Morgunblaðið - 10.03.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 10. marz 1955
t'-í
Ot*.; H.Í. Arvakur, Reykjavik.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgBarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason írá Vigui.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
freslað
Ábyrgðarlaust atferli
SAMNINGANEFND verkalýös-
félaganna hefur nú hafnað
þeim tilmælum ríkisstjórnarinn-
ar að tilnefna fulltrúa í nefnd til
hlutlausrar rannsóknar á þeim
staðreyndum, sem mestu máH
skipta í sambandi við kaupdeilu
þá sem nú stendur yfir. í svari
samninganefndarinnar er m. a.
komizt svo að orði að miklar lík-
ur séu til, að tillaga ríkisstjórn-
arinnar sé fram komin til þess
að tefja fyrir samningum deilu-
aðila.
Þessi staðhæfing er svo
ábyrgðarlaus og fjarstæðu-
kennd, að hún hlýtur að vekja
gremju meðal alþjóðar. Það er
staðreynd sem ekki verður
gengið á snið við, að allar
kröfur verkalýðsfélaganna
voru ekki komnar fram fyrr
en í þann mund, sem uppsagn-
arfresturinn rann út. Örstutt-
ur tími hefur því gefizt til
þess að ræða þær og freista
samkomuiags milli deiluaðila.
Fyrir ríkisstjórninni vakti
það fyrst og fremst með til-
lögu hennar um hlutlausa
rannsóknarnefnd að greiða
fyrir lausn deilunnar, fá úr j.vl
skorið með hlutlausri athugun,
hvaða grundvöllur væri fyrir
hendi til þess að koma fram
raunverulegum kjarabótum
verkalýðnum til handa. Það er
fjarstæða að fyrir ríkisstjórn-
inni hafi vakað að draga úr-
slit í þessum málum endalaust
á Ianginn, enda væri það eng-
um til hagsbóta að hafa slíka
deilu óútkljáða og verkföll
yfirvofandi svo mánuðum
skipti.
Fordæmi annarra þjóða
Það er rétt, sem Bjarni Bene-
diktsson dómsmálaráðherra benti
á í ræðu sinni á Alþingi í gær,
að meðal þroskuðustu lýðræðis-
þjóða heimsins er talið sjálfsagt
og eðlilegt, að ríkisvaldið geri
ráðstafanir til þess að hindra þá
ógæfu, sem af langvarandi verk-
fölkim eða verkbönnum leiðir.
í Bretlandi er það til dæmis
tíðkað, að ríkisstjórnin skipi
rannsóknarnefndir til að kanna
allar staðreyndir vinnudeilna. —
Hafa rannsóknir þeirra oft orðið
grundvöllur að frambúðarlausn
í samningum milli vinnuveitenda
og verkalýðssamtaka.
Það er athyglisvert að í
Bretlandi eru slíkar rannsókn-
arnefndir yfirleitt ekki skipað-
ar fyrr en samningar eru
komnir í strand milli aðilanna
sjálfra og öll úrræði hafa ver-
ið reynd af þeirra hálfu til
þess að útkljá deilumál sín.
Einmitt þessa leið fór ríkis-
stjórn ísland þegar hún ósk-
aði þess, að deiluaðilar hér til-
nefndu fulltrúa í rannsóknar-
nefnd, ásamt fulltrúum frá
Hæstarétti.
En samninganefnd verkalýðs-
félaganna hefur hafnað þessari
tilraun til sátta. Gefur það greini-
lega vísbendingu um, hverjir ráði
þar mestu. Það eru kommúnist-
arnir sem alþjóð veit, að nota
vilja verkalýðsfélögin sem tæki
í pólitískri barát.tu sinni.
íslenzka þjóðin hefur ennþá
einu sinni rekið sig á það, hvaða
afleiðingar það hefur, að komm-
únistar skuli hafa komizt til valda
í nokkrum stærstu verkalýðsfé-
lögum landsins. Þau völd hafa
þeir notað, og munu nota, til þess
að grafa undan bjargræðisvegum
þjóðarinnar og hindra heilbrigða
þróun og uppbyggingu þeirra.
Hvað vakti fyrir
kommónistum með
frestuninni?
Kommúnistar hafa hælt sér
mikið af því, að hafa ekki skellt
á verkfalli í svipaðan mund og
verkalýðsfélögin settu fram kröf-
ur sínar. En hvað vakti raunveru-
lega fyrir þeim með þessari frest-
un?
Allt bendir til þess, að leiðtog-
ar kommúnista hafa alls ekki gert
það til þess, að gefa aðilum betra
tóm til að kynna sér efni málsins
og komast að samkomulagi. Hitt
hafi miklu frekar vakað fyrir
þeim að skapa sér bætta aðstöðu
og t. d. bíða eftir því, að kaup-
I skipaflotinn. sem var nýlagður úr
! Reykjavíkurhöfn eftir matsveina-
I verkfallið, kæmi þangað aftur.
i Þá gæfist tækifæri til nýs kverka
taKs gagnvart samgöngunum og
viðskiptalífi þjóðarinnar.
Sá grunur sem uppi hefur
verið um að þetta hafi vakað
fyrir kommúnistum nálgast
vissu, eftir að þeir hafa hafnað
tillögu ríkisstjórnarinnar um
rannsóknarnefnd, og lýst yi'ir
því með orðum forseta Alþýðu
sambandsins á Alþingi í gær,
að verkföll muni verða hafin
18. eða 19. þ. m.
SAUÐÁRKRÓKI, 9. marz. —
Landlega hefur verið hér undan-
farið vegna hvassviðris og óhag-
stæðrar áttar. Góð t:ð hefur ver-
ið á landi og hefur snjó tekið upp
að mestu leyti.
Beitijörð fyrir sauðfé má telja
orðna allgóða víðast hvar um
Skagafjörð, eftir blotann, sem
gerði nú fyrir skömmu.
Allmikill inflúenzufaraidur
hefur gengið hér í kaupstaðnum
og viðar, en er nú í rénun. Aldrei
varð veikin þó svo skæð að ioka
þyrfti skólum, t.d. barnaskólan-
um, iðnskólanum og gagnfræða-
skólanum, en á tímabili voru
kennslustofurnar því sem næst
tómar.
Ákveðið hefur nú verið að
fresta sæluvikunni þar til 20.
marz, og er það aðallega gert
vegna inflúenzunnar. — Guðjón.
sparnj.R_.
Mest vegna þess að innstæður voru ekki
taldar fram til skatts
Kemur illa niður í sumum tilfellura
NEFND þriggja lögfræðinga hefur að undanförnu starfað að því
að úrskurða hverjar af umsóknum um sparifjárbætur skuli taka
til greina skv. lögunum um slíkar bætur. Hafa lögfræðingarnir að
sjálfsögðu farið nákvæmlega eftir bókstaf laganna um rétt til
sparifjárbóta og það komið i ljós að 5246 umsóknum verður að
synja, samtals að upphæð 11 milljón krónur vegna þess, að þær
voru ekki taldar fram til skatts á sínum tíma.
KEMUR OFT ILLA NIBUR
Ingólfur Jónsson viðskipta-
málaráðherra, sagði á Alþingi
i gær, að í sumum tilfellum
væri betta mjög sárt fyrir
fólk, t. d. þegar gamalmenni
verða fvrir þessu, sem ekki
\Jeíuakancli áhriflar:
Sáítavíðleitni
ríkisstjórnarinnar
Allir hugsandi menn munu
harma það, að ekki hefur veitzt
ráðrúm til þess að kanna nýjar
leiðir til lausnar þeim víðtæku
kaupdeilum, sem nú standa yfir.
Stjórn landsins hefur gert sitt til
þess að firra vandræðum. Bjarni
Benediktsson lýsti því yfir í ræðu
sinni á Alþingi í gær, að hún
myndi halda því áfram. En hún
á við ramman reip að draga, þar
sem er hinn kommúníska forusta
margra verkalýðsfélaganna.
Allur almenningur í Iandinu
mun áreiðanlega meta það
mikils að ríkisstjórnin hefur
sýnt einlæga viðleitni til að
stuðla að friðsamlegri lausn
deilnanna og látið athafnir
sínar stjórnast af góðvild og
víðtækum skilningi á alþjóð-
arhag.
Alda hreinsunar
NÚ verður skammt milli stórra
högga í járntjaldslöndunum. —
Skyndileg stefnubreyting er tek-
in upp og það má ekki minna
vera en að þeir stjórnmálamenn,
sem fremstir hafa verið í flokki
um að bæta lífskjör manna þar
að undanförnu, séu kallaðir
skemmdarverkamenn og svikar-
ar við málstað kommúnistaflokks
landanna.
Síðustu fréttir herma, að einn
valdamesti maður Ungverjalar.ds
sé fallinn vegna þess að nýja lín-
an fer i bága við gömlu línuna,
sem hann fylgdi. Hann verður
væntaniega ekki sá síðasti, sem
fellur í hreinsunum austur þar.
„Nýja bíó“ svarar F. V.
TILEFNI af grein F. V., sem
birtist hér í dálkunum í fyrra
dag hefir Nýja Bíó h.f. beðið um
birtingu á eftirfarandi:
„Einhver með fangamarkinu
F. V., ritar Velvakanda í Morgun-
blaðinu 8. þ.m., og spyr: Hvað
varð af „Othello"? Hann spyr
með nokkrum þjósti hvernig því
víki við að kvikmyndin „Othello"
sem bvrjað var að sýna í einu
kvikmyndahúsi bæjarins nú í
vikunni, sé „horfin okkur“.
Svar við þessari spurningu F.
V., er einfaldlega það, að sára-
lítil aðsókn var að myndinni.
Hún var sýnd 6 sinnum fyrir
tómu og hálftómu húsi: Haldi F.
V., að það hafi verið af einhverj-
um ótugtarskap við kvikmynda-
húsgesti, að hún var ekki sýnd
lengur, þá skjátlast honum hrapa-
lega. Að sjálfsögðu er forráða-
mönnum kvikmyndahúsanna ekk
ert kærara en að gestum þeirra
falli myndirnar vel í geð, og þá
aðsókn að sama skapi. Þetta ligg-
ur svo í augum uppi, að ekki ætti
að þurfa að benda á það.
Atriði til athugunar.
EN vilji hinn hneikslaði F. V.,
aðeins athuga það, að þegar
greiddir verða hinir 4 lögskip-
uðu beinu skattar af nefndri kvik
mynd, þ. e. 27,55% skemmtana-
1 skattur, 9% sætagjald, 3% sölu-
skattur, og 1% stef-skattur, þá
varð rúmlega 1000 króna tap á
myndinni á dag og þó ekki sé tek
( ið tillit til hins daglega reksturs-
kostnaðar sem er hátt á fjórða
þúsund krónur, þá mun hann fús-
lega játa sem rétt sýnn maður,
að ekkert vit hafi verið að halda
áfram sýningum á myndinni
lengur en gert var, mundu víst
] hin bíóin hafa hagað sér á svip-
aðan hátt, einnig Tjarnarbíó, sem
j þó er rekið af hinu opinbera
j (Háskólanum) og hefir með því
sérstöðu.
Það má vel vera, að Þjóðleik-
húsið, sem greinarhöfundur vitn-
ar í til fyrirmyndar, geti haldið
uppi sýningum kvöld eftir kvöld
með tapi, en það er nú einusinni
svo, að það sem ekki er opinber
rekstur, eða haldið á floti með
styrkjum, þarf helzt að bera sig
— ef ekki á illa að fara.
Hefir ekki athugað
aðstæðurnar.
NÁKVÆMLEGA sama átti sér
stað með myndina „Glæpur
og refsing", sem sýnd var í sama
kvikmyndahúsi nýlega. Aðsóknin
svo að segja engin, þessi mynd
var sýnd sex sinnum eins og
„Othello".
Það er að sjálfsögðu ekki ætl-
' unin að fara að eyða miklu af
rúmi blaðsins til að svara ádeilu
eins og þeirri sem kemur fram
í grein F. V. Það er auðséð af
henni, að höfundur hefir ekki at-
hugað aðstæðurnar né hirt um að
'afla sér upplýsinga um þær, áður
en hann mundaði brandinn og
reiddi til höggs. Sennilega verður
fólki aftur gefinn kostur á að sjá
báðar þessar myndir, þótt síðar
verði. Það er sjálfsagt að gera
háttvirtum greinarhöfundi aðvart
sérstaklega, svo menningarþrá
hans verði fullnægt, til þess þarf
hann aðeins að láta bióinu í té
nafn sitt og heimilisfang.
Virðingarfyllst,
Nýja bíó h.f.“
Skemmd epli
VELVAKANDI góður!
Ég hefi þráfaldlega nú síð-
ustu daga orðið fyrir því að fá
skemmd og óæt epli, sem ég hefi
borgað fullu verði, sum jafnvel
í stykkjatölu á kr. 1,50 stykkið.
Mér er sagt að eplaforðinn hjá
kaupmönnum sé nú nokkuð ná-
lægt því að vera á þrotum og
kann að vera að skemmdirnar
stafi af því, að hér sé um eftir-
stöðvar að ræða sem farnar eru
að láta á sjá fyrir aldurs sakir.
En mér finnst það ekki rétt að
láta það koma niður á viðskipta-
vinunum, að minnsta kosti virðist
rétt, að varan væri seld vægara
verði, þegar hún hefir tapað
meira meira en litlu af hinum
upprunalegu gæðum sínum.
Okkur finnst það
óafsakanlegt.
FYRIR jólin keyptu sér flestir
heila eplakassa og brá þar
víða fyrir skemmdum eplum En
slíkt var eðlilegt, kaupmaðurinn
gat ekki ábyrgzt að ekki leyndist
skemmd epli í kössum, sem ekki
höfðu verið opnaðir. Yfirleitt
mun fólk hafa hagnazt á kassa-
kaupunum þrátt fyrir smá-
skemmdir innan um. — En þegar
kaupmaðurinn fer höndum um
hvert epli sem afhent er fram
fyrir búðarborðið, þá finnst okk-
ur óafsakanlegt að selja okkur
þau skemmd — og stundum óæt
— íullu verði. — Húsmóðir."
töldu fram vegna athugaleysis.
En í lögunum um spariíjár-
ba:tur er skýrt tekið fram, að
haí'i innstæðan ekki verið tal-
in fram til skatts, þá verði
ckki greiddar bætur af henni
og er þvi ekki gott að ger.i
við þessu.
VITUR FJÓRUM ÁRUM
EFTJRÁ
Ráðherrann gat þessa í sam-
bandi við allharða gagnrýni frá
Gylfa Þ. Gíslasyni á framkvæmd
sparifjárbótanna. Kom í Ingólfs
hlut að svara. Kvaðst hann vera
hissa á rosta Gylfa nú fjórum
árum eítir að lögin voru sett.
Það er hægt að vera vitur eftir
á, en aðfinnslur Gylfa koma
hvorki meira né minna en fjór-
um árum of seint.
6570 UMSOKNIR VIDUR-
KENNDAR
Siðan gaf Ingólfur yfirlit yfir
sparifjárbæturnar. Hann sagði,
að Landsbankanum hefði borizt
alls 11,816 umsóknir. Af þeim
eru 6570 bótaskyldar, en synja
verður 5246 umsóknum, samtals
að fjárhæð rúmlega 11 milljón
krónum.
EKKI TALID FRAM TIL
SKATTS
Það er nefnd lögfræðinga,
sem hefur rannsakað réttmæti
umsóknanna. Er nefndin skip-
uð þessum mönnum: — Þór-
halli Ólafssyni frá ríkisskatta-
nefnd, Birni Tryggvasyni frá
Landsbankanum og Yngva
Ólafssyni fulltrúa í viðskipta-
málaráðuneytinu. Flestar og
nær allar synjanir stafa af
því að sparisjóðsinnstæðan
var ekki talin fram til skatts
á sínum tíma, en slíkt er algert
skilyrði í lögunum.
800 umsóknir hlutu ekki bæt-
ur vegna þess, að ekki var inn-
stæða til í sparisjóðum á því
tímabili, sem máli skiptir.
TILLAGA GYLFA EKKI
TIL FLÝTIS
Gylfi G:slason fór næst um
það hörðum orðum, að ekki væri
hægt að áfrvja né kæra úrskurð
lögfræðinganefndarinnar. Nefnd-
in virtist, sagði hann, eiga að
vera einskonar hæstiréttur í
þessu máli. Fór þingmaðurinn
um það mörgum orðum að slíkt
væri óviðunandi þar sem um all-
miklar fjáiliæðir væri að ræða.
Vildi hann láta stofna sérstakan
dómstól til að dæma í þessum
málum.
Ráðherra svaraði því til, að
þetta væri á algerum mis-
skilningi byggt. Að sjálfsögðu
mætti fara með úrskurði lög-
fræðinganna fyrir dómstól-
ana. Varla yrði samt mikið
um slíkt, þar sem ákvæði lag-
anna um framtalsskyldu o. fl.
væru svo skýr að ekki þyrfti
um að villast. Hitt kvað ráð-
herrann bótaþegum ekki í vil
að fara að stofna enn meira
skrifstofubákn í kringum
sparifjárbæturnar, stofna dóm
stól og þarafleiðandi að fresta
enn afgrciðslu málsins við það
að gefa þriggja eða sex mán-
aða kærufrest.