Morgunblaðið - 11.07.1953, Qupperneq 7

Laugardagur 11. júlí 1953
MORGUNBLAÐIÐ
7
BERIA
Norrænir blaðamenn í Reykjavík
Erleadu fulltrúarnir á fundi blaðamannasambánds Norðurlanda. Sitjandi eru, talið frá vinstri:
Carsten Nielsen, Danmörku, Bcrtil Palm, Svíþjóð, Gunnar Ljungqvist, Svíþjóð, Axel Grönvik, Finn-
land, hinn nýkjörni formaður, A. Skjegstad, Noregi, fráfarandi formaður, Aldreas Elsnab, Dan-
mörku, og Per Haraldsson, Noregi. — Standandi: Vegard Sletten, Noregi, P. A. Jörgensen, Ban-
mörku, Aksel Nielsen, Danmörku, Frede Hansen, Danmörku, Harald Hjern, Svíþjóð, Eigil Rosenlöw
Noregi, Alf. G. Sundal, Noregi, Elon Dufvenberg, Svíþjóð, Arne Riemer-Jörgenscn, Banmörku og
Börje Lagerquist, Svíþjóð. — Ljósm. Mbl.: Ól. K. IV*.
Aðalfundur Bluðamannasaan-
ÁRSFUNDUR Blaðamannasam-
bands Norðurlanda, sem fresta
varð s.l. mánudag hófst
klukkan 9 í gaermorgun í
fundarsal LÍÚ í Hafnarhvoli. —
Hámarkstala fulltrúa á fundum
þessum er 6 frá hverri þjóð og
mætti full tala frá Danmörku,
eða tveir frá hverju hinna
þriggja blaðamannafélaga Dana,
fimm frá Noregi, fimm frá Sví-
þjóð og einn frá Finniandi, en
sex frá Blaðamannaféiagi ís-
lands.
Norski blaðamaðurinn A.
Skjegstad, sem verið hefur for-
maður sambandsins undanfarin
tvö ár, setti fundinn, en fundar-
stjóri var kosinn Skúli Skúla-
son. Hinn frábæri formaður,
Skjegstad, gaf skýrslu um störf
sambandsins á liðnu ári og að
því loknu var nokkuð rætt um
launakjör blaðamanna í hinum
fimm löndum, en um það mál
lágu fyrir skriflegar skýrslur frá
flestum löndum.
Næst flutti Valtýr Stefánsson,
ritstjóri, ítarlegt erindi um ís-
lenzka blaðaútgáfu og blaða-
mennsku að fornu og nýju og
gerði grein fyrir hínum sérstöku
aðstæðum, sem löngum hafa
markað íslenzkri blaðamennsku
þröngan bás, og nefndi þar eink-
um fámennið . og slæmar sam-
göngur. Hvort tveggja hefði
breytzt til batnaðar á síðustu ár-
um og þannig skapazt möguleik-
ar fyrr dagblaðaútgáfu. — En
þungaraiðja erindisins var um
íslenzka tungu, arfleifð þá, sem
islenzku blaðamannastéttinni
bæri umfram allt að varðveita.
I raun og veru hefðu hinir fornu
sagnaritarar og annálaritarar ver
ið fyrirrennarar blaðamennsku
nútímans. Sem sérkenni ís-
lenzkra blaða nefndi Valtýr hin
ítárlegu eftirmæli og afmælis-
greinar, sem ekki eiga sinn líka
í blöðum hinna Norðurlandaþjóð
anna. ■— Var gerður hinn bezti
rómur að þessu fróðlega erindi
og mun það verða bírt í félags-
ritum hinna norrænu blaða-
mannafélaga, til fróðleiks stétt-
arbræðrunum á Norðurlöndum.
SAMEIGINLEG
BLAÐAMANNASKÍRTEINI
Nokkrar umræður urðu um
samræming á félagsskírteinum
þjóða þeirra, sem standa að sam-
bandinu, en þar syngur enn hver
með sínu nefi. Danir láta t.d. sín
skírteini gilda í 5 ár, en sumar
aðrar þjóðirnar aðeins í eitt ár,
og er það trygging fyrir því, að
menn, sem gengnir eru úr blaða-
mannafélagi geti ekki haidið á-
Srands Norðurlandu
Finnar tara með framkvæmdastjém
sambandsins næslu Ivö ár
fram að nota skírteini sín í leyfis
leysi. Allmikið kveður að því að
einstök blöð gefi út blaðamanna-
skírteini, en fundurinn var ein-
huga um, að því bæri að afstýra,
því að þessi skírteini hafa verið
freklega . misnotuð. í sambandi
við þetta var og rætt úm alþjóða
skírteini, sem væru gerð eftir
fyrirmælum IFJ (Internotional
Federation of Journalists), sem
stofnað var í Briissel fyrir nokkr
um árum og flestar Norðurlanda
þjóðirnar hafa gerzt aðilar að.
En með því að talsverður mein-
ingarmunur var um Norðurlanda
skirteinin vannst ekki tími til að
taka ákvörðun í málinu, en
stjórn sambandsins falið að sam-
ræma óskir meðlimafélaganna og
leggja málið fyrir næsta árs-
fund.
FULLTRÚAFUNDUR
ANNAÐ HVERT ÁR
Þá kom fram tillaga frá frá-
farandi formanni að breyta sam-
þykktum sambandsins í þá átt að
eigi væri skylt að halda fulltrúa-
fund nema annað hvert ár, en þó
gæti stjórnin stefnt saman slík-
um fundi eða formannafundi
deildanna árlega, ef sérstök á-
stæða væri til. Um mál þetta
urðu allmiklar umræður og voru
menn ekki á eitt sáttir um ýrnis
atriði viðvíkjandi breytingunni,
þó að meiri hlutinn væri því
fylgjandi að fækka mætti fund-
unum, til þess að spara kostnað
þann, sem jafnan leiðir af þeim.
ÁRSÞING IFJ
í VÍNARBORG
Því næst gaf Andr. Elsnab,
ritstjórnarfulltrúi og formaður
Dansk Journalistforening ítar-
legt yfirlit um störf hins síðasta
órsþings IFJ, sem haldið var í
Vínarborg. Á þeim fundi var ís-
land tekið í alþjóðasambandið, en
það hefur þegar fengið viður-
kenningu UNO og Unesco, sem
réttur aðili blaðamanna gagn-
vart nefndum stofnunum.
AXEL GRÖNVIK
FORMAÐUR
Loks var gengið til kosninga
á formanni sambandsins fyrir
næstu tvö ár. Samkvæmt tillögu
fráfarandi formanns, Andr.
Skjegstad, var finnski fulltrúinn,
Axel Grö.nvik, aðalritstjóri, kjör-
inn formaður til næstu tveggja
ára, og kýs finnska blaðamanna-
sambandið aðra meðlimi í stjórn-
ina með honum. Framkvæmda-
stjórnin flvtst þannig frá Noregi
til Finnlands.
Fundarstjóri mælti að lokum
nokkur þakkarorð til hins fráfar
andi formanns og árnaði hinum
nýja formanni og s.ambandinu
heilla, ov var hrón^ð bývra bæði
fyrir gamla og nýja formannin-
um.
í dag fara ýmsir fulltrúarnir
heim, þ. á. m. þeir Skjegstad og
Vegard Sletten, sem verið hefur
ritari sambandsins s.l. 2 ár. En
meirihluti erlendu fulltrúanna
flýgur til Akureyrar í dag, skoð-
ar Mývatnssveitina á morgun og
kemur svo landleiðis til Reykja-
vívu- á má'-udv'-i->n.
í gærkvöldi sátu erlendu gest-
irnir boð Blaðamannafélags ís-
lands.
Júgóslavar í heimsókn.
AÞENA 9. júlí: — Alex Bebler
varautanríkisráðherra Júgóslavíu
er staddur í Grikklandi ásamt
sendinefnd til viðræðna við
gríska utanríkisráðuneytið.
Framhald af bls i
af hólmi. Þar varð annað blóð-
bað Berias. Mensévikar réðu ríkj
um í Azerbaijan og þegar bolsé-
vikarnir brutu þá á bak aitur þar
í ríkinu, var Beria skipaður yfir
maður Tsékkunnar þar í héraði,
en Tsékkan var sú hermdarlög-
regla sem spennti beljarklær sín-
ar um allt Rússaveldi og sem GPU
lögreglan og NRVD eru svo frá
runnar. Þarna stjórnaði Beria
fjöldaaftökum á mensévikum 1922.
Síðar á sama ári tók hann við
lögreglustjóm í Georgiu, heima-
ríki sínu og í umróti uæstu ára
studdi bann Stalin jafnan með
öllum ráðum, enda hlaut bann sín
laun fyrir það.
GFJÍK VEL FRAM í AÐ
„UPPRÆTA“
Alfræðiorðabók Rússlands seg-
ir um Beria, að á árunum 1922
—1931 hafi bann framkvæmt stór
kostlegt verkefni við að uppræta
andstæðinga Sovét-skipulagsins í
Kákasus. Auk þess bafi hann upp-
rætt fylgismenn Trotskys.
Það þarf varla að skýra hvað
orðið uppræta þýðir í alfræðiorða-
bók kommúnista. Svo mikiö er víst
að þjóðerniskennd Kákasusþjóð-
anna var sterk á þessum árum.
Hvenær verður sú mikla hörm-
ungasaga rituð? En Beria gafst
þarna gott tækifæri til að venjast
því að vera kaldrifjaður og gefa
út fyrirskipanir um líflát fjölda
manna í einu.
VÖLDIN AUKAST
Nú upp úr þessu tók Beria að
hækka verulega í tign, vegna þess
hve framúrskarandi einbeittur
hann var. 1932 var hann gerður
ritari kommúnistadeildar Kákas-
us. En ritarastarfið táknaði að
hann varð einskonar alráður land-
stjóri yfir 9 milljónum manna, þó
að sjálfsögðu undir handleiðslu
M osk vaval dsin s.
Ekkert lát varð á hreinsunun-
um og aftökum þessi árin, en há-
marki náðu ógnirnar þó árin 1936
—1938 í hreinsununum miklu. —
Saga Kákasusríkjanna ber þess
einnig merki. Eru alþekktar það-
an frásagnirnar af réttarhöldun-
um yfir „svikaranum Budu Mdi-
viani og klíku hans“, eins og kom
múnistar kalla það.
VARÐ NÁKOMIN VINUR
STALINS
Um þetta leyti fór Beria mjög
að venja komur sínar til Moskva,
þar sem hann náði samböndum á
æðstu stöðum. 1937 tók hann sæti
í æðsta ráði Sovétríkjanna og
upp úr því tókust svo náin kynni
hans og Stalins, að Beria var tal-
inn einn nánasti vinur hans.
Hreinsanirnar miklu kostuðu
Rússland milli. mannslífa. Hver
einasti þjóðfélagsborgari' lifði í
stöðugum ótta við, að næst kæmi
röðin að honum. Jafnvel geysileg
ur fjöldi manna, sem voru með
öllu áhrifalausir í stjórnmálum,
voru afhöfðaðir og svo fór að lok-
um að þessar ógnir höfðu lam-
andi áhrif á efnahags- og atvinnu-
líf þjóðarinnar. Einnig er talið að
herinn hafi orðið óvirkur um
tíma. Sáu nú valdhafarnir að þeir
myndu hafa gengið einum of langt
í þessum ofsóknum. Féll það sam-
Beria gekk næstur Stalin skömmu fyrir lát hans. Síðan kotn
Malenkov og Ioks Molotov.
an, að dregið var úr hreinsunuúum
og Beria var skipaður innanríkis-
ráðherra. Hefur því verið haldið
á lofti í Rússlandi sem sanninda-
merki þess, hve Beria sé vægur og
góðhjartaður maður. Jafnan hef ■
ur honum þar verið lýst sem
miskunnsömum skriftaföður. —
Hann á að hafa sleppt mönnum
úr haldi, sem dæmdir voru rang-
látt í fangabúðir í hreinsununum
miklu o. s. frv.
YFIRSTJÓRNANDÍ
LEYNILCGREGLUNNAR
Eftir þetta hefur starf Beria
annars lítið verið auglýsfc í rússn-
eskum frétt.atilkynningum, enda
þess eðlis að Rússar kæra sig ekk-
ert um að flíka því. Þrátt fyrir
þögn þeirra þykir það Ijóst, að
Beria hefur alla tíð verið yfir-
stjórnandi hinnar hræðilegu rússp"
esku leynilögregiu, sem sér um
það þegjandi og hljóðalaust gð
fjarlægja og uppræta þá þjóðfé
lagshorgara, sem valdhöfunum var
í nöp við. —
ÞRÆLABÚÐASTJÓRI
Sem yfirmaður leynilögreglunn
ar hefur hann einnig stjórnað hin
um ótölulegu þrælabúðum Rúss-
lands. Undir hans stjórn voru
þrælkaðir bæði þýzkir og japansk
ir stríðsfangar. Meginþorri þræl-
anna var þó tvímælalaust póltísk-
ir fangar bæði úr Rússl. sjálfum
og leppríkjunum. Sennilega hafa
þessar þrælasveitir unnið að stór
um framkvæmdum, enda hið ódýr
asta vinnuafl, sem hægt er að fá.
Þrálátur orðrómur hefur enn-
ig verið um það, að Beria hafi
haft yfirumsjón með atomorkutil
raunum Rússa. Er ekki ósennilegt
að sá orðrómur hafi við einhvér
rök að styðjast. Svo mikilli leynd
hefur verið haldið yfir þeim til-
raunum, að gera má ráð fyrir að
þær hafi verið á vegum leynilög-
reglunnar, enda munu mannvirki
til þeirra tilrauna að einhverju
leyti gerð af vinnuþrælupi-
LEIÐARSTJARNA KOMMÚNISTA
Beria var einn æðsti foringi og
leiðarstiarna kommúnismans. Eft
ir dauða Zhdanovs var hann jafn
an nefndur þriðji í röðinni á eftir
Stalin og Malenkov. Á hersýning
um og við önnur hátíðleg tækifæri
stóð hann við hægri hlið Stalins.
BRÓÐERNIÐ VAR FLÁ'Tl' MJÖG
Eftir lát Stalins var látið líta
út fyrir að þeir Malenkov, Reria
og Molotov hefðu sameiginlega og
í bróðerni tekið stjórnarforustuna
í sínar hendur.
Stjórnmálafréttaritarar í Vest
urlöndum létu bá í ljós þá skoðun
að í þeirri stiórnarsamvinnu væri
I bróðernið flátt mjög og gamanið
| grátt. Þó var það almennt álit
, þeirra, að Molotov væri ekki lík-
I legur til stórræðanna, heidur
i mætti búast við örlagaríkri glímu
, milli Malenkovs og Berias, sem
all oft hefð«ó staðið á öndverðum
meið. Hafa þeir reynzt sannspáir,
þar sem rússneska útvarpið skýr-
ir nú frá því að það hafi verið
Malenkov sjálfur, sem ákærði
, Beria á flokksfundi um glæpastarf
j semi.
I Beria var sæmdur marskálks-
nafnbót 1945 fyrir mikið starf á
stríðsárunum. Árið 1943 var hann
heiðvaður með nafnbótinni Hetja
Sovétríkjanna. Hann var einnig
sæmdur þremur æðstu heiðurs-
merkjum Sovétríkjanna — Lenin
Heiðursmerkinu, -— Rauðafána-
'ieiðursmerkinu og Suvorov-heið-
prsmerkinu.
FALLIÐ ER H.ÁTT
Um Beria má segja, að hann
reis hátt í blóðþjónustu sinni við
hinn rússneska einræðisherra
Stalin. — Og þeim mun hærra
varð fallið. Það er svo hátt, að
nú hriktir í allri svikamyllu hins
kommúniska þjóðskipulags. —
Falli Berias hljóta að fylgja á
eftir hræðilegar hreinsanir og af-
tökur skjólstæðinga hans í leyni-
lögreglu og innanríkisráðuneyti.