Morgunblaðið - 18.02.1955, Blaðsíða 7

Föstudagur 18. febrúar 1955
MORGUNBLAÐIÐ
1
ÆSKAN OG FRAMTÍÐIN
-k i: < . -í : ' • .
Menntaskólaleikurinn
ÞAÐ verður að halda leiksýn-
ingunni áfram. Eitthvað á
þessa leið hljóðar enskur máls-
háttur. Óhætt er að fullyrða, að
Menntlingar hafi fylgt honum
dyggilega, eftir að Lárus Sigur-
björnsson og félagar hans komu
Menntaskólaleiknum í núverandi
horf fyrir 33 árum. Að vísu hafa
skólaleikirnir verið við lýði hátt
á aðra öld með lengra eða
skemmra bili, en frá 1922 hafa
þeir verið sýndir árlega að tveim-
ur árum undanteknum, 1926 og
aftur 1941, en þá var skólinn á
hrakhólum vegna setu brezks
herliðs í skólahúsinu og félagslíf
allt í molum. Óþarft er að taka
fram, að alltaf hafa verið sýndir
gamanleikir, enda vafamál, hvort
unnt sé að beizla í alvöruþrungn-
um leik slíka fjörkálfa sem
Menntlingar eru. Leikrit Hol-
bergs hafa oftast orðið fyrir val-
inu, alls níu sinnum. Meðal ann-
arra höfunda hafa verið Moli-
ére, Arnold og Bach, Shaw og
Brandon Thomas, en Frænku
Charley’s, sem sá síðastnefndi
hefur samið, sýndu Menntlingar
1940.
Ýmsir færustu leikarar lands-
ins hafa einmitt komið fyrst fram
á þessum vettvangi og heillazt
svo, að þeir sneru aldrei aftur af
þeirri braut. Enn er það þannig,
að nokkrir fara til leiklistarnáms
að loknu stúdentsprófi, en allur
þorrinn hverfur á braut frá leik-
listinni og eru aldrei kenndir við
hana síðar.
Nú eru Menntlingar komnir af
stað á ný og sýna gamanleikinn
Einkaritarann eftir Sir Charles
Hawtrey undir leikstjórn Einars
Pálssonar.
Til þess að fregna sem bezt af
undirbúningi og tilhögun leiksins
og varpa nokkru Ijósi á hann,
lagði undirritaður leið sína niður
í Iðnó kvöld eitt í vikunni
skömmu fyrir sýningu. Niðri í
kjallara undir sviðinu eru bún-
ingsherbergin og þar eru leik-
endur í óðaönn að sminka sig og
klæðast gervum. Okkur tekst að
ná tali af formanni leiknefndar,
Ingibjörgu Síephensen, og fáum
að vita hjá henni, að leikurinn
hefur verið sýndur áður af
Menntaskólanemum. Það var ár-
ið 1939 og þá var Valur Gíslason
bæði þýðandi og ieikstjóri. Aliur
tími leiknefndar á haustin fer í
að lesa leikrit, raeða þau og velja
svo það nýtilegasta úr. Leikrita-
Asbjörn Eyjólfsson
Glatt á hjalla í kaffihléinu. Menntlingar sitja yfir kaffiborði í
í DAG er kvaddur hinztu kveðju
Ástbjörn Eyjólfsson trésmiður,
en hann lézt að heimili sonar
síns, Efstasundi 85, 13. þ. m.
Síðustu árin átti hann við
nokkra vanheilsu að búa, en tók
veikindum sínum með þeirri ró
og hugprýði, sem jafnan ein-
kenndi þeúnan öðlingsmann:
Ástbjörn var Árnesingur að
ætt, fæddur að Læk í Flóa, 13.
febrúar 1874, og lézt hann því á j
áttugasta og fyrsta afmæiisdegi!
sínum.
Foreldrar Ásbjörns voru Eyj-1
óliur bóndi að Læk Þorvaidsson- j
ar í Auðsholti og Sigríðar Bgils- |
dóttur konu hans frá Stekkholti í
Biskupstungum, Gunnarssonar í
Fellshóli. 1
Nú fækkar þeim óðum, sem
stóðu í blóma lífs síns um níðustu
aldamót. En þá bjó þjóð vor við
sára fátækt bæði vegna er'iendr- |
ar yfidrott'iunar og harðæris í ^
landinu. — Þá þurfti að vinna
„Ef þú finnst, þá ertu glataður“,
segir Mr. Cattermole (Jóhann
Már) við einkaritarann (Val).
Fundinn og glataður. Einkaritar-
inn (Valur) í klóm réttvísinnar
(Jóns Ragnarssonar). Umsjónar-
maður veiðihundafélagsins (Ólaf-
auðvitað sjöttu bekkingar úti,
ur) horfir orðlaus á.
búningsherberginu í Iðnó.
valið er vandasamt og ekki alltaf
allir á einu máli, en fullvíst má
telja, að vel hafi tekizt í þetta
sinn.
í einu búningsherberginu eru
þeir Valur Gústafsson, sem leik-
ur einkaritarann, Jóhann Már
Maríusson í líki harðjaxls og
„sjarmörarnir“ Gísli Alfreðsson
og Sigurður Þórðarson. Þeir segja
okkur frá því þrotlausa starfi,
sem liggur að baki ieiknum. Æf-
ingar hófust ekki að marki fyrr
en eftir jól, en þá var gengið
hraustlega til verka, æft stanz-
laust út janúarmánuð uppi á lofti
í Bókhlöðunni eða íþöku eins og
hún er oftast kölluð. Þegar hða
tók að frumsýningu, var æft á
sviðinu í Iðnó og lögðu nú allir
enn harðar að sér. Dag eftir dag
stóðu æfingar frá hádegi og fram
á kvöld með örlitlu kaffihléi. —
Frumsýning var 6. febr. og fjór-
ar sýningar hafa verið til þessa.
Frammi á gangi standa þeir
Bernharður Guðmundsson, ísak
Hallgrímsson, Jón Ragnai’sson og
Ólafur B. Thors í gervum sínum.
Þeir segja, að ráðgert sé að sýna
leikinn í nágrenni Reykjavikur
að venju. Fyrir valinu hafa orðið
Hafnarfjörður, Keflavík, Hvera-
gerði,, Selfcss og Akranes.
Þá leitum við uppi Eddu
Björnsdóttur, sem fer með hlut-
verk gamallar konu cg yngis^
meyjarnar Ingu Birnu Jónsdótt-
ur og Auði Ingu Óskarsdóttur.
Þær bera ekki á móti örlitlum
taugaóstyrk. En kannske tekst
manni þá bezt, bæta þær, við.
Uppi á leiksviðinu getur að
finna hinn ósýnilega einvald þess,
leiksviðsstjórann. Þegar sýningar
eru hafnar, er starfi leikstjórans
í rauninni lokið og ábyrgðin lögð
leiksviðsstjóra á herðar. Leik-
tjöldum er komið fyrir og ekki
má gleyma smáhlutum eins og
vasaklút eða blýantsstubb, sem
allt kann að velta á. Loks hefur
hann gát á því, að leikarar séu
ekki niðri í kjallara, þegar þeim
ber að vera á sviðinu!
Fæstir gera sér ljósa grein fyrir
þvi, hversu skólaleikirnir eru
tímafrekir fyrir nemendur, \sem
sitja á skólabekk fram yfir há-
degi hvern virkan dag. Strax á
eftir hefjast æfingar hjá leikend-
um og standa allt íil kvöids á
annan mánuð. Síðan kemur tima-
bil leiksýninganna, sem lýkur
með ferð um nágrenni Reykja-
víkur. Leiknefnd er heldur ekki
iðjulaus. Hún er franikvæmda-
stjórnin og ér send út af örkinni
til að hafa með einhverju móti
upp á alls konar hlutum, allt frá
einglyrni til húsgagna. — Starf
beggja hópanna er fórnfúst og
ósérplægið, eina þóknunin er
hlátrasköll og lófaldapp áhorf-
enda.
Það lætur að líkum, að námið
sitji á hakanum þennan tima, svo
að sú spurning hlýtur að vakna,
hvort kleift sé á nokkurn hátt
að samræma þessar andstæður,
nám og leikstarf. Harðast verða
(Ljósm. Ol. K. M.)
' sem þreyta stúdentspróf í sumar,
en öll eru þau ásátt um að stunda
j námið af því meira kappi, þegar
leiksýningar eru að enda komnar
og þau geta iitið með velþóknun
j yfir unnið starf.
Skólaleiknum verður að halda
, áfram, þótt aðrar erfðavenjur
j hverfi, segja Menntlingar. Þar
eru yfirvöld skólans sammála og
hafa aðstcðað þá eftir megni. —
Bez’.i öómarinn á framtakssemi
og dugnað þessa unga fólks eru
þó áhorfendur á öllum aldurs-
skeiðum, og þeir hafa kveðið upp
jákvæðan dóm, því að hvað er
j jákvæðara en samantvinnaðar
hláturskviður allt til leiksloka.
Þórir Einarsson.
hans fyrir þrem áralugum. —
Heimili þeirra var þekkt xyrir
snyrtimennsku og höfðingsskap,
enda var húsfreyjan sérstök
mannkosta kona, sem reyndist
manni sínum traustur lífsföru-
nautur. Heimili þeirra stóð öllum
opið og var þar oft gestkvæmt.
Ástbjörn missti konu sína árið
1940, eftir 37 ára sambúð. Þau
eignuðust tvo mannvænlega pyni,
Lárus símafræðing, sem kvæntur
er Mörtu Dahielsdóttur, Þor-
steinssonar slippstjóra og Egil,
verzlunarstjóra, kvæntan Ástu
Stefánsdóttur, verkstjóra.
Ástbjörn var meir en meðal-
maður á hæð, grannur og spengi-
lega vaxinn og léttnr í spori á
vngri árum. Han var bjartur yf-
irlitum, fríður og höfðinglegur i
allri framgöngu. Oll framkoma
hans einkenndist af mildi og vpl-
vild til alls og allra.
Nú að leiðarlokum þakka ég
þessum kæra vini mínum órofa
tryggð við mig og fjölskyldu
mína, og bið guð að blessa minn-
ingu hans.
Hróbjartur Bjarnason.
Mlnning
sólin ekki
eins og á
1911, en
LaxaMKarmn
veitt fvrir
j
oimda lax
Á ÁRSHATIÐ Stangavéiðifélags
Reykjavíkur fyrra laugardag
var Viðari Péturssyni tannlækni,
afhentur laxveiðimannabikarinn,
sem er íarandbikar og veittur
þeim, sem stærsta laxinn dreg-
ur á flugu á vatnasvæðum félags
ins. —
Þetta mun vera í áttunda skipt
ið sem bikarinn er veittur, en
hann vinnst til eignar, hljóti sá
hinn sami hann þrisvar. — Slíkt
hefur aldrei skeð, að sami mað-
urinn hafi unnið bikarinn meir
en einu sinni á þessum átta ár-
um.
Það var 18 punda hængur sem
Viðar tannlæknir veiddi, 6. sept.
s. 1., í Gránesfljóti í Laxá í Leir-
ársveit. Var tannlæknirinn með
heimabúna flugu, við 10 feta
flugustöng. Vottar að þessu voru
tveir í stjórn Stangaveiðifélags-
ins, þeir Viggo Jónsson ritari
þess og Ólafur Þorsteinsson
gjaldkeri, sem viðstaddir voru er
Viðar dróg laxinn.
Sérstök hikarnefnd starfar
innan félagsins og formaður
hennar, Bjarni R. Jónsson, af-
henti Viðari Péturssyni bikar-
inn. —
Árshátíð félagsins, sem fram
fór í Sjálfstæðishúsipu. var hin
ánægjulegasta cg var húsfyllir.
Skemmtiatriði voru flutt við góð-
ar undirtektir og að lokum var
dans stisinn. Nokkrum gestum
haíði félgið boðið til hát'ðarinn-
ar og var borgarstjórinn meðal
þeirra.
örengur öevr aí völtíum
geislavirkunar
HIROSHIMA — 16 ára gamall
drengur í Hircshima í Japan lézt
r.ýlega af völdum geislavirkana
frá kjarnorkusprengjunni, er
varpað var á Hiroshima árið 1
1945. .
hörðum höndum til að sjá sér og
sinum farborða. Astbjörn fór
ekki vai’hluta af bví
ástandi, sem þá ríkti í landinu.
Hann fór frá íoreidrum sínum
á 5. ára, en var þó í heimahögum
til 24 ára aídurs. En þá ílytzt
hann að Galtafeili í Hrunamanna
hreppi, og dvelst þar í 1 ár. —
Síðan fer Ástbjörn að Grafar-
bakka í sömu sveit til Hróbjart-
ar Hannessonar og konu hans
Ástríðar Jónsdóttur.
Til þess var tekið, hversu mik-
ill afkastamaður Ástbjörn var til
allra starfa. Sama hvort heldur
hann sat við veístólinn eða tók
sér orf í hönd, en hann var orð-
lagður sláttumaður.
Snemma hneigðist hugur Ást-
bjarnar til smíða, og á þeim ár-
um, sem hann dvaidi á Grafar-
bakka vann hann m. a., að smíði
kirkjunnar í Hruna, sem enn
stendur og er ein fegurstu cveita-
kirkja landsins þó hálfrar aldar
gömul sé.
Hjónin á Grafarbakka tóku í
fóstur Kristínu Þórðardóttur frá
Efra-Seli í Stokkseyrarhreppi,
og unnu henni sem sínum eigin
börnum. — Þessi stúlka varð
síðar eiginkona Ástbjarnar og
taldi hann það sér mikla gæfu
að hafa átt hans að iífsföruhaut.
Ætla má að hugur Ástbjarnar
hafi hneigst að bví að ílendast
í Hreppum. því sveitin var hon-
um kær, en á þeim tíma var ekki
auðvelt að fá jarðnæði, þess
vegna flytur hann til Reykja-
vikur árið 1903, ásamt unnustu
sinni og giftu þau sig sama ár.
Þegar til Reykjavíkur kom, lá
leiðin beint að þvi starfi, sem
svo vel lá íyrir honum, írésmíð-
inni. Hann var sérstaklega verk-
laginn, enda eftirsóttur af húsa-
meisturum bæjarins.
Árið 1918 ræðst Ástbjörn til
Daníels Þorsteinssonar siippstjóra
og upp frá því vann hann við
skipasmíðar : neðan heilsan ieyfði.
Meðan Ástbjörn dvaldist í Ár-
nessýslu, stundaði hann sjóróðra
á vetrum að þeirra tíðar hætti,
bæði í Þorlákshöfn og Grindavík.
Ég sem þessar línur rita
kynntist Ástbirni, og heimili
Framh. af bls. 6
allra samferðamannanna, er
samleið áttu með honum. Það
þarf enginn „að skafa neitt út“
af því, sem hann skráði í lífsbók
þeirra. Þess vegna er nú bjart yf-
ir minningunum og fagurt við
sólsetrið.
Að sönnu skein
ávallt í hádegisstað
J ónsmessuhútíðinni
bjarma frá eilífðarsól, leggur
ætíð á brautir góðs manns, þótt
^ húmi að, því að þar sem „góðir
! menn fara, liggja guðsvegir“.
| Vil ég að endingu taka mér í
munn orð Einars H. Kvaran:
í „Vér oft munum hugsa um allt,
sem þú varst,
hve andi þinn hreinn var og
j fagur,
j og einlægnin sönn, er í sálu þú
barst
, og svipurinn bjartur sein dagur“.
Ólafur Ólafssop.
■íi
FJÖLMENNUR fundur í kvenna-
aeild S.V.F.Í. í Reykjavík háldinn
14. febr. 1955, lýsir óánægjú og
l fyrirlitningu sinni á hinum röngu
og meiðandi níðskrifum brezkra
blaða um sjóslysin, er tveir bi*ezk
ir togarar fórust fyrir Vestfjörð-
um 26. jan. (eða í lok janúar):
Skorar fundurinn á ríkisstjórn-
ina að hún geri allt til að láta
leiðrétta hin röngu ummæli, svo
að hlutur og sómi íslenzku þjóð-
arinnar sc að fullu réttur.
Um leið vill kvennadeildin lýka
yfir því að hún er fyllilega sám-
þykk þeim mótmælum, er Stjórn
Farmanna- og fiskimannasam-
bands íslands og fleiri hefuhlátið
birta í blöðunum við uirímæli
sendiherra Breta, er hann flutti
í útvarpið og birt var í blöðunum.
6jöf fll eadurnýjunar
björyynartekja
KVENNADEID Siysavarnafé-
lagsins í Neskaupstað hefui^ sent
Slysavarnaíélagi íslands 5.(^00.00
kr. til endurnýjunar á björgunar-
tækjum björgunarsveiíarinnar á
Isafirði, jafnframt sendir kvenna
deildin innilegt þakklæti si,tt til
allra þeirra, er á einhvernj hátt
aðstoðuðu við björgun skipfVigrja
af Agli rauða.