Morgunblaðið - 18.02.1955, Blaðsíða 11

Föstudagur 18. febrúar 1955
MORGUNBLAÐI9
11 ’
VegaleysiB í Svartárdal
Svar tiE Guðmundar á Bergsstöðum
frá Jóni Pálmasyni alþm.
FYRIR tilvísun annara rakst ég
á áramótakveðju til mín í
Tímanum frá s.l. gamlársdegi frá
Guðmundi Halldórssyni á Berg-
stöðum.
Það gæti nú verið gott verkefni
fyrir ungan mann að leggja fyrir
tillögur um bót á samgönguörð-
ugleikum sveitunga sinna.En þær
er eigi að finna í grein þessari.
Aðalatriði hennar er viðleitni til
rógburðar í minn garð sem þing-
mann Austur Húnvetninga. Þess
vegna er greinin ómerkileg Hún
sýnir þessa ófélegu ónáttúru sem
er undra rík í eðli sumra Tíma-
manna, að rógbera andstæðinga
sem ekkert hafa til saka unnið.
Það er rétt, að í Svartárdal eru
mjög alvarlegir samgöngu örðug-
leikar eins og siðar mun hér að
vikið. En þetta er ekki mín sök
og allt hnútukast i minn garð af
því tilefni út í hött. — Á því ára-
bili sem ég hefi verið fulltrúi
Húnvetninga á Alþingi, sem er
rúmlega 21 ár, hefi ég engu hugs-
anlegu tækifæri sleppt til að fá
vegi í okkar sýslu tekna í tölu
þjóðvega, og engu hugsanlegu
eða mögulegu tækifæri heldur
steppt til að fá fjárveitingar svo
sem unnt er til vega og brúar-
gerða í héraðinu.
Á þessu tímabili hafa þessir
vegir verið teknir í tölu þjóðvega
í Austur Húnavatnssýslu:
1. Skagavegur frá Höfðakaup-
stað á sýslumörk milli Ásbúða
og Hrauns.
2. Norðurárdalsvegur upp Norð
urárdal og yfir Þverárfjall.
3. Svartárdalsvegur frá Ból-
staðarhlíð að Bergstöðum.
4.Svínvetningabraut frá Svína-
vatni um Blöndubrú á Norður-
landsveg utan Svartárbrúar.
5. Svínadalsvegur af Reýkja-
braut við Svínavatn um Grund
og Auðkúlu á Svínvetningabraut
í Stóradalsflóa.
6-Reykjabraut: af Húnvetninga
braut utan Stóru Giljár um Reyki
að Tindum.
7. Flugvallarbraut: af Hún-
vetningabraut að flugvellinum
við Húnavatn.
8. Vatnsdalsvegur: frá Undir-
felli um Vatnsdalsárbrú og það-
an á Húnvetningabraut við Ara-
læk.
Tvær tillögur mínar hafa verið
felldar eða öllu heldur fellt af
tveim tillögum þetta:
a. Svartárdalsvegur frá Berg-
stöðum að Fossum.
b. Svínadalsvegur frá Grund
að Rútsstöðum.
Báðar þessar tillögur liggja nú
á ný óafgreiddar á yfirstandandi
Alþingi, auk tveggja annara.
Þær breytingar sem hér hafa
orðið hefðu eigi komið fram ef
ég hefði eigi gætt að fullu þeirr-
ar skyldu, að nota hvert tækjfæri
á þessu sviði.
Hvað er svo um fjárveitingar?
Því er til að svara, að á öllum
þingum hefi ég farið fram á hærri
fjárveitingar til þjóðvega hér í
sýslu en fengist hafa, því þörfin
er mikil og brýn. Þegar ég kom
á þing hafði setið Framsóknar-
stjórn í 6 ár og var. Á því ári
voru á fjárlögum segi og skrifa:
6 þúsund krónur alls til nýrra
þjóðvega í A-Húnavatnssýslu.
Árið 1955 er til þessa ætlað 375
þús. Þar af 30 þúsund til Svart-
árdalsvegar auðvitað þess hluta
hans, sem er í þjóðvegatölu, ef
það/ekki breytist á þessu þingi.
Ég veit að þetta er allt of lítið,
en meira var ekki fáanlegt. Ef
að 300 þúsund ættu að fara í
vegakaflann frá Bólstaðarhlið að
Bergstöðum eins og Guðmundur
heimtar í grein sinni, þá væri
sannsýnilegt, að til allra þjóðvega
í sýslunni yrði að fá 3—4 millj.
króna á þessu ári. En hverjir
skylau nú ráða mestu um það
hvað ríkissjóður lætur mikið til
bygginga þjóðvega? Engir tveir
menn fremur, en samgöngumála- |
ráðherrann og fjármálaráðherr-
ann. Báðir þessir menn hafa síð-
ustu 5 árin verið úr Framsóknar-
flokknum. Þeir og aðrir ráðherr-
ar hafa raunverulega ákveðið
upphæðina. Alþingi fær aðeins
ánægjuna af því, að skipta henni
miili héraðanna og veganna.
ÞÁ ER ÞAÐ SVARTÁRDALS-
VEGURINN.
Guðmundur Halldórsson telur
sig sýnilega fyndinn er hann
nefnir það, að ég hafi farið út úr
bíl á Svartárdalsvegi til að at-
huga hvorn troðninginn af tveim-
ur hentugra væri að fara. Þetta
er nú ekki neitt merkilegt. Væri
þó umtalsvert ef maðurinn segði
það satt, að þetta hafi verið á1
ríkisvegi, en þar fer hann með
rangt mál. Þarna var ríkisvegur-
inn endaður og sýsluvegurinn
tekinn við. Sagan ætti því meira
erindi til sýslunefndarmannsins
í Bólstaðarhlíðarhreppi.
Þá segir greinarhöfundur að 3
ár séu liðin frá því Svartárdals-
vegur var tekinn í þjóðvegatölu
og síðan hafi enginn eyrir til hans
komið frá því opinbera, hvorki
til lagningar né viðhalds. Hvor-
tveggja þetta er ósatt. Að taka
veginn frá Bólstaðarhlíð að Berg-
stöðum í þjóðvegatölu var sam-
þykkt á Alþingi 1952 en breyting-
in á vegalögunum sem þetta
ákvæði er í, gekk ekki í gildi fyrr
en 1. janúar 1953. Tvö ár en ekki
3 er því um að ræða.
Rétt er það að nýlagnafé hefir
eigi verið látið í þennan veg fyrr
en það er ákveðið á þessa árs
fjárlögum. Varð og staðreyndin
sú, sem er mjög raunalegt, að
nýbyggingarfé þjóðvega var mjög
lítið aukið á fjárlögum áranna
1953 og 1954, enda þó þjóðvegirn-
ir væru lengdir um fulla 1000 km.
alls. Um viðhaldsféð er aftur það
að segja að í Svartárdalsveg fór
af því árið 1953 17 þúsund krón-
ur og árið 1954 28 þúsund krón-
ur. Því má hver trúa sem vill að
Sýsluvegasjóður Austur Húna-
vatnssýslu hefði látið þessar upp-
hæðir til viðhalds Svartárdals-
vegi ef hann hefði þessi ár verið
sýsluvegur. En væri svo ætti þó
sýsluvegasjóði að hafa verið fært
þess vegna að láta meira fé í aðra
sýsluvegi og þar á meðal Svartár-
dalsveg frá Bergstöðum að Foss-
um.
Af þessu sem hér er sagt er
ljóst og kunnugt öllum innan hér-
aðs nema kannske Guðmundi á
Bergstöðum, að Svartárdalsvegur
hefir verið að öllu sýsluvegur þar
til 1. janúar 1953. Ástand hans á
meðan algerlega á verksviði og
ábyrgð Sýslunefndar Austur
Húnavatnssýslu, en í henni hefir
lengi verið Framsóknarflokks-
meiri hluti. Við Guðmund á Berg-
stöðum vil ég því segja út af öll-
, um hans ásökunum í minn garð:
j „Stefn þú geiri þínum þangað,
sem þörfin meiri fyrir er.“
Ég veit að enginn Svartdæling-
ur, annar en Guðmundur, ásakar
mig fyrir það að hafa gert ítrek-
aðar tilraunir til að koma þess-
um sýsluvegi í tölu þjóðvega. Þó
1 eigi hafi tekist enn nema til hálfs
verð ég eigi með réttu ásakaður
fyrir sinnuleysi í því máli.
Hitt er svo aðal atriði þessa
máls, að lýsingar Guðmundar á
ástandinu þarna eru lítið eða ekki
orðum auknar, þó aðallega eigi
þær við þann hluta vegarins, sem
enn er sýsluvegur og á mesta
vandamálið minnist hann lítið, en
það er hin ömurlega aðstaða vest-i
Svnr til Svovors Gnðnosonnr
an Svartár. Aðstaða til vegalagn-
ingar í þessum dal er all örðug
eins og víðar í landi voru. Dalur-
inn er þröngur með bröttum hlíð-
um einkum að austan. Á þeirri
leið eru fjögur eða fimm klif, þar (
sem enginn möguleiki er til vega- |
gerðar annar en sá, að grafa veg- .
inn inn í bratta brekku og grýtta. I
Þetta hefir verið gert, en ekki á
fullnægjandi hátt. Mikilla um-
bóta er því þörf þar og annars-
staðar og eðlilega er það dýrt.
Vegurinn allur frá Bólstaðarhlíð
að Fossum á að vera í tölu þjóð-
vega, það er mér ljóst og til hans
þarf mikið fé. Hefir ekki staðið
og stendur ekki á vilja mínum og
óskum í því efni. En það vantar
mikið á, að þingmenn fái allar
sinar óskir uppfylltar á þessu
sviði. Ég er þar engan veginn
einn míns liðs.
Að austanverðu í Svartárdal
hefir þó vegurinn verið lagfærð-
ur svo að unnt er að komast þar
á bifreiðum til enda þegar vel
viðrar, en lítt eða ekki fært á
köflum þegar illa viðrar. Þó er
ríkisvegurinn þarna, með því við-
haldi, sem hann hefir fengið, síst
til hindrunar, þó engan veginn
sé hann svo góður, sem.æskilegt
væri. Hitt er versti kaflinn frá
Bergstöðum að Fossum. Það er
sýsluvegurinn, sem mér sem þing
manni kemur ekki við beinlínis
meðan sýsluvegasjóður á að kosta
veginn. Hitt vita svo allir kunn-
ugir að allur þessi vegur getur
fljótt lokast bifreiðaumferð ef
mikil snjóalög verða. Við því er
eigi gott að gera.
Þá er að lokum að minnast á
alvarlegasta vandamál þessarar
byggðar. Það er samgöngu að-
staða þeirra 6 jarða sem eru vest-
an Svartár. Ein þeirra er að vísu
í eyði sem stendur, sem að vissu
leyti er aukaatriði. Á hinum 5
búa ötulir menn og óvílgjarnir.
Hafa þeir og hvergi kvartað. En
ég veit, að þeir finna að skórinn
kreppir fast. Leiðin milli þeirra
frá Skeggstöðum að Hóli er ekki
í neinum löglegum vegaflokki.
Ekki sýsluvegur. Ekki einu sinni
hreppavegur. Má þó undarlegt
teljast að þessi leið skuli eigi vera
í sýsluvegatölu, þar sem svo er
víða komið í öðrum sveitum þessa
héraðs, að bæjarbrautir á ein-
staka bæi eru sýsluvegir.
Þessum mönnum er ætLaður sá
kostur einn, að fara hver frá
sínu heimili yfir Svartá og yfir
á sýsluveginn eða þjóðveginn. Nú
er vitað, að Svartá, sem er engin
stórá, er oft fær ökutækjum og
þá getur þetta tekist fyrir ötula
menn. En þessi á er líka ærið
oft illfær og ófær og þá eiga þess-
ir menn þann einn kost, að fara
vestur yfir háls á Blöndudalsveg.
Þetta ástand tel ég óhafandi, en
það er ekki mín sök. Leiðin frá
Skeggstöðum að Hóli á að vera
sýsluvegur. Af honum verður svo
að fá afleggjara, annaðhvort aust
ur yfir með brú á Svartá, eða
vestur yfir frá Brún um Brúnar-
skarð og á Blöndudalsveg milli
Brandsstaða og Hóla. Hvort ódýr-
ara er verða verkfróðir menn að
rannsaka. Einnig hitt hvar væri
heppilegast að brúa Svartá. Mér
er sagt, að bezta brúarstæðið sé
undan Fjósum, eða norðast á leið-
inni. Þykir mér liklegt að sú
upplýsing sé rétt.
Allt þetta mál er þannig, að
nauðsyn ber til, að hlutaðeigend-
ur sjálfir, sveitarstjórnin og sýslu
nefndin taki það til alvarlegrar
athugunar, og noti fyrsta færi til
framkvæmda. Það er miklu þarf-
ara, en hitt að óábyrgir menn og
ósannsöglir séu að kasta hnútum
til manna, sem enga sök eiga á
ástandinu.
UT AF athugasemd Svavars
Guðnasonar, sem hann hefur
birt í dagblöðum bæjarins, vil ég
taka þetta fram:
1. Svavar Guðnason veit það
eins vel og ég, að frá upphafi var
fast ákveðið, að Rómarsýningin
svonefnda yrði yfirlitssýning þess-
arar aldar. Fyrsta fréttin, sem
barst hingað um þá ákvörðun, er
birt í Morgunblaðinu 31. okt. s. 1.
Þar skýrir gjaldkeri Félags ísl.
myndlistarmanna, Valtýr Péturs-
son, sem sjálfur sat á undirbún-
ingsfundum sýningarinnar suður
í Róm dagana 17.—21. sept. s. 1.,
og skrifaði undir sameiginlega
fundargerð allra Norðurlandanna,
svo frá:
„..... Sýningin verður nefnd
„Sýning á norrænni nútímalist“,
en list hvers lands fyrir sig verður
í sérstökum sýningarsölum, sem
verða greinilega merktir með
nafni hvers lands og fána. Einnig
verður sýningarhöllin skreytt fán-
um Norðurlandanna að utan, og
allt mun verða gert til að vekja
sem mesta athygli á viðkomandi
löndum, meðan sýningin stendur
yfir. Forseti Italíu mun opna sýn-
inguna og verða verndari hennar.
Sýningin verður mjöjf umfangs-
mikil, og er lauslega áætlað að um
500 listaverk verði þar trl sýnis.
Er ætlazt til, að sýnd verði þarna
verk, sem sköpuð hafa verið á
Norðurlöndum frá því um seinustu
alda.mót fram á þennan dag (und-
irstrikað af mér J. Þ.), þannig að
þau gefi sem gleggsta hugmynd
um, hvað hefur skeð í myndlist í
hverju landi fyrir sig og hver
þróunin hefur orðið.
íslandi hefur verið úthlutað
sýningarsölum, sem rúma það
mikið af listaverkum, að hægðar-
leikur ætti að vera að gefa góða
heildarmynd af íslenzkri list og
sýna það markverðasta, sem gerzt
hefur hjá okkur í myndlist, en
auðvitað verður að vanda mikið
til vals verlca á sýninguna, og
undir því verður að miklu leyti
komið, hvernig tslendingar standa
sig á sýningunni (undirstrikað af
mér J. Þ.) ......
..... Öllum fulltrúum, sem
sátu undirbúningsfundinn, kom
einróma saman um, hverja þýð-
ingu sýningin hefði fyrir Norður-
landaþjóðirnar og hve stórt spor
væri stigið með því að hefja suð-
urgöngu norrænnar listar á svo
veglegan hátt, sem hér gefst tæki-
færi til.
Strax og heyrast fór um það á
Norðurlöndunum, að til stæði að
halda norræna listsýningu í Róm,
kom mikill áhugi í ljós bæði hjá
því opinbera og almenningi . .. .“
Þannig hljóðar frásögn Valtýs
Pétursonar um væntanlega sýn-
ingu í Rom. Það er því þýðingar-
laust tiltæki hjá Svavari Guðna-
syni að ætla sér nú að sverja af
ser þennan fulltrúa og félaga sinn
og gera orð hans og athafnir
ómerk.
2. Aðalritari Norræna listbanda-
lagsins í Stokkhólmi, Dr. Gustav
Eins og nú er komið hag ís-
lenzkra bænda, í öllu því fólks-
leysi, sem þeir hafa við að búa,
og sem ekki er þeirra sök, þá er
það miklu alvarlegra en áður var,
að búa við óviðunandi samgöng-
ur. Að bæta bar úr er meira nauð-
I pynjamál, en margir halda. í
þeim efnum standa Svartdæling-
ar vestan ár ver að vígi, en flestir
eða jafnvel allir aðrir Húnvetn-
ingar. En margir aðrir hér innan
héraðs eiga líka um sárt að binda
á þessu sviði. Öllum slíkum vil
ég veita það lið er ég megna með-
an ég er fulltrúi okkar héraðs og
raunar hvort sem er En ég veit,
að flestir þessir menn skilja, að
annað er vilji og óskir, og svo hitt
hvað fæst fram í samkeppninni
og baráttunni við aðra. Þó vonum
við allir, að eitt fáist í dag og
annað á morgun. Eitt í ár og
annað á næstu árum. Allt getur
ekki fengist í einu.
i Akri, 22. jan. 1955
* Jón Pálmason.
Lindgren, segir í bréfi, sem er í
vörzlu Mentamálaráðuneytisins,
að eins og sjá megi af fundargeið
fundarins í Róm dagana 17.—21.
sept. s. 1., eigi sýningin að ná yfir
noræna list fá því 1910 til þessa
da.gs, og þetta skilyði tyggi það,
að bæði eldri og yngri listamenn.
taki þátt i sýningunni. Enda sýni
Danmörk, Finnland, Noregur og
Svíþjóð jöfnum höndum verk eftir
dána sem núlifandi listamenn,
innan þess tíma.
3. Það er því auðséð, að öll þessi
málafylgja Svavars Guðnasonar
og félaga hans er einungis gerð í
því skyni, að reyna að sannfæra
fólk um það, að við það sé ekkert
að athuga, þótt skilin séu eftir
verk margra þekktustu eldrr mál-
ara okkar, en í þeirra stað send
mikill fjöldi abstraktverka frá
allra síðustu árum, eins og sýn-
ingarskráin „Listsýning til Róm-
ar“ ber svo greinilega með sér, —
sum þesara verka eftir óþekkta
menn.
Það virðist vera alveg þýðingar-
laust að þrátta lengur á þessum
vettvangi við stjórn Félags ís-
lenzkra myndlistarmanna, en ég
mun fylgjast með aðgerðum þeirra
eftir því sem ástæður leyfa.
16. febrúar 1955. «
Jón Porleifsson.
GÆFA FYLG88I
trúlofunarhringunum frá Sig-
urþór, Hafnarstræti. — Sendir
gegn póstkröfu. — Sendið ná-
kvæmt mál. —•
\ HELENA fí
) RUBINSTEÍN |
HársnyrtDvörur
Beztu fáanlegar hásnyrti-
vörur, eru hin viðurkenndu
Helena Rubinstein sjampó
og hárskol. Kostir sjampós-
ins eru einkum þeir, að það
gefur hárinu sérkennilega
fallegan gljáa og undra-
verða mýkt. Sjampóið fæst
í 4 litum: —
Blonde-Tone fyrir ljóst hár.
Brunette-Tone fyrir dökkt
hár. —
Silver-Tone fyrir grátt hár.
Silk-Sheen fyrir allan hára-
lit. — Auk sjamposins er til
sérstakt hárskol í 8 litum,
og er hægt með því að gefa
hárinu hvaða blæ sem óskað
er. Sjampóið kostar krónur
44,50 glasið, og hárskolið
kr. 13,50 pakkinn. — Reynið
þessar heimsþekktu hár-
snyrtivörur.
Aðalútsala
MARKAÐURINN
Hafnarstræti 11.
I | // þuœbocr
II ý / sótthftemsaJi