Morgunblaðið - 08.05.1954, Qupperneq 8

8
MURGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 8. maí 1954.

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
1í
Stærsti mebalaskápur heimsins er
Indíánahéruðin við Amazonfljót
E’
IVleð yalopin auyu... en blindir
NSKUR vísindamaður, sem var á ferðalagi í héraði nokkru við viðvart um látið. En nokkrum
Amazonfljót, fékk dag nokkurn óþolandi höfuðþrautir, er hann ! mánuðum seinna kom verkfræð-
kenndi sólarhitanum, þar sem hann var við störf sín. Hann sneri
sér til nokkurskonar lyfsala í Indíánabæ þar skammt frá. Indíán-
inn skar nokkrar fleður af berki af tré, lét þær ofan í sjóðandi
vatn og sauð þær nokkra stund. Síðan lét hann Englendinginn
drekka vatnið. Eftir 20 mínútur var honum algjörlega batnaður
höfuðverkurinn. Meðalið sem hann drakk var hið svonefnda
„salicyl" og það kemur upprunalega frá Indíánum í Suður-Ameríku.
Þaðan kemur einnig meðal sem notað er við hjartveiki, og er
I unnið úr svonefndu fingurbjargarblómi.
FYRIR umþaðbil þremur misser-
um var gerð alger bylting í hin-
um íslenzka Jafnaðarmanna-
flokki, — Alþýðuflokknum. Harð
svíraður klíkuhópur undir for-
ustu eins lánlauss málsskrafs-
manns stóð fyrir flokkssundrung-
inni og útskúfuðu þeir gömlum
samstarfsmönnum vægðarlaust
úr flokknum, bönnuðu þeim fram
boð við þingkosningar, ráku rit-
stjóra flokksmálgagnsins o. s. frv.
Líktust þessar aðgerðir einna
helzt rússneskum hreinsunum, þó
að því undanteknu, að það var
allt hinu „óhentuga" íslenzka
lýðræðisfyrirkomulagi að kenna,
að hinir nýju valdhafar flokks-
ins gátu ekki beitt öruggari að-
ferðum að rússneskum sið til að
tryggja sig gegn hugsanlegum
gagnbyltingum.
Nýja Alþýðuflokksforustan
lýsti því nú fjálglega yfir, að
gullöld væri upp runnin. Alger- (
lega ný flokksstefna yrði upp
tekin. Þeir sögðu að gamla flokks
forustan hefði gengið með „lok- (
uð augu“. Nú kváðust þessir nýju
hafa galopin augu og þeir boðuðu
stórkostlega fylgisaukningu í
kosningum sem þá fóru í hönd.
atvik hafi því miður orðið til
þess að kommúnistar hafa náð
meiri áhrifum en sæmandi er hjá
lýðfrjálsri þjóð, þá er það ekki
fyrr en síðustu daga, sem hin
nýja forusta Alþýðuflokksins hef
ur kveðið upp úr með það, að
hér er ekki um að ræða tilvilj-
anakennd atvik, heldur þvert á
móti er samstaða með hinum
rússnesku útsendurum orðin
„flokksstefna".
INDIANARNIR BUA YFIR
LEYNDUM LÆKNISRÁÐUM
Indíánarnir við Amazonfljótið
láta ekki uppskátt um læknisað-
ferðir sínar og lyf sem þeir nota
til þeirra. Fyrir nokkrum árum
skaðbrenndist bandarískur verk-
fræðingur, sem starfaði við olíu-
féiag, við sprengingu sem varð í
olíuverksmiðjunni. Læknir
mannsins taldi vonlaust um líf
hans. Þjónn verkfræðingsins sem
yar Indíáni, tók húsbónda sinn,
kom l^num fyrir í báti og hvarf
síðan með hann eftir fljótinu inn
í frumskóginn. Læknirinn taldi
að maðurinn hefði dáið af bruna-
sárunum og gerði fjölskyldu hans
Og þeir virðast leggja svo
mikla megináherzlu á þessa
nýju „stefnu“, að þau fádæmi
gerðust nýlega í blaði flokks-
ins, að einn af „nýju foringj-
unum“ veittist harkalega að
einum flokksmanni, Guð-
mundi í. Guðmundssyni, fyrir
það að hann hafði sagt sann-
leikann í útvarpsumræðum í
íngurinn aftur heill á húfi, og
ekki eitt einasta ör var sjáanlegt
á líkama hans eftir brunasárin.
Læknirinn vissi að þýðingarlaust
mundi að spyrja Indíánaþjóninn
um læknisaðferðina.
■ uu andl ibripar:
H'
Hvergi blæbrigðaríkara
í bænum.
rVERGI í bænum birtist lífið
í jafnmörgum tilbrigðum og
uppi á Arnarhóli, þegar sól skín
í heiði, hvergi er tónsviðið stærra.
Þarna sunnan í móti eru nokkr-
ir knáir verkamenn að skera ofan
vetur, og flett ofan af blekk- af rétt eins og forðum daga Þeg-
ingum og helberum lygum ar þeir hafa pælt og losað jarð-
kommúnista. j veginn, tyrfa þeir flagið aftur
Sem sé. fylgiþægðarstefna með iðgrænum þökum, og gróska
hólsins verður meiri en hún áður
var, svörðurinn mýkri og brekk-
an ávalari.
Kosningar til Alþingis fóru
fram, — en hvar var fvlgis-
aukningin, sem mennirnir með
„galopnu augun“ þóttust sjá í
hyllingum? Hana
að finna, — tvö sterkustu virki
Alþýðuflokksins féllu fyrir
„íhaldinu", eins og þeir orð-
uðu það, — þ. e. a. s. yfir-
gnæfandi meirihluti almenn-
ings stillti sér undir merki
frjálslyndrar og raunsærrar
stefnu Sjálfstæðisflokksins.
Nú fóru margir gamlir Al-
þýðuflokksmenn að velta því
fyrir sér, hvort það væri ekki
alveg gagnslaust, þótt þessir
nýju kumpánar gengju með
vökustaura til að sýna hve
augun væru galopin, því að
þeir virtust alveg blindir fyr-
ir því. Gengu sennilega með
pólitíska gláku.
★
Þannig fór nú með loforð
Hannibalistanna um stóran kosn- j
ingasigur En hvað þá um hina
nýju afgerandi stefnu, sem nýju
valdamennirnir ætluðu að taka
upp. Það mætti víst biðja menn (
um að gefa sig fram, sem hefðu
orðið varir við hana og heita há-
um verðlaunum, sem fengju að
liggjá óhreyfð um langan aldur.1
En þá er náttúrlega gerð und- j
antekning um eina verulega
stefnubreytingu, sem hefur opin-!
berazt almenningi æ betur. Það
er hin sívaxandi fylgiþægð Al-
Alþýðuflokksins við komm-
únista er orðið svo mikið aðal-
flokksmál, að Alþýðuflokks-
mönnum er hérmeð bannað að
hnýta í kommúnista og bera
til haka rangfærslur þeirra.
★
Af greinum Alþýðublaðsins
síðustu dagá kemur það enn bet-
var ekkí ur * ^03- hve mikla áherzlu hin- þessum~augnagotum, að fólkið að
ir nýju forustumenn flokksins tarna er ekki menn með mönnum.
N'
Norðan í móti.
ORÐAN í móti sitja nokkrir
menn, karlar og konur í hvirf
ingu. Þeir, sem leið eiga um tún-
ið, skotra til þessa fólks rannsak-
andi augnaráði. Það er auðséð af
leggja á fylgiþægð við komm-
únista, því að þar lýsa þeir því
berlega yfir að þeir ætla að rjúfa
samstarf lýðræðisflokkanna í
verkalýðsfélögunum, sem svo
farsællega hefur takmarkað vald
kommúnista í þeim.
Erfitt er að segja, hvað þeir
telja sig hagnast með því, en
hver heilvita maður hlýtur
hinsvegar að sjá, að með því
hlýtur óhjákvæmilega að
koma upp hætta á að komm-
únistar komist aftur til valda
í verkalýðsfélögunum og geti
beitt því valdi eins og áður
fyrr eftir erlendum fyrirskip-
unum.
★
Það er ekki fagnaðarefni
fyrir lýðræðissinnaða menn
hvaða þróun þessi mál hafa
tekið undir forustu hinna lán-
lausu málskrafsmanna, sem
i.-ú stjoina aðgerðum Alþyðii-
flokksir.s. En eigi dugar að
Þó er það hæglátt og hógvært og
bekkist ekki til við nokkurn
mann, en flíkur og fólk ber með
sér, að það man fífil sinn fegri.
Og þegar skáhallir geislar
kvöldsólarinnar tínast burt af
hólnum, leitar flokkurinn norður
sak.ist um það þótt Alþýðu- og niður að bárujárnsþiiinu, þar
flokkurinn fljóti svo sotandi sem er skjól fyrir norðannepj-
að ósi fruin til hins rauða hafs,
bað cr þeirra eigin mál.
★
Hinn 7. apríl s. 1. slæddist grein
inn í Alþýðublaðið sem hófst á
þýðuflokksforustunnar við komm þessum orðum:
únista. Þetta hefur birzt á mörg-
um sviðum og fjölda tækifæra og
náði hámarki nú fyrir nokkrum
dögum, þegar Alþýðuflokksfull-
trúarnir undirrituðu möglunar-
laust 1. maí-ávarp kommúnista.
unni. Þá keppir heldur enginn
við hann um völd á þessum stað!
0'
Uppi við fótstall Ingólfs.
fólk á öllum aldri, sem situr á
„Ítalía er einasta landið í steinbekkjum háborgarinnar und
Evrópu, sem við hliðina á komm- jr fótstalli verndárvættar Reykja
únistaflokknum hefur sósíalísk- j víkur. Sumir skeggræða og spýta
an flokk, sem er meira og minna mórauðu, nokkrir horfa vökulum
háður Moskvu". j augum út á sundin, þar sem skip
Ef stefnuþróun Alþýðuflokks- koma og fara eða horfa niður í
ins heldur áfram sem nú mætti hringiðu Miðbæjarins. Einhver er
Þetta kommúnistadekur birtist bráðlega, eða nú þegar bæta fs- að lesa sakamálasögu á ensku og
fyrst í einstökum atvikum. Það landi við sem öðru landi Evrópu, > ung kona prjónar sokk á bónda
var hægt að hugsa sér að þetta sem hefur slíkan kommúnískan j sinn.
væru aðeins tilviljanir, eða ein-
hver mistök hefðu orðið eins og
oft endranær hjá hinum lánlausu
málskrafsmönnum. Atvikin voru
t. d. að fulltrúi Alþýðuflokksins
virtist eins og af tilviljun greiða
atkvæði með kommúnista í
nefndarsæti. Og þó þessi smá-
attaníossa-flokk.
Þegar svo illa er komið fyrir
þessum ,.sósíaldemókrataf]okk!“
gerir víst ekki til þó forustumerin
hans séu blindir. Þá geta þeir
tekið upp sið kommúnista að
láta almáttugt vald í öðru landi
sjá allt fyrir sig.
Sumir móka líka eða horfa í
gaupnir sér, svo að enginn sér,
hvort þeir eru að glíma við lífs-
gátuna eða láta sér leiðast yfir
seinagangi timans.
Og margt fleira er þarna að sjá,
hversdagslegt og athyglisvert, því
að hvergi birtist lífið í bænum
E
jafn-blæbrigðaríkt og á Arnar-
hóli.
Bjórinn.
INAR Runólfsson kom nýlega
að máli við mig og bað mig
að leiðrétta vísu, sem fyrir all-
löngu birtist hér í blaðinu undir
fyrirsögninni „gáta dagsins“.
— Þessa vísu hefi ég kunnað
í 50 ár, sagði Einar, ég lærði hana
dálitið öðru vísi en hún er í
blaðinu. Þegar ég nam visuna,
var hún eignuð Einari Benedikts-
syni, og hefi ég aldrei efazt um,
að rétt væri hermt, enda sýnilegt,
að enginn bögubósi hefði um vélt.
Vísuna lærði ég svona:
I gleði og sorg hef ég gildi tvenn;
til gagns menn mig elta, en skað-
semdar njóta.
Til reiða er ég hafður, um hálsa
ég renn,
til höfða ég stíg, en er bundinn
ti! fóta.
— Bjór —
Vísuna nam ég af Eiríki tré-
smið Sigurðssyni frá Ljótarstöð-
um i Skaftártungu. Eirikur var
skýrleiksmaður og hefir varla af-
bakað vísuna, sem margir kunnu
á sínum tíma.
Reimleikar á Vatneyri.
SUMARIÐ 1806 lágu tvö frakk-
nesk herskip við Vatneyri í
Patreksfirði, og voru á þeim all-
margir enskir bandingjar, þvi að
ófriður var milli Frakka og Eng-
lendinga um þessar mundir.
Nokkrir þeirra dóu, og Voru
likin dregin í vatnskrók einn og
dysjuð þar. Allreimt þótti þar síð-
an og var það oft á Vatneyri, að
mönnum heyrðist gengið þar úti
á nóttum, en skugga bar fyrir
gluggana. Menn heyrðu og hurð-
um skellt inni í bænum, þótt þar
væri engra manna von. Margir
voru þeir, er eigi þorðu að vera
þar í verbúðum að vetrarlagi.
Þá var á Vatneyri Þórður Þór-
oddsson, er siðar bjó að Reykhól-
um, faðir Jóns sýslumanns Thor-
oddsens. Piltur einn var á Vatn-
eyri, nokkuð á legg kominn, er
Pétur hét. Hann fór eitt sinn að
sækja vatn, en kom ekki aftur;
var þá farið að leita hans, og
fannst hann máttlaus og mátt-
vana. Hann andaðist hálfum mán
uði seinna, og trúðu menn, að
reimleikar mundu hafa valdið
þessu, enda þótti lengi óhreint á
Vatneyri.
Sá er drengur,
er við gertgur.
STÆRSTI MEÐALASKAPUR
IIEIMS
Margir læknar og lyfjafræð-
ingar hafa á seinni árum eytt
miklum tíma til þess að rannsaka
jurtagróður í þessum Indíánahér-
uðum við Amazonfljótið og á
rannsóknarstofu nokkurri í Bret-:
landi, er nú verið að athuga gróðr
ai tegundir í þúsundatali frá þess-
um stöðum. Þessar jurtir hafa
Indíánar notað til meðala í mörg
hundruð ár, en meðal hvítra
manna hafa þær allt fram að
þessu verið óþekktar. Það eru
engar ýkjur, að kalla þessi héruð
„stærsta meðalaskáp heimsins"
því 86% af öllum meðalajurtum
sem notaðar eru í heiminum,
koma frá þessum stað.
ÞAÐAN KEMUR „COCAIN“
Það er langt síðan að Indíán-
arnir fundu það, að bezta ráð
við tannpínu, var að tyggja blöð
af cocajurtinni. Þannig komust
menn upp á lagið með að vinna
cocaindeyfilyfið. Á þessum slóð-
um vex copaivatréð, en af því er
hið heimskunna balsam tappað,
það voru Suður-Ameríkumenn,
sem fyrstir gerðu það. Á þessum
slóðum vex einnig sú jurt sem
mest hefur verið notuð til lækn-
inga á krabbameini, hin svo
nefnda „mandragora“ en rót jurt-
arinnar er notuð til meðala Fyrr
á tímum notuðu Indíánar þessa
jurt til þess að sjóða galdraseyði
af og trylla fólk með því. í
Buntantan í Brasilíu er mest fram
leitt af meðali gegn höggormsbit-
um, og hráefnið í þessi meðöl eru
öll sótt til Amazonfljótsins. Öll
sú þekking sem læknar og vís-
indamenn hafa aflað sér um ráð
gegn höggormsbitum er runnin
frá þessum héruðum, og fengin
með því að tala við innfædda
menn um hvaða jurtategund til-
heyri misjöfnum eiturbitum
hinna ýmsu tegunda höggorma.
MEÐAL MÓTI MÆNUVEIKI
Að eitrun læknast með eitri,
og að þungir sjúkdómar læknast
einnig með sterkum eiturlyfjum
hafa Indíánarnir lengi vitað.
Meira að segja hafa þeir fundið
ráð við hinu hræðilega höggorms-
biti sem þeir nefna matacalodo,
og stundum hefur verið nefnt
„hinn þöguli dauði“, og drepur
fórnardýrið venjulega á nokkrum
sekúundum. Það lamar raddbönd-
in og hver sem fyrir því verður
deyr af óhugnanlegum krampa.
Einmitt úr þessu eitri hefur verið
búið til móteitur við slíkum bit-
um, og einnig er það mkið notað.
við mænuveiki og hefur reynzt
mjög vel.
EITURÖRVAR
Bezt þekkta dæmi um eitur
sem bæði drepur og læknar, er
hið fræga curare, sem Indíánar
nota á eiturörvar sínar. Þetta eit-
ur hafa þeir notað frá því fyrst
að sögur fara af þeim, fram á
þennan dag. Eitur þetta var
evrópískum læknum kunnugt um
1880. Helztu eiginleikar þessa
eiturs eru þau, að það er ákaflega
róandi og linar alla vöðvasam-
drætti, Læknar hafa mikið notað
þetta meðal við uppskurðar-
sjúklinga.
Af þessumá sjá að það er ekki
aö á.sla-ðuiausu að Indíánahéruð-
in ;í hinum voldugu skógum við
Amazonfljót hafa verið nefnd
„stærsti meðalaskápur heimsins".