið til að laera af oss ..
Þeir munu geta gert mikið fyrir
byltinguna í löndum sínum og
eins og stendur höfurn vér menn,
sem vinna í löndum þeirriá.....
Ef Ameríka vili hefja III. haims-
styrjöldina, þá kemst öll Suð-
austur-Asía undir fprystu Kína.
Á þessu get ég borið ábyrgð“. —
Þessari ræðu var auðvitáð ekki
ætlað að komast hingaðjen hún.
komst þó gegn um Bambuetjaid-
ið. Hún var haldin fyri? úrvajs
byitingaleiðtoga, sem er ætlað að
leiða Kína frá sigri til 'siguis í
næstu styrjöld.
ÞANNIG ERU
FJÖTUARNIR „LE¥STIR“
Útþensla Kínverja í Suðaustur-
Asíu heíir fram að þessu verið
friðsamleg að mestu. En variæ
gerir nokkur hugsandi maður ráð
fyrir að hún verði það í framtíð-
inni. Það er ekki undarlegt að ótti
vakni meðal þjóðanna þegar þær
sjá hvernig konimúnistar hafa
farið með menn af. öðrum þjóðunx
í Kína — og hvernig þeir fara
með sína eigin þjóð. ,,
Tökum t. d. eina af nýjustu
fréttunum um reglugerð, sem ný-
lega hefir verið gefin út fyrir'
Nanhsien-sýslu, í Suður-Kína,
ekki langt héðan — fyrir bænd-
ur, sem kommúnistar hafa „leyst
fjötrana af“ fyrir meir en tveim
árum.
„1. Oll hrísgrjón ög matvæli
verður að geyrháú kornforða-
búrurh og vöruhúsum stjórn-
arinnar.
2. Hrísgrjónum og öðrum
matvælum verður útbýtt til
þorpsbænda þriðja hvern dag.
3. Skrásetja verður allar lif-
. andi skepnur.
4.. Yfirfærsia og sala dýra
verður a.ð hafa sarnþykki
réttra vfirvaida.
5. Allir þorpsbúar á aldrin-
um 16 tii 50 ára verða að hafa
leyfi Bændafélags síns áður em
þeir fara í önnur þorp eða á
onnur svæði.
6. Þorpsbúar mega ekki
dvelja. í. öðru þorpi lengur en
3 daga. Þeir sem vilja fara i
aðra sýsiu, verða áður að fá
ferðaleyfi frá yfirvöidunum í
sinni eigin sýslu.“
Þetta vitum við að gildir um
757 þorp. Kínverskir bcendur eiga
flestir heirna í þorpum, ekki ein-
stökum bæjum, eins og í sveit-
um á fslandi. Hvort svona reglu-
gerðir verða látnar gilda um stór
svæði í Kína, vitum við ekki enn-
þá. Kommúnistar hafa ekki gert
neitt til að halda þcssu leyndu.
Verið getur að þetta cé sérstök
refsing gegn þessarri einu sýsliu
En skipulag, sem er þessu Ukt, en
þó talsvert frjálsara, gildir all—
víða. Og í Kína voru þeð 'fyrst
og fremst bændur og m.ennta-
menn, sem komu komnrúnistum
til valda. Menntamenr|rr,ir hafla
fengið margar áminningor, þar já
meðal eina mjög. nýlega. í einuijn
gömlum háskóla h a?a 120.000
bækur af 140.000 fcójcuir), ktiji
voru í saínir.u, verið cyðiíagðar,
að boði yfirvaldanna.