Morgunblaðið - 24.07.1954, Blaðsíða 7

MORGUHBLAÐIÐ
Laugardagur 24. julí 1954
Ölstofur í Ameríku ■ Olmúiið heimu
Eflir Jón Þ. Björmson frá Veðramófi
S.L. SUMRI og hausti og önd-
verðum vetri dvaldi ég í
Norður-Ameríku. Fór þar allvíða
um bæði í Kanada og Banda-
ríkjum og tók vitanlega eftir landi? Er þarna hámarkið af
ýmsu. Eitt af því, sem athygli snjallráðum andbanninganna til
mín drógst að, voru ölstofurnar þeirrar siðbótar, er þeir boðuðu
þar, einkum í Kanada. j og sögðust vilja vinna að, er síð-
Þar sem: „ÖI, - meira Ö1 _ Utu Slitrum þeirra af bannlögun-
sterkara öl“ er kallorð dagsins' V^ar SVlft af afenf sloS ^ í
í dag hér heima eet ég eici stillt 2 staðlnn’ °§ voldug afengisalda
i a=g ner neima get eg eigi stnit f]óði ff óhindrað yfir ]and
reynslu mína vestur þar í þessu'vort msðllrÞeim afle^ngum sem
efni. - Ég var sem sagt oft stadd- I no frU a kunnar 0,lnm fmnst
ur inni á ölstofum. Því að þótt °Þ°1.“nd2? ~ 1Er Þetta affa’-^njaU-
ég sé eigi öldrekkandi sjálfur, iræö2ð' helmta ennÞf mlnm
gat ég vel unnt bílstjóra mínum!
— helzt engar
hindranir á
augnabliks hvíldar og svölunar meðferð áfeneis’ .enn.,fleiri te2-
í þunga hitans og erfiði hraðans. | Undlr afenfIS> me,Fa °í> Sterkfra
— Eitt sinn bað ég um eitt elas oL °g ssnda svo ut ”bænarskra ;
af ísvatni. Nei. Ekkcrt selt nema I Bakkusar“ fil undírskriffa með :
öl. Því betra næði til athugunar.1 aroðri.nin Þessar krofur ttt k3os-j
■ i i . * , enda a vissum stoðum, þar sem í
Þegar mn er komið a shkan stað, , , , . .. . . ’ '
* ... .. , . helzt virtist von arangurs. — Sa
getur að hta ema omurlegustu
sjón, sem fyrir mig hefur borið:
Stór stofa, oftast fremur dimm
árangur virðist þó tæplega mega
kallast að vera þessari „frjáls-
ræðisstsfnu" í vil, því að ’/s hluti
og mjög daunill af súrstækum: er þó aldrei nema einn fimmti.
ölgufum, svita, þrárri húðfitu og J Það þætti oss bannmönnum
öðrum „animölskum“ úrgangs-
efnum blandað benzín- og smurn-
ingsohugufum óhreinna hlífðar-
fata. Andrúmsloftið auk þess oft-
ast meira eða minna þrungið af
sígarettureyk. — Á óvönduðum
borðum standa þétt ölflöskur og
næsta lítið fylgi fyrir vort mál,
sem viljum ógjarna sætta oss við
minna fylgi en %—% hluta.
Oss bindindis- og bannmönnum
er brugðið um tilfinningasemi og
ofstæki -og það yfirleitt með
ölkollur, oft niður í pollum af rÖngU’ 7ér gætum Þá eigi, síður
vænt hina „frjalslyndu ”™
niðurhelltu öli, sem úr hefur svo
runnið á gólf niður, og sem þess
vegna er sleipt á að ganga og oft
líkara flór en fjala- eða flísagólfi.
Á einum stað frá stofunni ligg-
ur gangur oft þröngur og lítt
lýstur inn að mikið notuðum
þvagklefa, sem straumur manna
gengur ýmist í til að affermast
eða úr til nýrrar áhleðslu. Þvi
að stofan er þétt setin af öl-
þambandi karlmönnum eldri og
yngri. Ýmsir auðsjáanlega inn-
gengnir þangað eins og þeir koma
fyrir að utan frá óþrifalegustu
Stöðum og óþokkalegustu störf-
um, — ef þá frá nokkrum störf-
um, því margir bera utan á sér
og í svip sínum iðjuleysið og
auðnuleysið. — Þarna sitja þessir
vesalings menn 2—3—4 saman
(sjaldnast einn) óhreinir, illa
klæddir flestir, sumir með húfu-
pottlokið einhvers staðar hang-
andi á höfðinu, úfnir, svitugir og
ílla lyktandi. Þarna er þambað
og þrásetið (nema þegar rambað
er snöggvast á fyrrnefndan stað
til þess að létta af sér, þegar of-
hlaðið er). Hvergi varð ég var
við sérlegan hávaða, róstur eða
illindi. Enda skildist mér, að slíku
mundi fljótt svarað með vit-
rekstri, því að umhyggja ölstof-
unnar mun yfirleitt takmarkast
af því að veita, selja og græða
og ekki ná mikið út fyrir þrösk-
uld hennar. — Það sem mér virt-
ist aðallega einkenna þennan
söfnuð var sem sagt ekki illska
eða órói heldur sljóleiki og slapp-
leiki. Enda virtust sumir þegar
úttaugaðir alkoholistar, aðrir á
leiðinni með að verða það. Og svo
ungir menn nýlagðir út á braut-
ína, .gangandi hana áfram sem
leið liggur í næði. Því þarna inni
er viðskiptamanninum tryggt ör-
yggi fyrir ónæði utan frá. Komi
um
áfengisást, tillitsleysi einkum
gagnvart æsku landsins, og litla
virðingu fyrir reynslunni og
„raunsæi“ hennar, sem margoft
hefur með tölum sýnt og sannað
að því meiri hindrunum sem
framfylgt er gegn drykkjuskap,
þess minna er drukkið.
En sleppum því að bregða
hverjir öðrum. Málið sjálft er
ailt of alvarlegt til þess og illa
komið. Göngum út frá, að vér
séum allir með fulhi viti, og góð-
um vilja til þess að beita því. En
þess ættum vér bindindismsnn
þá að mega vænta, að oss sé það
ætlað, að vér gegnum áhugastavf
máske um áratugi eða jafnvel
aldarfjórðunga höfum lært og
skilið þau réttu og dýpri rök í ■
þessum málum yfirleitt — þó
ekki fyrst og fremst þau pen-
ingalegu, heldur þau mannlegu
og sálfræðilegu rök — fullt eins
vel og ýmsir aðrir, sem engan
áhuga hafa sýnt, ekkert eða lítið
á sig lagt í starfinu gegn áfengis-
bölinu og miklu fremur sýnt ein-
hyggju (að ekki sé meira sagt)
heldur en félagshyggju þegar um
er að tefla „raunsæja" hjálp til
þeirra meðbræðra og systra, er
mest hafa farið halloka fyrir
áhrif þessara eiturvatna. — Þess
vegna getum vér ekki sætt oss
við yfirborðrök geg mál-
um vorum, jafnvel þótt
þau rök sýnist við fyrstu athug-
un og frá einni hlið frambærileg
og sannfærandi. Slík rök hafa
mjög kornið fram síðustu vikur
og mánuði í umræðum um áfeng-
ismálin, og þau leyfi ég mér að
átelja, að því leyti sem þau revn-
ast villandi og beinlínis falsrök,
þegar birtu slær ó þau frá reynsl-
unni og þekkingunni á mannleg-
um þörfum og eðli. Skal þetta
ismagnið lítið (miðað við sterka
drykki) og áhrifin væg. Fæsta
unglinga, er leiðast út á drykkju-
braut langar til að verða „fullir“,
— verða mönnum til athlægis,
eða viðbjóðs eða sorgar og sjálf-
um sér til skammar. En að vera
með, vera maður með mönnum,
finna til ofurlítilla örvandi áhrifa
í hópi félaga! — Hann ályk-tar:
„Þetta er hins vegar svo vægur
drykkur og ein flaska svo til-
tölulega ódýr, að ég þoli vel og
ræð vel við.“ Þarna verkar einn-
ig hin voldugu áhrif drykkjusið-
anna og ölveitinga-tækninnar.
Hún er þannig á sinn hátt eins
lævísleg aðferð, til þess að fá
byrjandann með, eins og sígar-
ettan er til þess að fá stöðugt
býrjendur og skapa þannig
áframhaldandi reykjandi veröld.
— Nikotinplágan hefði ekki í dag
verið búin að ná slikum þræla-
tökum á mannkindinni, né ógnað
henni með drepandi sjúkdómum
og úrkynjun, ef unglingum hefði
eingöngu verið boðin stór stykki
af stsrku, sósuðu munntóbaki
(Skraa), heilir, digrir rjólbitar,
eða vænir, dýrir pakkar af reyk-
tóbaki, er auk þess kröfðust dýrr-
ar pípu. — Fyrir byrjanda var
tóbaksvaran of dýr, of áhrifa-
sterk, of óyndisleg útlits. En
tóbaksframleiðandi og seljandi,
sem sjá hlutina eingöngu gegn-
um stækkunargler dollarans,
pundsins, lírunnar eða krónunn-
ar, þsir fundu ráðið: Nógu lítill
og vægur og ódýr og fallegur
þarf skammturinn að ýera í byrj-
un, til þess að þessir ungu skratt-
ar, óharðnaðir og margir fátækir
fáist nteð. En takist það, þá eru
þeir nokkurn veginn vissir og
vaxandi viðskiptamenn, á meðnn
tóra. Og þetta hefur sem sagt
tekizt allt of vel. „Þakklætið“
ber því einmitt fyrst og fremst
„vægu“ smáskömmtunum, sígar-
ettunni og ölflöskunni“. Þær
systur ganga þess vegna sigri
hrósandi í dag, samhliða, hönd
í hönd og leiða fylkingar — tuga
og hundraða milljóna fylkingar
— manna áfram eftir ógæfubraut
ónáttúrlegra Ufsvenja! — Þetta
er sannleikur, hvort sem vér ját-
um hann eða ei. -— Vér sjálfir um
það.
En forðumst umfram allt að
reyna að snúa sannlsik í lygi.
Það er hættuleg lífslýgi, sem
hefnir sín á oss sjálfum og niðj-
um vorum.
Sauðárkróki 7. apríl 1954.
Jón Þ. Björnsson
frá Veðramóti.
Vonsvikin sendinefnA
kemur heim frá Kinu
r
AróStifinn reyndisl óþoiandi
kona hans, móðir eða unnusta að ! ekkl raklð len8ra að «lnni 1
dyrum og biðji um viðtal, er j um Þættl' Aðeins bent 3 eitt at
henni varnað þess. Hurð fellur í r,ði. Þeirra raka’„sem fram hafa
að staf. Sími hún er henni allt'verlð færð ™eð Mdrykkjunm, að
að einu varnað viðtals. Kunnug- | þvi mmna ska81egt se afengið,
ur, menntaður VeStur-íslending-| sem Þfð se .^ nnra (vægara) -
ur, sem sjálfur er ekki bindindis- i Þetta lltur ut sem omotmælanleg
maður, sagði mér þetta síðasta og ! rok 1 fll.otu bragði. séð; En gagn;
bætti við: „Ölstofan er lögvernd- vart ..^sporím&linu er það
uð svínastía". Eg fann að ég var
vægast sagt villandi, — falsrök.
— eftir endurteknar athuganir — Með því að drekka 10 sinnum
honum alveg sammála. Mig 1meira af öli (4V2%) en af brenni-
hryllti við hugsuninni, er oft víni, fær neytandinn í sig eins
skaut upp í huga mér: Er þetta 1 mikið áfengi (og hvað er til fyr-
það sem koma skal heima? í, irstöðu því að hann geri það?).
allri okkar niðurlægingu íslend- ' Geldur hann fyrir þetta sennilega
inganna í áfengismálum og með- svipað gjald, en gefur svo Bakk-
ferð áfengis höfum við þó hing-| usi í kaupbæti máske 10 sinnum
að til verið að mestu lausir við < lengri tíma. Það er allhá viðbót
þessa hlið niðurlægingarinnar,‘á léle.ga verzlun, ef .yinnan er
jsem er í mínum augum ein hin metin, pó verður skaðsemdin.og
ömurlegasta og ógeðslegasta, og tjónið meira miklö -og ómetan-
er þar þó langt til jafnað, þvi að . lega miklu mfiirá, !ef uíhi byrj-!
viðbjóður . áfengisnautnarinnar er ' andaier. að rifiða.- H&nn kann aðj
'margvíslegur. Er þetta það sem ( frei^tast. til drykkjarins ^inmitt
stefnt skal að til úrbota í voru af því að hann er „vægur“, áfeng-
þús.
Eftir O. M. GREEN
I)REZK æskulýðssendinefnd
D kom heim síðastliðna viku.1
Hafði hún dvalizt í 4 vikur í
Kína í boði AUsherjarsambands
lýðræðisæskunnar í Kína.
Mr. John Woods, formaður
nefndarinnar, sagði við. mig:
„Fyrri hálfa mánuðinn var gam-
an. Síðari hálfa mánuðinn var
eina ósk okkar sú að vera komin
heim aftur til Englands. Ég held
jafnvel, að kommúnistarnir okk-1
ar tveir hafi verið að ganga af
trúnni, er þeir komu heim aftur.“
SUNDURLEÍTT FÓUK
í nefndinni voru fjórir verk-
lýðsleiðtogar, einn námumaður
frá Walss,' Jamaica-prestur, nú ,
háskólaprestur i Lundúnum,!
tveir kvekarar og fjórir stúdent- !
ar og verkamenn. Þá voru í hcnni
þrjár stúlkur, og var ein þeirra
í miðstjóm Sambands brezkra
ungkommúnista.
ÞORPSSTÚLKAN
Sendifólkið hélt, eins og leið
liggur: til Nanking — Shanghai
— Hangchow, eins af fegurstu
stöðum Kína, — Múbden í Man- 1
sjúríu, og í bakaleiðinni til Pek- 1
ing. Komu þau alls staðar í verk-
smiðjur, sjúkrahús og skóla.
„Oss voru einnig sýnd tvö úr-
vals nýtízkuþorp," sagði hr. J
Woods, sem er alþjóðlegur ritari:
miðstjórnar Ungra vina. „Er vér
héldum út úr einu þeirra, sáum
vér stúlku eina, sem svarað hafði
spurningum vorum í þorpinu.
veita oss eftirför i bifreið alla
leið til bækistöðvar vorrar."
NÓG- AÐ SJÁ
Kommúnistarnir höfðu ekki
látið sitt eftir liggja: hreinar
borgir, nýjar byggingar, járn-
brautir o. s. frv. „Enginn vafi
Virðist á því,“ sagði hr. Woods,
„að stjórnin leitast við að ba’ta
lífsskilyrði manna, útvega m.ann-
sæmandi ibúðir handa verk-
smiðjufólki o. s. frv.“
Hann var einnig hrifinn af at-
orku kristinna Kínverja. „Þeir
eru hrifnir af „kirkju sinni“,“
sagði hann, „en þeirrar endur-
speglunar þjóðarandans verður
alls staðar vart.“ Sérstaka athygli
vöktu guðfræðingaskólarnir tveir
í Peking og Nanking, þar sem.
kristin guðfræði er tengd félags-
fræði. (Hér er um sambræðslu
margra eldri kínverskra presta-
skóla að ræða).
ÞVÍ NÆR ÓÞOLANDI
ÁRÓDUr.
E.i hin almennu sálrænu óhiif
á brezku gestina, kvað hr. Woods
vera leiða og vonbrigði. Alls
staðar voru móttökuveizlur og
langar ræður háldnar. En allt vai
markað hvössum áróðri gegn
Ameríkumönnum. í Shanghai
voru þau í veizlu nokkurra krist-
inna forystu-Kínverja. Þar var
í forsæti Wu Yao-tsung, frægur
leiðtogi í K.F.U.M. og lærður i
Bandaríkjunum. „í klukkustund
urðum vér að hlusta á hinar sví-
virðilegustu skammir um allt, cr
amerískt er. Það er nærri óþol-
andi.“
NÝ SAGNFRÆÐI?
Gestirnir dvöldust heillengi
með stúdentunum í Yenching-
háskóla fyrir utan Peking. Marx- -
istiskt uppeldi virtist hafa svipt
stúdentana öllum hæfileikum til
skynsamlegrar hugsunar.
M. a. áttu þeir tal við fom-
fræðiprófessor, sem ásamt fleiii
mönnum fópst við að endursemja
sögu Kínverja. Hann sagði: „Sag-
an fyrir frelsunina var aðeins
óútskýrðar frásagnir." Verður
því að endursemja áraþúsunda-
gamla sögu Kínverja og túlka
hana á marzistiska vísu.
GESTURINN PRÓFADUR
í kvsðjusamsæti í Peking síð-
asta kvöldið fengu • gestimir
smjörþef af sérstakri gagnrýni
og sjálfsprófun Kínverja.
Hr. Wöods féllu eitt eða tvö
gamanyrði um áhrif ferðarinnar
á sendinefndina í ræðu. T. a. m.
hefðu þau eigi séð hina fyrir-
heitnu sólaruppkomu yfir Hang-
chow-vatni (vegna misturs). T
meira en hálftíma á eftir var
hánn þau’prófaður um afstöðu
sína til sólaruppkomu og ann-
arra fyrirbrigða, og hann var
knúinn til sjálfsrýni og leiðrétl-
ingar á „villu“-hugsun sinni.
(Observer-grein).
Úfsvöriit á Isafirði
hækla tim 245
frá jsví t,!. ár
ÍSAFIR.Ð1, 23. júli — Niðurjöfn-
un útsvara á ísafirði er nú lokið
og hefur útsvarsskráin verið lögð
fram. AUs var jafnað niður kr.
3.546.720.00 á ■862 gjaldendur en í
fyrra var jafnað niður kr.
3.301.295.00 á 900 gjaidendur og
hafa álögð útsvör því. ihækkað
urn kr. 245 búsund kr.
Hæstu gjaldendur eru Kaup-
félag Ísfirðinga kr. 100 þús., hrað-
frystihúsið Norðurtangi h. f. 83
þús., Olíusamlag útvegsmanna j
54.500, M. Bernhardsson skipa-1
smíðastöð h. f. 44.600, Jón Ö. I
Bárðarson kaupmaður 44 þús.,1
íshúsfélag ísfirðinga h. f. 30.500,
ísfirðingur h. f. 30 þús., Neisti,
h. f. raftækjaverzlun og vinnu-1
stofa 28.700, Vélsmiðjan Þór h. f.
28 þús., H. A. Svane lyfsali 25.600,
SmjÖflíkisgerð, ísafjarðar h. f.
25.500, Jöhann J. Eyfirðingur
kaupmaður, 2EI.300, Tryggvi Jóa-|
•kimsspn - kaupmaður 22.8Ö'0, M.
Bernharðeson skjpasmíðameistari i
21.700, Skóverzlun Leós Eyjólfs-i
sonar 21.300. —J. ’ J ' i
f III Mileiov fpif iláu-
ími í Stokkhélml?
Frá Reuter-NTB
★ GENF, 21. júlí: — Álitið er
hér í horg, að Molotov hafi
lagt fram tillögu um það, að í
september eða í nóvember-
fé byrinn verði efnt til ráðstefnu
Frakklands, Englands, Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna til
þess að finna lausn á vanda-
★ máhim Evrépuríkjanna. Ráð-
stefnan yrði annað hvort
haldin í Stokkhólmi eða
Berlín og yrði markmið henn-
★ ar að leysa mál þau, sem eru
nú orsökin til kalda stríðsins
svonefnda.
Það er álit stjómmálafrétta-
'k ritara og háttsettra embættis-
manna í Berlín, að Rússar
muni mjög bráðlega leggja
fram nýja tillögu um Þýzka-
> landsmálin. Komst þessi frétt
á fót fyrir fáum dögum og
hefur það styrkt álit manna,
að hún hafi við rök að styðj-
•Á ast, að formaður austur-þýzka
kommúnistaflokksins, Walter
Uíbricht, sem jafnframt er
varaforsætisráðherra landsins'
-jk hefur haldið til Moskvu. Br
talið að Rússar muni bjóða til
fjórveldafnndax og leggja mál-
ið þar fyrir.
Austur-hýzka kommúnista-
fréttastofan AÐN skýrir svo frá.
í gær, að Ulbricht og forseti
Austur Þýzkalands, Pieek, hafi
verið viðstaddir íþrótíamót eiti.
í Moskvu á sunnudaginn. Pieck.
eyðir venjulega sumarleyfi sinct
austur í Moskvu, en hingað til
hefur ferð Ulbrichts til háborgair
kommúnismans verið haldið"
leyndri.
Aðalmálgagn komnuírista-
flokks landsins „Vorvvárts", skýr-
ir ítarlega frá frétt þess efnis, að"
nefnd menntamanna frá Vestur-
Þýzkalandi hafi heimsótt sendi-
nefndir Bamlaríkjanna og Frakk
lands á Genfarráðstefmmr.i og'
heimtað fjórveldafund nm Þýzká-
landsmálin.
Þykir áhugi blaðsins á frétt-
inni benda til þess, að því sé um-
hugað um. að slíkur fjórveldá-
fundur verði haldinn cg þá jafn-
framt, a,l það sé Vilji kommún-
istaflökks Austur-Þýzkalands.