Morgunblaðið - 23.02.1955, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 23. febr. 1955
MORGVNBLAÐIÐ
9
Rofaryklúbburinn 50 ára\Athugmenid frá Vinnu-
ROXARYKLUBBUR REYKJA-
VÍKUR er alkunnugí félag hér í
bae, því hann hefur síarfað hér
samfleytt síðan árið 1934. Þó hef-
ur félagsskapurinn jafnan lálið
lítið yfir sér og berst ekki á, á
nokkurn hátt. En allt fyrir það
er hann merkilegur, einkum
vegna þess, hve föstum fótum
hann stendur og er útbreiddur
um heiminn, því samtals eru
klúbbar þessarar tegundar á
8400 stöðum í öllum heimsálfum.
Þessi alþjóðlegi félagsskapur
er 50 ára í dag. ,
Því fyrsti klúbburinn var stofn
aður 23. febrúar 1905. Þann dag
fyrir 50 árum komu fjórir menn
saman í skrifstofu lögfræðingsins
P. Harris í Chicago. Þeir höfðu
lengi gengið með þá hugmynd, að
fulltrúar ýmsra starfsgreina í
bæjarfélaginu, hefðu mikla þörf
fyrir, að efla kynníngu sína inn-
byrðis í frekara mæli en þeir
höfðu gert.
Stofnendurnir höfðu þá trú að
jafnvel þó menn væru keppi-
nautar í starfi sínu og viðskipt-
um gætu þeir orðið vinir. — Það
skipti engu máli þó í félagsskapn-
um væru menn með mismunandi
hörundslit, ólík trúarbrögð eða
hefðu mismunandi viðhorf til
ýmissa þjóðmála. Svo margt
mannlegt væri sameiginlegt í
öllum málum, sem gæti sameinað
hin ólíkustu viðhorf.
Fyrsta sprettinn hittust þessir
4 félagar á skrifstofum hvors
annars, snæddu sameiginlegan
hádegisverð, en einmitt vegna
þessarar tilbreytni með fundar-
staði, fékk klúbburinn Rotary-
nafnið.
Á næstu árum mynduðust
nokkrir klúbbar til viðbótar
annars staðar í Bandaríkjunum
og eftir fá ár var einn slíkur
klúbbur stofnaður í Wínnipeg í
Kanada. Nokkrum árum síðar í
Dublin og Belfast í írlandi. Síðan
kom London í hóp þeirra borga
þar sem Rotaryklúbbar voru
stofnaðir og árið 1921 voru slíkir
klúbbar starfandi í samtals 25
löndum.
400 ÞÚS. FÉLAGSMENN
Nú eru þeir starfandi í samtals
89 löndum í öllum álfum heims,
og samtals eru klúbbarnir orðnir
8400, en félagsmenn þeirra eru
samtals 400 þúsund. Þó hvert fé-
lag eða klúbbur sé sjálfstæð fé-
lagsheild, hafa þeir með sér eitt
alheimssamband, „Rotary Inter-
national“, og er því stjórnað af
miðstjórn 14 manna, sem kosnir
eru til eins til tveggja ára í senn.
Oftast eru í miðstjórninni
menn af 8—10 mismunandi þjóð-
um. Miðstjórnin á sæti í borginni
Evanstone í Illinoisfylki í Banda-
ríkjunum.
Ef gera skal grein fyrir starf-
semi og eðli Rotaryklúbbanna,
eru þeir í stuttu máli: félagsskap-
ur framkvæmda- og fræðimanna
í tilteknu bæjarfélagi, er gengst
fyrir eflingu kunningsskapar og
vináttu milli félagsmanna sinna
og milli tilsvarandi klúbba í öðr-
um bæjarfélögum innan viðkom-
andi lands og utan þess. Ekkert
leynilegt er við starfsemi Rotary-
klúbbanna, en félagsskapurinn
er með nokkrum öðrum hætti en
flest önnur félög. Eftir alþjóð-
legri atvinnuskrá eru í hverju
bæjarfélagi allmargar viður-
kenndar sjálfstæðar starfsgrein-
ar. Einn fulltrúi fyrir hverja
starfsgrein getur orðið félagi í
Rotaryklúbb, en menn sækja
ekki um upptöku á venjulegan
hátt, heldur er þeim boðin þátt-
taka í félaginu. Boðin um þátt-
töku fara ekki eftir því hvort t.d.
stéttarfélag viðkomandi manns
mundi tilnefna hann, sem full-
trúa, heldur fara þau fyrst og
fremst eftir því mati, sem hinir,
er standa utan við stéttarfélag
hans leggja á það, hvernig hann
rækir starfsemina. Ræður þá það
meginsjónarmið, að hve miklu
leyti viðkomandi rækix starf sitt
r
I dag siarSo 8400 klúbbar
heiminum og kjörorð þeirra
er þjónnsta fromar
sjúlishyggjn
veitendasamb. IsJands
ÚTAF ummælum í leiðara Al-; ritaðir, er kjörnir höfum verið £
sem þjónustu við aðra menn, en
einkunnarorð Rotaryklúbbanna
er „þjónusta", þjónusta framar
sjáhsnyggju, öðrum til gagns
fremur, en að gera sjálfum sér
gagn.
EINN FRÁ HVERRI
STARFSGREIN
í Rotaryklúbbunum eru að
meðaltali 50 manns, en geta fæst-
ir verið í kringum 20. í stærstu
borgunum eru flestir félagar 4—
500. í hverjum klúbb er því svo
til hagað, að þar verði jafnan
fulltrúar fyrir allar helztu starfs-
greinar í bæjarfélaginu, en að-
eins einn frá hverri starfsgrein.
Innan hvers klúbbs eru fulltrúar
fyrir svo til allar aðalstarfsgrein-
arnar. En þessir menn úr öllum
áttum aðhyllast nokkur sameigin
leg grundvallarsjónarmið og hafa
þess vegna opna leið til þess að
auka almennan skilning á vanda-
málum og viðhorfi ýmsra starfs-
grcina, en shkt er jafnan til góðs
fyrir bæjarfélagið og þjóðfélagið
í heild og þá ekki síður fyrir
skilninp og hoila kynningu á
milli þjóða.
Viðhorf Rotaryfélagsskaparins
er þetta: Að þjóðirnar saman-
standa af einstaklingum og menn
meta eða dæma þjóðir fyrst og
fremst eftir þeim einstaklingum,
sem þeir kynnast frá mismun-
andi þjóðum. Rotaryfélagar hitt-
ast alls staðar einu sinni í viku,
ræðast við í eina og hálfa klukku
stund, snæða saman og ræðast
við um starfsgreinar félaganna
og hlusta á stutt erindi um starfs-
greinar sínar eða vandamál bæj-
arfélagsins eða þjóðarinnar í
heild eða um menn og málefni,
er koma við öðrum þjóðum. —
Algengast er að Rotaryfélagar
snæði hádegisverð saman, vegna
þess að það tekur engan tíma frá
öðrum störfum. Allir þurfa hvort
eð er að borða, og allflestir eru
svo önnum kafnir að engir tímar
dagsins henta öllum nema þessi.
Sérkennilegast við Rotary-
klúbbana er hve mikil áherzla er
lögð á að kynnast starfsgreinum
félagsmanna, í þeim tilgangi að
gefa hverjum einstökum félags-
manni mögulegra að inna starf
sitt af hendi með meiri þjónustu-
lund eða til meira gagns fyrir
sem flesta félagsmenn, og starfs-
greinir þeirra.
LÁTA ÝMIS
ÞJÓÐFÉLAGSMÁL
TIL SÍN TAKA
í ýmsum löndum, sem við
myndum telja minna þroskuð
þjóðfélagslega en Norðurlöndin
láta Rotaryklúbbarnir ýmis þjóð-
félagsmál allmikið til sín taka,
en í löndum eins og Norðurlönd-
unum, þar sem félagsmálin eru
meira skipulögð en víða um
heimin, hafa Rotaryklúbbarnir
alimikla starfsemi með höndum
til styrktar allskonar æskulýðs-
félagsskap, líknar- og menning-
armálum. En það er í tízku að
hafa ekki mörg orð um þennan
félagsskap og starfsemi hans. —
Veniulega er einn Rotaryfélags-
maður studdur af mörgum öðrum
til að koma fram ákveðnum mál-
efnum eða jafnvel öllum ltlúbb-
félögunum í einhverju sérstöku
áhugamáli sínu, en klúbbarnir í
heiid geta ekki beitt sér fyrir
nema til þess að gera smámá’um.
Rotaryklúbbur sem heild tekur
ekki afstöðu til þjóðfélagsmála
og hann getur ekki sem slikur
tekið að sér málefni neins annars
félagsskapar.
Á sviði alþjóðasamvinnu gegna
Rotaryklúbbarnir talsvert þýð-
ingarmiklu og víðfeðmu hlut-
verki. Hver Rotaryklúbbur telur
sjálfsagt að kynna sitt bæjarfé-
lag og sitt land fyrir sem flestum
öðrum klúbbum. í þessum til-
gangi senda klúbbarnir út frétta-
bréf mánaðarlega til annara
klúbba, gefa út bæklinga með
allskonar upplýsingum Um land
sitt og þjóð, standa í stöðugum
bréfaskriftum við fjölda annara
klúbba, skiptast á heimsóknum,
kveðjum og gjöfum og hefur að
sjálfsögðu mörgum verið það
ljóst, hve slíkur félagsskapur
gæti haft mikla þýðingu í sam-
skiptum þjóða á milli. Félags-
maður í Rotaryklúbb getur kom-
ið á fund í hvaða öðrum klúbb
sem er í heiminum. Hann getur
þar fengið upplýsingar og fyrir-
greiðslu um flest þau mál, sem
hann óskar eftir. Stórfeldasta til-
tæki Rotaryfélagsskaparins á
sviði alþjóðamál er hin svonefnda
Rotary Foundation —. Rotary-
þýðublaðsins í dag, sem er skrif-
aður í tilefni af ummælum í
dabl. Tímir.n s. 1. sunnudag, vilj-
um vér biðja heiðrað blað yðar
að birta eftirfarandi:
Það er á misskilningi byggt, að
það sé sök vinnuveitenda að
samningav'ðræður hafa að litlu
leyti hafizt enn við stéttarfélög
þau, sem sagt hafa upp kjara-
samningum sínum miðað við 1.
marz n. k.
Kröfur stéttarfélaganna hafa
verið að berast nú síðustu dag-
ana, eðlilegt, að það taki vinnu-
veitendur og samtök þeirra fá-
eina daga að kynna sér og ræða
sín á milli kröfur stéttarfélag-
anna, sem að þessu sinni eru
mjög margþættar og frá sjónar-
miði vinnuveitenda langt frá því
að vera aðgengilegar.
Um „sök atvinnurekenda“,
sem Alþýðublaðið talar um, vilj-
um vér að öðru leyti vísa til
eftirfarandi bréfs, er vér í dag
móttókum frá sameiginlegri
nefnd stéttarfélaga þeirra, sem
hlut eiga að máli, þar sem beint
er viðurkcnnt að kröfur stéttar-
félaganna hafi borizt vinnuveit-
endum seint í heldur, nú alveg
nýverið.
Reykjav’k, 22. febrúar 1955
stofnunin — er úthlutar árlega
námsstyrkjum tii 100 ungmenna J Vinnuveitendasamband íslands,
til framhaldsnáms í einhverju Reykjavík.
öðru landi en í heimalandi styrk- | Fyrir hönd þeirra verkalýðs-
þeganna. Upphæðir styrkjanna félaga í Reykjavík og Hafnar-
fara eftir því hve dvalarkostnað- j fjrgj; sem nú hafa sagt upp samn-
ur er hár í viðkomandi landi og (jngum sínum viljum vér undir-
hve kostnaðarsamt er fyrir stvrk
hegana að ferðast þangað. Meðal-
ársstyrkur mun nú vera um 56
þús. ísl. krónur.
framkvæmdanefnd fyrir sam-
starfi félaganna, tilkynna yður
að verkalýðsfélögin hafa ákveð-
ið að láta ekki koma til vinnu-
stöðvunar 1. marz heldur veita
nokkuð rýmri tíma til samninga-
viðræðna. Ástæðan til þessa cr
m. a. sú að samningaviðræður
hafa enn ekki hafist, er með-
fram stafar af því að félögin
hafa nú alveg nýverið afhent
atvinnurekendum endanlegar
kröfur sínar.
Verkalýðsfélögin veita þennan
frest í trausti þess að hann verði
notaður til hins ýtrasta til að
koma á nýjum samningum án
þess að til vinnustöðvana þurfi
að koma.
Félögin ganga út frá að unn-
ið verið eftir hinum uppsögðvv
samningum meðan ekki kemui-
til vinnustöðvunar eða nýir samn
ingar verði gerðir.
y irðingarfyllst,
Eðvard Sigurðsson (sign)
Eggert G. Þorsteinsson (sign)
Snorri Jónsson (sign)
Björn Bjarnason (sign)
Hermann Guðmundsson (sign)
Benedikt Davíðsson (sign)
Það skal einnig tekið fram, að
Vinnuveitendasambandið hefur
boðað til fyrsta sameiginlega
viðræðufundarins á morgun,
miðvikudaginn 23. þ. m. kl. 2
e. h.
Reykjavík, 22. íebrúar 1955.
Vinnuveitendasamband íslands
Björgvin Sigurðsson.
- BRUIMAVARNIR
STYRKÞEGI
TILNEFNDUR í DAG
Öllum Rotaryklúbbum er skipt
í svonefnd umdæmi. Eru um-
dæmin alls 200. Fær hvert um-
dæmi einn styrk annað hvert ár
til umráða. Fyrsti íslenzki styrk-
þeginn var Jón Bergs, lögfræð-
ingur, sem dvaldi árlangt í Banda
ríkjunum. Annar styrkþegi héðan
verður tilnefndur í dag í aðal-
stöðvum Rotary og er ókunnugt
enn hver verður fyrir valinu.
Mjög mikil ungmennaskipti i
fara fram á vegum margra ’
klúbba víðsvegar um heim og
fara þangað hundruð ungmenna
á hverju ári landa milli, meira og
minna á vegum Rotaryfélaganna.
Hugsunin er sú, að það séu fleiri
sem fái tækifæri til að kynnast
öðrum þjóðum, því friðsamlegri
og vinsamlegri verði sambúð
manna og þjóða. Það hefur verið |
sagt að Rotaryklúbbur væri
gluggi og dyr út að umheiminum.
íslenzku Rotaryklúbbarnir hafa
allir hver á sína vísu unnið að |
þessum málum meira og minna
sem aðrir Rotaryklúbbar. En það
er ekki í anda félagsskaparins að
halda starfseminni í öllum grein-
um mikið á lofti. Rotaryklúbbur
Reykjavíkur var fyrsti klúbbur-
inn hér á landi, stofnaður 1934, j
sem fyrr segir, en alls eru þeir j
10 hér á landi: í Hafnarfirði, I
Keflavík, Selfossi, Akranesi, |
Borgarnesi, ísafirði, Sauðár-
króki, Siglufirði, Akureyri og
Húsavík. Félagsmannatala klúbb
anna hér á landi er um 300.
í tilefni af 50 ára afmælinu frá
stofnun fyrsta klúbbsins í Chica- I
go fara fram hátíðahöld í öllum I
löndum, þar sem Rotaryklúbbar
eru starfandi, en það er í stuttu
máli í öllum löndum heims, þar
sem ekki ríkir einræðisstjórn. —
Gerð hefur verið lítil söguleg
kvikmynd um starfsemi klúbb-
anna og þróun þeirra og verður
hún frumsýnd í öllum löndunum
89
smámsaman sýnd í öllum klúbb-
um heimsins 8400 að tölu á tíma-
bilinu frá 23. febr. til 2. júní i ár.
Framh. af bls. 1
um tryggingarupphæð við
voldug tryggingarfélög. Kvað
hann ekki þurfa að fara mörg-
um orðum um þetta. Það væri
svo viðurkennd regla, enda
augljóst mál, að hagkvæmara
væri að gera stóra kollektiva
samninga, heldur en að hver
baukaði í sínu horni.
ÞAÐ ERU BRUNAVARNIR,
SEM LÆKKA IÐGJÖLD
Jörund Brynjólfsson, hinn
aldna þingmann Árnesinga, virt-
ist enn skorta sannfæringarkraft,
þegar hann talaði um að í trygg-
ingarmálunum þyrfti að vera al-
gert frelsi. Það þyrfti að leyfa
hverjum húseiganda að ráða því
hjá hvaða tryggingarfélagi hann
tryggði. Þá fyrst myndu trygg-
ingariðgjöld lækka.
Emil Jónsson svaraði þessari
staðhæfingu Jörundar og rak
hana ofan í hann svo rækilega
að þess verður lengi minnzt.
Hann benti á það að þrátt fyrir
það að tryggingar bifreiða væru
frjálsar hefðu þær stöðugt farið
hækkandi. Hins vegar hefðu
brunatryggingar sem um langt
árabil hafa verið bundnar stöð-
ugt farið lækkandi ár frá ári.
Hvað er það sem veldur þessu?
— Það er að brunavarnirnar hafa
stöðugt batnað og Brunabóta-
félagið hefur unnið geysimikið og
gott verk með því að stuðla að
styrktum brunavörnum. Það er
vegna þessa ákveðna Starfs
Brunabótafélagsins, sem iðgjöld
hafa lækkað og munu enn halda
áfram að lækka.
AFFARASÆLT STARF
BRUNABÓTAFÉLAGSINS
Emil rifjaði það upp, að
halda klúbbarnir í Reykjavík og
Hafnarfirði sameiginlegan hátíða
fund í kvöld að Hótel Borg. En
á þessu ofannefnda tímabili tekur
í dag, 23. febrúar, og verður hver íslenzkur klúbbur eins og
hver annar klúbbur í heiminum
eitt sérstakt verkefni fyrir og
mun almenningur á sinum tima
í tilefni af þessu 50 ára afmæli fá að vita nokkuð nánar um þau.
þegar hann myndi fyrst eftir
sér hefði sá háttur verið hafð-
ur á í kaupstöðum, þegar eld-
ur kom upp að nokkrir menn
fóru um bæinn með lúður og
voru þá allir skyldir til að
koma og hjálpa við slökkvi-
störf. Menn dældu með hand-
dælu og báru vatn í fötum oft
með litlum árangri. Það er
Brunabótafélagi Islands ið
þakka að brunavarnirnar hafa
styrkzt og þess vegna er það
sem Brunabótafélagið getur
stöðugt lækkað iðgjöldin. Það
er einnig vegna starfsemi
Brunabótafélagsins sem önnur
tryggingarfélög vilja nú fara
að hirða ávexti af þessari af-
farasælu starfsemi félagsins.
F.n það má ekki stöðva hér
á framfarabrautinni. Enn er
eftir að styrkja brunavamir
víða um land og hlýtur það
að verða hlutverk Brunabóta-
félagsins — hins gagnkvæma
tryggingarfélags bæjar- og
sveitarfélaganna.
ÓRÉTTLÁTAR ÁRÁSIR
Jónas Rafnar gat þess einnig
að vissir aðilar hefðu haldið uppi
árásum og áróðri gegn Bruna-
bótafélaginu. Hann kvað ýmsar
þær ásakanir ekki vera á rökum
reistar. Brunabótafélagið hefði
þegar á allt væri litið staðið sig
vel og stuðlað að brunavörnum,
sem hefði leitt til sílækkandi ið-
gjalda.
— Faure
Framh. af bls. 1
France, en óstaðfestar fregnir
herma, að hann hyggist nú fela
Antoine Pinay úr flokki óháðra
íhaldsmanna þann starfa. Talið
er líklegt, að Faure vilji gera
Pierre König úr flokki þjóðveldis
manna að landvarnamálaráð-
herra, Pierre Pflimlin úr ka-
þólska flokknum að fjármálaráð-
herra og Robert Schumann,
einnig úr flokki kaþólskra aff
dómsmálaráðherra.