Morgunblaðið - 12.10.1954, Blaðsíða 2

2
MORGUISBLAÐIÐ
Þriðjudagur 12. okt. 1954
lielgi Benediktsson lagðist endi-
langur á Vestmannaeyja bryggju
til ú hindra mjólkuruppskipun
ISUMAR hafa verið daglegar
ferðir út í Eyjar með bát frá
J>orlákshöfn og hefur Mjólkur-
.samsalan í Reykjavík jafnan sent
Tnjólk til neyzlu í Eyjum með
"bát þessum. Út af þessu brá fyrir
Itelgina sökum ofviðrisins, sem þá.
geisaði og komst báturinn ekki
Vit í þrjá daga í röð. Voru Vest-
jiiannaeyingar mjólkurlausir all-
an þann tíma.
Á sunnudaginn kom síðan
^kaftfellingur til Vestmannaeyja
írá Reykjavík. Var hann m.a.
iermdur mjólk.
Sveinn Guðmundsson, fulltrúi
íyrir Samsöluna í Vestmanna-
«yjum, og að auki bæjarfulltrúi
jTramsóknarflokksins, gerði þeg-
ar ráðstafanir til þess, að mjólk-
inni yrði skipað upp og sala haf-
in. En þegar til átti að taka, gekk
«igandi bátsins, Helgi Benedikts-
son, fram fyrir skjöldu og til-
kynnti starfsmönnum Mjólkur-
samsölunnar í Eyjum, að hann
legði blátt bann við því, að mjólk
inni yrði skipað upp úr skipinu.
~Var þá símað til Reykjavíkur og
■fengin staðfesting á því að mjólk
urútsalan í Vestmannaeyjum
væri löglegur og réttur eigandi
Tnjólkurinnar og Helga Benedikts
syni tjáð, að svo væri og þess
krafizt, að mjólkinni fengizt skip
að upp.
-* VILDI ÞRÍFA LYKILINN!
En engu varð um þokað, Helgi
Senediktsson sat við sinn keip,
Jjrátt fyrir eindregnar kröfur
áveins Guðmundssonar. Rétt er
og að geta þess, að skipstjórinn
á Skaftfellingi var algjörlega ó-
«ammála Helga og taldi kröfu
hans fráleita.
Er verkið var hafið, þrátt fyrir
orðaskak hans og hótanir, stökk
Helgi inn í bifreiðina og hugðist
nema á brott lykil hennar. Bif-
xeiðarstjórinn varð þó fyrri til
og varnaði því.
Var þó loks gengið að því að
skipa mjólkinni upp á bifreið á
bryggjunni og stóð Helgi þegj-
andi hjá.
Skipti þá engum togum að
Helgi lagðist endilangur á
> bakið á bryggjuna, fyrir
framan framhjól bifreiðarinn-
ar og hafð'i við orð, að fyrr
skyldi þá yfir sig ekið en
mjólkin kæmist til neytend-
anna uppi í bænum.
Þennan dag var slagveðurs-
rigning í Eyjum, og bryggjan
venju fremur slorug og óræsti-
leg og varla girnilegur hvílustað-
ur flestum mönnum. Stundar-
Jtorni síðar reis Helgi Benedikts-
*on á fætur, en hélt þó enn um
grind bifreiðarinnar eins og hann
vildi varna því, að hún æki af
«íað. Þeim, sem nærstaddir voru,
Jótti þetta atferli Helga Bene-
Kliktssonar all undarlegt að von-
om og skyldu sízt í hugdirfsku
og einbeitni hans.
HELGI LÆTUR UNDAN
SÍGA
Lögreglu bæjarins bar þarna
•að, en hún hafði ekki uppi nein-
^ir aogerðir og það helzt af því,
að Helgi mætti gjarnan liggja á
"bryggju kaupstaðarins, ef hann
•vildi og eins lengi 'og hann vildi,
meðan aðrir væru þó ekki hindr-
aðir í gjörðum sínum.
Svo varð og, að eftir þóf nokk-
nið og orðahnippingar reis Helgi
IBenediktsson að fullu á fætur, og
•vék með þjósti frá mjólkurbif-
Teiðinni — með þeim afleiðing-
Tim, að Vestmannaeyingar fengu
mjólk sina að vanda í gærmorg-
un. En það segir af Helga, að
hann gekk rakleitt til fundar við
yfirvöldin og lagði þar inn kæru
á forstjóra Mjólkursölunnar.
Ekki gaf Heigi Benediktsson
neina ástæðu fyrir neitun sinni,
né rökstuddi hana á nokkurn
hátt. Olli það lítilli eftirtekt, þar
sem maðurinn hefur jafnan þótt
einþykkur nokkuð og óbilgjarn
og ekki við alþýðu skap.
Vakti þetta atferli Helga Bene-
diktssonar, er hann vildi bægja
Vestmannaeyingum frá mjólk
sinni allmikla furðu í Eyjum, en
þó munu menn ekki síður hafa
haft það að gamni og glettnis-
máli, enda slíkir atburðir ærtð
sérstæðir og fátíðir að vonum.
Fjóríi fái ríkis-
borgararétl
RÍKISSTJÓRNIN hefur borið
fram frumvarp á þingi um það,
að eftirtöldum verði veittur rík-
isborgararét tu r ■
Adolf Björn Petersen, verka-
maður í Reykjavík, fæddur 26.
nóvember 1896 á íslandi.
Flemming Thorberg, sjómaður
jí Reykjavík, fæddur 29. janúar
J933 í Danmörku.
Kári Guðjónsson, sjómaður í
Reykjavík, faeddur 30. október
1927 í Noregi.
Trönd Jacobsen, verkamaður i
Stykkishólmi, fæddur 21. febrúar
1922 í Færeyjum.
Skýrt er frá því, að umsækj-
endurnir hafi dvaiið hér lengur
en í 10 ár. Adolf Björn að vísu
aðeins 7 ár nú, en er íslenzk-
fæddur.
Annti Ásmundsdóltir
Minningarorð
F
RÚ Anna Ásmundsdótíir,
ekkja Ásgeirs Torfasonar,
andaðist sunnudaginn 3. okt. s.l.
eftir langt þrautastríð. Lengst af
ævinni var hún búsett í Reykja-
vík. En nokkur hin síðustu árin
var hún búsett að Reykjum í Mos
fellssveit hjá dóttur sinni Ás-
laugu og tengdasyni, Höskuldi
Ágústssyni, umsjónarmanni Hita
veitu Reykjavíkur.
Frú Anna var fædd að Auðs-
haugum í V.-Barðastrandasýslu
h. 2. nóvember 1880. Foreldrar
hennar voru þau Ásmundur
Sveinsson, sýsluskrifari, og síðar
skrifari bæjarfógeta hér, og Guð-
rún Hall. Fluttist hún með for-
eldrum sínum hingað til Reykja-
víkur árið 1886.
Snemma bar á því að Anna
var einbeitt og dugleg að bjarga
sér uppá eigin spýtur, frjáls-
mannleg í framkomu og hispurs-
laus. í ungdæmi hennar leituðu
fáar ungar stúlkur atvinnu utan
jieimila sinna. En það gerði hún
ung að árum. Stundaði hún þá
ýmiskonar verzlunarstörf, við
góðan orðstý.
18. maí 1907 giftist Anna Ás-
geiri Torfasyni, syni hins merka
búnaðarfrömuðar Torfa Bjarna-
sonar í Ólafsdal, er með mestri
hagsýni og framfarahug stuðlaði
að verklegum búnaðarframför-
um hér á landi á ofanverðri 19.
öldinni. Líklegt er að þeir feðgar
hafi haft samráð með námsefni
Ásgeirs í Ólafsdal, því báðum hef
ur það verið ljóst er leið að alda-
mótum, að aldrei gæti orðið um
að ræða sjálfstæðar rannsóknir í
búvísindum hérlendis nema hér
starfaði efnafræðingur að efna-
greiningu fóður- og jarðvegsefna.
Þau hjón Ásgeir Torfason og
Anna reistu sér glæsilegt heimili
í Reykjavík og undu prýðilega
hag sínum, enda voru þau sam-
hent um flest, sem prýðir heim-
ili. Húsmóðirin smekkleg og
myndarleg í hvívetna og verkefni
húsbóndans fjölþætt, varpaði
ljóma fram á veginn.
Þeim varð þriggja barna auðið.
Elztur var sonurinn Torfi, er
lagði stund á hagfræði, síðan
dóttirin Áslaug og yngstur Ás-
geir.
En Ásgeir Torfason varð
skammlífur. Andaðist hann árið
1916, af aíleiðingum sýkursýki.
Kom þá til kasta Önnu að sjá
börnum þeirra hjóna farborða.
Tók hún það ráð að efna til verzl-
unar með hatta og aðrar tízkuvör
ur, fyrst í samvinnu við Stefaníu
Guðmundsdóttur leikkonu. Kost-
aði Anna heitin börn sín til náms
eftir því sem henni bauð við að
horfa.
En þegar hún þreyttist á verzl-
unarrekstrinum, stofnaði hún
með frú Laufeyju Vilhjálmsdótt-
ur fyrirtækið „íslenzk ull“ og
hlutu þær báðar lof og heiður af
þessari nýbreytni sinni og fram-
taki, þó naumast hafi þær fengið
þær undirtektir frá opinberum
aðilum, sem þetta góða málefni
verðskuldar.
Frú Anna var jarðsungin hér
í gær en húskveðja var flutt yfir
börum hennar að Reykjum í Mos
fellssveit á laugardaginn var.
Munu allir vinir hennar og góð
kunningjar sakna hennar af heil-
um hug hinnar hispurslausu og
djörfu konu, er gekk sína beinu
braut til manndóms og þroska,
stoð og stytta barna sinna, reiðu-
búin að vinna hverju góðu mál-
efni gagn er horfði til frama,
þjóð vorri og vegsauka.
V. St.
Lagt tíl að nýr prófess-
sr verði skipaður á Bíf-
eðlis- og lífefnafræði
Cerð grein fyrir geysi umfangsmiklu
starti eins kennara eins og málum
er nif hagað
FRUMVARP um stofnun nýs prófessorsembættis í lífeðlis- og
lífefnafræði, sem eigi náði fram að ganga á tveimur síðustn
þingum, hefur nú verið tekið upp að nýju í nokkru víðtækara formi
en áður, þar sem auk prófessorsembættisins er lagt til við Alþingi,
að stofnuð verði rannsóknarstofa í líffæra- og lífeðlisfræði. EC
gert ráð fyrir að prófessorinn verði forstöðumaður rannsóknar-
stofunnar.
AUKIN KENNSLA
FJÖLGUN NEMENDA
í greinargerð prófessors Jóns
Steffensens, sem fylgir frum-
varpinu, er það rakið hver þörf
er fyrir stofnun hins nýja emb-
ættis. Segir þar m. a. að þegar
núverandi prófessor í líffæra- og
lífeðlisfræði tók við kennslu ár-
ið 1937 hafi verið kenndar 10
stundir á viku í þessum greinum.
Þá var engin kennsla í lífefna-
fræði og engin veruleg kennsla
í lífeðlisfræði. Nemendafjöldinn
á þeim árum var að meðaltali
69, og að jafnaði innrituðust 16.
Nú er kennslan í líffæra-, líf-
eðlis- og lífefnafræði samtals 19
stundir á viku og nemendafjöld-
inn í fyrsta hluta læknadeildar
hefur undanfarin ár verið um
150 og árlega innritast nú inn í
deildina 40—50 nemendur.
HVORT UM SIG STÓRAR
FRÆÐIGREINAR
Líffærafræði ásamt vefjafræði
og fósturfræði annarsvegar og
lífefnafræði hins vegar eru hvort
um sig það stórar fræðigreinar,
að fullkomið starf er að kenna
og halda sér við í einni þeirra.
Víðast á Norðurlöndum eru fjór-
ir prófessorar í þessum fögum.
María Markan heldur
hljómleika n.k. föstudag
E
F FLETT er upp í „Hver er maðurinn?“ í Bandaríkjunum,
finnst þar eitt íslenzkt nafn, María Markan, enda er hún víð ■
frægasta söngkona íslendinga. Enn einu sinni hefir frú María lagt
leið sína til heimalandsins og hefir nú dvalizt hér í 2 vikur og
hyggst eyða 5—6 vikum í viðbót hér, „eftir atvikum", bætir
hún við.
EFNIR TIL HÍ.JOMLEIKA
I hafa sungið jafnvíða um heim og
Öllum aðdáendum Maríu mun frú María, en hún fullyrðir, að
vera það mikið ánægjuefni, að
hún efnir til hljómleika hér n.k.
föstudag, 15. okt. í Gamla bíó.
Á söngskránni verða: Adeláide,
eftir Beethoven lagasyrpa eftir
María Markan ásamt tenórsöngv-
aranum í Der Vampyr eftir
Millöcker.
Schuman, íslenzk lög eftir Árna
Thorsteinsson, Pál ísólfsson, Þór-
arin Jónsson, Emil Thoroddsen
og Þórarinn Guðmundsson, flokk
ur af enskum lögum og aríur eftir
Wagner og Mascagni. Fritz Weiss
happel mun annast undirleik.
Engin íslenzk söngkona mun
hvergi sé jafngott að koma og til
íslands. „Mig var fárið að langa
fjarska mikið heim, segir frú
María. Síðast kom söngkonan
hingað árið 1949 og hélt þá fjóra
hljómleika og var þeim mjög
vel tekið.
BÚSETT í KANADA
Frú María, sem gift er George
Östlund kaupsýslumanni, býr nú
í Kanada í nág’-enni við Montreal
og hefir söngkonan bæði haldið
þar hljómleika og sungið í út-
varp. „Ég hef einnig kennt með
mjög góðum árangri“, segir frú
María.
í bili eftir að ég þurfti að ann-
ast heimili og barn, tók ég mér
dálitla hvíld, en nú, þegar dreng-
urinn er kominn nokkuð á legg
á ég hægra um vik, segir frú
Marla. Sonur Maríu er 10 ára
gamall.
Sem kunnugt er söng María
Markan í Metropolitan óper-
una í 2 ár. Fór hún þar með fjölda
hlutverka, greifynjan í Fígaro,
„hlutverk, sem virðist elta mig“,
eftir Verdi, í Freischutz eftir
Weber, í Cavalería Rusticana, og
Der Vampyr eftir Millácker og
ýmis fleiri hlutverk.
Frú María var síðast hér heima
1949.
Við bjóðum söngkonuna vel-
komna og hlökkum til að hlusta
á söng hennar.
Þar að auki þarf kennarinn í líf-
færafræði að halda við líffæra-
safni deildarinnar. Má sjá ai
þessu, að það er ofvaxið einura
manni að hafa á hendi munnlega
og verklega kennslu 150 nem-
enda í þremur aðalfögum.
' I
ÞÝÐINGARMIKIÐ STARF
RANNSÓKNARSTOFUNNAR
Þá rekur prófessorinn það I
greinargerð sinni, þegar rann-
sóknarstofa Háskólans í líffæra-
og lífeðlisfræði var stofnuð kring
um 1938. Skýrir hann svo frá þvi,
að starfsemi hennar hafi jafnt
og þétt aukizt, svo að nú starfa
við hana auk prófessorsins, einn
sérmenntaður læknir, Bjarni
Konráðsson, sem jafnframt að-
stoðar við verklegu kennsluna og
tvær sérmenntaðar stúlkur. —.
Fram til ársins 1950 var veitt
fjárveiting til rannsóknarstofn-
unar en á því ári barst rektor,
háskólans bréf frá kennslumála-
ráðuneytinu um að reynt yrði að
draga úr útgjöldum Háskólans.
Síðan hefur fjárveitingin horflð
af fjárlögum.
Telur prófessorinn augljóst, að
jafn þýðingarmikill þáttur f
kennslunni og verklega kennsl-
an og aðstaða kennara til sjálf-
stæðra rannsókna, geti ekki átt
tilveru sína undir því að kenn-
arinn reki rannsóknarstofuna &
eigin áhættu og kosti eigin rann-
sóknir og verklega kennslu að
verulegu leyti.
Frv, um ai fjöíga
¥!
LAGT er til í frumvarpi frá rík-
isstjórninni að föstum kennurum'
við- stýrimannaskólann í Reykja
vík verði fjölgað upp í fimm aukí
skólastjóra.
í greinargerð er þess getið, að
nú starfa við skólann auk skóla-
stjóra fjórir fastir kennaiar, einní
í tungumálum og þrír í siglinga-
fræði. i
Nemendur í skólanum eru nú’
að jafnaði um og yfir 150 á árl
hverju og vegna þessa mikla nem
endafjölda, eru hinir þrír siglinga
fræðikennarar störfum. hlaðniÐ
allan veturinn og hafa orðið að
kenna 15 stundir á viku — aulc
skyldukennslunnar.
Það er nær ókleift að fá stundaí
kennara til að hlaupa í skarðið
ef um forföll er að ræða Þykill
þetta ástand ótryggt og óviðun-
andi og því nauðsynlegt að fjölg-
að verði kennurunum.
Auk þessa eru í frumvarpinU
nokkrar breytingar á því, unditl
hvaða ráðuneyti stýrimannaskól-
inn heyri og stafa þær af aðskiln.
aði samgöngu og atvinnumála-
ráðuneytisins. ,
MEXICO CITY, 5. okt. — Jaimd
Rosenberg, major og fyrrverandi
yfirmaður kommúnisku leynilög-
reglunnar í Guatemala, var rænt
frá heimili sínu hér í borg s.l.
laugardag. Rosenberg var einn af
fyrstu embættismönnunum útí
stjórn Jakobs Arbenz til að leitEÉ
hælis í Mexico.