Morgunblaðið - 31.12.1954, Blaðsíða 9

röstudagur 31. desember 1954
MORGUNBLAÐIÐ
9
SLENZK
IÐIMAÐlfRilMIM
Nýjungar og framfarír
Rafmagn í þágu iðnaðar
Skip í smíðum innanlands í árslok 1954
537
1 skip í smíðum í Ytri-Njarðvík ... ca. 55 rl.
1 — - — á ísafirði — 15 —
1 — - — á Akureyri — 70 —
1 — - — á Fáskrúðsfirði ... — 38 —
1 — - — í Neskaupstað ... — 55 —
Til samanburðar við fyrri ár i voru árin 1952 og 1953. Arið 1952
sést, að skipasmíðarnar innan- er lokið v:ð smíði 156 rl. 1953
lands eru stórum meiri en þær | 180 rl., en 1954 537 rl.
Fimmtíu ára afmælis vatna-
aflsvirkjana á Islandi var minnst
með sýningu í Hafnarfirði í des-
embermánuði, í tilefni þess að
þá voru liðin 50 ár síðan fyrsta
rafveita landsins tók til starfa,
en það var rafstöð Jóhannesar
Reykdals, bónda og trésmíða-
meistara í Hafnarfirði. í þessu
sambandi var þess einnig minnst
GLERVERKSMIÐJAN
I síðasta ársyfirliti er getið um
undirbúning að stofnun glerverk-
smiðju hér á landi. — Grunnur
verksmiðjuhúss og undirstöður
véla var byggt á s.l. sumri og nú
er byggingu verksmiðjuhúss að
mestu lokið, en það er stálgrinda
hús, keypt í Belgíu, um 1400 m2
að flatarmáli. Áætlað er að lokið
verði við uppsetningu véla, en
þær eru að mestu leyti komnar
til landsins, í lok janúarmánað-
ar. Uppsetning á bræðsluofnum
og vélum verksmiðjunnar er í
höndum belgískra sérfræðinga.
Talið er að verksmiðjan geti
fullnægt þörfum landsins í fram-
leiðslu á rúðugleri og er tímar
líði fram muni verksmiðjan geta
framleitt flestar tegundir nytja-
vara, sem nú eru framleiddar úr
gleri.
Hráefnið í glerið verður allt
að 80% íslenzkt, þ. á. m. líparít,
kísill, vikur o. fl.
GÚMMÍSKÓVERKSMIÐJA
Stofnuð var á árinu verksmiðj-
an Otur h.f., og er tilgangur fyr-
irtækisins að framleiða gúmmí-
skófatnað, en slík framleiðsla er
alger nýjung hér á landi.
NAGLAVERKSMIÐJA
Fyrirtækið Sleipnir h.f. hóf j
rekstur naglaverksmiðju á árinu,
hinnar fyrstu hériendis. Norskur
verkfræðingur sá um niðursetn-
ingu vélanna, sem fluttar voru
inn frá Noregi og þráðurinn, sem
naglarnir eru búnir til úr, er
fluttur inn þaðan.
Afköst verksmiðjunnar eru frá
600—1000 kg. af nöglum á dag.
Framleiddir eru naglar frá stærð
unum 1—7 þuml.
ENDURBYGGING ELDRI
VERKSMIÐJA
Byggingarframkvæmdir og end
urnýjun véla hjá Gefjun á Akur-
eyri, hafa staðið yfir s.l. 7 ár og
lýkur að mestu um þessi áramót.
Meðal nýjunga í framleiðsluteg-
undum verksmiðjunnar er hús-
gagnaáklæði í nýjum gerðum, og
ýmsar nýjar tegundir kamgarns.
Klæðaverksmiðjurnar Gefjun á
Akureyri og Álafoss í Mosfells-
sveit hafa tekið miklum ham-
skiptum síðustu árin og færst
nær því marki að vera viðbúnar
erlendri samkeppni í hvaða mynd
sem er.
Súkkulaðiverksmiðjan Iánda á
Akureyri jók húsakost sinn all-
mikið á árinu og fékk nýjar
þýzkar framleiðsluvélar, sem
auka afköst verksmiðjunnar að
miklum mun.
DÚNIIREINSUNARVÉL
íslenzkur hugvitsmaður, Bald-
vin Jónsson, fann upp nýja gerð
dúnhreinsunarvéla, sem talin er
skjla mjög góðu verki, eða 190
gr. af hreinum dún úr 850 gr. af
óhreinsuðum, en afköst vélarinn-
ar eru um 2 kg. á klst. af hrein-
um dún. Hefur uppfinningar-
manninum borizt pöntun um eina
slíka véi frá Kanadastjórn.
LYFJAFRAMLEIÐSLA
Getið er þess að Lyfjaverzlun.
ríkisins hafi tekið á árinu í
notkun nýja fullkomna vinnu-
stofu (Laboratorium) til fram-
leiðslu á lyfjum. Sé vinnustof.an
búin öllum fullkomnustu vélum
til lyfjaframleiðslu og unnt að
framleiða þar ýmsar tegundir
lyfja, sem ekki voru aðstæður til
að framleiða áður.
PLASTEINANGRUN
Vinnuheimilið að Reykjalundi
tók í notkun nýjar verksmiðju-
vélar til þess að klæða rafmagns-
vír utan með plasteinangrun. —
Vélarnar eru keyptar frá Þýzka-
landi. Einangra þær allt að 2,5
km vír á klst. og eru alveg sjálf-
virkar.
SOÐKJARNATÆKI
Vélsmiðjan Héðinn h. f. kynnti
nýja tegund soðkjarnatækja, sem
vélsmiðjan hefir smíðað og reynd
voru í Síldarverksmiðjunni í
Krossanesi og síðar í Faxaverk-
smiðjunni. Tilraunir og rann-
sóknir á vinnzlu soðkjarna með
(ækjum þessum voru gerðar und-
ir umsjá íslenzkra verkfræðinga,
Hallgríms Björnssonar og Braga
Olafssonar. Nú þegar tilraunun-
um er lokið, er talið að hægt sé
að framleiða vinnslutæki í þessu
skyni hér innanlands fyrir sam-
bærilegt verð og erlendis.
VÉLAFRAMLEIÐSLA
Af einstökum fréttum, sem bor-
izt hafa um framfarir á því sviði
hjá íslenzkum iðnfyrirtækjum
má nefna það að Vélsmiðjan
Héðinn h. f. smíðaði stærstu
frystivélina. sem hefur verið
smíðuð hér á landi fyrir Heima-
skaga h. f. á Akranesi. Fram-
leiðslugeta frystivélarinnar eru
150 þús. hitaein.
Vélaverkstæði Björgvins Frede-
riksen annaðist teikningar, smíði
og uppsetningu í frystikerfi og
vélum í frysti- og sláturhús Kaup
félags Skagfirðinga, er fullbúið
var í haust, og er hið stærsta
sinnar tegundar á landinu. Kjöt-
geymslan tekur um 35000 dilk-
skrokka og einnig er kælirúm
Framh. á bls. 11
að fyrstu tillögurnar um rafveitu
á íslandi voru bornar fram fyrir
60 árum af Frímanni B. Arn-
grímssyni, árið 1894.
í sambandi við þetta 50 ára af-
mæli íslenzkra rafvirkjana og ís-
lenzks raíljóss birti raforkumála-
skrifstofan fróðlegt yfiriit um
rafvirkjanir á íslandi. Kom þar
Einn vélasalurinn í Áburðarverksmiðjunni,
,>lVIagni“, fyrsta stálskipið, sem smíðað er hér á landi.
framkvæma athugun á sam-
keppnishæfni og starfskilyrðum
íslenzks tréskipaiðnaðar. Fjár-
'hagsráð óskaði eftir því, að und-
árlagi iðnaðarmálaráðuneytisins,
að þessi athugun færi fram, og
var ástæðan til þess háværar
kröfur um innflutning fiskiskipa
erlendis frá á árinu 1953.
Iðnaðarmálastofnunin skilaði
ítarlegu áliti í febrúar. í niður-
stöðum skýrslunnar er lögð
áherzla á, að bæta þurfi sam-
keppnisaðstöðu íslenzkra skipa-
smíðastöðva.
Meðal breytinga þeirra, sem
gerðar voru á lögum um tollskrá
í apríl s.l. var, samkvæmt til-
lögu tollanefndarinnar, fjármála-
ráðuneytinu veitt heimild til
þess að endurgreiða aðflutnings-
gjöld af efni, vélum og tækjum
í skip, og báta, sem smíðaðir eru
innanlands. Má miða endur-
greiðsluna við tiltekna fjárhæð
á hverja rúmlest.
Miklar blaðadeilur og umræð-
ur urðu á árinu um fiskiskipa-
| framleiðsluna í landinu og komu
þar fram tvenn ólík sjónarmið,
með og móti því að smíði skipa
fyrir íslenzkan sjávarútveg verði
flutt inn í landið.
Skipaiðnaðurinn íslenzki, og
þeir sem hann styðja, virðast
hafa þyngri rök að mæla, og
þrátt fyrir alla erfiðleika örlar
nú á því, að skipaiðnaðurinn sé
að tryggja sig fastara í sessi, þó
að óvænlega horfði um skeið.
Þessu til sönnunar birtist hér
skýrsla um skipasmíðar 1954 skv.
i heimild Hiálmars R. Bárðarsonar
skipaskoðunarst j óra.
Stærð
Nafn Smíðastaður rúml. br.
1) Víðir II GK 275 Hafnarfjörður 56
2) Gunnar Hámundars. GK 357 Ytri-Njarðvík 49
3) Reykjanes GK 50 Hafnarfjörður 56
4) Súgfirðingur ÍS 500 Reykjavík 40
5) Svanur KE 6 Keflavík 56
6) Vilborg KE 51 Isafjörður 47
7) Freyja II. ÍS 401 ísafjörður 38
8) Barði ÍS Reykjavík ca. 49
9) Guðfinnur KE Akranes 61
10) Bjargmundur RE 307 Hafnarfjörður 9
11) Bátur til Dalasýslu Hafnarfjörður 10
12) Auðunn EA 57 Akureyri 8
13) Búi EA 100 Akureyri 8
14) Draupnir EA 70 Hauganes 12
15) Eyrún EA 58 Akureyri 8
16) Helga NS 37 Akureyri 8
17) Sæfari EA 56 Akureyri 8
18) Valur EA 110 Akureyri 6
19) Ver NK 19 Akureyri 8
m.a. fram að virkjað hefur verið
nú vatnsafl, sem gefur 330 millj.
kwst. og er það aðeins 1,3%
af áætlaðri virkjunarhæfri orku.
Lengd allra rafmagnsleiðsla á
landinu er nú 2700 km.
Bókfært verð allra rafvirkjana,
sem nú eru í notkun eru 440
millj. kr. Vatnsorkuvinnsla 1953
var 198 kwst. á móti 330 millj.
kwst. árið 1954. Aukning orku-
vinnslunnar í ár er að mestu
vegna Áburðarverksmiðjunnar,
sem notar um 90—100 millj.
kwst., mælt í orkuveri.
Unnið er nú að rannsóknum á
virkjunum víðs vegar um land, og
þar á meðal að kortlagningu
vatnasvæða helztu stóránna á ís-
landi, svo sem Þjórsár, Hvítár,
Jökulsár á Fjöllum, Jökulsár á
Brú, Lagarfljóts, Blöndu o. fl.
Vegna Áburðarverksmiðjunn-
ar er hlutur iðnaðarins í orku-
vinnzlunni talsvert stærri nú en
var árið 1953, en af heildarorku-
vinnslunni það ár, vatns-, gufu-
og dieselafls, alls 230 millj.
kwst., notaði iðnaðurinn 24%.
LJÓSTÆKNIFÉLAG ÍSLANDS
Stofnað var í októbermánuði
Ljóstæknifélag íslands, en árið
1954 var merkisár í sögu ljós-
tækninnar. 75 ár liðin síðan
kolþráðarlampi var fyrstur fund
inn upp í heiminum og 50 ár síð-
an notkun rafljósa hófst hér á
iandi.