Morgunblaðið - 03.11.1953, Qupperneq 8

MORGinSfíbAÐIÐ
Þriðjudagur 3. nóvember 1953

Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason írá Vigur.
Ritstjóri: Valtýr Stéfánsson (ábyrgðarm.)
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
L
i
\ UR DAGLEGA LIFINU ?
Lagt út á fimmta áratuginn
MORGUNBLAÐIÐ leggur nú út
á fimmta áratug starfs síns. Það
hefur að liðnum fjórum áratug-
um náð þeim árangri að verða
Iðngsamlega útbreiddasta blað
þjóðarinnar og í raun og sann-
leika blað allra landsmanna.
Engu að síður bíða þess mikil
verkefni. Það þarf að skapa sér
bætt starfsskilyrði og stefna að
margvíslegum urpbótum í útgáfu
sinni. íslenzk blaðaútgáfa er enn-
og skilningur á þörfum hvers
tíma hlýtur jafnframt að byggj-
ast á því, að hún skynji fram-
vindu tímans og gerist hluttak-
andi í þeim sigrum, sem snilli-
gáfa og hugvit mannsandans eru
stöðugt að vinna.
Því fer auðvitað víðsfjarri, að
þessi litla þjóð eigi að gleypa við
hverju því, sem berst að strönd-
um lands hennar. Hún verður að
hafa vit og þroska til þess að
þá á gelgjuskeiði. Mikið brestur Velja og hafna, hafna hverskonar ,
á að hún gegni nægilega vel hlut • .........
verki sínu. Það er Morgunblað

★ NÚ ER það mjög komið í
tízku í Austurlöndum, að píia
grímsferðir séu farnar með vél-
flugum og hafa bandarísk flug-
félög þar austur frá notað sér
góðs af. — Sum þeirra hafa jafn-
vel nokkrar farþegaflugur ein-
ungis í förum milli hinna helgu
staða og flytja þær ekki annað
en pílagríma. Er einkum flogið
milli stærstu borga Múhameðs-
trúarlandanna og Djiddá, en enn
sem komið er hafa flugfélögin
ekki fengið leyfi til að flytja
pílagríma alla leið til hinnar helg
ustu borgar muhamðskra, Mekka,
vegna þess að bannað er með
öllu að fljúga í nand við hana.
Borgin og umhverfi hennar eru
lokuð fyrir allri flugumferð, —
engum leyfist að sjá hina helgu
borg úr lofti.
—★—
★ AUK ÞESS er svo fyrir mælt
í Kóraninum, að pílagrímarn-
pílacjnmijert)
ir verði að ganga a. m. k. 30 síð-
ustu kílómetrana til hinna helgu
staða, berfættir og berhöfðaðir.
Þess vegna verða allir pílagrím-
ar að klifra út úr farþegaflugun-
um löngu áður en þeir koma á
áfangastað og þramma síðustu.
kílómetrana til hinnar helgu
borgar á brennandi sandi eyði-
merkurinnar ,sveittir og þreyttir
af hita og erfiðí. *
—★—
★ ÞAÐ ERU ekki aðeins mú-
hamðsku auðmennirnir sem
fara fljúgandi, ef svo mætti að
orði komast, í pílagrímsferðir
sínar Fátæki múhameðstrúarmað
urinn er nú líka byrjaður að fara
með flugvélum til hinna helgu
borga. Að vísu má segja, að hann
inu fyllilega Ijóst. Og einmitt
þessvegna stefnir það stöðugt
hærra, að aukinni og fullkomn-
ómeti og yfirborðshætti, sem
þrengir sér inn á hana en hag-
nýta það, sem gagnlegt er og eflt
getur andlegan þroska hennar
og bætt aðstöðu hennar í lífsbar-
ari þjónustu við lesendur sína og áttunni.
aðra viðskiptamenn. Grunntónninn í pólitískri bar-
Utbeitt og ahrifamikið dagblað -ttu Morgunblaðsins hefur verið
er ekki aðeins veigamikill þa ur trhin á einstaklingsframtak og
1 hinni pólitizku barattu í lan - frjalgræði um framkvæmdir og
inu á hverjum tima. Það hefur viðslíipfi_ það hefur jafnan ver-
mikil áhrif á allt hf og starf þjoð- ig gkoðun b]aðsins> að á þeim
arinnar, mennmgu hennar, yerk- grundvelli væri liklegast að þjóð.
lega þekkingu og fe ags egan in geti gbtt fram til nauðsynlegra
þroska. Þessvegna veltur mikið umþóta og framfara. Reynslan
á því, að það vandi vel til Þess hefur- sannað réttmæti þessarar
efnis og boðskapar, sem það f yt- skoigunar< pær hröðu framfarir,
ur frá degi til dags. _ sem orðið hafa í landinu s.l. 40
Morgunblaðið hefur a liðnum, ár rekja rætur sinar fyrst og
tíma lagt á það megmaherz u, að fremst til einstaklingsframtaks-
flytja lesendum smum sem glegg- ing Qg sjalfsbjargarviðleitni ein-
astar og áreiðanlegastar fre ír a staklinganna. Hún hefur lyft
því, sem gerst hefur utan lands Grettistökum í efnahags- og
og innan. Fynr þann þatt starfs menningarmálum okkar. 0g
_ f 1 h . . „ Ln'K P . r V r. +■ r\ rt rro m c T
ULL andi óhrij^ar:
síns hefur það fyrst og fremst
hlotið traust og vinsældir þjóð-
arinnar. Þessvegna er það í dag
keypt og lesið af fólki með and-
stæðustu skoðanir á þjóðmálum.
Og þessvegna er það talið ómiss-
andi á hverju því heimili, sem
yill fylgjast með atburðanna rás. Morgunblaðsins.
A þennan þatt starfs mun blað-
ið framvegis sem hingað til leggja ' ★
skjóli hennar hefur frelsisástin
glæðst og sigur unnizt í hinni
löngu baráttu fyrir pólitísku
sjálfstæði þjóðarinnar. Frelsi ein
staklingsins inn á yið og sjálf-
stæði landsins út á við hefur ver
ið kjarninn í þjóðmálabaráttu
megináherzlu. Það mun segja
þjóðinni frá því, sem er að ger-
ast meðal hennar sjálfrar og frá
því, sem gerist í hinni víðu ver-
öld.
En með þróun hins frumstæða
íslenzka þjóðfélags ófrelsisald-
anna í nútímaþjóðfélag hefur
hlutverk löggjafar- og ríkisvalds
orðið miklu víðtækara en áður.
Hið opinbéra heldur nú t. d. uppi
fjölþættu tryggingakerfi. Þannig
vill hið íslenzka þjóðfélag tryggja
og^nnastar7regnir7árst af borgurum sínum félagslegt ör-
yggi og vernda rett hins mmm
máttar. Þótt ýmsir gallar séu
ennþá á þessu tryggingakerfi, og
þrátt fyrir það að það nær á sum-
um sviðum of skammt, mun það
þó jafnan verða talið til merk-
ustu félagsmálaframkvæmda og
umbóta, sem unnar hafa verið í
landinu.
E. t. v. er það aldrei mikil
vægara en nú, að sem gleggst
ar
því, sem gerist í fjarlægum
löndum. Heimurinn er allur
annar í dag en hann var fyrir
örfáum áratugum. Vald fjar-
lægðarinnar er þorrið. Hin
fjarlægustu lönd og þjóðir eru
nú nágrannar. Örlög fólksins
um víða veröld eru nátengd.
Þjóðirnar varðar stöðugt
meira um það, sem gerist með-
al fólks, sem býr hinum megin
á hnettinum.
Þetta er bein afleiðing þess að
við lifum í dag í einum heimi,
þar sem fjarlægðunum hefur að
mestu verið útrýmt. Samgöngur
og tækni hafa sigrað þær og lagt
þá skyldu á herðar öllum einstak-
lingum, að byggja starf sitt og
lífsviðhorf á sameiginlegri ábyrð
artilfinningu..
Morgunblaðið mun jafnhliða
því, sem það leggur áherzlu á
varðveizlu fornrar menningar-
arfleifðar íslendinga, reyna eftir
megni að veita nýjum menning-
arstraumum til lands þeirra,
stuðla að því, að íslenzka þjóðin
tileinki sér það bezta úr heims-
menningunni á hverjum tíma.
Grundvöllur íslenzks sjálfstæðis
og þjóðernis hlýtur alltaf að
verða það, sem þjóðin sjálf hef-
ur skapað, séreinkenni hennar,
bókmenntir, tunga og þjóðmenn-
ing. En vaxandi þroska hennar
Morgunblaðið hefur nú
göngu sína út á fimmta ára-
tug ævi sin.nar alráðið þess, að
halda áfram að gegna því hiut
verki sínu að vera áreiðanleg-
asta og bezta fréttablað þjóð-
arinnar. 'Það mun jafnframt
kappkosta að standa vörð um
þau þjóðlegu verðmæti, sem
líf og sjálfstæði þjóðarinnar
byggist á. Það mun ljá hverju
máli, sem til menningar og
framfara horfir lið sitt og at-
beina. Skoðanafrelsi og mann-
réttindi verða enn sem fyrr
leiðarljós þess. Fullkomið,
frjálslynt og rúmgott þjóðfélag
á íslandi, þroskuð og dugmik-
il þjóð og lífrænt samband
blaðsins við fólkið í landinu
er takmarkið, sem að er stefnt.
Að svo mæltu þakkar blað-
ið góðar árnaðaróskir á af-
mælisdegi þess og biður les-
endum sínum og allri hinni ís-
lenzku þjóð heilla og farsæld-
ar á komandi timum.
Bréf frá fisksala.
AÐ UNDANFÖRNU hafa 13—
17 bátar veitt fyrir fiskmark
aðinn hér í Reykjavík, 5—9 frá
Reykjavík, þrír úr Sandgerði,
þrír frá Keflavík og tveir frá
Grindavík. 85—90% af þeim
fiski, sem á markaðinn kemur,
er þorskur og lúða, 10—15%
ýsa.“
Svo segir í bréfi frá fisksala,
sem finnst harður dómur kveð-
inn upp í bréfi „húsmóður", er
birtist hér í dálkunum fyrir helg-
ina. Það kemur eiginlega úr hörð
ustu átt, segir hann, að nú sé
kvartað undan fiskleysi, þar sem
nýr fiskur hefir verið á boðstól-
um stanzlaust undanfarnar fjór-
ar vikur, og yfirleitt ágætis fisk-
ur, eins og húsmæður geti bezt
dæmt um sjálfar.
Gera sitt ýtrasta.
ÞAÐ skal þó viðurkennt, segir
hann, að hugsazt getur, að
fiskurinn af Suðurnesjum hafi
endrum og eins orðið fyrir
hnjaski ef svo hefir borið við, að
hann hafi orðið að liggja á fisk-
flutningabílunum yfir nótt, en
slíkt er undantekning.
Ég get fullvissað húsmæður
um það, segir í bréfinu, að við
fisksalar gerum okkar ýtrasta til
þess að hafa ætíð góða vöru á
boðstólum, og minna vil ég á, að
það er fleira fiskur en ýsa. Sum-
ir eru svo vandlátir að þeir hafna
nýjum þorski, nætursöltuðum
fiski, saltfiski, skötu og lúðu, ef
ýsa er ekki til, jafnvel þótt liðið
sé mjög að hádegi. En hver og
einn getur haft það í hendi sér,
hvort hann nær í það bezta eða
ekki, með því að gera fiskinn-
kaupin sem fyrst að morgninum,
því að jafnan er úrvalið þá mest.
íslandsmót
í „Jitter-bug“.
ANGALANGUR skrifar: „Halló!
Velvakandi!
Það er ekki ofsögum af því
sagt, hve framtakssamir og „fix-
ir“ í okkur við íslendingar erum
orðnir. Eða finnst ykkur ekki
stórkostleg þessi hugmynd um
„Jutter-bug“ samkeppnina núna
um helgina? — Það væri líka
annaðhvort að afburðamennirnir
á sviði þessarar öndvegis listar
fengju nú loksins að koma veru-
lega fram í dagsljósið og hljóta
viðurkenningu verðleika sinna.
Og það bezta við þetta allt er,
að það eru ekki aðeins jitterbug-
hetjurnar hér í Reykjavík, sem
gefinn er kostur á að sýna hvað
i þeim býr. Suður um nes og
austur og vestur um firði fengu
þær einnig að spreyta sig í keppn
inni um hina ódauðlegu nafnmót
„Jitter-bug-meistari fslands" —
eða ef til vill einhverja ennþá
flottari.
Hvílíkur menningar-
menningarviðburður.
AÐ HUGSA sér svo hvílíkur
menningarviðburður það verð
ur, þegar einvalalið íslenzkra
jitter-buggara kemur til íslands-
móts hér í höfuðstaðnum og kepp
ir til úrslita. Það fer sætur titr-
ingur um mig allan af tilhugs-
uninni einni saman.
Nú gildir það, kæru jitter-
bugarar, sem hafið verið svo lán-
samir að komast í úrslitin, að
skjóta nú nógu fallega upp krypp
unni, þegar til kastanna kemur,
vera nógu snarir í hlykkjunum
og skjótir í skrikkjunum, þegar
ykkur verður hleypt fram til at-
lögu. — Oh, hvað ég hlakka til!
— Angalangur“.
— Þjóðsaga. —
EINU sinni gekk Jesús Kristur
með -sjó fram og Sankti Pét-
ur með honum. Kristur hrækti í
sjóinn, og af því varð rauðmag-
inn. Þá hrækti Sankti Pétur í
sjóinn, og af því varð grásleppan,
og þykir hvort tveggja gott átu
og rauðmaginn jafnvel herra-
mannsmatur.
Djöfullinn gekk í hámóti á eft-
ir þeim og sá, hvað fram fór.
Hann vildi þá ekki verða minnst-
ur og hrækti líka í sjóinn, en úr
því varð marglittan, og er hún
til einskis nýt.
hafi ekki efni á því, en honum
er svo í mun að fara eina píla-
grímsför einhvern tima á lífs-
leiðinni, að hann sveltur heilu
hungri í mörg ár, ef út í það fer,
einungis til að hafa efni á þótt
ekki væri nema einni pílagríms-
ferð. — Til dæmis má geta þess,
j hér, að oft hefur komið fyrir (að
sögn þeirra sem til þekkja), að
, örsnauðir Súdanbúar hafa geng-
ið inn í ferðaskrifstofu og keypt
sér farmiða til helgrar borgar —
fyrir aleigu sína. En þá er þess
líka að eæta, að það er ekki lítið
' sem fæst til endurgjalds fyrir
slíka pílagrímsferð, •— jafnvel
eilíf himnaríkissæla, ef vel er á
spilunum haldið.
—★—
★ FLUGMENNIRNIR á píla-
grímsfarþegaflugunum eru
karlar í krapinu, fiestir hafa þeir
verið styrjaldarflugmenn, vanir
ævintýrum, erfiðum flugskilyrð-
um og þ. h. — Fimmtán þeirra
eru Þjóðverjar sem voru í flug-
her Rommels á s,ínum tíma og
eru vanir eyðimerkurflugi. Þeir
eru allir færustu menn í sinni
gre.in og komust til æðstu met-
orða í þýzka eyðimerkurflug-
hernum í Norður-Afríku.
—★—
★ • EN ÞÓTT þeir hafi mikla
reynslu að baki, eru þeir
alltaf í lífsháska, á evðimerkur-
ferðum þeirra bíða ótal hættur.
— Það er t. d. í frásögur fært, að
eitt sinn fann þýzki flugmaður-
inn Hein Gering mikla reykjar-
lykt í fiugvél sinni. Rauk hann
þá aftur í farþekaklefann og sá
,sér til mikillar skelfingar, að píla
grímarnir lágu allir á gólfinu
kringum eld sem þeir höfðu
kveikt þar. Þetta var á sama tíma
og þeir voru vanir að drekka te
sitt heima, í flugunni höfðu þeir
hins vegar ekkert te fengið og
gripu því til þessara sinna eigin
ráða. Gering tókst þó fljótt að
slökkva eldinn, — en hann hefur
haft vakandi auga með pílagrím-
unum sínum æ síðan.
—★—
★ SJALDAN halda þessar píla-
grímsflugvélar áætlun og eru
ástæðurnar þar til af ýmsum toga
spunnar. Hugsum okkur t. d„ að
farþegaflugan eigi að halda af
stað á sama tíma og múhameðskir
biðja bænir sínar. Þá verður flug
maðurinn að bíða, þangað til
bænagjörðinni er lokið, því að
ekkert getur truflað múhameðs-
trúarmenn í bænagjörðum þeirra
hvorki brottfarartími flugvéla
né annað.
Fæði, klæði og
heiður eru laun
iðjuseminnar.
GéSar gjafir
!il S.ÍJ.S.
DÓRA Þórhallsdóttir, forseta-
frú að Bessastöðum og Georgía
Björnsson, fyrrverandi forseta-
frú, færðu S.Í.B.S. góðar gjafir
í tilefni Berklavarnadagsins og
15 ára afmælis sambandsins.
G.JAFIR FRÁ ÚTLÖNDUM
O. KAVSMAN, forstjóri í Kaup-
mannahöfn, hefir sent Reykja-
lundi forkunnar fagra, mikla og
myndskreytta biblíu að gjöf. —
Biblía þessi er næsta einstök í
sinni röð, bundin í öflugt úrvals-
leður og prentuð með svo mikl-
um ágætum að fátítt mun vera.
Sýnilega hefir bókin kostað
mikið fé.
Kavsman forstjóri er góður
vinur S.Í.B.S. og hefur áður gef-
i ið Reykjalundi mikið bókaval.
Frá Finnlandi hafa Reykja-
lundi borist 1 kg. af grenifræi.
Gefandi er íslenzk kona, Ásta
Petola, gift finnskum stórbónda,
búsettum í Randala Sysmá.