Morgunblaðið - 24.10.1954, Blaðsíða 8

MOKGUJS BLAtflÐ
Sunnudagur 24. okt. 1954

Útg.: H.í. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlanda.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
íullt samkomulag um framtíð Saar
FREGNIR herma að nú sé síð-
asta steininum velt úr vegi fyrir
því að endanlegt samkomulag ná-
ist milli þjóða Vestur-Evrópu um
varnarsamstarf. Þessi síðasti
steinn var Saar-vandamálið. Til-
kynnt var í gær að þeir forsætis-
ráðherrarnir Adenauer og
Mendés-France hefðu komizt að
fullu samkomulagi um framtíð-
arstöðu þessa litla en mikilvæga
landsvæðis.
Saar er 2500 ferkílómetra hérað
á landamærum Frakklands og
Þýzkalands og hefur eina milljón
íbúa.
Saar er sérstaklega verð-
mætt hérað í augum nágrann-
anna fyrst og fremst vegna
þess, að þar eru geysimiklar
kolanámur. Ársframleiðsla
þeirra nemur um 16 milljón
smálestum og í sambandi við
þær er stálbræðsla þar sem 3
milljónir smálesta af stáli eru
framleiddar árlega. Það eru
þessi auðævi jarðar, sem hafa
gert héraðið að þrætuepli og
heimsvandamáli.
Við Versalasamninga eftir
fyrri heimsstyrjöldina var Saar
aðskilið frá Þýzkalandi og sett
undir lögsögu Þjóðabandálagsins,
þó þannig að þjóðaratkvæða-
greiðsla skyldi fara fram eftir
15 ár, þar sem framtíð héraðs-
ins yrði ákveðin.
Þjóðaratkvæðagreiðslan fór
fram í febrúar 1935 og greiddu
477 þúsund með sameiningu við
Þýzkaland, 46 þús. vildu áfram-
haldandi stjórn Þjóðabandalags-
ins og 2000 vildu sameiningu við
Frakkland. Skv. þessu var Saar-
héraðið sameinað Þýzkalandi og
varð það þeim mikill styrkur við
vígbúnaðinn.
Eftir síðari heimsstyrjöldina
hernámu Frakkar Saar. Þeir
komu þar á fót innlendri lands-
stjórn og í október 1947 voru
haldnar kosningar til fyrsta lög-
gjafarþings Saar-búa. í þeim
var staðfest að íbúarnir æsktu
eftir efnahagslegu sambandi við
Frakkland, þar sem stjórnmála-
flokkarnir sem voru hlynntir því
hlutu 90% atkvæða. Þjóðverjar
mótmæltu þessum kosningum og
sögðu að þær sýndu ekki vilja
íbúanna.
Það má sjá hve mikilvægt
Saar-héraðið er af því að þar
er framleiddur þriðji hlutinn
af allri kolaframleiðslu
evrópsku stál og kola-sam-
steypunnar og þriðji hlutinn
af stálframleiðslunni.
Árið 1952 kom Schuman
utanríkisráðherra Frakka með
þá tillögu, að Saar-héraðið
yrði gert að Evrópu-héraði.
Síðar var tillaga hans aukin
og var hún orðin með þeim
hætti að Saar skyldi verða al-
þjóðasvæði Evrópu. Skipa
skyldi landsstjóra, sem ekki
mátti vera Þjóðverji né Frakki
né Saarbúi.
Þegar Adenauer átti viðræður
við Bidault utanríkisráðherra
Frakka í fyrravor féllst hann á
þetta fyrirkomulag á stjórn
Saar-héraðsins. En síðustu daga
einmitt þegar verið var að ganga
endanlega frá samningunum um
landvarnir Evrópu og sjálfstæði
Vestur-Þýzkalands, virtist sem
Þjóðverjum hefði snúizt hugur
Útvarpshiusfendur
í dagskrénni
Keppa í spurningaþætti
til verðlauna
SPURNINGAÞÁTTUR Sveins
Ásgeirssonar í útvarpinu í vetur
mun verða með nýstárlegu sniði.
Verður hann tekinn upp á segul-
band tveimur kvöldum fyrir út-
sendingu og almenningi gefinn
kostur á að taka þátt í þeim get-
raunum, sem þar verða háðar.
Fyrsta upptakan verður gerð í
Þjóðleikhúskjallaranum annað-
kvöld, mánudaginn 25. okt. Verð-
„ . „ ... laun verða veitt, sem eru mörg
og fram komu akveðnar krofur „ „ „ , , . *. „ *
, . ^ hundruð krona virði, og verður
þeirra um að stefnt yrði að þvi
endanlega að Saar-héraðið sam-
Séra Óskar J. Þorláksson:
Sameinuðu þjóðirnar oy kirkjan
i
einaðist Þýzkalandi.
Bárust þær fregnir út um heim
inn í fyrradag, að nú væri það
einvörðungu deilan um Saar-
héraðið sem stæði í vegi fyrir
endanlegu samkomulagi. En í
gær var þó að lokum gefin út
tilkynning um að endanlegt sam-
komulag hefði náðst á fundi
þeirra Adenauers og Mendés
France.
Það þykir athyglisvert, að
þegar kommúnistablaðið hér í
bæ sagði frá ugg manna, að sam-
komulag kynni að verða tor-
fengið í Saar-deilunni, þá var
slíkur fagnaðarhreimur í frásögn
þess að engu var líkara en það
hefði himinn höndum tekið. Þá
var hátíð hjá þeim ef Saar-hérað-
ið gætí áfram orðið bitbein og
árekstrarefni milli nágranna-
þjóðanna Frakka og Þjóðverja.
Þrátt fyrir baráttu kommún
ista gegn samstarfi og vináttu
spurningunum hagað þannig, að
. rétt svar er annað hvort já eða
' nei. Af því dregur þátturinn nafn
sitt og heitir „Já eða Nei“.
j Þá munu einnig koma fram í
þættinum þeir sömu, er tóku þátt
í „Gettu nú“ í fyrra vetur, og fá
þeir nú ný viðfangsefni til úr-
lausnar.
| Aðgöngumiðar á 10 kr. verða
seldir við innganginn, og verður
húsið opnað kl. 20.30.
DAG verður Sameinuðu þjóð-
anna minnzt við guðsþjónust-
ur hér á landi og í kirkjum víða
um heim verður beðið fyrir því
þýðingarmikla starfi, sem Sam-
einuðu þjóðirnar hafa með hönd-
um.
Þetta er eðlilegt og sjálfsagt,
því að starfið, sem þær vinna er
í samræmi við fagnaðarboðskap
kristindómsins og þær hugsjónir
friðar og bræðralags, sem hann
flytur mannkyninu.
Þjóðabandalagið og Sameinuðu
þjóðirnar eru fyrstu stóru átökin
í félagslífi þjóðanna, til þess að
vinna að friðarmálunum, og þó
að enn virðist furðu langt að
markinu, hefur þegar mikið á-
unnizt.
Þeir, sem byggja líf sitt á
grundvelli trúarinnar, þeir líta
svo á, að Guð sé herra lífsins
og tilverunnar og að vinna fyrir
frið og bræðralag í heiminum sé
að vinna að því, að vilji hans
UÍJ ancL áhrij-ar:
Þingfrumvarp,
sem vakti ánægju.
TÓNLISTARVINUR skrifar:
„Mig langar til að lýsa mikilli
ánægju yfir frumvárpi því, sem
nýlega kom fram á hinu háa Al-
þingi um að losa hljóðfæri og
grammófónplötur undan tolla-
fargi því, sem á þessum vörum
, . hafa hvílt fram til þessa og gert
Vestur-Evropuþjoða hefur nu þæf nokkurn veginn ókaupandi
tekizt að leysa Saar-vanda- fyrir a]]an almenning. Þetta
málið og sömuleiðis hefur hið frumvarp hefir vakið mikla at.
hygli og almenna ánægju og er
vonandi, að sem flestir þingmenn
sameinist um að greiða götu þess
„ „ og láta drauminn verða að veru-
stæðingar Þjoðverjar og Frakk leikg Þefta er mál_ sem varðar
ar geta nú tekizt í hendur sem
erfiða viðfangsefni að koma
landvarnarmálum álfunnar í
fast horf tekizt. Það ber að
fagna því að hinir gömlu and-
fóstbræður og vinir yfir fljót-
ið Rín.
„Glámuleiðir"
TÍMINN er enn með ólund út af
frumvarpi Gísla Jónssonar um
„Arnfjarðarveg". Vegur þessi á
að tengja meginbyggðir Vest-
fjarða við aðalvegakerfi lands-
ins. Fólk vestra fagnar mjög máli
þessu. Því miður verður ekki það
sama sagt um þá, sem stýra
penna Tímans.
Tíminn nöldrar enn s. 1. mið-
vikudag út af máli þessu og reyn-
ir með vesölum tilburðum að
bregða Gísla um fjandskap við
þetta samgöngumál Vestfjarða,
sem hann hefir nú forustu fyrir.
Er helzt að skilja á blaðinu, að
þessi fjandskapur hafi átt að
koma í ljós á þingi 1951. Hér er
um fullkomin ósannindi að ræða,
svo sem allir geta sannfærzt um,
sem kynna vilja sér þingtíðindi
frá þessum tíma.
Hitt vita allir, sem fylgzt hafa
með máli þessu að ágreiningur
var uppi um það, hvar vegur
þessi ætti að liggja. Þessi ágrein-
ingur varð þess valdandi, að veg-
urinn komst ekki í þjóðvegatölu
1951. Málum var svo háttað, að
einn fremstu manna Framsóknar
í Vestur-ísafjarðarsýslu hafði
fengið einkennilega flugu í höf-
uðið. Það var hans óbifanlega
trú, að vegur þessi ætti að liggja
okkur alla, hvar sem við í flokki
stöndum og enginn vafi er á því,
að slík ráðstöfun mundi efla veru
lega tónlistarlíf Islendinga — en
er það ekki það, sem við stefnum
að?
Eimir eftir af gamalli tíð.
JÁ, það er alveg dagsatt — því
miður — að hingað til hefir
verið litið á hljóðfæri sem „lux-
us“ og grammófónplötur sem
unglingaglingur og óþarfa. Það
er eins og það eimi enn eftir af
þeim tíma þegar segja mátti, að
orgelin á prestsetrunum gömlu
og einstaka langspil eða fiðla
væru svoaðsegja einu hljóðfærin
sem þekktust á íslandi. En breyt-
ingin hér hefir orðið ör, eins og
á öðrum sviðum, þó að hugsunar-
hátturinn hafi ekki fylgzt með
tímanum í þessu efni. Með til-
komu útvarpsins og nánara sam-
bandi við aðrar menningarþjóðir
hefir íslenzkur almenningur
komizt í snertingu við tónlistar-
heiminn, sem var honum nokk-
urn veginn lokuð bók áður.
Hljómplatan með sínum miklu
möguleikum sannar stöðugt
áþreyfanlegar, að hún hefir ótví-
rætt menningargildi, þó að mjög
sé misjafnlega til þessarar fram-
leiðslu vandað, svo sem gerist á
öðrum sviðum.
Oánægð Reykjavíkur-
kona.
VELVAKANDI góður!
Villtu vera svo góður að
koma því á framfæri fyrir mig,
að ég er óánægð með það, að
leggja á niður þáttinn „Vettvang-
ur kvenna" í Ríkisútvarpinu. Ég
hlusta alltaf á þennan þátt, þegar
ég er heima, og hann hefur fært
mér margan fróðleik og ánægju.
Einnig hefi ég heyrt, að þessir
þættir séu mjög vinsælir meðal
kvenna í sveitunum. Ég býst við,
að sumum karlmönnum leiðist-
kvennaraddir í útvarpinu, því
vilji þeir leggja þáttinn niður. En
konur eru víst um helmingur út-
varpshlustenda, og því tel ég eðli-
legt, að tekið sé tillit til þeirra
óska að einhverju leyti.
Ég hlusta aldrei á sinfóníur eða
jazz, af því að ég ber ekki skyn-
bragð á þvílíka list. Þó finnst mér
þessi músík eiga rétt á sér, vegna
þeirra, sem hafa ánægju af henni.
Ekki hlusta ég heldur á búnaðar-
þáttinn, en finnst hann samt sjálf
ságður vegna bændanna, sem á
hann hlýða.
að
Ekki nóg.
j ¥7N við gerum okkur ekki lengur
yfir Glámu. Þessari fásinnu var. JLl • ánægða með að gera ekki
svo haldið fram með sannfæring-1 annað en að hlusta og taka við
arkrafti afglapans. Af þeim krafti þvi, sem að okkur er rétt frá
er nú dregið og fjarstæða þessi, öðrum þjóðum. Við viljum sjálfir
kveðin niður, en hins vegar varð
þetta til tafar og tjóns þessu
mikla samgöngumáli Vestfirð-
inga.
Slík gönuskeið, sem barátt-
an fyrir Glámuleiðinni verða
ætíð til óþurftar. Til eru þeir
menn, sem halda sig á „Glámu
leiðum“ ófærðar og ófarnaðar
í hverju máli, sem þeir koma
nálægt. Afskipti þeirra reyn-
ast aldrei til góðs.
fá að spila og syngja — og skapa,
hitt er okkur ekki lengur nóg.
Það orkar ekki tvímælis, að
hljóðfæri með skaplegu verði,
sem almenningi væri fært að
veita sér myndi fremur en flest
annað stuðla að því, að svo gæti
orðið. Þessvegna segjum við:
Þakkir þeim, sem fluttu frum-
varpið um afnám hljóðfæraskatts
ins og megi það fá framgang sem
fyrst. — Tónlistarvinur.“
Þá væri nú gaman
að lifa!
KARLMENNIRNIR ættu
vera svo elskulegir að lofa
okkur að hafa okkar þátt áfram.
Ef þeim leiðist að hlusta á okkur,
sem þeim er kannski ekki láandi,
gætu þeir til dæmis brugðið sér
fram í eldhús meðan á þættinum
stendur og hitað fyrir okkur
kvöldkaffið, svona til tilbreyting-
ar — þá væri nú gaman að lifa.
/»» .
m -á « 'V • y. * |§
/ j | 1
'dr
x\
<*•* f- <>
verði að veruleika.
Friðarhugsjónin hvílir því á
trúarlegum grundvelli í hugum
fjölda manna og því er það næsta
eðlilegt, að beðið sé fyrir starfi
Sameinuðu þjóðanna í kirkjum
kristinna landa.
Vér megum ekki ætla að frið-
arstarf Sameinuðu þjóðanna
gangi fljótt og fyrirhafnarlítið.
Vér verðum að vera þolinmóð.
Margir af beztu mönnum þjóð-
anna vinna á þessum vettvangi
í öruggri trú, að hinn góði mál-
staður sigri að lokum.
Friðarhugsjónin á rætur sínar
í Guðs vilja. Og Guð getur ekki
beðið ósigur. Vilji hans hlýtur að
sigra að lokum. Vér getum flýtt
fyrir þeim sigurdegi, og þar með
flutt mannkyninu mikla bless-
un, en vér getum vanrækt skyld-
ur vorar og beðið ósigur og þá
er það vor sök.
Vér eigum að trúa á hinn góða
málstað friðar og bræðralags,
trúa því, að Guð hafi gert oss
að samverkamönnum sínum, til
þess að skapa bjartari og betri
heim.
Þó að vér séum ekki fulltrúar
á þingi Sameinuðu þjóðanna, þá
getum vér veitt starfi þeirra
mikinn óbeinan stuðning, vér
getum beðið fyrir fulltrúunum,
sem þangað eru sendir og fyrir
starfinu í heild, því að góðum
hug fylgir allt af blessun.
Vér verðum að veita Samein-
uðu þjóðunum allan þann sið-
ferðilega stuðning, sem vér
megnum.
Þessar línur eru ritaðar til
þess að minna á, að Sameinuðu
þjóðanna verður minnst við
guðsþjónusturnar í dag, og þeir,
sem trúa því, að kærleiks og bæn-
arhug fylgi blessun, þeir eiga
ekki að láta sig vanta í helgi-
dóminn.
Kirkja Krists vill vissulega
efla starf Sameinuðu þjóðanna,
en kirkjan erum vér öll, sem vilj-
um vinna fyrir hugsjónir trúar
og kærleika í þessum heimi.
Guð blessi störf Sameinuðu
þjóðanna.
Óskar J. Þorláksson.
Frá Handíða- og
myndlista-
skólanum
Á NÆSTUNNI hefst í skólanum
kvöldnámskeið í myndmótun. —
Kennari í námskeiði þessu verður
ungfrú Gerður Helgadóttir mynd-
höggvari. Sem kunnugt er byrj-
aði Gerður námsferil sinn í Hand-
íðaskólanum. Fullnumaði hún sig
síðar í myndlistarskólum. á ítalíu
og Frakklandi. Að undanförnu
hefur hún dvalið í París. Þar og
víðar hefur hún haldið sjálfstæð-
ar listsýningar og tekið þátt i
mörgum samsýningum. Hvar-
vetna hefur list hennar vakið
mikla athygli og hlotið hina beztu
dóma.
En um fram allt leggið ekki þátt-
inn niður, sýnið í verki, góðu
menn, að þið takið tillit til okkar,
veikara kynsins.
Reykj avíkurkona. “
R>D®5NJ!
Þögn gerir
sorgina þyngri.
Góð ýsuveiði á
Stokkseyri
STOKKSEYRI, 23. október. —
Undanfarna daga hafa trillubátar
aflað mjög vel hér á grunninu
og hafa gæftir verið góðar. 1
fyrradag reru tveir bátar og
komu að landi með um 1000 kg
hver af ýsu. í gær fékk annar
þeirra 1200 kg og hinn nokkuð
minna. Var sá bátur sem meiri
afla hafði þó með stutta línu,
tæplega 30 strengi, eða um 5
stampa. Aflinn er mestmegnis
ýsa. Fleiri bátar munu hefja
róðra héðan ef tíð verður góð og
afiinn helzt. — Magnús.