Morgunblaðið - 08.05.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 8. maí 1955

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni GarSar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
//
Beint til Kaupmannahafnar
með viðkomu í Reykjavík"
Alþ ýðuflokkurinn
þarf að endurfæðast
IGÆR gat að líta eftirfarandi
setningar í forystugrein Al-
þýðublaðsins:
„Kjörorð valdhafanna á íslandi
er ekki lengur, að allt verði að
bera sig. Þeim er alveg sama, þó
að efnahagsmálin dragist í dróma
sem hvorki verður leystur né
höggvinn".
Um svipað leyti og þessi grein
hefur verið skrifuð í Alþýðu-
blaðið var einn af þingmönnum
Alþýðuflokksins að skamma rík-
isstjórnina fyrir það á Alþingi,
að hún legði til að öllum greiðslu
afgangi ríkissjóðs árið 1954 skyldi
varið til lánastofnana atvinnu-
veganna, útrýmingar heilsuspill-
andi húsnæði, atvinnuleysis-
trygginga, skóla- og brúarbygg-
inga, hafnargerða og uppbóta á
sparifé.
Það er ómaksins vert, að kryfja
afstöðu Alþýðuflokksins til efna-
hagsmálanna dálítið til mergjar.
í allan vetur og raunar
miklu lengur hefur flokkur-
inn staðið við hlið kommún-
ista og barizt fyrir stórhækk-
uðum rekstrarkostnaði at-
vinnuveganna. Hann hefur að
vísu vitað, að togaraútgerðin
hefur undanfarið verið rekin
með ríkisstyrk. Honum hefur
einnig verið Ijóst, að vélbáta-
útgerðin nýtur gjaldeyrisfríð-
inda, sem halda tækjum henn
ar í gangi. Engu að síður hafa
Alþýðuflokksmenn látið kom-
múnista teyma sig út í har-
áttu og margra vikna verk-
föll til þess að auka halla-
Cekstur framleiðslunnar. Svo
kemur Alþýðublaðið í gær og
skammar valdhafana fyrir það
að þeir hafi gleymt kjörorð-
inu um að allt eigi að bera
sig!! Þannig er nú samræmið
í orðum og athöfnum hjá leið
togum pínu litla floksins.
Sannleikurinn er auðvitað sá,
að Sjálfstæðismenn hafa varað
þjóðina alvarlega við því undan-
farin ár, að gera of miklar kröf-
ur á hendur framleiðslunni. Slíkt
hlyti að hefna sín. Hallarekstur
atvinnutækjanna myndi fyrr eða
síðar bitna á almenningi og skapa
vandræði í efnahagslífi þjóðar-
innar. En kommúnistar og hjá-
leiga þeirra, pínu litli flokkur-
inn, hafa unnið ósleitilega að því
að grafa undan heilbrigðum og
hallalausum rekstri atvinnutækj-
anna.
Það situr því allra sízt á Al-
þýðublaðinu, sem yfirleitt hef
ur enga sjálfstæða stefnu í
nokkru máii, að ráðast á rík-
isstjórnina íyrir það, að at-
vinnuvegirnir beri sig ekki.
Á sama hátt er það hlægilegt
þegar það blað ásakar stjórnina
'íyrir að verja greiðsluafgangi
ríkissjóðs árið 1954 til nytsam-
legra hluta. í fyrsta lagi hefði
enginn greiðsluafgangur orðið, ef
fylgt hefði verið tillögum Alþýðu
flokksins um skerðingu tekju-
stofna ríkissjóðs. í öðru lagi hafa
þingmenn þess flokks gengið
manna djarflegast fram í að
flytja útgjaldatillögur í sam-
bandi við afgreiðslu fjárlaga.
Vitað er að síðan „vitlausi
maðurinn í skutnum“ var felldur
þar frá formennsku á s.l. hausti
hafa leiðtogar flokksins haft full
an hug á að endurheimta sjálf-
stæði sitt og starfa á svipuðum
grundvelli og jafnaðarmanna-
flokkar í nálægum löndum. En
klofningur og illindi innan
flokksins hafa gert þeim erfitt
um vik. Hann hefur verið eins
og strá í vindi skekið, „opinn að
aftan“ eins og strætisvagn, sem
fólk býr sig undir að yfirgefa.
Það væri mjög ánægjulegt,
ef núverandi leiðtogar Al-
þýðuflokksins, sem eru viður-
kenndir greindarmenn og
reyndir stjórnmálaleiðtogar,
tækju sig nú til og sigldu
framvegis eftir því kjörorði,
sem blað þeirra dregur við
hún í gær, „að allt verði að
bera sig“. Slík stefnubreyting
af hálfu íslenzkra jafnaðar-
manna er mjög nauðsynleg, ef
þeir vilja láta líta á sig fram-
vegis sem ábyrgan lýðræðis-
flokk. Flokkur þeirra þarf á
endurfæðingu að halda. Hann
þarf að komast úr þeim álaga-
ham, sem firrt hefur hann
trausti og fylgi undanfarin ár.
Kauphækkun, sem
byggð er á rétlum
grundvell!
EINS og kunnugt er var samið
um það í síðustu togarasamning-
um, að togarahásetar skyldu fá
sérstök gæðaverðlaun fyrir verk-
un saltfisks ef 70% aflans í
hverri veiðiför reyndist í 1.
flokki.
Þetta ákvæði hefur leitt til
þess á einstökum togurum, að
verkun aflans hefur stórbatnað.
T. d. hefur verið skýrt frá því,
að á hinum tveimur togurum ís-
firðinga hafi yfir 80—90% salt-
fisksafla skipanna komist í 1.
flokk. En það samsvarar nær
7 % kauphækkun til hásetanna úr
þeim veiðiferðum.
Slík kauphækkun er vissu-
lega byggð á réttum grund-
velli. Hún rekur rætur sínar
til þess, að framleiðslan verð-
ur betri og arðgæfari. Þess
betri vara sem íslcnzki fisk
urinn er því meiri gjaldeyrir
fæst fyrir hann. Og sjómenn-
irnir og fólkið, sem verkar
aflann á vissulega að njóta
þeirrar verðmætisaukningar,
sem skapast við vandvirkni
þess eða aukin afköst.
Sjálfstæðismenn leggja á það
megináherzlu í kaupgjaldsmál-
unum að kauphækkanir verði
að byggjast á aukningu fram-
leiðslunnar eða verðmætisaukn-
ingu hennar. Framleiðslan eigi
að bera eins hátt kaupgjald og
tæki hennar geta borið halla-
laust. Það sé þýðingarlaust, að
gera kröfur um kauphækkanir,
sem framleiðslan ekki getur
risið undir.
Öllu skynsömu fólki er það
áreiðanlega ljóst, að stefna Sjálf-
stæðismanna í þessum málum er
verkalýðnum og þjóðinni í heild
miklu hagkvæmari en hin fyrir-
hyggjulausa kröfustefna, sem
hínar sósíalisku flokkar íylgja og
bakað heíur þjöðinni stórtjón.
í DAG fyliir áttunda aldurstug-
inn Jón Ólafsson, húsgagna-
smíðam. Reyndar myndi enginn
ætla honum svo háan aldur eftir
útlitinu að dæma, hann er hinn
hressilegasii í fasi og skýr og
skemmtileeur í viðræðum sínum
— en svona er það misjafnt,
hvað kerling elli leikur mann-
fólkið grátt.
I Jón er Vestfirðingur að ætt,
kominn af dugandi og greindu
bændafólki. Hann er einn af fjór-
um bræðrum, sonum Ólafs Jóns-
sonar bónda í Lágadal í Naut-
eyrarhreppi við ísaf jarðardjúp og
síðar að höfuðbólinu Reykjar-
firði í næsta hreppi við. Allir
þessir bræður hafa reynst hinir
mætustu menn. Er Jón þeirra
næst elztur og sá eini þeirra, sem
ekki ílentist vestra. Leiðir hans
lágu á unga aldri til útlanda, sem
þó var frekar fátítt um bónda-
sonu í þá daga, nema að þeir
gengju menntaveginn, eins og
kveðið er að orði. Hann dreif sig
rúmlega tvítugur heiman úr
Reykjarfirði „beint til Kaup-
mannahafnar, með viðkomu í
Reykjavík" — eins og hann komst
spálfur að orði, er ég hitti hann
á heimili Ottós sonar hans hér
í bænum, í fyrradag.
— Viltu nú ekki til að byrja
með, segja mér eitthvað frá æsku
þinni og uppvexti fyrir vestan?
— Oh, það er svo sem ekki
mikið um það að segja, frekar
en venjulega gerðist í þá daga,
Spjallað við Jón Óíafsson,
húsgagnasmiðameistara áttræðan
svarar Jón af sínu þægilega yfir-
lætisleysi, það var
að vera þá er. nú.
— Þú ert fæddur og uppalinn
í Reykjarfirði, ekki svo?
— Nei, ég fæddist í Lágadal
og ólst þar upp til fermingar ald-
urs, er ég flutti með föður mín-
um í Reykjarfjörð.
Ég fékkst svo við búskap
og róðra jöfnum höndum, eins og
venjulegt var, og snemma hafði
ég áhuga á öllu, sem að smíðum
laut, var frá því fyrsta, er ég
man eftir mér tálgandi, allt mögu
legt og ómógulegt, stundum mína
eigin fingur! Fyrstu smíðisgrip-
irnir, ef smíðisgripí skyldi kalla,
hafa sennilega verið ísubeins-
fuglar, þá tálgaði ég æði marga
á þeim árum.
DVÖLIN í KAUPMANNAHÖFN
— En hvað svo um Kaupmanna
hafnardvölina?
— Ég tók mig upp haustið
1896 að heiman, þá 21 árs að aldri
með það markmið fyrir augum
að gerast lærður handverksmað-
ur og til þess þurfti að leita út
fyrir landsteinana í þá daga. Þá
var hér á landi ekkert, sem kall-
ast gæti húsgagnasmíði, en til
þess stóð einmitt hugur minn. Nú,
og þá var varla í annað hús að
minna um venda en Kaupmannahöfn, enda
var þar fjöldi af íslenzkum hand-
verksmönnum um þetta ieyti,
-sem þá lögðu fyrir sig alls konar
iðngreinir, húsasmíði, húsgagna-
smíði, prentiðn og ýmislegt
fleira.
'Ueiuah andi óhrifar:
Rafleiðslur
í kirkjugarðinn
IBRÉFI frá N. segir:
„Okkar allra Velvakandi.
Mig hefur lengi langað til að
senda þér línu um nokkuð, sem
ég veit að margir yrðu þér mjög
þakklátir fyrir að koma á fram-
færi, en það er þetta, hvort ekki
j væri hægt að koma því í fram-
, kvæmd, að lagðar yrðu rafleiðsl-
j ur um Fossvogskirkjugarðin, svo
að þeir, sem þar eiga horfna ást-
I vini sína og gleði hafa af að
’ kveikja þar á jólatréhríslu á að-
fangadagskvöld jóla gætu feng-
ið innstungu við sína gröf og
j kveikt þar sín ljós fyrirhafnar-
lítið í stað þess, að þurfa að fara
þangað út með rafgeyma, sem
oft hefur mikla fyrirhöfn í för
með sér.
ALLTAF fjölgar þeim á hverju
ári, ljósunum, sem tendruð
eru þarna í garðinum á jólunum
og alltaf fjölgar þeim, sem lang-
ar til að þetta sé hægt að gera.
Það mætti taka ákveðið gjald
j fyrir hverja stungu, þ. e. af þeim,
sem óskuðu eftir að fá hana. —
Eins væri það afar hátíðlegt, ef
reistur væri hár kross einhvers
* staðar á heppilegum stað í garð-
inum, sem skrýddur væri falleg-
um ljósaperum yfir jólahátíðina.
Þetta myndi auðvitað kosta dá-
jlítið fé, til að byrja með sér-
' staklega, en mér finnst kirkju-
, garðsgjöldin vera orðin það há,
að það ætti að vera framkvæm-
. anlegt.
I Og ekki er ráð, nema í tíma sé
i tekið, þess vegna er nauðsynlegt
að hefja máls á þessu nú, enda
þótt enn sé langt til næstu jóla.
Sumarmánuðina þyrfti að nota
til að vinna verkið, svo að því
yrði lokið í tíma. — Með beztu
jþökk fyrir væntanlega birtingu.
I Um skólaferðir
MÓÐIR skrifar:
JÖG hefur það færzt í vöxt
á síðustu árum, að skólafólk efni
til skemmtiferða á vorin að náms-
ári loknu, oftast ein bekksögn
saman. Nemendur hafa safnað til
þessara ferða drjúgum skildingi
með ýmsum ráðum, oftast með
nemendaskemmtunum, sem gefið
hafa allgóðan ágóða, sem síðan
hefur runnið í ferðasjóðinn. Við
þessu er ekki nema gott eitt að
segja. Ferðalög til fjarlægra
landshluta, sem unglingum er
ókunnur áður, geta verið hin
gagnlegustu, bæði menntandi og
fræðandi — sé vel á haldið.
E
Komið til Akureyrar
N mér er nær að halda, að svo
sé ekki ætíð og því skrifa ég
þetta, að sonur minn, sem stundar
nám í einum meiriháttar fram-
haldsskóla í höfuðborginni er ný-
kominn úr einni slíkri ferð. Hann
fór ásamt bekkjarfélögum sínum
norður í land, m. a. til Akureyr-
ar. Akureyri er fagur bær og um
margt merkilegur. Hann er í
fyrsta lagi höfuðstaður Norður-
lands, þar er rekinn blómlegur
iðnaður með mörgum myndarleg-
um verksmiðjum auk annarra
mannvirkja, sem ungu fólki væri
bæði gagn og. skemmtun af að
skoða. í grennd við bæinn eru
margir fagrir og merkilegir stað-
ir, sem sumir er hverju skóla-
barni kunnir úr íslandssögunni.
Hverju bættari?
EKKERT af þessu sá nemenda-
hópurinn, kominn norður
í land til að sjá sig um! Tíminn
fór allur í skröll og leiki, setur
og hangs á veitingahúsum. Einn
kennari var með í förinni, en
honum virtist ekkert koma við,
hvernig hópurinn varði tímanum,
hvað þá heldur, að hann leið-
beindi honum eða stjórnaði á
nokkurn hátt. — Hverju skyldu
þessir unglingar bættari eftir
slíka ferð, sem þeir hafa kostað
til ærnu fé og ekki svo litlum
tíma? — Sonur minn kom heim
sáróánægður og sennilega hefur
hann ekki verið sá eini. — Og
mér verður á að spyrja: Skyldu
þær allar vera eitthvað svipaðar
þessu, þessar dásamlegu skóla-
ferðir, sem svo mikið er hlakkað
til? — Móðir.“
STARFIÐ HEIMA
— Hvað varstu lengi í Dan-
mörku?
— Ég var hál.ft níunda ár,
fyrst í læri og síðan í atvinnu
á húsgagnaverkstæði. Ég undi
mér vel í Kaupmannahöfn og
féll ágætlega við Dani yfirleitt
— en mig langaði alltaf heim
og það varð úr, að við fluttum
heim til íslands árið 1905 og sett-
umst að í Reykjavík og hér hefi
ég átt heima síðan. Ég gerðist nú
stofnandi ásamt fleirum að hús-
gagnavinnstofu Jóns Halldórs-
sonar og Co., og þar starfaði ég
í næstum 40 ár í húsi, sem nú er
notað til dansa og skemmta sér i
og kallað er í dag Breiðfirðinga-
búð — töluverð brevting á orðin
þar, eins og víðar.
Það var lengi vel eina hús-
gagnaverkstæðið í allri Reykja-
vík. Þetta var nokkuð alveg
nýtt hér og heldur var dauft yfir
viðskiptunum fyrst í stað. Al-
menningur átti yfirleitt ekki eins
mikið af húsgögnum í þá daga,
eða fékk þau jafnvel utan lands
frá. Fólk þurfti nokkurn tíma
til að átta sig á, að farið væri að
smíða húsgögn rétt við bæjar-
veggginn. — En svo breyttist
þetta allt og fyrr en varði, var
íslenzkur iðnaður kominn á fleygi
ferð fram á við.
— Hvað finnst þér um hús-
gagnatízkuna í dag?
— Ja, ég veit varla hvað ég á
að segja, húsgögnin hljóta svo
sem að breytast eins og allt ann-
að. Sumt af þessu nýja er ugg-
laust hagkvæmara af ýmsum sök-
um og á ég þar t. d við hin léttu
húsgögn, sem mjög hafa rutt sér
til rúms upp á síðkastið, en sumt
finnst mér líka ósköp ljótt, að
ég segi ekki meira. Kannske er
það bara af því, að ég er orðinn
svo gamall.
— Er iangt síðan þú hefur
farið vestur að Djúpi?
— Ekki rvo mjög, ég fór þang-
að fyrir einum þremur árum.
Þar var allt á sínum stað og
svipað því, sem áður var. Að
minnsta kosti hafa orðið þar ólíkt
minni breytingar en á henni
Reykjavík, á þeim tíma sem ég
man eftir. Ég fór með Ólafi bróð-
ur mínum fram í Lágadal, fæð-
ingarbæ okkar, þar á ég fiestar
mínar Ijúfustu bernskuminning-
ar. Gamla baðstofan var þar enn,
en nú er bæirnn í eyði.
Hér lýkur þessa stutta rabbi
mínu við Jón Ólafsson. Ég óska
honum til hamingju með áttatíu
árjn — og þau, sem framundan
eru. —sib.