Morgunblaðið - 10.03.1955, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 10. marz 1955
MORGUISBLAÐIÐ
7
— Róðroríerð með m.b. Einari Hdiidóns
Framh. af bls. 6
Hálfdán. Veiðarfæratjónið hjá
okkur varð ekki ýkjamikið, þótt
við slyppu.m ekki við það með
öllu. Einn brezkur togari togaði
einu sinni að heita mátti alveg í
hring í kringum okkur, þegar við
vorum að draga línuna. Það gat
ekki farið hjá því, að hann vissi
að hann togaði yfir línuna hjá
okku.r. Þá varð okkar mesta
veiðarfæratjón. Annars var áreið
anlega ómetanleg stoð að því, að
varðskipið Hermóður var á þess-
um slóðum öllum stundum, og ef
við kölluðum í það, kom það
ætíð og þá héldu togararnir sér
í skefjum, a. m. k. á meðan. Sum-
ir þeirra tóku aðvörunum varð-
skipsins vel, en aðrir brugðust
hinir verstu við. Nú á vist að
rannsaka þetta mál allt nánar.
Formennirnir hér eru víst marg-
ir hverjir að semja skýrslur til
ríkisstjórnarinnar. Já, þeir urðu
margir fyrir miklu tjóni.
Hálfdán er rólyndur maður og
segir frá þessu alveg æsingar-
laust, þar sem hann stendur
þarna við gluggann og fvlgist
með lögn línunnar. Það er búið
að leggja meirihluta hennar, og
hann fylgist vel með því, stýrir
bátnum sjálfur, allir aðrir eru á
dekki.
Þeir festa belg á stöng með
veifu á og við stöngina hnýta
þeir niðristöðuna með stióra á
og síðan línuna við niðristöð-
una rétt ofan við stjórann. Þetta
er enda-bólfærið. Línuna gefa
þeir út í rennunni í afturskut
bátsins. Þessi renna var áður
nefnd lagningarkarl, en það eru
leyfar frá því, þegar línan var
lögð með höndunum og einn
maður stóð aftast og gaf hana út.
Þegar litið er eftir í einum balan-
um er komið með annan og end-
anum á línunni í þeim fyrri hnýtt
í efri hálsinn á línunni í þeim
síðari. Þannig gengur þetta koll
af kolli unz línan er öll komin
í sjóinn, en það tekur um það
bil eina klukkuátund.
í birtingu er lokið við að leggja
línuna og þá er andæft í 2—3 klst.
Háseti tekur við stýrinu og gætir
þess að hafa auga með veifunni
á bólfærinu. Er þetta kallað að
standa baujuvakt.
Þess er beðið að hinn kjaft-
sterki steinbítur festi sig á öngl-
inum. ...
dk ák
Formaðurinn fer inn í „bestikk-
ið“, en svo er kortaklefinn
tíðast nefndur, er það jafnframt
klefi formanns og loftskeyta-
klefi. Hann sezt á rúmstokkinn,
tekur upp kassann sinn og fær
sér bita. Enn þá er ekki farið að
hafa kokka á vélbátum á Vest-
fjörðum, þótt svo tíðkist nú sunn-
anlands. Fyrr á tímum, þegar
menn sóttu til róðra til Vestfjarða
hvaðanæva að af landinu urðu
þeir að hafa með sér fæði sitt
,yfir vertíðina. Var sú útgerð
vanalega nefnd „mata“ eða ,ver-
mata“. Var vorvertíð talin frá
sumarmálum til Jónsmessu.
Mátti því búast við að vestur-
róðrarmenn kæmu ekki heim til
sín fyrr en 12 vikur af sumri. Til
þess tíma átti maðurinn að hafa
til fæðis: 4 fjórðunga af harðfiski,
4 fjórðunga af mjöli í brauð og
4 fjórðunga kjöts. Varð þá fjórð-
ungur (5 kg.) til viku af þessum
matföngum. 3 fjórðungar skyldu
Þetta var talið tíu fiski fæði og
lögútgerð. Kaffi og sykur munu
vera af feitmeti, smjöri og floti.
húsbændur þeirra tíma ekki hafa
talið sér skylt að leggja mönnum
sinum.
litgáfa vísitölutryggðra
verðbréfa fær til iánsút*
vegunar í ákveðnu skyni
£f* almenn ves-ðtrygging sparifjár cg lána
gœti dregsð þungan diik é eftir sér
INGÓLFUR JÓNSSON viðskiptamálaráðherra vakti athygli þing-,
manna á því að sparifjárnefndin, sem starfaði s.l. sumar beníþ:
á að hugsanlegt væri að gefa út vísitölutryggð verðbréf. Gæti slíkt
komið til mála til að fá fjármagn í alveg ákveðnu augnamiði, t. d.
til húsbygginga o. fl. Hitt er miklu erfiðara og með öllu óvíst
hvaða dilk það drægi á eftir sér í atvinnulífi þjóðarinnar að verð-
tryggja allt sparifé. En bankamálanefnd mun hafa málið til athug-
unar.
Hálfdán Einarsson formaður á m.b. Eirtaii Hálfdáns.
Enginn þeirra veit með neinni undar Sýslumannsævanna. Þann-
VERÐGILDI PENINGA
FER LÆKKAiNDl
í umræðum á þingi var bent á
það, að verðgildi peninga hefur
farið lækkandi um allan heim og
það þótt breytingar hafi ekki ver-
ið gerðar á skráðu gengi. Þannig
var t. d. hægt að kaupa helmingi
meira fyrir dollarann fyrir 10 ár-
um en nú.
LÁiN GREIDl) MEÐ VÍSlTÖf.U?
Bankamálanefnd hefur haft til
athugunar, hvort hægt væri að
verðtryggja sparifé. Taldi við-
skiptamálaráðherra það ckki und-
arlegt, þótt það hefði svolítið vaf-
izt fyrir henni, þvi að hér er um
mikið efnahagslegt vandamál að
, ræða og geta ýmsar hliðarráðstaf-
' anir af slíku valdið miklum erfið-
leikum. T. d. er erfibt að sjá hvern
; ig atvinnuvegirnir gætu greitt
• skuldir sínar með vísitölu eins og
nú hagar til, þannig gæti verð-
trygging sparifjár og lánsfjár al-
mennt valdið stöðvun í atvinnulíf-
Þjéfnaður í
vissu hvar fisk er að fá. Það hef-
ur verið landlega í nokkra daga.
Og svo hallar maður sér út af
og sofnar um stund enda ekki
sérlega beisinn til heilounnar,
landkrabbinn, bullandi sjóveikur!
Það, er mikið tekið að batna í
sjóinn og komið fram á hádegið.
Þeir standa á dekkinu piltarnir
og draga inn Hnuna. Hálfdán er
við stýrið, andæfir og fylgist vel
með öllu. Það er enginn sérstak-
ur veiðihugur í mannskapnum
enda ekki við því að búast,
fiskirí lítið.
Það er ákaflega einfaldlega að
því farið að draga inn linuna:
Einn stendur við spilið og dreg-
ur hana og hringar jafnóðum
niður í bala, en annar stendur út
við lóðarúlluna, sem fest er á
borðstokkinn og goggar fisltana,
sem á önglunuxn eru og fleygir
þeim í kassana fyrir aftan sig á
þilfarinu. Þriðji blóðgar fiskana j virka daga vertíðarinnar. Það er
og sá fjórði dregur bólfærin. Þeir ; ekkert hlé nema á sunnudögum, !
ig gerðust Vestfirðingar braut-
ryðjendur um þetta, enda hægur
leikur hjá þeim, þar sem voru hin
auðugu iiskimið út af öllum
fjorðum vestur þar.
Eftir 6—7 klst. stanzlausa törn
er línan loks öll dregin og ásamt
henni þrjár lestir af steinbít,
þorski og nokkur lok að auki.
Þeir ganga frá á þilfarinu, pilt-
arnir, koma síðan upp í stýris-
núsið og smevgja sér niður í
káettuna, fá sér matarbita og fara
síðan i koju. Kristján stýrimaður
tekur við stýrinu af Hálfdáni,
sem fer inn í bestikkið og leggur
sig. — Við tekur 2L/z klst. sigling
til hafnar....
egar að landi er komdð er afl-
anum og bölunum skipað á
land og aðrir balar teknir um
borð, og síðan haldið út á miðin
aftur. Þamnig gengur þetta alla
Bezti a!!! ver*iSar-
innar hjá Stokks-
Það er hlustað á veðurfregnirn-
ar kl. 9 f.h. Spáin er óbreytt
að heita má. Að veðurfregnunum
loknum er það siður að förmenn
ræðast við í gegnum talstöðvarn-
ar og svo er vitanlega einnig í
þetta sinn. Þeir kalla upp hvern
annan og skiptast á upplýsingum
um það hvar þeir hafi lagt,
hvernig og hve dýpið sé mikið.
vinna sér störfin léttara með því
að skifta af og til um verk.
— Já, segir Hálfdán, það er
allt orðið uppurið eftir togarana.
Nú eru þeir farnir cg varla bein
eftir.
Við höfum heyrt það í gegnum
talstöðina að hinir bátarnir hafa
sömu söguna að segja. — Það er
rétt einn og einn á stangli, sögðu
þeir og voru heldur seinmæltir.
Þeir hafa yfirleitt fiskað vel i
vetur, en í dag er aflinn hjá þeim
frá 2 og mest. upp í 3Lí lest. Þeir
dæstu og tautuðu: já, já, það er
ekkert hér að fá — og annað
þvíumlikt.
A A
Línan er dregin inn og bieð
misjafnlega löngu millibili
kemur fiskur á öngíi upp úr haf-
inu, hann er goggaður og síðan
fléygt í kösina í kassanum. Þeir
eru röskir við þetta þessir vest-
firsku sjómenn, enda sjómennsk-
an í blóð borin. Sjósókn ætið verið
einna mest á Vestfjörðum á öllu
landtnu. Það var á fjórða tug 19.
aldar að kaupmenn og bændur
við ísafjarðaröjúp keyptu fyrstu
þilskipin til fiskveiða. Sá maður
er fyrstur gerði út þilskip á ísa-
firði var Jens Benedietsen kaup-
maður, en hann var sor.ur Boga
sagnfræðings á Staðarfelli, höf-
cg ef veður spillast. Annars 1
standa þessir vösku menn á þil-
faxinu og annaðhvort leggja línu
eða draga. Þennan tíma er þetta
þeirra lif og þeir þá vanastir
blautum belgvettling og sjóstakk,
köldum matarbita og takmörk- :
uðum, svefni. En margt er breytt
frá því er feður þeirra og afar
sóttu sjóinn á opnum árabátum I
og síðar skútum og drógu á færi.
í dag er aðbúð þessara manna
ólíkt betri og öryggi þeirra að
mörgu leyti meira á sjónum: þeir
hafa tafstöðvar, vandaða átta-
vita og dýptarmæla, og traust-
byggðári og stærri skip. En eitt
er það sem enn er óbrevtt og
verður um aldur og ævi: sjórinn.
Þessi grimmi og ágjarni örlaga-
valdur. sem svo mikilla mann-
fórna hefur krafizt af hinni ís-
lenzku þjóð.
£ ■£■ £t
Mb. Einar HáMdáns hefur lagt
aflá sinn á lana og losað sig
við landkrabbann og er nú ferð-
búinn á ný. O.g þar sem ég stend
barna á brimbrjótnum i Bolunga-
vík, horfi ég á eftir honum þeg-
ar hann leggur frá landi í nýja
veiðiför. Ljósin í siglutoppunum
loga skært — hinir vösku menn
ætla enn á ný að sækja gull i
greipar hafsins..... ht.
STOKKSEYRI, 9. marz. — I gær
og í dag róa allir bátar og er afli
þeirra með því bezta á þessari
vertíð. T.d. fékk m.b. Hólmsteinn
14 léstir í gær á linu og var loðnu
beitt. Loðnan var fengin frá
Grindavík. Hjá hinum bátunum
var aflinn allt niður i, 5 lestir
minnst. Hásteinn hefur verið
með þorskanet og í gær fékk
hann 4Jó lest. í nótt fóru allir
bátar með línu og beittu loðnu
Senarilega hætta þeir bráðlega við
lúsruna og fara að veiða með
þorskanetum. — Fyrstu G daga
þessa mánaðar gaf aldrei á sjó,
en nú er hér ágætisveður, stillur
og þíðviðri. — M.S.
ÞJÓFAR hafa lagt leið sína ins
í Fríkirkjuna hér í Reykjavík og
tæmt tvo sparibauka kirkjunnar.
Er ekki vitað, hvort um mikla fjár
hæð eða litla var að ræða. Bauk-
arnir voru inngref tir í handriðs-í^
stoði,- við stigann úv anddyi'i kirkj^
mmav og upp a kirkjuloftið. —;r
Hafa þeir verið stungnir upp. 'i'
Ekki cr vitað nu-.ð hverjum hættr
þjófarnir hafa konuzt inn i kivkj-
una, en um innbrotsveiksumroerki
er ekki að ræða. Hefur málið ver-
íð afhent vannsókiiarlögreglunni.
Prestui' kirkjunnar mun hafa veitl
þessu eftirtekt í gær og er hall--4
ast að því að verknaðurinn haffi
verið framinn á mámidaginn.
Lifrarmap Hafnar-
fjarðarfeáfa
HAFNARFIRÐI — Afli línubát-
anna hefur verið með betra móti
að undanförnu, t.d. um síðustu
helgi. Lifrarmagn bátanna (í lítr-
um) var orðið, sem hér segir s:l.
þriðjudag:
Ársæll Sigurðsson G536. Ásúlf-
ur 12245, Bjarni Pétursson 5335,
Björg 17211, Dóra 16587, Fagri-
klettur 13991, Faxaborg 12809,
Fiskaklettur 15959, Fjarðarklett-
ur 14047, Fjölnir 9888, Flóaklett-
ur 11075, Fram 15984, Fróðaklett-
ur 14918, Goðaborg ii8^Q n,,«_
björg 11193, Hatbjörg 17)96. H
dis 16650, Hafntirðingitr i •' * •,
Haukur 6023, Revkjanes 1.74 \
Síldin 3005. Stefnir 12060, Stjarn- I
an 12456, Örn Arnarson 16896.
— G.E.
Rétt þykir að heimila
hækkaða arðgreiðslur
áhæífyfé isíenzkra endurfrygginga nemur m 5 m. kr.
HEILBRIGDIS- og félagsmála-
nefnd Efri deildar leggur til að
frumvarpið um hækkun á arði ís-
lenzkra endurtrygginga verði
samþykkt. Skýrði Ingólfur Fyg-
enring frá þessu í framsögu er
hann flutti í deildinni í gær.
VAR LÆKKAD ÁRIÐ 1947
Þar skýrði hann frá því að fé-
lagið íslenzk endurtrygging væri
stofnað með lögum nr. 106 frá
árinu 1943, en þá var ákveðið að
félagið mætti greiða a!lt að 6%
arð, en árið 1947 var lögurn þess
breytt þannig að hámark arðs var
fært niður í 5% með hliðsjón af
þvi að sparifjárvextir voru þá
mjög lágir.
Árið 1947 var einnig ákveðið
að starfsemi félagsins breyttist
þannig, að það tæki að sér að
endurtryggja fyrir íslenzk vá-
tryggingafélög, einkum á sviði
sjótrygginga.
5 MILLJ. KR. ÁHÆTTUFF.
Framsögumaður skýrði frá því
að áhættufé félagsins væri nú frá
ríkissjóði kr. 1,850,000 kr. Frá
Tryggingastofnun ríkisins, Bruna
bótafélagi íslands og Sjóvátrygg-
ingafélagi íslands- samtals kr.
408 þúsund og frá útgerðarmönn-
um kr. 2,706,000 eða samtals næþ
5 millj. kr. Auk þess eru áhættu-
fjárábyrgðir, er r.ema samtaís
röskri einni milljón kr.
EINDREGID FYLGI
í varasjóð félagsins leggjast nú
I0.% árlega og nú, þegar íarið er
fram á að arður megi greiðast
með 6% í stað 5% eins og veriS
hefur, leggur nefndin eindregiS
til að Alþingi samþykki það.