Morgunblaðið - 12.05.1953, Qupperneq 9

Þríðjudagur 12. maí 1953
MORGUNBLAÐIÐ
— Úr daglega lífinu
Lára
Framhaíd af bls. 8.
frá ómuna tíð.
Brýndi hún
réttilega fyrir
þjóðínnÉ að
Mynna betur
en nú er gert
aS stmiardeg-
inam fyrsta,
„taka upp hinn
forna sið að
halda hann
heílagann,
ganga i kirkju
og gefa heirnilisfólfemu smá gjöf“,
eins og frúin komst að orði. í
þessu sambandi minntíst hún á
hið mikla gjafafargan. sem hér
hefur tíðkast um nokkurt skeið
við öll möguleg tækifæri og
stendur enn í fullum blóma. —
Allir þekkja, annaðhvort af eig-
in sjón eða raun. eða af afspurn,
allt það óhóf í gjöfum, sem á sér
stað við ferminga bama hér á
landi, en þó einktim í höfuðborg-
ínni. Vitanlega er ekkert við því
að segja, að foreídrar gefi börn-
um sinum rausnarEegar gjafir ef
þau telja sig hafa efni á því, en
nú er það orðin aígííd regla, að
ættingjar og vinir fceppast við að
bera á börnin stórgjafir við slík
tækifæri, svo að ekki er ótítt að
þær nemi þúsundiHB króna og
jafnvel miklu hærrs upphæðum.
Og annar íburður er þá oftast eft-
ir þessu. — Nýlega fermdist telpa
hér í bænum og var í því tilefni
vitanlega efnt til mifcils mann-
fagnaðar á heimiH hennar. Þar
var eins og gengur, glæsilegur
veizlukostur á borðum. en auk
þess lék þar fimm manrea hljóm-
sveit meðan matast var og síðar
kom einn af vinsælsistu dægur-
iagasöngvurum bæjarins til þess
að skemmta gestunum með söng
sínuni. Þetta dæini er sjálfsagt
undantekning en taíar þó sínu
irnáli. — Þeir sera minni efnum
eru búnir, kvíða þessum hátíðis-
dögum og eiga að þeim finnst,
ekki nema um tvennt að velja;
annaðhvort að draga sig í hlé frá
þessum örlátu vinum sínum, eða
reyna, oft sér til mikils óhag-
ræðis, að fylgjast með í óhófinu.
En alvarlegasta Mið þessa máls
snýr þó að börmmam sjálfum,
því að allt þetta gjafafargan er
flestum þeirra stórsfcaðlegt. Þau
verað heimtufrek, leíð á öllu og
fá algerlega rangar hugmyndir
um raunveruleg verðmæti lífsins.
— Hér er með öðrum orðum ekki
um heilbrigði rausn að ræða,
heldur óhóf og ómenningu, sem
■er þjóðinni síður en svo til sóma.
Ætti gott fólk, vel metið og efn-
'um búið að taka höndum saman
um að kveða niður þennan ó-
sið. Væri það verulegt þjóð-
þrifaverk.
í Danmörku hefur J»að rutt sér
nokkuð til rúms að foreldrar
kosti börn sín til utanlandsferð-
ar í stað þess að halda þeim dýr-
ar fermingarveizlur. Fara börnin
þá hópferðir undir öruggu eftir-
’iiti og leiðsögn góðra farar-
stjóra. Hér yrði þessu varla kom- 1
ið við ýmissa orsaka vegna, en
væri ekki athugandi að efna í
jþess stað til myndarlegra inn-
anlandsferða fyrir fermingar-
oörn, um fegurstu og sagnríkustu
héruð landsins?
. Bangsimon“ komímx. attur.
FRÚ Helga Valtýsdóttír las upp
í barnatímanum í vetur sög-
ur um ,,Bangsimon" og hlaut
fyrir það al-
manna lof og
miklar vin-
sældir meðal
barnanna og
jafnvel fullorð-
inna Jíka. Nú
eru þau
„Bangsimon"
og frúin kom-
in aftur í
’barnalimann
og er ekki að
efa að þeim
verður báð-
Brazilíu
Agnar
um vel fagnað. Er hér á
ferðinni nýr sagnaflokkur um
þennan gamla og góða kunningja
barnanna. Fór fyrsti söuglestur-
inn fram sunnudaginn 3. þ. m.
Frú Helga les afbragðs vel upp,
rödd.hennar er skýr og þægileg,
frásögnin lifandi og fjörleg og
ekki dregur það úr áhrifunum að
frúin hermir prýðilega eftir
hverju dýri með margvíslegum
tilbrigðum raddarinnar.
• Sögurnar um Bangsimon eru
eftir enska höfundinn A. A.
Milne en systir Helgu, frú Hulda
Valtýsdóttir, hefir snúið þeim á
íslenzku.
læikritið á íaugardagínn.
\LAUGARDAGSKVÖLDIÐ
var flutt í útvarpið nýtt leik-
rit í þremur þáttum, „Förin til
eftir Agnar Þórðarson.
Höfunjdurinn
er ungur mað
ur, fæddur
1917 hér í bæ.
Hann varð
stúdent 1937,
en cand. mag.
frá háskóla fs
lands 1945 í
norrænum
fræðum, með
bókmennta-
sögu sem að-
algrein. Auk
þess stundaði
hann um nokkur ár framhalds-
nám erlendis, — í Englandi og
víðar. Hafa birst eftir hann smá-
sögur og bókmenntagreinar í
tímaritum hér og skáldsaga hans,
„Haniqn galar tvisvar", kom út
á vegum Helgafells í árslok 1949.
Sumarið 1951 keypti Þjóðleikhús
ið sýningarréttinn á leikriti eftir
hann, er hann nefnir „Þeir koma
í haust“ og fjallar um endalok
Eystribyggðar í Grænlandi. Þá
mun skáldsaga eftir hann „Ef
sverð þitt er stutt“, verða ein af
kjörbókunum í bókaflokki „Máls
og menningar", sem gert er ráð
fyrir að komi út í haust.
„Förin til Brazilíu“ fjallar um
sambúð hjóna, erjur þeirar og
átök og fyrirhugaðan flótta eig-
inmannsins frá öllu saman til
gósenlandsins Brazilíu. Af flótt-
anum verður að vísu ekkert og
í stað Brazilíu kemur öruggt sæti
eiginmannsins á framboðslista
flokksins við væntanlegar alþing
iskosningar. Hjónin sættast og
framundan blasa við þeim sömu
erjurnar og sami hversdagleik-
inn og áður.
Leikritið er allskemmtilegt og
laglega samið og margt er þar
smellið og vel athugað. Tel ég
það hiklaust einna bezt þeirra
útvarpsleikrita islenzkra, sem ég
hef heyrt. Þykir mér líklegt, að
höfundurinn eigi eftir að leggja
góðan skerf til leikbókmennta
vorra er stundir líða.
Lárus Pálsson var leikstjóri og
lék einnig eitt af aðalhlutverkum
leiksins — Gísla Sigursteinsson,
þingmannsefni. Aðrir leikendur
voru: Gestur Pálsson, er lék að-
alhlutverkið, Hákon Haraldsson,
lögfræðing, Herdís Pálsdóttir er
fór með hlutverk konu hans,
Kamillu Ólafsdóttur, Ævar Kvar
an er lék Baldvin Williams,
gamlan vin Hákons, nú stóreigna-
mann í Brazilíu, Þorsteinn Ö.
Stephensen er lék Jóhann,
stjórnmálamann og flokksfor-
incia af nútímagerð og Hólm-
fríður Pálsdóttir er lék þjón-
ustustúlku. — Leikendur fóru
allir vel með hlutverk sín, en sér
stök ástæða er þó til að nefna
ágætan leík þeirra Gests,
Herdísar og Þorsteins Ö. — Nokk
uð bar á skrjáfi í blöðum leik-
ondanna og var það eins og altaf
til lýta.
Sjálfstæðismenn þurf einutt ei
vernda hag bænda gegn búnaðar-
kSíkii Framsóknar
Helga
96.000 pund til víffreisnar Kóreu
LUNDÚNUM, 11. maí: — Holland
forsætisráðherra Nýja-Sjálands,
tilkynnti í dag, að Ný-Sjálending
ar ætluðu að verja allt að 96.000
pundum til viðreisnar í Kóreu.
— NTB.
TÍMINN þykist vera bændablað
öðrum dagblöðunj fremur, en
heldur þykir flestum bændum
Tíminn rækja það hlutverk illa.
Þeir finna sem er, að blaðið fær-
ir þeim sjaldan fróðleik um það,
er varð'i.r atvinnu þeirra og fram-
kvæmdi.r
NÚ Á AD KLÓRA I BAKKANN
En nú nálgast kosningar. Þá
vilja þeir Framsóknarmenn láta
á sjá, að Timinn sé sannarlega
bændablað. Nú koma „búnáðar-
greinarnar“. Ekki greinar um vor
verkin, sem framunaan eru á
búum bænda. Nei, þær eru um
kosninga-„vorverk“ þeirra Fram
sóknarmanna. Pólitískar „búnað-
ar“-greinar, sem ganga út á að
telja bændum trú um það, aff
Framsóknarflokkurmn sé þeirra
skjót og skjöldur, þeírra andlega
og Tímanlega forsjá og faglegi
sálusorgari. Allir affrir flokkar j
séu fjandsamlegir bændum. og
þó sér í lagi Sjálfstæffisflokkur- j
inn. Hann sé svo slæmur, að
hann vilji bændum allt illt — |
iika þeim bændum, sem flokkinn
fylla.
Nú er hafin ein slík hviða í
Tímanum, til að bæta lesendum
í sveitunum upp, að mánuðum
saman hefir ekki sézt ein ein-
asta grein í blaðinu, er bændum
megi að gagni verða í búskapn-
um. Sök bitur sekan, og nú á að
bæta úr þessu og klóra í bakk-
ann.
Nokkra daga í röð faefur sama
greinin, steypt upp í mismun-
andi formi, komið í Tímanum,
til að túlka „handleiðslu“ Fram-
sóknar í búnaðarmálum og þrot-
lausan fjandskap Sjálfstæðis-
manna í garð bænda(!) Þó að
full þörf sé að gera öllum þeim
rangfærslum og blekkingum skil,
sem þar eru framsettar, verður
að þessu sinni aðeins drepið á
eitt atriði, sem sýnishorm af mál-
flutningum og ,.staðreyndunum“.
í þessum greinum Tímans, er
Framsóknarflokknum eínum
þakkað það m. a., að eftir stjórn-
armyndunina í febrúar 1947 var
tekið
„að undirbúa -ný jarðræktar-
lög, sem miðuð eru við, að
stórauka styrk til fram-
ræslu“.
Þeir Timamenn hrækja hraust-
lega, eins og vant er.
Hver er svo sannleikurinn í
þessu máli?
Rétt er að rekja það, tíl þess
að skýra fyrir mönnum, hvaða
ímynduð hálmstrá það jafnvel
eru, sem Framsóknarmenn gripa
til, við kattarþvott sinn frammi
fyrir bændum.
MÁLEFN A S AMNIN GURINN
1947
Þegar gerður var málefnasamn
ingur um stjórnarmyndun i
febr. 1947 varð m. a. samkomu-
lag um að:
„Lögin uitt jarffræktarstyrk
verði endurskoffuð með þaff
fyrir augum, aff jarffabóta-
styrkurinn verffi hækkaður
híutfallsíega og samræmdur
núgildandi vinnulaunum og
breyttum jarffrinnsluaffferff-
um“.
Um betta og fleira var fulft
samkomulag milli þeírra flokka,
I er stjórnina mynduffu. En vel má
vera að fingraför Framsóknar
séu á þessari málsgrein málefna-
samningsins, hún ber þess helzt
vottinn. Jarðræktarlögin eru
nefnd „lög um jarffræktarstyrk'4,
Þaff er 17. greinar Framsóknar-
andi í orffunum. Og svo er tekið
aftur með annarri hendi það, sem
gefið er með hinni: Það á að
hækka styrkinn „hlutfallslega“,
en um leið á að samræma hann
„breyttum jarðvinnsluaðferð-
um“, en þaff hlaut auffvitaff að
stefna til lækkunar, eða að draga
SannleEktiriiiii um endurskoÓ<
un jarðræktarlacgaiiEiai 1947
úr hugsanlegri hækkun.
í nefndinni, sem endurskoð-
aði jarðræktarlögin 1947 áttu
þsir sæti Árni G. Eylands, Ólafur
Jónsson, tilraunastjóri á Akur-
eyri, Páimi Einarsson, landnáms-
stjóri, Hafsteinn Pétursson, Gunn
steinsstöðum og Gunnlaugur
Kristmundsson sandgræðslustj.
Hinir þrír fyrst nefndu unnu
lang mest að endurskoðuninni og
mótuðu stefnuna um breytingar
á lögunum. Það var enginn 17.-
greinar-bragur á störfum þeirra.
Ákvæðinu um hámarksstyrk af-
neituðu beir meff öliu og létu það
ákvæði fara sömu leiðina eins
og 17. greinina, sem Framsókn
vakti upp og varffi lengst, sem
afkvæmi sitt. En sú grein jarð-
ræktariaganna stefndi að því, að
stórrýra eignarrétt bænda á
þeirra eigin jörðum.
Árni Eylands haf ði
mesta forgöngu um hin nýju
ákvæffi um héraffsráðunauta, sem
er hið þýðingarmesta, en með
því er viðurkennt, að það er
ekki nóg að veita styrki og
greiða framlög til jarðabóta, en
sjá verður fyrir því, að bændur
njóti leiðbeininga heima fyrir,
um baff er gera skal svo að verk-
in verði að sem mestum notum.
Þá hlið búnaðarfntmfaranna hafa
búnaðarmálaspekúlamar Fram-
sóknr löngum sniffgengiff. Þeir
hafa blátt áfram ekki skilið, hvað
þar er um að ræða, eða þeim
hefur ekki fundist sá þáttur eins
efnilegur til pólitísks framdrátt-
ar eins og styrkir taldir í krón-
um og aurum.
FRAMSÓKN LAGÐIST
Á FRUMVARPH)
Nefndin, sem endurskoðaði
jarðræktarlögin, skilaði frum-
varpi sínu og greinargerð um
míðjan desember 1947. Fulltrúi
Framsóknarmanna í nefndinni
notaði aðstöðu sina til að gera
lítilsverðan ágreining um af-
greiðslu frumvarpsins. Þann
ágreining notuffu beír svo til aff
leggjasí á máíiff og hlndra fljóta
og eðlilegan framgang þess, svo
aff frumvarpiff varff ekki aff lög-
um fyrr en voriff 1950. í því
Framsóknarþófi var frumvarp-
inu spillt að ýmsu leyti, þó að
sumar breytingar Búnaðarþings
kunni að hafa verið til bóta. Eins
og endranær lögðu Framsóknar-
menn mesta stund á að „Iaga“
frumvarpið þannig í hendi sér,
að lögin geti orðið htunnnr und-
ir flokksvaldi beirra í búnaffar-
málum og vatn á myllu þeirrar
búnaffarmálaklíku, sem þar rær
á bæffi borff.
Sem dæmi um þetta má nefna
kaflann um Vélasjóð, þar sem
sjóðnum og forsjá hins umsvifa-
mikla skurðgröfureksturs er troð
ið undir væng klikunnar í nafni
nýrrar nefndar — Vélanefndar
ríkisins — og Verkfæranefnd,
sem áður fór með þessi mál, gerð
óvirk, svo að nú hefur árum
saman bókstaflega ekkert verið
gert til þess að reyna búvélar,
bændum til leiðbeiningar. Bænd-
ur verffa sjálfir aff þreifa sig
áfram um val véla viff mikil fjár-
útlát og oft og tíffum viff miklar
hrakfarir. Finna bændur sárt til
þessarar vanrækslu.
Af bessu má sjá, hve fjarri
öllum sanni þaff er aff þakka
Framsóknarflokfcnum öffrum
flokkum fremur hina siðustu end-
urskoffun jarffræktarlaganna. Þar
voru góffir og gegnir Sjálfstæffis-
menn mest og bezt a® verkl.
Afstáða Framsóknarmanna og
„skilningur“ á þessu máli lýsir
sér vel í þeim ummælum Tím-
ans, að þeir hafi unairbúið „ný
jarðræktarlög, sem miðuð eru við
að stórauka styrk til framræslu".
Þeir sjá ekkert í lögunum nema
„styrki“ og aftur „styrki“, allt
annað er einskis- virði, og af þvi
að framlag rikisins t.il fram fram-
ræslu er nokkuð verulegt, i töl-
um talið, harnpar Tíminn því,
en allt annað, sem er sízt minna
um vert, gleymist alveg.
FINGRAFÖR FRAMSÓKNAR
Framsóknarmenn ættu sízt aí
öllu að hrósa sér af afskiptum
sínum af J arðr æktarlögunum.
Fingraför þeirra á þeim eru ekki
svo falleg, þegar þeir illu heilli
hafa náð til þess að fara um
lögin höndum sérstaklega. Það
hefur kostað Sj álf stæðismenn
ærið erfiði, að þvo af þau fingra-
för, svo sem 17. greinina, há-
marksstyrkinn og fleira. Enn
þurfa Sjálfstæðismenn að standa
vörð um þessi stórmerku lög, sem
þeir áttu mestan þátt í að sett
voru. Þvi að vart er svo haldið
þing, að búnaðarvaldaklika Fram
sóknar reyni ekki að spilla lög--
unum, sér til iramdráttar, þó að
það kosti bændur að raunveru-
legir hagsmunir þeírra verði
fýrir -borð bomir.
★
Svona er það með jarðræktar-
lögin. Nærri má geta, hvort ekki
verður svipað uppi, ef lögð væru
á borðið gögn um margt annað,
er Framsóknarmenn eigna sér
einum og telja sig hafa gert fyr-
ir bændur landsins, af einskærri
ást á málefninu, svo sem upp-
málað sézt.nú í Tímanum dag
eftir dag með mismunandi blæ-
brigðum og Framsóknarsann-
leiks litaskrúði.
ir
a
Rítgerð eftir Sigurð
Nordal sendiherra
MORGUNBLAÐINU hefur bor-
izt sérprentun úr „Nordisfc
Kultur VIII B, Litteraturhistoria
Norge Island", er nefnist Saga-
litteraturen og er eftir dr. Sig-
urð Nordal prófessor.
Eins og nafnið bendir til fjall-
ar ritgerð þessi um elztu bók-
menntir íslendinga og aldur
þeirra. Segir höf. að þótt verið
geti, að sumt sé ritað fyrir 1100
og sumt eftir 1400, þá megi telja
að fornbokmenntirnar hafi orðið
til á 300 árum eða 1100—1400. —
Þetta bókmenntatímabil sé hrein-
lega afmarkað, því að það hafi
bæði upphaf og enda.
Sýnir hann fram á hvernig
bókmenntirnar skiftast á þetta
tímabil, því að nú er svo komið
að menn geta með nokkurri
vissu sagt hvenær þessi og þessi
sagan hafi verið skráð, og er hér
um mikinn og ðierkilegan fróð-
leik að ræða, enda þótt ekki hafi
verið hægt að minnast á öll þau
handrit, sem til eru.
40% greíddu atkvæffi.
j PARÍS 11. maí: Enda þótt þjóð-
ernissinnar í Túnis hafi skorað
á kjósendur að taka ekki þátt í
bæjarstjórnarkosningunum i land
inu, neyttu um 40% landsmanna
atkvæðisréttar síns. — NTB.