Morgunblaðið - 07.04.1955, Qupperneq 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 7. apríl 1955
|Kov0iiitiUðMb
Útg.: H.í. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Stjórnsemin er leiðnrsteinn
frelsisins
AÞEIM kyrrlátu dögum, sem
nú eru framundan gefst gott
tækifæri til þess fyrir einstakl-
inga og þjóðarheild að skoða
sinn eigin hag, litast um í þjóð-
félagi sínu og hugleiða þau við-
fangsefni og vandamál, sem þar
blasa við. Það verður þá ljóst,
að sá vetur, sem nú er senn lið-
inn hefur verið okkur mjög hag-
stæður um marga hluti. Veðurfar
hefur yfirleitt verið gott og hag-
stætt til lands og sjávar. Afla-
brögð hafa víða verið með ágæt-
um.
Ef allt er með felldu horfir því
mjög vel um framleiðsluafköst
landsmanna á þessu ári. Atvinna
hefur verið mikil og afkoma alls
almennings betri en oftdSt áður.
Það sem af er árinu hefur við-
skiptajöfnuður okkar við útlönd
einnig verið töluvert hagstæðari
en á sama tíma s.l. ár.
Þegar á allt er litið virðist
svo sem þjóðin ætti að geta
litið bjartsýn og vongóð fram
á veginn. Miklar framkvæmd-
ir og umbætur standa einnig
yfir. Hafin er framkvæmd raf-
væðingaráætlunar ríkisstjórn-
arinnar og íbúðabyggingar eru
meiri en nokkru sinni fyrr.
Þing og stjórn vinna að setn-
ingu merkilegrar löggjafar
um stuðning við íbúðabygg-
ingar í landinu.
Dimmur skuggi
EN ÞRÁTT fyrir allt þetta, gott
árferði og miklar framkvæmdir
og framfarir grúfir þó dimmur
skuggi yfir þjóðinni um þessar
mundir. Meðal hennar ríkir ekki
vinnufriður. Fjölmennar stéttir í
höfuðborginni og tveimur stærstu
kaupstöðum landsins hafa lagt
niður vinnu. Harðsnúin átök eiga
sér stað um kaup og kjör. Dag-
lega gerast atburðir, sem skapa
úlfúð og illindi milli einstaklinga
og stétta. Fjöldi fólks er beittur
rangindum og ofbeldi.
Til þess er vissulega rik
ástæða að harma þessa atburði
í okkar litla þjóðfélagi, sem á
örskömmum tíma hefur verið
byggt upp af bjartsýni og at-
hafnaþrótti. Við höfum ekki
efni á slíkum átökum. Ekki
aðeins vegna þess að þeir
skapa okkur mikið og geig-
vænlegt fjárhagslegt tjón,
heldur ekki síður vegna hins,
að hatur og óvild veikir þjóð-
félag okkar og dregur úr fram
faramöguleikum þess.
í eitt hundrað og fimmtíu þús-
und manna þjóðfélagi verða allir
kraftar að nýtast. En til þess að
þeir geti gert það, þurfa þeir að
vera samstilltir, — Stéttir þess
verða að vinoa saman að sam-
eiginlegri velferð sinni. Ef þær
berjast innbyrðis og framkoma
þeirra gagnvart hver annarri
mótast af tortryggni og jafnvel
hatri er voðinn vís.
Þörfnumst góðvildar og
umburðarlyndis
ÖLLUM skynsömum og hugs-
andi mönnum er það Ijóst, að
vinnudeila sú, sem nú stendur
yfir verður ekki leyst með
þeim hatursáróðri, sem komm-
únistar halda nú uppi. Hann
kemur engu góðu til leiðar og
eykur síður en svo möguleik-
ana fyrir samkomulagi. Fuli-
trúar deiluaðila þurfa fyrst og
fremst að ræða málin af góð
vild og umburðarlyndi.
Því miður er það staðreynd,
að kommúnistunum, sem stjórna
yfirstandandi verkfalli, er ekki
tamt að koma þannig fram. Hat-
ursáróður blaðs þeirra ber þess
glöggt vitni. Fyrir því vakir fyrst
og fremst að skapa sem mesta
upplausn og illindi í þjóðfélag-
inu.
Vitanlega hljóta allir góðvilj-
aðir íslendingar að harma það,
að þúsundir heimila skuli nú líða
skort og verða fyrir margvísleg-
um vandræðum vegna langvar-
andi verkfalls. Þess vegna er það
áreiðanlega ósk meginhluta þjóð-
arinnar að vinnudeilan leysist
sem fyrst. En verkamönnum og
öðrum er skammgóður vermir að
þeirri lausn hennar, sem hlyti að
leiða atvinnuleysi og verðfell-
ingu íslenzkrar krónu yfir þjóð-
ina. Það er því mjög áríðandi að
tilraun verði gerð til þess að
finna þann meðalveg, sem leysir
deiluna þannig, að verkalýður-
inn megi sæmilega við una, án
þess að framleiðslustarfsemi þjóð
arinnar sé stefnt í voða. Á þetta
verður að leggja megináherzlu.
Stjórnsemin er leiðar-
steinn frelsisins
KOMMÚNISTAR stefna nú rak-
leitt að því, að skapa hér algert
upplausnarástand. í því skyni
fremja þeir alls konar lögleysur
og ofbeldisverk. Það væri ósann-
gjarnt að kenna verkamönnum
og iðnaðarmönnum almennt, sem
í þessari vinnudeilu eiga, um það
atferli. Mörg félög þeirra hafa að
vísu fengið kommúnistum for-
ystu. Með því hefur skemmdar-
öflunum verið gefið tækifæri til
að fremja ýmis konar óhappa-
verk.
Vitur maður hefur sagt, að
stjórnsemin væri leiðarsteinn
frelsisins. Hún sýni veginn,
sem frelsið á að fara. Stjórn-
leysið sé vegleysa. Og í veg-
leysu er ferðamaðurinn alltaf
óviss um, hvert stefna skuli.
En óvissa er ófrelsi.
Fyllsta ástæða er til þess að
hugleiða þessi orð nú. Kommún-
istar vinna hiklaust að því að
skapa stjórnleysis- og upplausn-
arástand í hinu framkvæmda-
valdsfátæka íslenzka þjóðfélagi.
Það er leið þeirra til þess að
eyðileggja frelsið, ræna íslenzku
þjóðina árangri langrar og giftu-
ríkrar baráttu fyrir frelsi sínu
og sjálfstæði, efnahagslegri upp-
byggingu og afkomuöryggi.
Þetta verður hver einasti hugs-
andi maður að gera sér ljóst. Is-
lendingar vilja ekki að þjóðfélag
þeirra verði gert að úlfagryfju,
þar sem ofbeldi og stjórnleysi
vaði uppi. Almenningur í land-
inu kýs áframhaldandi þróun á
grundvelli lýðfrelsis og fram-
taks. Frumskilyrði slíkrar þró-
unar er samstarf stéttanna, sam-
úð og skilningur einstaklinga og
starfshópa á þörfum og aðstöðu
hvers annars.
Páskahelginni væri vel var-
ið til þess að hugleiða það,
hvernig þessi litla þjóð geti í
framtíðinni tryggt vinnufrið
sinn, samvinnu stéttanna um
úrræði til sanngjarnrar og
réttlátrar skiptingar arðsins
af starfi þeirra, án þess að til
vinnustöðvana, átaka og óvild-
ar komi.

ÚR DAGLEGA LÍFINU
ALMAR skrifar:
GÓÐ TÓNLIST
I VIKUNNI sem leið, var mikið
um góða tónlist í útvarpinu. —
Sunnudaginn 27. f. m. voru flutt-
ir þar af plötum konsertar fyrir
einleikshljóðfæri og hljómsveit
eftir Mozart, allt undirfögur verk.
Síðar þennan dag var útvarpað
einsöng hins ágæta ítalska tenór
söngvara, Primo Montanari, er
hann söng með sinfóníutónleik-
unum í Þjóðleikhúsinu 22. f. m.
Gat þar að heyra aríur úr heims-
frægum óperum, svo sem
„Werther“ eftir Massenet, „Car-
men“ eftir Bizet og „Martha",
I eftir Flotow og auk þess hinn
Ifræga Graisöng úr „Lohengrin“
eftir Wagner. Var ánægjulegt
^Jrá lítuarpL
í áíÉuótu uiL
mu
a
að heyra þessi fögru lög í prýði-
legri túlkun söngvarans.
GAMANIÐ KÁRNAR
EN SÍÐAST um kvöldið fór held-
ur að kárna gamanð, er flutt
voru lög frá danslagakeppni S.
K. T., sem reyndar höfðu verið
flutt í útvarpið skömmu áður.
Vera má að tónlistarleiðtogar út-
varpsins hafi orðið sérstaklega
heillaðir af þessum tónsmíðum
'Uetvahandi óbripar:
Trúarhátíð —
vorhátíð.
ENN er liðið að páskum. Þessi
stórhátíð, sem haldin er há-
tíðleg meðal allra kristinna
manna, er okkur í senn trúarhá-
tíð og vorhátíð. Reyndar er það
nú svo, að það er ekki ætíð kom-
inn mikill vorblær á náttúruna
hér hjá okkur um páskaleytið.
Nei, það er nú eitthvað annað,
þegar gengið hefir á með stór-
hríðum og illskuhretum, eins og
svo oft hefir komið fyrir og ætíð
þykir hyggilegra að vera við
„páskahretinu“ búinn.
Fyrstu vormerkin.
EN oft er það líka alveg hið
gagnstæða — bjartir og hlýir
páskar, vor í lofti og vor í hug-
um fólksins, sem fagnar af lífi
og sál tilkomu hinna mildari árs-
tíða, eftir dimma og langa vetr-
ardaga. .Törðin og náttúran öll
vaknar til lífsins á ný, trén byrja
að streytast við að skjóta fyrstu
brumknöppunum, farfuglarnir,
þessir tryggu og kærkomnu gest-
ir okkar, flykkjast hingað frá
hinum suðrænni heimkynnum
sínum færandi okkur vor og veð-
urblíðu. — Þetta er ekki annað
en það sem skeður á hverju ári
en alltaf finnst okkur vorkoman
jafn ný og yndisleg.
Ferðahugur í fólki.
UM páskana taka sig líka marg-
ir upp í ferðalög — upp til
fjalla, vestur eða norður í land
' á skíðamót eða bara til að lyfta
'sér vel upp. — Hætt er við, að
lítið verði um slík ferðalög um
: þessa herrans páska. Farþega-
flutningar út um land eru að
miklu leyti stöðvaðar af völdum
i hins yfirstandandi verkfalls. —
Reykvíkingar verða því að láta
sér nægja stuttar páskaferðir í
. ár og verður sennilega mikil
I þátttaka í hinum ýmsu ferðum,
sem skipulagðar verða hér um
nágrenni höfuðborgarinnar um
hátiðina. — Og við höfum þó allt-
af okkar tvo fætur til að treysta
á, þó að bifreiðar og benzín
þrjóti. Og gönguferðirnar eru
ávallt gulls ígildi, þótt við förum
ekki lengra en út á Seltjarnar-
nesið eða upp á Öskjuhlíð, eða
hvert sem nú hugurinn helzt
girnist. Já, það er óþarfi að láta
sér leiðast í góðu veðri á páskum.
Maturinn vínsins vegna?
GESTUR skrifar á þessa leið:
„Ég kom einn sunnudag ný-
verið inn í veitingahús hér í bæn-
um, eitt þeirra, sem vínveitinga-
leyfi hafa og ætlaði að snæða þar
kvöldverð. Kl. var rúmlega 6 og
þótti mér einkennilega tómlegt
um að vera þar, inni á þessum
tíma dagsins. En ég fékk brátt
skýringuna. Matur var ekki fram
reiddur fyrr en kl. 7, svo að ég
var allmiklu of snemma í tíðinni.
Þetta fyrirkomulag mun vera á
öðrum vínveitingahúsum hér í
bænum og finnst mér það nokk-
uð kynlegt. Lög munu mæla svo
fyrir, að ekki má veita vín á
kvöldin fyrr en kl. 7, en mér er
spurn: er þá maturinn veittur
aðeins vínsins vegna? — Mega
ekki þeir, sem alls ekki ætla sér
að neyta víns með sinni máltíð
fá hana hálftímanum fyrr eða
seinna? — Ætli ég í leikhús kl.
8 og vilji borða góðan mat áður,
finnst mér einn klukkutími í
skemmra lagi og margt annað
getur komið til greina. — Gætu
ekki veitingahús þau, sem hér
eiga hlut að máli hnikað kvöld-
verðartimanum fram á við, t.d.
um einn hálftíma — enda þótt
vín sé ekki veitt fyrr en kl. 7?
Gestur“.
1&
Velvakandi óskar öllum lesend-
um sínum, fjær og nær,
gleðilegra páska.

MerKlð, sem
klæðtr landlð.
SKT-keppninnar, — og hlýtur
raunar svo að vera, úr því að
þeir fóru að endurtaka þær. En
flestir monu þó vera á þeirri
skoðun, að hér hafi verið um
óþarfa rausn að ræða af hendi
útvarpsins. því sannast bezt að
segja voru tónsmíðarnar hver
annari lélegri og lágkúrulegri og
mátti varla á milli sjá í því efni.
— Leikritið „Bréfið" eftir Som-
erset Maugham, sem flutt var
þetta sama kvöld, — einnig end-
urtekið — er spennandi og ágæt-
lega samið verk sem vænta mátti
af slíkum kunnáttumanni sem
Maugham, enda prýðilega leikið
undir stjórn Ævars Kvaran.
ÚR HEIMi MYNLISTARI'-^IAR
ÞRIÐJUDAGSKVLDIÐ 29. f m.
flutti Björn Th. Björnsson síð-
asta erindi sitt í bili, í þessum
vinsæla þætti. Er hann nú á för-
um eða farinn til útlanda og
mun dveljast þar um skeið. Að
þessu sinni gerði Björn að um-
talsefni hið merkilega skrín Þor-
láks helga eitt mesta og dýrasta
listaverk, sem gert hefur verið
hér á landi og geymt var í Skál-
holtskirkju um aldir. Lýsti Björn
þessum merkilega grip, og rakti
sögu hans, er lauk með því að
gripurinn var seldur á uppboði
1802 fyrir nokkra skildinga, en
þá höfðu líka Danir verið búnir
að fara um hann ránshöndum
sínum og reyta af honum allt,
sem nokkurs var virði, svo að
eftir stóð aðeins svört og tötrum
búin kistan. — Saga skrínsins er
merkileg, enda táknræn um það
hversu búið var að ýmsum forn-
um gripum og gersemum íslenzku
þjóðarinnar eftir að siðaskiptin
komust á, — þeim til lítils sóma,
sem þar voru að verki. — En
erfitt mun okkur reynast að end-
urheimta slíka gripi úr höndum
óheimildarmannanna, svo sem
reynzt hefur um handritin ís-
lenzku.
i — Þetta sama kvöld flutti Jón-
as Jónasson í síðasta sinn þátt-
inn Léttir tónar. Kvaddi Jónag
hlustendur með því að syngja
sjálfur, og kom þeim á óvart með
prýðilegri söngrödd sinni.
FRA KONSO
GUÐMUNDUR ÓLI ÓLAFSSON,
cand. theol., las miðvikudaginn
30. f. m. erindi eftir Felix Ólafs-
son, kristniboða, er hann nefndi:
Frá Konsó Felix hefur frá mörgu
að segja í sínum nýju og fjarlægu
heimkynnum. Frásógnin var að
mörgu leyti góð, látlaus og blátt
áfram, en ekki verulega skemmti
leg. Vonandi fáum við að heyra
frá Felix seinna og þá betri pistil.
Þetta sama kvöld las Einar
Guðmundsson athyglisverðar frá
sagnir úr þjóðlagasafni sínu:
Gambantemar
KVÖLDV\KAN
KVÖLDVAKAN 31. f. m. var fjöl
breytt og skemmtileg. — Stefán
Júlíusson, kennari flutti afburða
góðan þátt af hafnfirzkum sjó-
manni, Einari Guðmundssyni að
nafni, sem nýlega er kominn
hingað til Jands, en dvalizt hef-
ur langdvölum í Hollandi, —
kvæntist þar og eignaðist börn
og buru og ágætt heimili. Kann
þessi hrausti Islendingur frá
mörgu að segja enda hefur hann
verið djarfur til sóknar og ör-
uggur í starfi, að hverju, sem
hann hefur gengið. Og ekki dró
hin skilmerkilega frásögn Stefáns
úr áhrifunum. Var svo að heyra,
sem hann mundi halda frásögn
sinni áfram innan skamms.
Jón Sveinsson fyrrum bæjar-
stjóri flutti erindi um Ásgeir
* Framh. á bls. H