Morgunblaðið - 05.02.1955, Blaðsíða 7
Laugardagur 5. febrúar 1955
MORGUJSBLAÐIÐ
7
AUKIN RAFVÆÐING OG BÆTTAR SAMGÖNGUR
VEÐRÁTTA
Veturinn 1954 frá áramótum til
vors var mjög snjóléttur og frá-
bærlega góður. Var suðlæg átt ríkj-
andi þennan tíma. Voru góðir hag-
ar fyrir sauðfé. Samgöngur innan
héraðs voru ágætar, eftir því sem
um er að gera. Samgöngur yfir
Vaðlaheiði voru þó stopular eins
og jafnan áður, og er það mjög
bagalegt, hvað vegamálastjórnin
er tómlát um að greiða fyrir sam-
göngum yfir heiðina á vetrum.
Vorið kom óvenju snemma að
þessu sinni, og hófust því vorverk
með allra fyrsta móti. Var vorið
áfallalaust með öllu, enda gekk
sauðburður að óskum. Sláttur
hófst um miðjan júní, og var það
um 2—3 vikum fyr en venjulega.
Spretta á túnum var ágæt, en rýr
á útengjum. Fyrstu daga sláttar-
ins voru þurrkar góðir, en eftir
18. júní breyttist veðrátta mjög
til hins verra með sífelldum úr-
komum og illhleypum, svo að varla
kom þurr dagur fyrr en undir
miðjan ágúst. Gerði þá þurrkaviku
afbragðs góða, sem stóð til 22.
ágústs. Er óhætt að segja, að þessi
eina vika, eða 8 þurrkdagar, hafi
fojargað heyskapnum á sumrinu.
Hefði hún ekki komið, hefði orðið
hér hörmungarsumar hvað hey-
skap snertir. Eftir 22. ágúst er
tæplega hægt að segja að nokkur
þurr dagur hafi komið, sem veru-
lega hafi veiið hægt að notfæra
sér til heynýtingar. Niðurstaðan
varð því sú, að mikil hey voru úti,
er vetur lagðist að með frostum
og snjó um aðrar göngur. Verður
mörgum eftirminnileg sú kalda
vetrarkoma jafn snemma, enda
hefur yngra fólk ekki lifað slík
haustharðindi fyrr. Haustið var
yfirleitt allt í versta lagi. Heyin
náðust þó inn að mestu leyti, sumt
eftir veturnætur og allt stór-
skemmt og hálfblautt. Hjá all-
mörgum bændum urðu hey þó úti í
allstórum stíl, einkum í Laxárdal,
þar sem sumir bændur urðu fyrir
tilfinnanlegu tjóni hvað þetta
snertir. Afleiðing haustfrostanna
varð sú, að kartöflur skemmdust
stórlega í görðum og gereyðilögð-
ust sums staðar með öllu.
Sauðfé kom snemma á mikla
gjöf í haust vegna jarðbanna, og
hefur því veturinn til áramóta
verið með allra gjaffrekasta móti.
Snjómikið hefur þó ekki verið
nema fyrst framan af og sam-
göngur innan héraðs og við önnur
héruð með bezta móti.
Það, sem einkum mun verða
foændum eftirminnilegt við veður-
far ársins 1954, er hin óvenju
vonda heyskapartíð og miskunnar-
laus haustveðrátta.
GÓÐ SKEPM HÖLD,
RÝRIR DÍLKAR
Vegna hinnar óvenju góðu vor-
veðráttu urðu skepnuhöld ágæt
s. 1. vor, svo að varla varð lambi
misdægurt hjá flestum bændum.
Allt virtist því leika í lyndi með
sauðfj árbúskapinn, er rekið var
til afréttar, enda voru vorlömbin
með langfallegasta móti um það
leyti. Bændum urðu það því sár
vonbrigði, er þeir sannfærðust um
það í haust, hvað dilkarnir voru ó-
venju rýrir. Af 18100 dilkum,
sem slátrað var hjá K.Þ. í haust,
'eyndist meðalvigtin aðeins 13,15
Ág, en það var réttum 2 kg minna
en árið 1953. Nam þessi aíurða-
rýrnun fast að 1 miHj. kr. tekju-
missi hjá bændum á félagssvæði
K.Þ. Við þessa tekjurýrnun bæt-
ist veruleg tekjulækkun vegna lé-
legrar og skemmdrar uppskeru
garðávaxta. Afkoma ársins, sem
nu er nýliðið, er því ekki sem hag-
kvæmust fyrir landbúnaðinn.
fjölgun SAUÐFJÁR
inæg HEY
Þrátt fyrir þessi tilfinnanlegu
skakkaföll í búskapnum á árinu
sem leið, fjölguðu bændur sauð-
fenu verulega í haust, svo að
s.ialdan munu hafa verið sett jafn
morg Jömb á vetur og nú. Er mik-
ill ahugi meðal bænda að fjölga
sauðfenu eins og kostur er á, en
margir eiga óhægt um vik sökum
MESTA ÁHUGAMÁL BÆNDA
Fréttobiéf úr Suður-Þingeyjorsýsln
eftir Hermóð Guðmundsson, Arnesi
skorts á peningshúsum og beiti-
landi í heimahögum og afréttum.
Hvað beitiland snertir standa lág-
sveitir sýslunnar, eins og þær eru
nefndar, verst að vígi.
Haustásetning var alls staðar í
bezta lagi, þrátt fyrir erfitt hey-
skaparsumar, en hey munu þó
víða vera hrakin og létt. Óvenju-
miklar heyfyrningar frá s. 1. vori
tryggði hinn góða ásetning að
þessu sinni.
FJÁRFESTING HJÁ BÆNBl M
MEÐ MESTA MÓTI
Eitt af því, sem gerir búnaðar-
aðstöðuna lakari hér norð-austan-
lands en víða annars staðar á
landinu, er hinn langi vetur og
stutta sumar. Hvað sumarið er hér
styttra, t. d. til ræktunar- og bygg-
ingarframkvæmda, en um suður-
hluta landsins getur numið mörg-
um vikum. Vortíminn hefur ætíð
verið sá tími, sem þingeyskir
bændur hafa notað til ræktunar
og bygginga á jörðum sínum. í
hinu vonda árferði undanfarið,
síðan 1949, hafa vorin reynzt
bændum afar affallasöm til fram-
kvæmda, enda fer því fólki stöð-
ugt fækkandi, sem bændur hafa á
að skipa til hvers konar auka-
starfa. Það gætti því mikillar
bjartsýni og stórhugar hjá bænd-
um á s. 1. vori, þegar jafn vel og
snemma voraði og raun varð á
Af þessum sökum urðu fram-
kvæmdir bænda méð mesta móti
hér á síðasta sumri. Mest var
byggt af fjósum, fjárhúsum og
þurrheyshlöðum. Ræktunin varð
einig meiri en áður, eða alls rúmir
180 ha. á svæðinu austan Vaðla-
heiðar, þegar túnræktin er með-
talin. Framræsla með skurðgröf-
um varð einnig allmikil, nokkuð á
annað hundrað þúsund rúmmetrar.
Mestu framkvæmdir hjá einstak-
lingi voru hjá Ingva Tryggvasyni
á nýbýlinu Kórhóli í Reykjadal, en
hann ræktaði 4,6 ha., byggði 660
rúmm. þurrheyshlöðu, 76 rúmm.
votheysgryfju og reysti auk þess
stórt íbúðarhús.
BYGGINGU FÉLAGSHEIMILIS
í MÝVATNSSVEIT SENN LOKIÐ
i Bygging félagsheimilis í Mý-
vatnssveit var haldið áfram á ár-
inu. Er þetta myndarlega sam-
komuhús Mývetninga að verða fulí
frágengið, en þeir hafa sýnt mik-
inn stórhug og samtakamátt við
að koma félagsheimilinu upp. Er
kostnaðarverð hússins nú um 1
millj. króna.
BRÍIIN Á SKJÁLF.4NDAFLJÓT
I BÁRÐARDAL ÓKOMIN
Síðasta sumar leið svo,. að ekk-
ert var unnið að byggingu Skjálf-
andafljótsbrúarinnar hjá Stóruí
völlum, en eins og kunnugt er,
var undirbúningur hafinn að þess-
ari nauðsynlegu brúarsmíði sum-
arið 1953, og voru þá brúarstöpl-
arnir reistir og var ákveðið að
byggja sjálfa brúna nú í sumarí
Þetta fór' þó á. annan veg og allt
stendur óhreyft með öllu frá
sumrinu 1953, en bj úarstöplarnif
gnæfa við loft eins og nátttröllj
sem dagað hefur uppi við sólar-
uppkomu, öllum til skapraunarj,
sem áhuga hafa á þessari þörfu
framkvæmd.
Verkfræðingaverkfallinu er að
sögn kennt um, að ekki varð af
fyrirhuguðum brúarframkvæmd-
um, en þess vænta menntað BárÖT
dælingar og aðrir, er brúarinnar
eiga að njóta, verði ekki lengur
dregnir á brúargerðinni en til
næsta sumars.
44 SVEITABÝLI RAFLÝST
Á s. 1. sumri unnu rafmagns-
veitur ríkisins að lagningu raf-
tauga til 44 sveitabýla í Reykja-
dal, Aðaldal og á Svalbarðsströnd.
Hafa þá raftaugar verið lagðar
frá Laxá um alla Svalbarðsströnd
og % hluta Aðaldals og Reykja-
dals, eða alls til rúmlega 100 býla.
Telja bændur, að mun betra skipu-
lag hafi verið á rafveitufram-
kvæmdunum í sumar en áður hef-
ur verið hjá rafmagnsveitunum,
og ber vissulega að fagna því, þar
sem á framkvæmd rafveitumál-
anna byggist það að verulegu
leyti, hvað mörg sveitaheimili fá
rafmagn árlega. Verkstjórar við
rafveituframkvæmdirnar í Reykja-
dal og Aðaldal voru í sumar Guð-
mundur Guðmundsson og Dag-
bjartur Guðmundsson, báðir hinir
röskustu menn.
VEG.4MÁL
Nokkuð var unnið að nýbygg-
ingu vega í sýslunni í sumar.
Mest var unnið í Kljástrandar- og
Fnjóskadalsvegi og var unnið í
þessum vegum fyrir rúmlega 200
þús. krónur. 1 Bárðardal var unn-
ið fyrir 80 þús. kr., í Aðaldal 50
þús . Laxárdal 40 þús., á Tjörnesi
30 þús. og i Mývatnssveit um 25
þús. kiónui. Nema þessar fjárhæð-
ir tii nýbygginga um 430 þús.
krór-um.
Til viðhalds þjóðvegakerfinu var
hins vegar varið um 630 þús. krón-
um alls.
Enda þótt þessar fjárveitingar
séu nokkrar að krónutölu, er, þess
að gæta, að þjóðvegirnir lengjast
stöðugt, og vex því þörfan fyrir
aukið viðhaldsfé að sama skapi,
enda fer slit þ.ióðveganna sívax-
andi með aukinni umferð bifreiða.
Af þessum sökum hnignar við-
haldi þjóðveganna stöðugt, og er
það bændum áhyggjuefni, en
gamlir og Mtt upphlaðnir vegir
eru mjög viðhaldsfrekir.
FRAMKVÆMDIR HAFNAR
Á SEX NÝBÝLUM
Á árinu sem leið 'voru fram-
kvæmdir hafnar við stofnun 6 ný-
býla. Að meðtöldum þessum býl-
um hafa hér verið reyst 40 nýbýli
síðan 1946. Má telja það mikið á-
tak. á ekki lengri tíma, eins og það
er kostnaðarsamt að byggja nýbýli
ásamt nauðsynlegri ræktun, véla-
kaupum og tilheyrandi áhöfn.
Mun allur stofnkostnaður slikra
búa vera um kr. 500 000,00 eins og
nú er háttað.
Þyrfti vissulega að auka lán-t
véitingar til frumbýlinga og gera
þeim auðveldara fyrir að koma sér
upp heimili og annarri búnaðar-
aðstöðu í sveitunum. Er einnig
þýðingarmikið, að rikisvaldið auki
hinn béina stuðning sinn við þá
einstaklipga, er stofna vilja nýf
býli, og er mikils um vert, að þess-
ari aðstoð verði varið á réttan
hátt, svo að hún stuðli að sem
mestri býJafjöJgun við góð fram-
•Jeiðsluskilyrði. Þyrfti.að fara fram
sem ý.tarlegust rannsókn á því,
hvernig þetta væri. bezt gert til
hggnýtingar á því landi, sem fyrir
er og með jaínvægi byggðarinnar
fyrir augum.
Mætti váfálaust i mörgum til-
fellum styrkja áðstöðu þeirra
byggða, sem fyrir eru, ef þessa
væri gætt, enda er mikhi hagkvæm-
ara að stuðla að þvi, að sem flestar
jarðir haldist í byggð, en að byggja
þær upp, eftir að þær eru komnar
í eyði.
41 KINN INNFLUTNINGUR
JEPP4BIFREIÐ4
Bændur eru miög ánægðir með
ákvörðun ríkisst.iórnarinnar um
það að undanskilja Jandbúnaðar-
jeppana bátagjaldeyrisskatti. —
Reynslan sannar það, að þessir
bílar reynast ómeianleg lyftistöng
búrekstrinum bæði beint og óbeint.
mál Norður- og Suður-Þingéyinga,
og endurbygging aðalþjóðvegárina
frá Húsavík, milli Saltvíkur og
Laxamýrar. Hafa bændur og sam-
tök þeirra oft farið fram á þessa
endurbyggingu við vegamála-
stjórnina án sýnilegs árangurs. Nú.
vænta bændur þess, að við svo bú-
ið verði ekki Játið standa lengui',
um
Not þeirra eru fjölþætt og margs heldur hafjzt handa um þessa
konar fyrir hyert sveitahejmili, þýðingarmiklu og sjálfsögðu yega-
bót á næsta stxmri. (
sem eignast þá, og geta þessir
bilar í mörgum tilfellum komið í
stað dráttarvéla, en þar að aulci
notast þeir miklu betur til að-
drátta við búskapinn. Hinu má
heldur ekki gleyma, að landbún-
aðarjeppinn lepgir hinar fáu og
stuttu frístundir sveitafólksins,
sem er bundnara við störf sín en
allar aðrar stéttir þjóðfélagsins.
Hafa bændur mikinn áhuga á því,
að aukinn verði innflutningur
þ*ssara bíla.
AUKIN RAFVÆÐING OG BÆTT-
AR SAMGÖNGUR MESTA
ÁHUGAMÁL BÆNDA
Óhætt er að fullyrða, að anknar
framkvæmdir í raforkumálum eigi
mestum vinsældum að fagna meðál
bænda.
Eins og kunnugt er, er rafmagn-
ið að verða ein af frumþörfum
NAUÐSYN A FLUGVEI.LI
Víðvíkjandi samgöngum i lofti
er það að segja, að áhugi er ríkj-
aúdi fyrir því, að flugvöilur i
byggður í héraðinu. Með tilkk)
hans mundu samgöngur verðá]
uggari út á við, einkum á vetrl
er samgöngur á landi tepþl
Einnig mundi póstþjónustan
að stórum mun, en mörgum þý
fruggubragð að blaðapóstifti
þegar hann kemur. hálfsmánaq
gamall frá Reykjavík, eins ogj
vitl verða á vetrum. Vilja allfíl
dagblöðin með nýja bragðinúj
helzt samdægurs og þaú koma j
Flugmálastjórnin mun eittht
háfa athugað flugvallarstæðil
Tjörnesi, skammt frá Húsavik, ]
hvort hafizt verði handa þar
framkvæmdir við flugvallargert
hvers heimilis. Enda þótt stofn- næstunni, er mér. ekki kunugt úm.
kostnaður sé allmikill fyrir ríkið
við öflun þessara lífsþæginda hér
sem annars staðar i sveitum, er
vert áð hafa það í huga, að sveita-
heimilin nota um helmingi meira
rafmagn en kaupstaðaheimilin.
Þetta lækkar raunverulegan stofn-
kostnað þess opinbera um helm-
ing, þar sem notkun í'afmagnsins
ætti að skoða sem fjárhagsgrund-
völl þessara framkvæmda frá sjón-
armiði rikisins.
Sveitaheimili, sem t. d. greiðir
kr. 10 þúsund á ári fyrir rafmagn,
er að sjálfsögðu jafngóður við-
skiptaaðili og tvö kaupstaðarheim-
ili, er gi'eiða kr. 5 þúsund hvoit
á sama tíma.
En hvað sem þessu líður, og þótt
BYRJAÐ AÐ MÆLA RÆKTAN-
LEGT LAND í REYKJAHVERFI
I haust var byr.jað að mæla og
kortleggja allt ræktanlegt land í
Reykjahverfi á vegum Landnáms-
stjórnar ríkisins. Er ráðgert að
l.júka þessum mælingum á næáta
sumri. Á þessu svæði er bæði mik-
ið og gott ræktanlegt land og á-
kjósanleg skilyrði til mikillar býla-
fjölgunar, þegar hitaveita verður
lögð til Húsavíkur frá Hveravöll-
um, sem vonandi verður á aHra
næstu árum. Kunna margir því
illa, að jáfn gullvæg ol'ka, sem
bundin er á hverasvæðinu í
Reykjahverfi og gæti breytt bún-
aðaraðstöðu og lifsafkomu fólks-
nokkuð háfi áunnizt í raforkumál-] ins bæði þar og á Húsavík i eins
um sveitanna, er langt i land að
Iokatakmarldnu - rafmagn á hvert
heimili - sé náð. Er aðeins 14 hluti
bænda hér búinn að fá rafmagn
frá Laxá, en að auki hafa um 30
bændur komið sér upp eigin raf-
magni frá vatnsaflsstöðvum.1 Hafa
margir af þessum bændum sýnt
frábæran dugnáð og atorku við
byggingu þessarra rafstöðva hin
síðari ár. Flestar vatnsaflsetöðv-
arnar hafa verið reistar í Kinn og
eru þeirra stærstar rafstöðvarnar
í Fi-emsta-Felli og Yzta-Felli, sem
hvor um sig fullnægir raforkuþörf
4 heimila.
Bændur eru á einu máli um, að
vel • byggð vatnsaflsstöð sé ein
vei’ðmætasta framkvæmd hvers
sveitaheimilis og sú, er mestar
beinar og óbeinar tekjur gefur í
bú bóndans, enda munu flestar
rafstöðvarnar borga stofnkostnað
sinn á 4—6 árum miðað við sölu-
verð samveiturafmagns. Þyrfti
það opinbera að örfa bændur til
bygginga einkarafstöðva með
auknum lánveitingum, þar sem vel
hagar til með virkjunarskilyrði.
Af framkvæmdum i vegamálum
hafa bændur mestan áhuga á veg-
inum um Fnjóskadal og Dals-
mynni, svo að öruggt vegasamband
komist sem fyrst á við sveitirnar
vestan Vaðlaheiðar og Aknreyrar,
veginum um Tjörnes og Tungu-
héiði, sem er sameiginlegt áhuga-
konar aldingarð suðrænna - pálrna-
viða. skuli enn vera ónotuð fyrir
tómt mannskapsleysi. Áætlanir
hafa þó sýnt, að fjárhagsgilund-
völlur er fyrir hendi til-þessarra
framkvæmda.
ÞARF Aí) FUI.LGERA HÖFNINA
Á HÚSAVÍK
Hafnargarðurinn á Húsavík er
enn ófullgerður. Er áríðandi að
fullgera hann, svo að aðstaða báta-
útvegsmanna þar geti batnað og
jafnframt skapist skilyrði fyr.ir
togavaútgeið frá1 Húsavik. Slíkt. er
ekki einungis sérhagsmunamál
Húsavíkuikaupstaðai', heldur éinn-
ig sveitanna hér á þessu svæði.
Trygg atvinna og almenn kaup-
geta kaupstaðafólksins skapar
aukinn markað fyrir framleiðslu-
vörur okkar; bænda.
í sambandi við lengingu hafnar-
garðsins mun þurfa að búéyta
legu hans, svo að bugðan á garð-
inum komi framar, til þess áð
súgurinn, sem myndast méðfram
honum, lendi ekki inn í höfijina,
eins og nú, heldur framan, við
bryggjuspofðinn. Er i'llt til' þess áð
vita, að jafn mikið fé og búið er
áð binda í hafnargarðinum i höf-
uðstað okkar Þingeyinga, skuli
ekki vera látið ávaxtast betur, til
hagsbóta fyrir almenning, en rann
ber vitni um.
n. c.
Wouxhall ’47
til sclu.
Bílasalinn
Vitastíg 10 —sími 80059.
— Bezt að auglýsa í Morgunblaðinu —