Morgunblaðið - 08.05.1955, Blaðsíða 9

Sunnudagur 8. maí 1955
MORGUNBLAÐIÐ

Rey kjavikurbréf:
Laugardagur 7. mai
t sólskininu á föstudaginn tók Ijósmyndari Mbl. þessa loftmynd af Kópavogi, yngsta kaupstað landsins.
Fossvogs og Kópavogs. Upp á nesinu gengur svo Digranesháls. — Myndin er tekin úr 400 metra hæð.
Á fremri myndinni eru nokkrir ungir Kópavogsbúar. — Þeirra er framtíðin.
Megin byggð hans stendur á Kársnesi, er gengur fram milH
(Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
Þegar okinu var aflétt
SÍÐASTLIÐINN fimmtudag,
hinn 5. maí, voru 10 ár liðin frá
því að hernámi Þjóðverja lauk í
Danmörku. Þann dag fyrir 10
árum gafst þýzki herinn upp og
5 ára oki var létt af dönsku
þjóðinni.
Hinu endurheimta frelsi var
ínnilega fagnað. Tveimur dög-
um síðar gáfust herir Þjóðverja
einnig upp í Noregi. Og hinn 8.
maí lauk styrjöldinni í Evrópu.
Hér á íslandi var frelsisdög-
uim Dana og Norðmanna einnig
innilega fagnað. Nær allt sam-
'band íslendinga hafði rofnað við
þessar þjóðir á hinum myrku ár-
«im hernámsins. Þá sást það
bezt, hversu traustum tengslum
þessar náskyldu þjóðir voru i
raun og veru tengdar. Þá fundu
Íslendingar betur en nokkru
sinni fyrr, að hin nánu frænd-
skapartengsl þjóða verða ekki
rofin, án þess að þær bíði tjón
á sálu sinni.
Strax og styrjöldinni lauk hóf-
ust samgöngur milli íslands og
Norðurlanda. Síðan hafa þær
aukizt ár frá ári. Og nú heim-
sækir mikill fjöldi íslendinga
Norðurlönd árlega. Margt Norð-
•ur landabúa kemur einnig hing-
að til íslands. Þannig hafa þau
tengsl styrkzt að nýju, sem
heimsstyrjöldin rauf um 5 ára
skeið. Það voru löng og erfið ■
ár, ekki sízt fyrir Norðmenn og
Dani, sem bjuggu við hernám
og kúgun. íslenzka þjóðin beið
einnig mikið manntjón á sjó-
mönnum sínum í styrjöldinni.
Kn hlutskipti hennar varð þó
hetra en Norðmanna og Dana.
Við héldum frelsi okkar. Góð
samvinna tókst milli íslenzkra
stjórnarvalda og lýðræðisþjóð-
anna, sem höfðu her í landi
©kkar.
Styrjaldarárin voru reynslu-
tímar fyrir“hinar norrænu þjóð-
ir. Á þeim öðluðust þessar litlu
og friðsömu þjóðir fyrst og
fremst þá reynslu, að hlutleysið
væri einskis virði. í því var ekk-
ert skjól.
Réttar ályktanir
dregnar
ISLENDINGAR, Danir og Norð-
menn hafa dregið réttar álykt-
anir af þessari reynslu sinni frá
síðustu heimsstyrjöld. Þessar
þjóðir hafa nú allar varpað hlut-
leysisstefnunni fyrir borð. Þær
hafa gert sér það ljóst, að hið
eina, sem gildir og líklegt er
til þess að vernda heimsfrið-
inn, eru öflug samtök þeirra,
sem trúa á frelsið og telja það
meira virði en allt annað.
af pólítískum þroska íímamanna
Frelsisdagur frændþjóða fyrir 10 árum — Kópavogur sjötti stærsti kaupstaður
landsins — Gjaldeyrissparnaður Aburðarverksmiðjunnar — I vélasölum hennar
glæðist truin á framtíð lands og þjóðar — Skammsýni kommúnista — Góð mynd
Sjálfstæðismenn og kommúnist-
ar hafi gert sameiginlegt verk-
fall, sem beint hefði verið gegn
stjórn landsins árið 1938.
Hver einasti viti borinn íslend-
ingur veit, að hér er um hreinan
uppspuna og þvætting að ræða.
Það sem Tíminn á við, er senni-
lega það, að um þetta leyti tók
Bjarni Snæbjörnsson og fleiri
þingmenn Sjálfstæðisflokksins
upp baráttu fyrir því að leysa
Á grundvelli þessarar skoð-
unar sinnar hafa Danir, Norð-
menn og fslendingar gerzt að-
ilar að varnarsamtökum
hinna vestrænu þjóða. Þessar
þjóðir myndu aldrei vilja taka
þátt í árás á nokkra þjóð. Þær
vilja fyrst og fremst fá að
lifa í friði, byggja upp þjóð-
félög sín og skapa borgurum
sínum sem bezt og þroskavæn-
legust lífsskilyrði. Þátttaka
þeirra í Atlantshafsbandalag-
inu miðar því að því einu að
vernda friðinn og skapa sjálf-
um sér og öðrum öryggi og
lífshamingju.
íslendingar senda frændum
og vinum í Danmörku og Nor-
egi kveðjur og árnaðaróskir í
tilefni af 10 ára afmæli hins
endurheimta frelsis þeirra.
Kópavogur verður
sjötti stærsti kaup-
staður landsins
FRUMVARPIÐ um kaupstaða-
réttindi til handa Kópavogs-
hreppi er nú orðið að lögum.
Samkvæmt því ber félagsmála-
ráðuneytinu að beita sér fyrir
því, að þar fari fram bæjar-
stjórnarkosningar einhvern tíma
á næstunni.
Það er athyglisvert, að hinn
nýi kaupstaður verður sjötti
stærsti kaupstaður landsins. Ibú-
ar hans eru nú taldir 3228. Er
hann því langsamlega stærsti
hreppur landslns. Má öllum vera
ljóst, að ómögulegt var orðið að
búa við ríkjandi skipulag á mál-
um svo fjölmennrar byggðar.
í þessu sambandi er rétt að
rifja upp íbúatöluna í kaupstöð-
um landsins. íbúar Reykjavík-
ur voru í desember s. I. taldir
61,829, Akureyrar 7472, og eru
þá íbúar Glæsibæjarhrepps ekki
taldir með. En eins og kunnugt
er hefir Glerárþorp nú verið
sameinað Akureyri. Þriðji kaup-
staðurinn í röðinni er Hafnar-
fjörður með 5724 íbúa. Ibúatala
annarra kaupstaða er sem hér
segir: Vestmannaeyja 4036,
Keflavíkur 3437, Kópavogs 3228,
Akraness 3108, Siglufjarðar 2786,
ísafjarðar 2700, Húsavíkur 1333,
Neskaupstaðar 1303, Sauðár-
króks 1059, Ólafsfjarðar 917 og
Seyðisfjarðar 717. Seyðisfjörður
er því orðinn minnsti kaupstað-
ur landsins.
Sennilega vex byggðin ekki
eins hratt í neinum kaupstað-
anna og hinum yngsta þeirra,
Kópavogi.
En hin nýja bæjarstjórn byggð-
arlagsins mun taka við lélegum' trylltu ofstæki. En heiðurinn af
arfi frá forráðamönnum Kópa- j þeirri róðabreytni hafði Komm-
vogshrepps. Undir stjórn komm- ; únistaflokkurinn á íslandi. Hann
únista hefir allt verið þar í snerist gegn þessum miklu og
sukki og óreiðu. Fjöldi hags-
munamála hinnar ungu byggðar
hafa verið mjög vanrækt.
Um síðustu áramót bjuggu
96,441 maður í kaupstöðum
nauðsynlegu mannvirkjum af
öllu því ofstæki, sem honum var
lagið, þegar um er að ræða
framkvæmd „línunnar“ frá
Moskvu. Kommúnistastjórnin í
landsins. Þegar íbúar Kópa- I Kreml vildi ekki að íslendingar Alþýðusamband íslands
vogs, sem eru rúmlega 3200
manns, bætast við, munu rétt
um 100 þúsund manns byggja
hina 14 kaupstaði landsins.
Merkilegt fyrirtæki,
sem sparar erlendan
gjaldeyri
STJÓRN Áburðarverksmiðjunn-
ar hefir nýlega skýrt frá því, að
síðan verksmiðjan tók til starfa 1 uppbyggingar
fyrir rúmu ári, hafi hún sparað | landi sínu.
fengju gjafir og lán frá Banda- tengslum við Alþýðuflokkinn, af-
ríkjunum til þess að byggja upp nema það furðulega ranglæti og
iðnað og virkja vatnsafl á ís- réttindaskerðingu, að verkamenn
landi. Sjálf gat hún þegið doll-
ara að gjöf og láni til þess að
byggja vopnaverksmiðjur og
kaupa fyrir vopn og vélar með-
an styrjöldin stóð. En íslendingar
máttu ómögulega hagnýta sér
og aðrir launþegar nytu ekki
fullra réttinda innan stéttarsam-
taka sinna, nema því aðeins að
þeir væru flokksbundnir í á-
kveðnum stjórnmálaflokki. —
Bjarni Snæbjörnsson tók upp
þjóðinni erlendan gjaldeyri, er
nemur samtals um 24 millj. kr.
Byggist þetta sumpart á því, að
þjóðin sparar sér notkun erlends
gjaldeyris til innflutnings köfn-
unarefnisáburðar og sumpart á
hinu, að Kjarnaáburður hefir
verið fluttur út. Þannig voru á
s. 1. ári fluttar út til Frakklands
um 4000 smálestir Kjarnaáburð-
ar fyrir um 5 milljónir króna í
erlendum gjaldeyri.
Á þessu ári er gert ráð fyrir
að út verði fluttar um 6000 smá-
lestir fyrir um 9 milljónir króna.
Hér er vissulega um gleðilega
staðreynd að ræða. Glæsilegt ís-
lenzkt stóriðjufyrirtæki hefir ris-
ið. Það tryggir nú íslenzkum
bændum meginhluta þess áburð-
ar, sem þeir þarfnast. Það skap-
ar ennfremur mikla atvinnu og
auk þess er það þegar byrjað að
afla þjóðinni erlends gjaldeyris.
Þegar gengið er um hina
miklu vélasali Áburðarverk-
smiðjunnar í Gufunesi, hlýtur
trúin á framtið íslands og vel-
megun þjóðarinnar að glæð-
ast. Þessar vélar eru knúðar
afli íslenzkra fossa. Af þessu
afli á þjóðin óþrjótandi vara-
sjóði. Með fleiri hliðstæðum
verksmiðjum, sem
væru víðsvegar um
hjálpfýsi og rausn hinna þrótt- baráttuna gegn þessu ranglæti og'
miklu lýðríkja Vesturheims til háði hana til sigurs. Kom það
atvinnulífinu í meira að segja í hlut Framsókn-
armanna að eiga þátt í því sam-
Vegna dagskipunar Moskvu- komulagi, sem gert var nokkru
stjórnar börðust kommúnistar síðar um þessi mál. Var þar um
hér heima eins og ljón gegn Á- að ræða merkilegan áfanga í
burðarverksmiðjunni. Mun sú af
staða þeirra lengi í minnum höfð
og verða þungur myllusteinn um
háls þeirra þegar almennings-
álitið leiðir þá fyrr eða síðar að
hinum pólitíska drekkingarhyl,
sem bíður þeirra.
í þessu sambandi má einnig
á það benda, að ókleift hefði
verið að byggja hina miklu
verksmiðju í Gufunesi ef
Sjálfstæðismenn hefðu ekki í
tæpan aldarfjórðung unnið
markvíst að virkjun Sogsins.
Það er rafmagnið frá Soginu,
sem fyrst og fremst gerir
rekstur verksmiðjunnar mögu
legan. Hin framsýna stefna
Sjálfstæðismanna í raforku-
málunum er þannig grund-
völlur þess stóriðnaðar, sem
nú er rekinn i Gufunesi ís-
lenzkum bændum og þjóðinni
í heild til gagns og sóma.
Tíminn „týnir
höfðinu“
ÞAÐ KEMUR alltaf fyrir öðru
hverju að Tíminn, aðalmálgagn
staðsettar Framsóknarflokksins, • „týnir
land, höfðinu", sem svo er kallað.
myndi atvinnuöryggi lands- Hann sleppir fram af sér öllu
manna stóraukast, og afkomu- aðhaldi rökréttrar hugsunar og
grundvöllur þeirra verða heilbrigðrar skynsemi.
traustari.
Skammsýni
kommúnista
ÞAÐ SÝNIR dæmalausa skamm-
sýni, að gegn byggingu Áburð-
arvarksmiðjunnar og hinum
glæsilegu raforkuverum við Sog
og Laxá, skyldi vera barizt af
Þetta henti blaðið m. a. s. 1.
föstudag. Þá staðhæfði það í for-
ystugrein sinni, að í raun og
veru séu Sjálfstæðismenn og
kommúnistar hliðstæðir öfga- og
einræðisflokkar. Munurjnn sé
aðeins sá, að annar sé brúnn,
hinn rauður!!
I þessu sambandi spinnur blað-
ið upp furðusögu um það, að
baráttu verkalýðsins fyrir því að
gera hagsmunasamtök sín ópóli-
tísk og óháð. Því miður hefir
kommúnistum siðar tekizt að
misnota þessi samtök á hinn
herfilegasta hátt, og engu síður
en Alþýðuflokkurinn gerði á sín-
um tíma, meðan hann hafði að-
stöðu til þess.
Góð mynd af pólitísk-
um þroska Tíma-
manna
ÞAÐ BREGÐUR svo upp góðri
mynd af sálarástandi Tíma-
manna, sanngirni þeirra og
pólitískum þroska, þegar þeir
halda áfram mánuff eftir mán-
uff aff jafna Sjálfstæðismönn-
um viff einræffisklíku komm-
únista. Þetta gerist á sama
tíma og Sjálfstæffismenn og
Framsóknarmenn sitja saman
i ríkisstjórn og ekki er annaff
vitaff en samvinna þeirra um
framkvæmd hinna mestu
framfaramála sé árekstra-
lítil.
En Tímamenn virðast álíta, að
fólkið út um sveitir landsins telji
slíkan málflutning skynsamleg-
an og heiðarlegan. í þessu fara
þeir áreiaðnlega villtir vega. Is-
lenzkt sveitafólk sér vissulega,
hversu auðvirðileg þessi mála-
fylgja er. Það veit, að Sjálfstæð-
isflokkurinn byggir allt sitt starf
á grundvelli lýðræðis og mannr
réttinda. Hann er sú brjóstvörn,
sem ofbeldisstefna kommúnista á
íslandi hefir brotnað á. Hin þjóð-
holla og víðsýna framfara- og
varðveizlustefna Sjálfstæðis.-
Framh. á bls. 12