Morgunblaðið - 05.10.1952, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 5. okt. 1952
Otg.: H.f. Arvakur, Reykjavlk,
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgOarm.)
Lesbók: Arni Óla, sími 3045.
luglýsingar: Arni Garðar Kristinssan.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsls:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 & mánuði, Innsnlsndi.
t lausasölu 1 krónu eintaklð.
lilepr Sjálfstæðismanna
m atvinai
f-ÍBinl&misbréf frá Maj-B-is HolmSiergs
„V: il höfum stoðið í shilum
við vorum þvinguð til
Helsingfors, 19. sept. 1952.
OFANRITUÐ dagssetning verður
komandi kynslóðum í Finnlandi
vafalaust ógleymanleg. Mesta
stórvirki finnsks iðnaðar, stríðs-
skaðabótagreiðslurnar til Sovét-
ríkjanna, að upphæð 228.5 millj.
dollara, lauk í dag. í raun og veru
má þó segja að greiðslunum hafi
lokið í gær, er skonnortan Zarja
sigldi til Rússlands. — Siðasta
lestin, sem flutti skaðabótavörur
SEX þingmenn Sjálfstæðisflokks hvort sem það er kaupstaður eða yfir iandamæri Rússlands og
ins í Neðri deild Alþingis hafa kauptún, hafi nægileg framleiðslu Finniands, kom á áfangastað nótt
lagt þar fram frumvarp um stofn teki lil Þess að allir íbúar þess ina 30. ágúst. Ekki er hægt að
un atvinnubótasjóðs. Skal hiut- baii varanlega atvinnu.
verk hans vera það, að lána fé i Um fjárframlög til sjóðsins er
til atvinnuframkvæmda á þeim þag ag segja, að ætlast er til að
stöðum, er skortir framleiðslu- ríkissjóður leggi fram jafnháa
læki, til þess að fullnægt verði upphæð til sjóðsins á árinu 1953 ?
atvinnuþörf ibúa þeirra. i Dg varið var í atvinnubótaskyni MARGIR ÁTTU HLUT
Segir í frumvarpinu að slíkar á þessu ári. Siðan er ætlazt til að AÐ MÁLI
. framkvæmdir skuli miðaðar við árlegt framlag verði 2 millj. kr. ) Hin góðu endalok þessa „ævin-
sköpun varanlegrar atvinnu og a ari og síðan Vi hluti mótvirðis- týris“ ber fyrst og fremst að
áfkomuöryggis almennings á sióðs, sem nú mun vera nálægt þakka þeim, sem unnu í verk-
hverjum stað. 320 millj. kr., jafnóðum og lán smiðjunum, er framleiddu skaða-
- Ríkissjóður skal á næsta ári hans innheimtast. j bótavörurnar, Soteva. Þar á hver
greiða 4 millj. kr. til atvinnubóta 1 . . . ' maður hlut að máli, hinn óbreytti
sjóðs og tvær millj. kr. á ári j ' la s æ ]s~ ° urinli e ur verkamaður ekki síður en for-
næstu 10 ár. Ennfremur skal einn „u an. ^.a s aha a vinnu stjórarnir. Hefðu hin minnstu
íjórði hluti mótvirðissjóðs renna Cr'ji'nV an^.lnnJ_ 3 óhöpp komíð fyrir er vafalaust,
segja annað en Finnland hafi
staðið í fullum skilum á réttum
tíma. — Þjóðinni er léttara um
andardrátt.
í sjóðinn eftir því sem ián hans
'Tnnheimtast.
Með frv. þessii er fyrst og
fremst stefnt að því. aff koma
í veg fyrir atvinnuleysi, sem
sprettnr af skorti atvinnu-
tækja í einstökum bvggðar-
Iögum landsins. Tilgangur
þess er sá. að fullnægt verði
atvinnubörfum fólksins í skap
legu árferði.
Góð og fuHkomin atvinnu-
tæki peía að siálfsögðu ekki
kofnið í veg fyrir atvinnuleysi
ef aflabrestur eða óhaestætt
veðurfar hindrar rekstur
þejrra eins o>r oft hendir hér á
lanrti. Fn vflrleitt má se"ia, að
þess fullkomnari og fiölbre’dt
ari sem atvinnutækin verða,
h"rc' m°ira verði mótstöðubrek
fól^sivs rcru misb’,°sta.sömu
árferði tll Ian<7s sjávar,
Þrð er t. d. auðsætt, að aulrinn
iðnaður í kaunstððum o“ siávar j
ar tillögur þingmanna hans og
reynslan af starfi bans á liðn-
að það hefði orðið landi okkar
. .... i til óbætanlegs tjóns.
um arum. AlIir intaað Sjalf-l frigarsamningUr Sovét.
stæðismenn hofð;; forvstu um ríkjanna og Finn]ands var undir.
kaup hinna ny.iu togara til ritaður fyrir átfa árumj VQru
Iandsms. Það er lafn kunnugt ekki fáir sem Jéfu gömu Qrð
að út?erð beirra 1 mörgum falla og rússneskur Zar endur
kaupstoð’Jm og kauntunum . fyrir löngu; Finig Fin,andiæ<<
oHvm landsMntvm hefur haft (NÚ er úf um Finnland) En þau
gifurleg abnf M aukms at-j0rðin urðu samt ekki ag áhrinis_
vmnuoryggis folksms. | orðum nú frekar en þá Qg ejnn
Sjálfstæðismenn rmsnu lyilda af okkar fremstu hagfræðingum,
þessari baráítu áfram. Þeir Bruno Suviranta, segir, að ástæð-
munu heldur aldrei hika við ur þess, að svo varð ekki, hafi
að segja þjóðinni sar.nleikann verið eftirfarandi: 1) Fórnfýsi al-
um nauðsyn þess, að atvinnu- mennings, 2) Hagstætt verð
finnskra vara á heimsmarkaðn-
um, 3) Erlend lán (sem við höfum
endurgreitt að mestu), 4) Tilslak-
anir Rússa (afhendingartíminn
var lengdur um 2 ár og bóta-
greiðslurnar lækkaðar um 73.5
millj. dollara.
erfiðleikar, sem verið hafa á því
að afla hráefna erlendis frá. !ln
eins og gefur að skilja var þetta
atriði mjög mikilvægt frá upp-
hafi. Þó má segja, að úr því hafi
verið leyst, enda hafa bæði Svíar
og Bandaríkjamenn veitt okkur
mikilsvert liðsinni í þeim efnum.
Allsherjarverkfailið meðai
finnskra stáliðnaðarverkamanna
1950 hafði og mikla erfiðleika í
för með sér fyrir stríðsskaðabóta-
greiðslur okkar.
VILDU EINKUM FÁ ÝMIS
KONAR MÁLMVÖRUR
Eins og gefur að skilja, var það
mjög miklum erfiðleikum bundið
!að koma lagi á finnskar verk-
smiðjur og endurskipuleggja verk
ismiðjuiðnað landsmanna. Árið
' 1944 héldu menn, að okkur yrði
leyít að greiða skaðabæturnar ein
göngu í pappírs- og trjávörum, en
meginframleiðsla landsins eru ein
mitt þessar vörur. En svo varð
þó ekki. í staðinn lögðu R;ssar
höfuðáherzluna á að fá allskonar
málmvarning, og leiddi það til
þess, að við urðum að treysta
máimiðnað okkar til muna. Og
hvorki meira né minna en 72%
alls þess varnings, sem Rússar
fengu, komu frá þessum endur-
skipulagða atvinnuvegi okkar.
,,Þetta var erfiður, en nauðsyn-
tækin geti borið sig en sökkvi
ekki í fen hallareksturs og
öngþveitis.
Höldtiin sékninni
áfram
þ'7rDum landsins mvndi dra“a
iniög ilr atvinnu’evsishættu í DAG er almennur fjáröflunar-
aflaUet'ðu oy óyæfta. Þess dagur Sambands íslenzkra berkla
vePna ber að stofr<a Pg bví að sjúklmga, berklavarnadagur.
kernq UT5”i iðnað’ í P°m f1
siávarbvi?£?ðum. En frumskilvrði alþjóðar um stuðmng
•iðTaðar er alls staðar aukin raf-
0”ka.
r>— f+r.T.fr>nd þleVVi->cí þetr_
ar AP •b1°ðíð teli’T' b°ð q-'—t vo”-
m-st á ’rlntvorki iðnað3rins að
lævri f■iárvn’t’no'o-. rer\na t’1 öpns
SrmV--onrnt fiárlönum en !°nd-
þiir>Pg-ir ncf r i ri i r’i t - ■ —s. VT-Tior
eir'.orti ’-rtn-iri maður veit að
JÍTÍV°—,r>(ii rívioe+iórn U r>í'' i r lpr+
b"r''++Von”' ó nnVna rpfo-’-ufram_
jp-'go7u rnng hvpyin hinna
rr:V7ii rpf n-VnVPra við So*? og
7 -vp 7'crc-r o+A'’i-irVianir, ásamt
ahUT'gpnvorVcm-ðiUnni. kosta
J-o.f mU7 + nnp kr0na Að ’7n.d-
JrVirirffi com n— +s yo-lr cm ’ ð’ 1 7 PT
nÚ e;”n-‘v ímn.'ð pf f,lU,,n- VrpU.j.
Þessar stórframkvæm j’r eru
alJar unnar í þágn iðnaðarins.
Með þr’m er m°ira að se°ia
iavðnr arnnílvöllur að stór-
iði”. bér á landi.
V«>nv”r > l’-bíað’ð OZ S?'?
ir að öll afstaða núverandi
ríkisstjórnar og stuðnings-
flobka b°nnar sýnl f jandskap
við iðnaðinn!!!
Þetta er svo mikil fiarstæða að
óírú1e?t er að nokkur vitibo’-inn
iðnaðsrmaður hlusti á slíkan
þvæfting.
Um frumvarp Sjálfstæðismanna
Um atvinnTrbótas’óðs °r nnnars
þáð að sesja að það felur í sér
faunbæfa leið til sköpunar at-
vinnuöryggis. Höfuð markmið
þsss er, að hvert byggðarlag,
SAMSTARFIÐ VARÐ
ÞOLANLEGT
Við getum að vísu sagt, að
hamingjan hafi verið okkur hlið-
holl, þrátt fyrir allt. Þó er ekki
. hægt að neita því, að þessar bóta-
—+Um Þann dag leita þessi samtök til greiðslur hafi verið landi okkar
ilvrði alþjóðar um stuðning við mál- vpvciipv Vvröi iTprC+ir,r=rr,ir í
efni sitt.
Hvern einasta íslending varð-
ar um það starf, sem S.Í.B.S. vinn
ur. Það hefur á undanförnum
árum lyft Grettisíökum. Það á
enr.þá mikið verk að vinna. Þess
vegna ber öllum hugsandi mönn-
um að styðja starfsemi þess og
baráttu fyrir sjáifshjálp þeirra,
sem einhverntíma hafa orðið
fyrir barði berklaveikinnar.
Við megum gjarnan fagna því,
sem áunnist hefur í berklavörn-
um okkar. Á því sviði höfum við
unnið stóran sigur En við verð-
um að halda sókninr.i áfram. Á
meðan nokkur berklasjúklingur
er til í landinu, má ekki slaka á
henni. Takmarkið er útrýming
þessa sjúkdóms, sem höggvið hef
ir geigvænleg skörð í raðir þess-
arar þjóðar. Þegar því er náð bein
ist baráttan að þvi að koma í veg
fyrir að honum skjóti upp að
nýju.
S. í. B. S. hefur unnið þjóð
sinni mikið og gifturíkt starf.
Fyrir það eiga þessi samtök
mikiar þakkir skiidar. Þær
þakkir verða bezt fram born-
ar með aímennum stuðningi
við starf Reykjalundar. Þess
vegna mun S.Í.B.S. verða vel
til liðs í dag og jafnan á þeim
dögum, sem helgaðir eru mál-
efni þess 03 almannra berkla-
varr.a í landinu.
geysileg byrði. Forstjórarnir 1
Sotevaverksmiðjunum hafa vafa-
laust oftsinnis fundið til nokk-
urs tauvaæsines, — t. d. begar
eitthvað kom fyrir, sem orsakaði
það, að ekki var unnt að senda
vörur yfir landamærin á tilskvld-
um tíma. En þó rættist samt alltaf
úr. — Ekki er hægt að neita því,
að nokkurs misskilnings gætti
í fyrstu milli forstjóra Soteva-
verksmiðjanna og eftirlitsmanna
rússnesku stjórnarinnar, en það
lagaðist samt, er á leið, og varð
samstarfið þolanlegt.
Meðal þess varnings, sem R+iss-
ar fengu upp f rkaðabótagreiðsl-
urnar var: Ýmiss konar farar-
tæki fyrir 79.96 millj. dollara,
pappir o. fl. fyrir 34.90 millj.
dollara, trjávörur fyrir 21.87
millj. dollara, vélar fyrir 16.82
millj. dollara, kopar, kapla o fl.
fyrir 12.90 millj. dollara, — svo
að eitthvað sé nefnt.
VÖRUR FYRIR 570 MILLJÓNIR
DOLLARA
Samkvæmt núverandi gengi
dollarans hafa Rússar alls fengið
vörur frá Finnlandi fyrir um 570
millj. dollara og er það að meðal-
tali um 10% af árstekjum finnska
ríkisins, eins og þær hafa verið
undan farin 8 ár. Það, sem eink-
um hefur verið okkur til baga í
þeirri viðleitni að standa við all-
ar skuldbindingar okkar við
Rússa, eru fyrst og síðast þeir
légur reynslutími fyrir má'm-
iðnað ökkár“, sagði forstjóri
málmverksmiðja ríkisins, Yrjö
Vesa. Herra Vesa fer innan
skamms til Rússlands til þess að
semja við þessa voldugu grann-
þjóð okkar um frekari kaup á
finnskum málmvörum, því að
Sovétríkin hafa lofeð að kaupa
mikinn hluta málmiðnaðar fram
leiðslu Finnlands.
UTANRIKISVERZLUNIN
ÓSTÖDUG
Aðalerfiðleikar okkar í svip-
inn virðast vera þeir, hvar við
eigum að selja framleiðsluvörur
(okkar í framtíðinni og hvort okk
^ur tekst raunar að selja þær all-
ar. Heimsmarkaðurinn er yfir-
fullur af sams konar vörum og
við framleiðum aðallega, og víða
er hægt að fá þær fyrir minna
, verð en við getum selt þær á.
Einkum virðist auðvelt að fá'alls
, konar málmiðnaðarvarning. Get-
ur því Rússlandsför Vesas orðið
mjög mikilvæg fyrir vöxt og
þróun alls hins finnska iðnaðar í
l framtíðinni. — Yfirmaður Soteva
, verksmiðjanna, Svante Sundman,
flotaforingi hefir rætt þetta mál
líillega og sagt m. a. „Vissulega
er það fyrst og síðast hinni illu
nauðsyn, skaðabótagreiðslunum,
Frh. á bls. 12.
Velvakandi skrifar:
ÚR DAGLEGA LÍriNU
Svífur að hausti.
HINN bleiki fölvi haustsins er
smám saman að færast yfir
landið. í trjágörðum höfuðborg-
arinnar gulnar lauf trjánna og
fellur. Út um móa og heiðar tekur
kjarrið og lyngið dásamlegum
litaskiptum. Það er eins og móðir
jörð hafi íklæðst nýjum mötli og
sé að halda sér til fyrir börnum
sínum, rétt áður en landið hverf-
ur undir hrím og snjóa, í þessum
mötli ber mest á gula litnum. En
þeir rauðu og brúna eru einnig
áberandi. Það er mildi haustlit-
anna, sem skapar töfra þeirra.
Þetta eru kveðjuhljómleikar
sumarsins, litasymfónía þar sem
undirtónninn er blandinn trega
og kvíða. Framundan er haust og
vetur.
FYRIR skömmu gaf skömmtun-
arstjóri út tílkynningu Trm, að
ákveðið hefði verið að framlengja
gildi skömmtunarreitanna af síð-
asta skömmtunarseðli (fyrir 3
ársfjórðung), þannig að þeir gildi
til loka októbermánaðar. Af því
tilefni hefur reið húsmóðir skrif-
að á þessa leið:
„Kæri Velvakandi!
Lestur meðfylgjandi tilkynn-
ingar kom mér til að brosa, og er
slíkt eigi algengt við lestur til-
kynninga frá þessari stofnun, sem
um ræðir, nefnilega Skömmtun-
arskrifstofunni.
Mig langar til þess að biðja þig'
um að beina þeirri spurningu til
herra skömmtunarstjórans hvort
hann haldi virkile +a að nokkur
einasta húsmóðir geti látið þenn-
an vesæla smjörskammt nægja
frá 1. júlí til 1. október, hvað þá
heldur lengur?
Kom of seint.
,AR að auki, þó svo ólíklega
hafi viljað til að einhver hefði
gleymt eÍTihverjum smjörmiða,
þá hefði verið gerði tilraun til
þess að finna hann fyrir 1. októ-
ber, því ekki hefði hann getað
komið að gagni eftir þann tíma,
sem sagt, þessi tilkynning kom
of seint.
En það er eins og skömmtunar-
stjóri hafi blátt áfram gert ráð
fyrir að enginn mundi eiga neinn
smjörmiða, og þess vegna gilti
einu hvenær tilkynningin kom
út!!!
Þakka þér fyrir Velvakandi,
Húsmóðir.“
Þessari fyrirspurn er hér með
komið á framfæri.
Lokun hafnarinnar.
SU hugmynd lögreglustjórans í
Reykjavík að loka höfninni
fyrir umferð að %æturlagi hefur
að makleikum fengið góðar und-
irtektir. Það verður að koma í
veg fyrir næturgöltur um borð í
innlend og erlend skip. Er það
ekki sízt nauðsynlegt vegna
ásóknar lauslætiskvenna í sukk
og svall á þessum slóðum.
En ráðstafanir í þessa átt mega
helzt ekki dragast von úr viti.
Tillögur lögreglustjóra munu nú
vera 1 athugun hjá hafnarsíjórn.
Bæjardvöl varnar-
liðsmánna.
ÞÁ hefur einnig heyrst að vænta
megi frekari takmarkana á
dvöl varnarliðsmanna í bænum.
Einnig því ber að fagna. í raun
og veru eru slíkar takmarkanir
svipaðs eðlis og lokun hafnarmn-
ar. Þær miða að því að koria i
veg fyrir of náin samskipti þeirra
gálausu kvenna, sem alltaf þarí
að hafa vit fyrir, og hinna er-
lendu varnarliðsmanna.