Morgunblaðið - 24.07.1954, Qupperneq 11

Laugardagur 24. júlí 1954
MORGUNBLAÐIÐ
11
Kona ráðherra og hestamaður
Andi hans svífur yfir veitingahús
ttin sem annnst gesti sína af alúi
Dönsku blöðin birtu nýlega þessa mynd af Helgu Petersen fyrrum
dómsmálaráðherra Dana, þar sem hún fór nýlega á bak íslenzkum
hesti í Grænlandi á ferð sinni þar. Danir eru mjög hrifnir af þessu
afreki frúarinnar og telja hana sýna mikla hestamennsku. Hvað
skyldu nú íslenzkir hestamenn segja um það? Hvernig virðist þeim
frúin sitja hestinn?
Vestur í^lendiugar
í beimsókn hérlendis
KRISTIN Guðnason, verksmiðju-
eigandi frá San Francisco, hefur
dvalið um tíma hér á Jandi en er
nú á förum vestur um haf. Hann
er einn þeirra Vestur-íslendinga,
sem sýnt hafa í verki að þeir
halda órjúfanlegri tryggð við
föðurland sitt og jafnframt orðið
því til mikils sóma í kjörlandi
sínu, Bandaríkjunum. Eftir að
Haraldur, elzti sonur Kristins, tók
við forstjórastarfi hins stóra fyr-
irtækishans, hefur Kristinn sjálf-
úr getað tekið sér tíma til að
skreppa heim hingað nær því
iá hverju sumri síðan 1945, —
hingað, fremur en til nokkurs
annars staðar, þó að vel hefði
hann getað veitt sér að ferðast
víða um heim'.
Kristinn Guðnason er því orð-
inn kunnur maður hér á landi,
þótt hann hafi unnið ævistarf sitt
og alið aldur sinn, mestan hluta
ævinnar, í fjarlægri heimsálfu.
Margir íslendingar, sem til
Vesturheims hafa farið, hafa not-
ið fyrirgreiðslu Kristins á ýmsan
hátt, og gestrisni á heimili hans
í San Francisco. Hann er kvænt-
Ur ágætri konu, sem tekur á móti
íslendingum opnum örmum, ekki
SÍður en maður hennar sjálfur.
í>au hjón eiga þrjú uppkomin,
mannvænleg börn, tvo syni og
eina dóttur, sem öll starfa við
fyrirtækið.
i Kristinn hefur verið einlægur
trúmaður síðan á unga aldri, og
þakkar því alla velgengni sina í
lífinu. Einnig í þeim efnum hefur
Jconan hans átt samleið með hon-
um og verið honum samhent.
Einu sinni kom hún með honum
hingað til lands og í annað skipti
Haraldur sonur þeirra. Síðan
Haraldur tók við forstjórastarfinu
hefur Kristinn helgað kristilegu
sjálfboðastarfi tíma, fé ög krafta
að allverulegu leyti. Hér hefur
hann víða talað á fjölsóttum sam
komum, eins og margir munu
minnast. Hann hefur ferðast til
ýmsra staða sem fulltrúi Gideon-
félagsins íslenzka, enda er hann
stofnandi þess.
Hingað er einnig von á sölu-
manni fyrirtækis Kristins Guðna
sonar í Los Angeles, Einar Ander-
son. Hann kemur hingað á morg-
un og talar þá um kvöldið ásamt
Kristni á helgunarsamkomu
Gideonfétagsins í húsi K.F.U.M.
og K. Einar Anderson er gjörvu-
legur maður, duglegur verzlunar-
maður og mælskur predikarí.
Foreldrar háns voru íslenzk, bú-
sett í Utha og þar er hann fædd-
ur. Nánasti ættingi hans hér á
landi mun vera Jón Gunnarssori,
fulltrúi. Hér dvelur Einar aðeins
eina viku. Ó. Ó.
Dágéð handfæra-
veiði í Patreksfirði
PATREKSFIRÐI, 21. júlí: —
Handfæraveiði í Patreksfirði hef-
ur verið mjög sæmileg. Hefur
aflinn verið þetta 1—1% tonn á
bát, en á hverjum bát eru 1—3
menn. Þeir sem þessar veiðar
stunda segja að fiskur sé um all-
an fjörðinn, en hann hefur hins
vegar verið tregur. — Fréttarit-
NAFNIÐ Ritz leiðir hugann al-!
veg óafvitandi að einhverju
geðþekku og skemmtilegu, og
jafnvel í mörgum tungumálum
er það orð'ið að samnefni yfir
allan munað. En einu sinni bar
lítt þekktur einmana og ómennt-
aður sveitadrengur þetta nafn.
Sagan um César Ritz er samt
sem áður saga þess manns sem
gerði starf veitingamannsins að
fagurri list. Það er andi hans sem
nú á okkar dögum svífur yfir
hverju einasta veitingahúsi
heimsins, sem býður gesti sína
velkomna með alúð og umhyggju
og sér þeim fyrir því viðurværi
og aðbúnaði sem bezt hægt er að
láta í té.
ÞÁ SÁUST KONUR ALDREI
Á VEITINGAHÚSUM
Ritz var uppi á því timabili er
kvenfólkið fór að láta að sér
kveða og heimta jafnrétti á við
karlmennina, og tók Ritz virkan
þátt í þeirri baráttu þeirra og
veitti þeim ómetanlega aðstoð,
við að losa þær undan hinu ægi-
lega klausturvaldi og gaf þeim
sjálfstraust til að koma fram í
sinni eiginlegu mynd á frjáls-
legri hátt en verið hafði. Þegar
hann kom til Lundúna laust fyrir
1890, þorði engin stúlka sem taldi
sig af góðum ættum, að láta sjá
sig á veitingahúsi, jafnvel ekki
í fylgd með nánustu ættingjum
sínum. Á þessu sviði varð mikil,
bylting þegar Ritz kom til sög-j
unnar. Hann gat fengið nokkrar |
konur sem mikils álits nutu í
Lundúnum til þess að heimsækja
veitingahús sitt, þar á meðal her-
togaynjuna frá Devonshire og
lady Dudley. Aðrar fylgdu eftir
og von bráðar þótti það tilheyra
samkvæmislífinu að borða ásamt
ástmey sinni miðdagsmat á Sa-
voy, Carlton, Claridge eða Ritz,
en öll þessi hótel stóðu í nánu
sambandi við Ritz og var sum-
um þeirra veitt forstaða af hon-
um.
ÞÁ FENGU KONURNAR
AÐ NJÓTA SÍN
Ritz byrjaði á því fyrstur
manna að lýsa veitingasali sína
upp með margbreytilegum ljós-
um ýmist daufum eða skærum
og í öllum litum. Það gerði hann
vegna kvenfólksins, svo að hin
skrautlegu veizluklæði þeirra
gætu notið sín til fulls. Hann lét
breyta tröppunum að hótelum
sínum í því augnamiði að þær
yrðu þægilegri uppgöngu fyrir
konurnar, sem þá gengu æfinlega
í dragsiðum kjólum. Hann lét
blanda ljúffeng vin sem ekki
voru mjög sterk, sem voru mjög
eftirsótt af veikara kyninu
Rann lét hljómsveit leika meðan
á máltíðum stóð, og það var al-
gjör nýlunda. Hann valdi aldrei
skemmtiatriði af verra tæginu
handa gestum sínum, og þess
vegna byrjaði hann á því að láta
leika verk Johanns Strauss i
veitingasölum sínum. Allt þetía
varð til þess að laða fólk að
veitingasölum hans, sérstaklega
kvenfólk, enda var það í þeim
tilgangi gert.
Béntóengur er varð konungur veífingahúsamra
Þjóðverjar efla
skipasmíðar
LONDON, 20. júlí: — Skipabygg-
ingar jókust meir í Þýzkalandi á
fyrra helming þessa árs en í
nokkru öðru landi. Aukning skipa
smíða var einnig í Bretlandi og
Frakklandi, en hinsvegar dró úr
þeim í Bartdaríkjunum, Japan og
Noregi. Mesta athygli vekur hve
skipasmíðar Þjóðverja hafa farið
stórlega í vöxt. — Reuter.
SVEITADRENGURINN
SEM HVERGI FÉKK VINNU
En hver var þá æviferill þessa J
merka manns og hvernig byrjaði'
hann starf sitt? César Ritz var
fæddur í svissneska fjallabæn-
um Niederwald. 16 ára gamall
fékk hann vinnu í veitingasal á
hóteli í bænum Brieg, sem lá
skammt frá heimili hans í sveit-
inni. En það stóð ekki lengi,
hann var rekinn eftir tvo mán-
uði, vegna þess að hóteleigand-
inn gaf honum þann vitnisburð
að hann hefði hvorki upplag né
áhuga fyrir þjónsstarfinu. Ritz'
réð sig þá í eldhús á öðru veit- |
ingahúsi, en var einnig rekinn
þaðan fyrir ódugnað. Hann lagði
leið sína til Parísar, réð sig þar
á tvö veitingahús, en var rekinn
af báðum stöðunum. Framgang-
Cesar Ritz
ur hans byrjaði loks á fimmta
veitingastaðnum sem hann réð
sig á. Það var lítið, snoturt veit-
ingahús í grennd við Madelien-
kirkju. Þar byrjaði hann sem
vikadrengur, seinna varð hann
eldhúsaðstoðarmaður og að lok-
um yfirþjónn. Þá var hann 19
ára að aldri. Það ár bauð eigandi
veitingahússins honum að gerast
meðeigandi fyrirtækisins, og það
var boð sem erfitt var að neita.
En Ritz gerði það nú samt sem
áður. Hann vildi eiga veitinga-
hús sjálfur, og ráða þar öilu
fyrirkomulagi, og sá draumur
rættist fyrr en varði. Hann sagði
upp vinnu sinni í fyrsta skipti á
ævinni, réð sig síðan á stærsta
veitingahús bæjarins Voisin og
og vann þar bæði í eldhúsi og
þjónsstörf. Þar lær.ði hann bæði
að búa til mat og bera hann
fram. 1871 yfirgaf Ritz París og
vann í þrjú ár á ferðamanna-
hótelum í Þýzkalandi og í Sviss.
Á þessum árum kom atvik fyrir
sem varð til þess að Ritz varð
heimsfrægur maður.
ÞEGAR MIÐSTOÐIN
BILAÐI
Það var einn kaldan vetrardag
þegar hann var framkvæmda-
stjóri veitingahússins Rigi-Kulm
í Alpafjöllunum, sem er vel
þekkt af ferðamönnum vegna
ágætrar. fyrirgreiðslu, að 40
Ameríkanar gerðu boð á undan
sér til veitingahússins og kváð-
ust mundu borða þar miðdegis-
mat þennan sama dag. Rétt eftir
að þessar fréttir bárust, vildi það
óhapp til að miðstöðvarupphitun
hússins bilaði. Nú voru góð ráð
dýr. Hitinn í borðsalnum var í
frostmarki, og Ritz gekk um
húsið klæddur vetrarfrakka og
skipaði fyrir verkum. Hann lét
leggja á borð fyrir ferðafólkið
og útbúa góðan mat. Hann lét
taka blóm úr 4 stórum blóma-
keröldum, hellti í þau spíritus og
kveikti í. Tígulsteina lét hann
hita á eldhúsvélinni. Þegar gest-
irnir komu, var maturinn tilbú-
inn, rommið vel heitt og undir
fæturna á hverjum gesti var
lagður brennheitur tígulsteinn
vafinn í ullarteppi. Gestirnir
voru hitaðir upp bæði utan og
innan, og lofuðu mikið hinar
góðu viðtökur, og snjallræði hins
unga framkvæmdastjóra. Sagan
um tígulsteinana og spíritusker-
in flaug frá manni til manns og
barst loks til eyrna veitingahús-
eiganda nokkurs í Luzern sem
átti stórt og veglegt veitingahús,
en reksturinn gekk heldur illa.
Hann gerði boð eftir Ritz og bauð
honum forstjórastöðu fyrirtækis-
ins. Á tveim árum var Ritz bú-
inn að koma rekstri veitingahúss-
ins á réttan kjöl og var hann þá
27 ára gamall. Á þessu hóteli
byrjaði hann að leggja drög að
þeirri veitingahússmenningu sem
enn þann dag í dag loðir við
nafnið Ritz.
HVERT SEM RITZ FER, ]\
FVLGJUM VIÐ Á EFTIR
Árið 1892 fór Ritz til London
og tók þar við forstjórastöðunni
á hinu nafnkunna veitingahúsi
Hótel Savoy. Þar breytti haon
ýmsu til betri vegar, til dæmis
tók hann sig einu sinni til og Ict
taka alla stóra iampa sem báru
mikla birtu, úr svefnherbergjum
hússins, en setja upp í þeirra stað
litla lampa með skermum sera
báru daufa eða skæra birtu eftir
vild í öllum regnbogans litum.
Þessi svefnherbergja lýsing hef-
ur haldizt þar síðan. Hann vaið
brátt vel þekktur í London gegn-
um starf sitt við Savoy, og gest-
um veitingahússins fjölgaði stcð-
ugt. En þessi dýrð stóð ekki,
nema nokkur ár. Honum varð
sundurorða við eiganda Savoý,
og tók hatt sinn og fór. Miklar
æsingar urðu út af brottför hans
í London og meðal annars féklc
hann bréf frá prinsinum af Walrs
svohljóðandi: „Hvert sem Rits
fer, fylgjum við á eftir.“ Á einni
viku fékk hann yfir 200 bréf af
sama tægi.
AFTUR TIL PARÍSAR
Hann fór nú aftur til Parítar,
og nú rættist það se_m hann haíöi
lengi dreymt um. Á Place Ven-
dome lét hann reisa glæsilegasta
veitingahús allra Ritz-veitinga-
húsa. Þar var ekkert til sparað.
Öll húsgögn voru af bezta tagi
sem til var, maturinn var fyrsta
flokks og þjónustuliðið þjálfað
eftir hans höfði. Á skömmum
tíma var Ritzveitingahúsið orði«\
aðalmiðstöð skemmtana aðalbor-
ins fólks í París. Þegar hér var
komið sögu var Ritz orðinn vcl
stæður fjárhagslega og um aldn-
mótin lét hann reisa CharHor,
Hótel í London og fáum árum.
seinna veitingahús á Piccadillý
sem ennþá ber rtafn hans.
Ritz dó árið 1918 og var þá
orðinn mjög bilaður á taugum.
Síðustu orð hans á banasænginni
voru: „Gætið dóttur minnar vel“.
Þar átti hann við Ritz Hótel 4
París, því það kallaði hann dótt-
ur sína, en raunverulega dóttiur
átti hann enga, heldur tvo syni. _

Spánverjar selja
Egyplum vopn
BILBAO, 22. júlí: — Óstaðfestar
fregnir herma að forstjórar
spánskra vopnaverksmiðja hér t
borg hafi undirritað samninga við
egypzk stjórnarvöld um sölir- á
verulegu magni af hergögnum ti\
EgyptalandS. Herma fregnir <«4
m. a. ein stærsta vopnaverk-
smiðja Spánar vinni nú nótt 01?
dag að því að framleiða mikið
magn af þungum sprengjuvörp:
um fyrir egypska herinn. Fregnii
þessar munu koma Bretum illa.
Verkföll í Þýzkalandi
BONN, 22. júlí: — Aldrei hafa
svo margir starfandi menn verið
í Vestur Þýzkalandi sem í sum ■
ar. Verkamálaráðuneytið skýrii
frá því að 16% milljón manna
hafi haft fulla vinnu í landinu
og er þremur milljónum fleirji
starfandi menn en árið 1949
Með síaukinni atvinnu er nú far -
ið að bera á því að verkalýðs-
félög setja fram láfcfur um veru-
lega hækkuð laun. T. d. fengu
300 þúsund verkamenn í málm
iðnaðinum í Baden nýlega 6%
launahækkun og málmiðnaðar-
menn í Bayern krefjast nú 15%
launahækkunar.
BEZT AÐ AVGIÍSA
1 MORGVNBLAÐim