Morgunblaðið - 03.09.1952, Qupperneq 11

Miðvikudagur 3. sept. 1952
MORGVNBLAÐkÐ
lt 1
3 má! á bráðabiriladaa-iÞórlurFr Bitoon6apkvæmar greíSiliir
•> sexfu ára • 1
*P3
IIINN 14. október hefst sjöunda
Allsherjarþing SÞ. I fyrsta skipti
koma fulltrúar 60 bandalagsríkj-
anna saman í hinum nýju aðal-
stöðvurn SÞ í New York, en smíði
þeirra er rétt að ljúka. Á bráða-
birgða-dagskrá þingsins eru 65
mál — og er það lengsta dagskrá
í sögu. samtakanna — og dagskrá-
in verður sennilega enn lengri
því stcðugt er verið að bæta við
hana.
Mörg mál á dagskránni eru hin
veigamestu stjórnmál, efnahags-
mái og félagsmál nútímans. —
Einna tímafrekastar verða án efa
umræðurnar um Kóreu, afvopn-
un og hið alþjóðlega öryggi, en
einnig rná búast við löngum um-
ræðum um mál eins og ástandið
í Túnis og Marokkó,
KÓREA
Vopnahlésviðræðurnar í Kór-
eu eru ekki á dagskrá SÞ, en bú-
ast mó við umræðu um ástandið
í Kóreu þegar skýrslurnar frá
nefnd SÞ um einingu Kóreu og
endurreisnarstarfið þar verða
lagðar Eram.
AFVOPNUN
Afvopnunarnefndin, sem skip-
uð var á síðasta Allsherjarþingi,
mun leggja fram skýrslu um til-
raunir sínar til þess að ná sam-
komulagi um „eftirlit, takmörk-
un og jafnmikinn samdrátt alls
herafla og alls vígbúnaðar".
ALÞJÓÐLEGT ÖRYGGI
Nefndin um sameiginlegan við-
búnað, sem skipuð var í sam-
ræmi við „Uniting for Peace“-
ályktanirnar (hína svonefndu
Acheson-áætlun), mun leggja
fram skýrslu um starf sitt við að
finna leiðir til þess að varðveita
og efla friðinn og auka öryggið
í heiminum í samræmi við til-
gang og grundvallaríeglur Sátt-
mála SÞ.
in, sem samþykkt var árið 1948
var, eins og kunnugt er, einungis
yfirlýsing, sem sló föstum ákveðn
um grundvallaratriðum.
GÆZLUVERNDARMÁL
Landssvæði, sem ekki njóta
sjálfsstjórnar.
Aö venju mun Allsherjarþing-
ið fá skýrslur um starf á sviði
félagsrnála ög menntunarmála á
síðactliðnu ári á hinum tíu gæzlu
verndarsvæðum.
EFNAIIAGSMÁL
Meðal mikilvægustu efnahags-
mála, sem rædd verða í New
York má neína fjáröflun íil efna-
hagslegrar þróunar og tæknilegr- i g0
ar aðstoðar við ýmis landssvæði. ‘
Einni<i verður rætt um leiðir til
þess'trð auka heimsframleiðsluna
svo cg' nrr. vandamál í sambandi
við ríéktun landa.
Fr.
DANMORK I ORYGGISRABIÐ?
Með kosnir.gunum til Öryggis-
ráðsins mun verða fylgzt með af
miklum áhuga á Norðurlöndun-
um. Möguleikar eru á því, að Dan
mörk taki við af Hoílandi, sem
fulltrúi hinna minni ríkja í norð-
ur- og vesturhluta Evrópú. Tveir
aðrir fulltrúar verða kosnir í ráð-
ið í stað Brasilíu og Tyrklands.
Sex ríki víkja sæti í Fjárhags-
og Félagsmálaráðinu. Þau eru:
Bandaríkin, íran, Kanada, Mexi-
co, Pakistan og Tékkóslóvakía. i
Gæpluverndarráðið fær tvo
fulltrúa í stað E1 Salvador.
( SUDVESTUR-AFRÍKA
i Meðal þeirra mála sem kunna
að verða hitamál eru meðferð á
indverska þjóðarbrötinu í Suður-
Afríku og hin alþjóðlega réttar-
, staða Suðvestur-Afríku. Einnig
mun verða rætt um flóttamenn-
ina í Palestínu.
- Pravda
Framh. af bls. 8
áttu ættjarðarvina fyrir friði
og sjálfstæði íslands.
NÝIR MEÖLIMIR
Á síðasta Allsherjarþingi var
samþykkt ályktun um að skora á ’
Öryggisráðið að taka til nýrrar!
athugunar allar umsóknir um 20 „ÆTTJARÐARVINIR“
upptöku í bandalagið. Öryggis-1 réttarskerðingin á*föðuí-
ráðið á nú að skila skýrslu um landsvinunum varð ekki til ann-
niðurstöðurnar af athugunum ars en vekja nýja andmæla-
sinum. Þau 14 ríki, sem sótt hafa hreyfingu. Á þjóðhatiðardegi ís-
um upptöku í ‘SÞ, en hafa enn
ÁRA er í dag Þórður
1 Björnsson, Laugateig 32.
! Mörg er sú breytiug, sem bær-
inn okkar heíir tcKio á liðnum
, 60 árum og ekki sízt í húsagerð
í og byggingalist, enda hafa þar
* margar hendur að unnið og
mikíu óorkað. Þórður Fr. Björns-
son er einn þeirra, sem þar hefir
léð styrkar hendur og unnið kapp
samlega, fullur ánuga og trú-
! menr.sku.
i Hann er einn af fyrstu múrur-
um Keykjavíkur og hefir lengst
af æfinni stundað þá iðn. Fyrr á
árum vann hann þó eyrarvinnu
og var þá talið vel skipað rúm,
þar sem hanr, var og er svo
reyndar enn. Þeir, sem yngri
eru, mega þar af læra. Það má
segja að þeir hafi lifað tímana
tvenna. sem áður réru uppskip-
unarbótum fullum varningi að
og frá landi, en horfa nú á þá
miklu véltækni, sem allsstaðar er
við hin þyngri störf.
i Þórður Björnsson er einn af
hinum gömlu Reykvíkingum,
sem tekið hefir virkan þátt í
byggingu þessa bæjar með óbil-
andi þrautseigju, enda hefir hann
haft sterkan líkama og lund til
að fylgja verkum sínum fram.
Þórður er kvæntur Ögn Jóns-
dóttur, uppeldisdóttur séra Þor-
valdar heitins að Meistað og
eiga þau fjögur uppkomin börn.
Vil ég óska Þórði til hamingju
með 60 ára afmælið og vona að
hans starfsorka megi vara lengi
enn þá.
Reykvíkingur.
lands var stofnað til undirskrifla
söfnunar, þar sem almenningur
undirritaði áskorun um sakar-
uppgjöf og baráttuna fyrir friði
og gegn bandarísku hernámi.
, ,, . ,, ,,, ,, Vegna legu sinnar minnir ís-
Uibya Mongólska alþyðulyðveld- land j sann]eika sagt á skiPj sem
ið, Nepal, Portugal, Rumema, ]iggUr fyrir akkerurh meðhl
Ungverjaland og Austurríki. þrattrar báru Norður-Atlants-
hafsins. En íslenzka þjóðin vill
ekki fengið nægilegt magn at-
kvæða í Öryggisráðinu, eru: Al-
banía, Búlgaría, Ceylon, Finn-
land, írland, Ítalía,' Jordanía,
Áreksfrar við júgó-
TÚNIS OG MAROKKÓ
ekki, að skipið sitt sé flugþilju-
Eftir beiðni 13 Arabaríkja hef- árásarseggjanna, heldur friðsælt
ur verið tekið á dagskrá að fjalla skip. Og hún hefir einsett sér að
um ástandið í hinum tveimur hreinsa bandaríska hernámsliðið
verndarsvæðum Frakka, Túnis
og Marokkó. Eftir styrjöldina
hefur öflug sjálfstæðishreyfing
starfað á báðum svæðunum og
hefur það, eins og kunnugt er,
leitt til alvarlegra óeirða, eink-
um í Túnis. Arabaríkin óska þess
nú, að SÞ fjalli um þessi mál og
hvetji Frakkaland til þess að
verða við kröfum íbúanna.
UPPLÝSINGAFRELSI
Allsherjarþingið skal ræða um
burt af þilfarinu.
Samsfeypusfjóni
í Hdlandi 1
HAAG, 30. ágúst. — Stjórnar-
myndun hefir nú tekizt í Hol-
landi, en þar hefir verið stjórnar
kreppa síðan kosningarnar 26.
júní í sumar, þar sem frjálslynd-
ir og kaþólskir fengu jafnmarga
grundvallarreglur upplýsinga- þingmenn kjörna. Þeir hafa mynd
frelsis og fjalla um uppkaSt að að samsteypustiórn.
EELGRAÐ 1. sept. — I júgó-
slaíneskum skýrslum er frá því
skýrt, að frá í júhí 1948 fram í
júlí 1952 hafi komið til 4614
árekstra á landamærunum við
. Rúmena, Ungverja og Búlgara. Á
' sama tíma hafa 14 varðmenn
j Júgó-SIava verið drepnir og 2
j óbreyttir borgarar, 3338 sinnum
J var skotið á júgó-slavneska landa
j mæriverðí og lofthelgin brotin
246 sinnum.
Willem Drees úr flokki frjáls-
lvndra er forsætis- og utanríkis-
róðherra. Kaþólskir eiga 6 ráð-
herra í stjórninni, én frjálslynd-
ir 5.
sáttmála um upplýsingafrelsi.
MANNRÉTTINDI
Fjárhags- og Félagsmálaráðið
hefur gengið frá uppkasti að
tveimur sáttmálum um mannrétt
indi — annan um borgaraleg og
Stjórnmálalfeg réttindi, hínn um
efnahagsleg, félagsleg og menn- ^ LUNDÚNUM, 30. ágúst. — I sein
ingarleg réttindi. Sáttmálar þess- asta mánuði varð manntjón
ir eiga að vera Iagalega bindandi kommúnista á Malakkaskaga 143 ur-Berlín. Fyrstu 8 mánuði ársins
fyrir allar ríkisstjórnir, sem full-! manns. Þár af féllu á annað urðu flóttamennirnir 53 þúsund-
gilda þá. Mannréttindayfirlýsing-hundrað hermdarverkamanna. ir.
Hannfjén kommúnisfa
Flólti frá
kommúnhÍEiin
BERLÍNARBORG 1. sept. — Um
16000 íbúar rússneska hernáms-
svæðisins í Austur-Þýzkalandi
flýðu til Vestur-Berlínar í ágúst.
Aldrei hafa svo margir fiúið vest
ur á bóginn í einum mánuði. Af
flóttamönnunum voru 230 úr al-
þýðulögreglunni.
í júlí leituðu 13 þúsundir Aust-
ur-Þjóðverja griðastaðar í Vest-
HINN 1. júní síðastliðinn gekk
í gildi milliríkjasamningur ís-
lands, Finnlands, Noregs og Sví-
þjóðar um gagnkvæmar greiðsl-
ur fjölskyldubóta (barnastyrkja)
í löndum þessum.
Samkvæmt samningi þessum
eiga rikisborgarar þessara landa,
sem dveljast utan heimalqnds
síns, en í einhverju hinna samn-
ingslandanna og eru þar búsettir
sex mánuði eða lengur, rétt til
fjölskyldubóta í dvalarlandinu
eftir sömu reglum og þarlendir
menn.
Finnskir, norskir og sænskir
ríkisborgarar, sem búsettir eru
hér á landi, hafa dvalið hér ó-
slitið sex mánuði eða lengur og
eru skráðir hér í manntali, eiga
því rétt til fjölskyldubóta vegna
barna sinna, sem með þeim
dveljast, eftir sömu reglum og
íslenzkir ríkisborgarar.
Á sama hátt eiga íslcnzkir íík-
isborgarar, sem búsettir eru í
Finnlandi Noregi eða Svíþjóð og
hafa dvalizt þar óslitið sex mán-
uði eða lengur, rétt til barna-
styrkja (fjölskyldubóta) vegna
barna sinna, sem hjá þeim dvelja
eftir sömu reglum og borgarar
hlutaðeigaijdi lands, enda séu
þeir skráðir þar í manntali eða
í kirkjubækur.
Reglurnar um greiðslur barna-
styrkja, en svo nefnast fjölskyldu
bæturnar í hinum samningslönd-
unum, eru talsvert mismunandi,
og þykir því rétt að gera nokkra
grein fyrir meginatriðum þeirra
í hverju landi íyrir sig:
í Finnlandi eru barnastyrkir
(fjölskyldubætur) greiddar með
hverju barni í fjölskyldu innan
16 ára aldurs, þ.e, einnig með
fyrsta, öðru og þriðja barni.
Barnastyrkurinn nemur þar 600
finskum mörkum á mánuði með
hverju barni, eða 7200 mörkum á
ári, og er greiddur án tillits til
efnahags eða tekna foreldra. —
Nú jafngilda 100- finnsk mörk
7,09 íslenzkum krónum. Barna-
styrkurinn í Finnlandi nemur
því nú um 510,0.0 ísl. krónum á
ári fyrir hvert barn.
I Svíþjóð greiðist barnastyrkur
inn einnig með hverju barni inn-
an 16 ára í fjölskyldunni og án
tillits til efnahags íoreldranna.
Styrkurinn greiðist þar ársfjórð-
ungslega og nemur 260,00 sænsk-
um króoum á ári fyrir hvert
barn, eða sem svarar 820,00 ís-
le^zkum krónum.
í Noregi greiðist barnastyrkur
með hverju barni, sem er um-
fram eitt í fjölskyldunni. Ef sér-
staklega stendur á, t.' d. ef faðir-
inn er óvinnufær til langframa,
er heimilt að greiða einnig styrk
með fyrsta barni. Styrkurinn
nemur 240,00 norskum krónum á
ári, eða tæplega 550,00 íslenzkum
krónum með hverju barni um-
fram eitt í fiölskyldunni og er
greidaur án tillits til efnahags
eða tekna /oreldra.
Á Islandi greiðast fjölskyldu-
bætur með hverju barni, serrí er
umfram þrjú í fjölskyldu. Nema
þær mað núverandi vísitölu kr.
1800,00 á fyrsta verðlagssvæði, og
kr. 1350,00 á Öðru verðlagssvæði
á ári fyrir hvert barn umfram
þrjú á framfæri fjölskyldunnar.
A.uk þess greiðast fjölskyldubæt-
ur einnig vegna þriggja fyrstu
barnanna, ef faðirinn er óvinnu-
fær og nýtur dagpeninga vegna
sjúkleika eða slysa.
Af því, sem að ofan er sagt, er
ljóst, að meginmunurinn á regl-
unum um greiðslu fjölskyldu-
bóta á Islandi og í hinum samn-
ingslöndunum, er sá, að hér á
landi byrja greiðslur fjölskyldu-
bóta vfirleitt ekki fyrr en með
fjórða barni, en í hinum löndun-
um'annað hvort með fyrsta barni
(Finnland, Sviþjóð) eða öðru
barni (Noregur). Kins vegar er
styrkurinn, sem greiddur er mcð
hverju barni hér á landi miklu
liærri en í hinum löndunum. Hér
á landi eru því fjölskyldubætur
fyrst og fremst styrkur til þeirra,
sem hafa fyrir stórum barnahóp
að sjá, en í hinum löndunum
styrkur vegna barneigna yfirleitt.
Síldveiði á Akranesi
AKRANESI 1. sept. — Á laugar-
,dag komu aðeins 4 bátar til Akra
ness með samtals 115 tunnur síld-
ar. Á sunnudag komu 13 bátar
inn með alls um 1000 tunnur. Af
þeirri síld voru 40-—-50% söltunar
hæf. Nokkur síldveiðiskip reru á
sunnudagskvöld, en sakir þess að
hvassviðri gerði af norðvestan
u.m kvöldið og nóttina, sneru þeir
við án þess að leggja. í dag létvt
allir bátarnir hins vegar úr höfrs
nema Sigrún, sem hafði bila i
lítilsháttar við bryggju. — Oddu,-
- Stykkishólmur '•
Framh. af bls. 9
hefur það orðið mörgum mannl
góður styrkur.
VERZLUN OG ATHAFNIR
Ávallt hefur verið mikil vérsl-
un i Stykkishólmi og svo er enn,
Þangað sækja margar sveitir við-
skifti sín. Stærstu atvinnurek-
endur kauptúnsins eru Sigurður
Ágústsson og kaupfélagið. — Um
20 ára skeið hefur Sigurður
Ágústsson rekið stóra verzlun og
umfangsmikinn útveg, stór’,
hraðfrystihús, fiskimjölsverk ■
smiðju og lýsisbræðslu. Einnig
hefur hann haft með höndum
ýmsan annan rekstur, t. d. rak
hann stærsta loðdýrabú hér á
landi, um tíma og rekur enn að
nokkru. — Kaupfélagið hefur
starfað tæp 30 ár og einnig rek-
ið frystihús, saumastofu og dún-
hreinsun. Einnig er rekin vél-
smiðja, bílaviðgerð, gistihús,
brauðgerðarhús o. fl. — Sjúkra-
hús byggðu kathólskir 1934—’37
og hafa rekið síðan. — Spari-
sjóður Stykkishólms er stofnað-
ur fyrir 60 árum og er orðinn.
öflug stofnun.
SÍÐASTI ÁRATUGURINN
Á síðustu 10 árum hafa fram-
farirnir verið stórstígastar óg
skal aðeins stiklað á stóru. Drátt-
arbraut og skipasmíðastöð var
komið þar á fót á árunum 1941
og ’42. Þar hafa fjöldi báta ver-
ið endurbyggðir eða viðgerð’r,
enda mikið hagræði verið að fyr-
ir allan Breiðafjörð. — Kvik-
myndahúsrekstur hófst 1944 og
er nú ágætt kvikmyndahús í
Hólminum með góðum sýninga-
tækjum. — Barnaskóli kaupstað-
arins er nýbyggður og við hann
myndárlegt íþróttahús, þar sern
ungir Hólmarar iðka íþróttir sér
til gagns og sæmdar. Þar eru
líka geymd bókasöfnin, sem.
stendur til að byggt verði yfir
sérstakt hús, mjög bráðlega.
LOKAORÐ
Af þeim 10 mönnum, sem stóðu
að skiftingu hinnar fornu Helga-
fellssveitar fyrir 60 árum er einn
enn á Hfi. Það er Guðmundur
Bjarnason frá Jónsnesi, nú til
heimilis í Stykkishólmi, og er
hann nú 92 ára að aldri. —•
Hreppsnefnd sú er nú stjórnar
Stykkishólmi er þannig skipuð:
Kristján Bjartmars oddviti, Ólaf-
ur P. Jónsson héraðskeknir, Sig-
urður Magnússon hreppstjóri,
Árni Ketilbjarnárson verkamað-
ur, Bjarni Andrésson kenna\i,
Gunnar Jónatansson fram-
kvæmdastjóri, og Guðmundur
Ágústsson verkamaður.
Ég óska Hólmurum til ham-
ingju með þetta afmæli og biS
forsjónina að vera þeim náðug og
hliðholl í framtíð ekki síður eix
fortíð. — En i Stykkishólmi hef-
ur, fyrr og síðar, margur góðuf
maður lifað lífi sínu og þaðan ú
ég mínar beztu endurminningac.