Morgunblaðið - 31.07.1954, Blaðsíða 9

Laugardagur 31. júlí 1954
MORGVNBLAÐIÐ
iírafa Hássa gagnvarf okkur er án efa boriit
Kaupmannaböfn í júlí 1954
DANIR voru bjartsýnir um ár-
angurinn, þegar dönsk sendi-
nefnd fór til Moskvu snemma í
júní til að gera nýjan viðskipta-
samning við Rússa. En Rússar
tefldu samningunum í strand
með því að bera fram pólitískar
kröfur, sem ekki varff á fallist.
Krag efnahagsmálaráðberra tók
upphaflega þátt i viffraeffunum í
Moskvu, en kom aftur til Kaup-
mannahafnar, áffur en þeim var
lokið.
Skömmu eftir að þær hófust,
létu Rússar í ljós ósk um, að
Danir smíði tvö olíuflutningaskip
fyrir þá. Danir gátu ekki orðið
við þessari ósk, þar sem aðilar
Atlantshafsbandalagsins hafa
bundizt loforðum um að selja
Rússum ekki ýmsar nánar til-
teknar vörur, sem hafa hernaðar-
lega þýðingu, þ. á m. olíuflutn-
ingaskip.
OLÍUSKIP ÓFRÁVÍKJANLEG
KRAFA
Dönum virtist upphaflega, að
þarna væri eingöngu um ósk,
ekki um ófrávíkjanlega rúss-
neska kröfu að ræða. En h. 21,
júlí settu Rússar Dönum blátt
áfram úrslitakosti og sögðu, að
þeir vildu ekki gera viðskipta-
samning við Dani, ef þeir fengju
ekki olíuflutningaskipin. Utan-
ríkisráðuneytið danska kallaði þá
strax sendinefndina heim frá
Moskvu.
I PÓLITÍSKUM TILGANgT****
Um kröfu Rússa segir H. C.
Hansen utanríkisráðberra m.
a.:
Rússar vissu fyrirfram, að
við getum ekki orffiff viff kröf-
um þeirra. Samt sem áður
báru þeir hana fram. Þeir
gerðu viðskiptasamnínga viff
okkur í fyrra án þess að fá
olíuflutningaskip. Og þeir
hafa á þessu ári gert viffskipta
samninga viff affrar vestræn-
ar þjóðir án þess aff heimta
eða að minnsta kosti án þess
að fá olíuflutningaskip effa
aðrar vörur, sem ekki má
selja Rússum vegna hernaðar-
legrar þýðingar.
Krafa Rússa gagnvart okk-
ur er án efa borin fram í póli-
tískum tilgangi, sagffi utan-
ríkisráðherrann.
ÓSVÍFIN ÞVINGUNAR-
TILRAUN
Kaupmannahafnarblöðin taka
í sama strenginn í forystugrein-
um um málið.
„Information" talar um rúss-
neska þvingunartilraun gagnvart
Dönum. Rússar vilja ekki gera
viðskiptasamning við okkur
nema við brjótum loforð, sem
við höfum gefið bandamönnum
okkar í Atlantshafsbandalaginu,
skrifar blaðið. Rússar vilja skapa
sundrung milli aðila Atlantshafs
bandalagsins og velja litlu Dan-
mörku til að sjá, hvernig það
muni heppnast.
Danir eru ekki einir um að líta
þannig á málið. Sænska stórblað-
jð „Dagens Nyheter" segir, að
þarna sé um ósvífna rússneska
þvingunartilraun að ræða, en
hún geti orðið Rússum sjálfum
hættuleg.
GETUR EYÐILAGT FYRIR
RÚSSUM SJÁLFUM
Danska blaðið „Politiken“, sem
alltaf hefur verið hlynnt aukinni
vérzlun við Sovétríkin, segir, að
Rússar reyni að kaupa pólitískar
ívilnanir af Dönum fyrir hag-
stæða viðskiptasamninga.
Hafnarblöðin benda á, að
Danir studdu Gunnar Myrdal
eindregiff á fundunum i
Genéve í fyrra, þegar hann
var að reyna aff skapa aukin
verzlunarviffskipti milli aust-
urs og vesturs. Marglr vöruffu
við þessari viðleitni og sögðu,
að Rússar mundti færa sér
fram í pólitiskum tiigaugi
— segir H. C. Hansen utanríkisrá^herra Daita
Rússar heita þvingiuiartilrauiuim
i viðskiptasamningum við Dani
H. C. Hansen, utanríkisráðherra
aukna verzlunarhagsmuni í
nyr til að þvinga vestrænar
þjóðir til pólitískra tilslakana.
Framkoma Rússa gagnvart
Dönum bendir til, að þessar
aðvaranir hafi ekki verið
ástæðulausar. Rússar verða að
gera sér ljóst, segja blöðin
ennfremur, að pólitískar kröf-
ur af þeirra hálfu geta eyði-
ari í Rússlandi en í Vestur-
Evrópu. Er eðlilegt, að Danir
kaupa þær, þar sem þær eru
ódýrastar.
Danir hafa aðallega keypt
efnivörur til landbúnaðar og iðn
aðarframleiðslu af Rússum, sér-
stakiega ióöurefni og timbur, en
lítið sem ekkert af unnum vör-
um, sem Rússar vilja líka selja.
RÚSSNESK VÖRUSÝNING
í HÖFN
Rússar efndu því nýlega til
mikillar vörusýningar í Kaup-
mannahöfn til þess að hægt væri
að sjá, hvað þeir hefðu á boð-
stólnum. Þar kenndi margra
grasa. Rússar sýndu þarna ýmis-
konar vélar þ. á m. landbúnaðar-
vélar, bíla, loðskinn, álnavöru,
tízkuvörur, húsgögn, niðursoðin
matvæli, vindlinga, vín, vodka
o. m. fl.
Hans Hedtoft forsætisráðherra og Kampmann fjármálaráðherra
ræða gjaldeyrisvandamálin.
lagt möguleikana fyrir verzl-
unarviðskiptum mj'lli þeirra
og vestrænna þjóða.
VERZLUNARVIÐSKIPTI
DANA OG RÚSSA
Verzlun Dana við Rússa hefur
aukizt síðastliðin tvö ár. Þegar
viðskiptaumræðurnar hófust í
Moskvu í júní, þá var talað um
rússnesk vörukaup í Danmörku
fyrir 300 milljónir d.kr. á samn-
ingsárinu. Þetta er ekki nema
5% af öllum útflutningi Dana.
Það hefur því ekki alvarlegar
efnahagslegar afleiðingar í för
með sér, þótt verzlunin við Rúss-
land stöðvist.
Frá byrjun samningsársins h.
1. júlí í fyrra til maíloka í ár
seldu Danir Rússum vörur, aðal-
lega smjör og kjöt, fyrir 250
milljónir kr. og keyptu af þeim
fyrir h. u. b. 100 milljónir kr.
Rússar jöfnuðu hallann að
nokkru leyti með sterlingsgreiðsl
um. Þeir skulda nú 30—35 millj.
kr.
Rússar hafa oft krafizt jafn-
vægis í viðskiptunum. En það
hefur verið ýmsum erfiðleikum
bundið að verða við þessari
kröfu. Um sumar rússneskar
vörur, t. d. maís og sojubaunir,
er það að segja, að Danir hafa
ekki getað fengið eins mikið af
þeim og þeir óskuðu. Við þetta
bætist, að jm'sar vörur eru dýr-
á hærra verð fyrir smjörið. Bret-
ar taka ekki þessum óskum vel.
Um úrslitin verður engu spáð.
En almenningur í Danmörku
fylgir þessum málum með mikilli
athygli vegna gjaldeyriserfiðleik
anna.
Fyrir helming júlímánaðar
minnkaði gjaldeyrisforði Dana
að nýju nefnilega um 21 milljón
kr. og er nú kominn niður í 2
□-
-□
Effir Pá! Jénsson
-□
Yfirleitt geðjaðist Dönum
ekki aff þeksum vörum. Þeir
sögðu t. d. að rússnesku bíl
arnir væru með úreltri gerff,
líktust bílum Vestur-Evrópu
eins og þeir voru fyrir 15 ár-
um. Þar að auki væri.frágang-
urinn á rússnesku bílunum
ekki góffur. Auðséð væri, að
bílaverksmiðjurnar rússnesku
væru ekki samkeppni vanar.
Kvenfatnaður og tízkuvörur
væru svo fornlegar, að dansk-
ar konur mundu ekki kaupa
þessar vörur.
VÍN FRÁ KÁKASUS OG
STYRJUHROGN
Um margar aðrar vörur er það
að segja, að þær eru ekki eftir
smekk Dana. Danskir kaupsýslu-
menn líta svo á, að lítill mark-
aður sé í Danmörku fyrir unnar
rússneskar vörur. Þó geðjaðist
þeim vel að vínum frá Kákasus,
niðursoðnum kröbbum og styrju-
hrognum. Þessar vörur má nú
kaupa í nokkrum verzlunum í
Kaupmannahöfn. Að þessu und-
anteknu virðast Rússar ekki hafa
haft mikið gagn af sýningunni.
MINNKANÐI GJALDEYRIS-
FORÐI ,
Danir eru nú að byrja viðræð-
ur við Breta um viðskipti við þá
á komandi samningsári. Danir
vilja auka útflutning af fleski til
Bretlands og þeir fara líka fram
n--------------------
millj. Þetta er að vísu óálitleg
rýrnun en þó ekki eins mikil og
í júní, þegar gjaldeyrisforðinn
minnkaði um 94 milljónir seinni
helming mánaðarins.
RÁÐSTAFANIR TIL
SPARNAÐAR
Stjórn Hedtofts gerði í þess-
um mánuði ýmsar ráðstafanir
út af gjaldeyrismálunum. Rík-
ið býður út 100 milljóna kr.
happdrættislán, til að draga
úr kaupmættinum í landinu,
yfirborgun fyrir innflutta
bíla hækkar úr 60% upp í
80% af innflutningsverðinu,
og gjöld ríkisins verða skor-
in niður um 150 milljónir kr.
á yfirstandandi fjárhagsári,
aðallega með því að herkostn-
aður lækkar um 125 milljónir,
nefnilega úr 1.065 millj. niður
í 945 millj.
Ríkisstjórnin gerir ráð fyrir
100 milljóna kr. gjaldeyris-
sparnaði vegna þessara ráð-
stafana. Andstæðingar stjórn-
arinnar telja fleiri ráðstafanir
nauðsynlegar, ef gjaldeyris-
málin eiga að komast í lag.
Um lækkun herkostnaðar segir
H. C. Hansen utanrikisráðherra:
„Þetta má ekki skilja þannig,
að vió teljum ekki nauðsynlegt
að efla landvanir okkar eins
mikið og áformað hefur verið.
Þarna er eingöngu um það að
ræffa, affi byggingu hermanna-
skála og kaupum á ýmsum her-
gögnum verður frestað um stund-
á margan hátt. Þeir hafa t. á&
nýlega ráðið brezka flugmar-
skálkinn sir Hugh Sanders til aS
hafa umsjón með nýsköpua.
danska flugliðsins. — Sanders
stjórnaði flugliði Atlantshafs,-
bandalagsins um tíma. Hann kona.
til Kaupmannahafnar í þessum.
mánuði til að taka við þessu nýja
starfi í þjónustu Dana. Um sama
leyti gerðu Danir samning við»
Hawker-verksmiðjurnar brezku.
um kaup á 30 Hunter-þrýstilofts -
orustuflugvélum handa danska.
flugliðinu. Þær kosta 60 milljónie
d.kr.
KVARTA YFIR HÁU BÍLVERÐ*
Hækkun á yfirborguninni fyr
ir bíla gerir að verkum, að þeh
verða 1.000—3.000 kr. dýrari en
áður. Þetta kemur sér illa fyrii
hina mörgu Dani, sem hafa hugs-
að til bílkaupa.
Það er að vísu hægt að fá bíla
án yfirborgunar, en innflutning -
ur á þeim er skammtaður. Á
þessu ári verða aðeins veitt inn-
flutningsleyfi fyrir 10.000 bíla áu.
yfirborgunar. Og það er mjög:
erfitt að fá þessi leyfi.
En aftur á móti er mönnum
frjálst að kaupa hina svokölluðu
dollaraverðlaunabíla. Þeir sem.
selja vörur til dollaralandanna fá
leyfi til að flytja inn vörur, sem
ekki eru á frilistum, fyrir upp-
hæð, sem svarar 10% af verö-
mæti útflutningsins til dollara-
landanna. Þessi leyfi má selja og
þau hafa verið seld fyrir 60%
yfirborgun, þegar um bílakaup
hefur veríð að ræða.
Spurn eftir bílum er mikil £.
Danmörku. Fyrra misserið í ái*
var innflutningur á þeim eins.
mikill og á öllu síðastliðnu ári.
Þess vegna hækkaði ríkisstjórn-
in yfirborgunina upp í 80% til
að draga úr eftirspurninni.
Margir í Danmörku kvarta
yfir hinu háa bílverði og benda
á, að Danir séu orðnir eftirbátar-
margra Evrópuþjóða hvað bíla-
eignir snertir. í Svíþjóð á 17.
hver maður bíl, í Danmörku ekki
nema 28. hver maður. í Svíþjóö'
kostar t. d. Ford Popular 6.432-
dkr., í Danmörku 7.950 d.kr., ef
hann er keyptur án yfirborgunar
og 11.254 kr., ef um dollaraverð-
launabíl er að ræða.
Páll Jónsson.
Sir Hugh Saunders
flugmarskálkur.
arsakir vegna gjaldeyriserfiðleik-
anna. Við viljum ekki vera aff-
gerðarlaus aðili Atlantshafs-
bandalagsins.“
NVSKÖPUN DANSKA
FLUGHERSINS
Þetta sýna Danir lika í verkinu
rækfarfél. á Palreks
firði stækkar éðum
PATREKSFIRÐI, 30. júlí — Grófr-
urreitur skógræktarfélagsins hér,
sem afgirtur er í Mikladal, sem
er óbyggður dalur upp af kaup
staðnum, hefur tekið miklum
framförum. Munu vera um þaff‘
bil 6 ár síðan fyrstu plönturnar
voru gróðursettar þar, og hefur
verið gróðursett þar á hverju át v
síðan. Litlu trén virðast kunna.
vel við sig í þessum jarðvegi og
eru þróttmikil og dafna vel. fa-
gróðvrreiturinn undir stöðugu.
eftirliti skógræktarmanns, sem
einnig annast reit íélagsins v
Vestur-Botni innst í Patreksfiro -
inum. Þessum gróðurreitum heí-
ur verið komið upp af atorku.
nokkurra áhugamanna um skóg-
rækt og má þó sérstaklega þakka
það sýslumanninum Jóhanr.i.
Skaftasyni, sem iætur sk’óg-
græðslu sig miklu skipta. Trjá-
plönturnar hafa verið gróður-*
settar af sjálfboðaliðum, að lokn-<
um vinnudegi, en annðrs mættii
Patreksfirðing„r gjarnan sýna.
meiri áhuga fyrir þessum mál-
um almennt en verið hefur, þv£.
nóg verkefni er hér fyrir vinnu-
fúsar hendux í þeim efnum.
—Karl. j