Morgunblaðið - 09.08.1955, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 9. ágúst 1955

Ötg.: H.Í. Arvakur, Reykjavík.
Frsimkv.stj.: Sigíús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðann.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá viga*.
Lesbók: Arni Óla, sími 3045.
Auglýaingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði Innanlande.
í lausasölu 1 króan dntakið.
„Enginn skilnaður64 Bergmanns
pOBERTO ROSSELINI
sagði: — „Nei, Ingdrid
Bergmann og ég erum ekki
að skilja, ekki einu sinni í
listinni, eins og kallað er.“
Tilefnið til þess að sá kvittur
hefir gosið upp, að Ingrid Berg-
mann og Roberto Rosselini ætli
að skilja, er sá, að Ingrid er að
fara til Frakklands og Roberto
„Erýrncr miili cllrc góðrc
krclta í þessu lcndi“
ARIÐ 1912 hélt Hannes Haf-
stein ræðu við brúarvígslu í
einu sögufrægasta héraði lands-
ins. Hann komst þar m. a. að
orði á þessa leið:
„Það er örðugt að koma svo
á þessar fögru, frægu sögustöðv-
ar, jafnvel þótt í rigningu sé, að
ekki fljúgi í huga eitthvað af
söguljómanum, sem héraðið
sveipar. En þegar ég nú á þess-
ari stundu reyni að stöðva hug-
ann við eitthvað af því marga,
sem í endurminningunni vakir,
þá staðnæmist hann ekki við
neina af hetjum þeim eða höfð-
ingjum, sem gert hafa garðinn
frægan, heldur við hitt, sem er
á bak við hetjurnar og höfðingj-
ana, leiksviðið fyrir lífi þeirra
og dauða, gróðursældina í land-
inu til forna, skógana, akrana,
grasbrekkurnar og grundirnar
blómum sprottnar, þar sem þeir
uxu, glímdu, elskuðu, börðust og
sigruðu eða féllu.
Gegnum skugga aldanna sé
ég landið vort eins og það var
fyrr. En sjón er sögu ríkari,
hvernig skógarnir og akrarn-
ir og vellirnir eru á sömu
stöðvunum. Sagan og landið
kalla á oss að vinna. Sögu-
hetjurnar getum vér ekki vak
ið upp aftur, en gróðurinn í
landinu getum vér vakið og
aukið með friðun og fram-
kvæmd. Það er hægt að hefta
sandfok, græða skóga, gróður-
setja blóm og sá akra, lífga
upp margt og margt, sem nú
liggur í kaldakoli, ef vér að-
eins kunnum að byggja góð-
ar brýr, brýrnar milii allra
góðra krafta í þessu landi,
sameina hið tvístraða með
traustum böndum, safna því
nýta og nota það vel“.
Sagan og landið kalla
á oss að vinna“
í þessum stutta ræðukafla
kemur hinn glæsilegi stjórn-
málamaður, skáld og hugsjóna-
maður víða við. Hann vill ekki
tefja sig við að syngja hetjum
og höfðingjum fornaldarinnar
lof. Landið og gæði þess á land-
námsöld blasa fyrst og fremst
við sjónum hans. Sánir akrar og
skógi vaxnar hlíðar stíga fram i
hugskot hans og setja svipmót
gróanda og fegurðar á mynd
ættjarðarinnar.
Þá er það, að honum finnst
„sagan og landið kalla á oss að
vinna“. Það þarf að rækta land-
ið og friða það, gróðursetja skóga
og blóm, hefta sandfok og sá
akra.
En til þess að þetta sé mögu-
legt þurfum við aðeins að
byggja góðar brýr, „brýrnar
milli allra góðra krafta í
þessu landi —“.
Ef Hannes Hafstein stæði í
sömu sporum í dag og hann
gérði fyrir 43 árum er hann hélt
þessa ræðu, mundi hjarta hans
og auga áreiðanlega geta glaðst
yfir mörgu. Þjóðin hefur hlýtt
kalli sögu sinnar og lands. Hún
hefur ræktað jörðina, gróðursett
nýja skóga, heft sandfok, notað
ylinn úr iðrum jarðar til þess að
rækta við fögur blóm og ávexti.
Stórbrotin verkefni
óleyst
En það bæri vott mikilli
skammsýni ef við íslendingar
legðum í dag meiri áherzlu á
það að hæla okkur sjálfum fyrir
það, sem áunnizt hefur, en að
gera okkur það ljóst, að stór-
brotin verkefni bíða hér ennþá
óleyst. Þrátt fyrir framfarirnar
er íslenzkt atvinnulíf fábreytt og
á marga vega frumstætt. Lítið
þarf út af að bera til þess að
hér skapizt atvinnuleysi og
vandræði. Ræktun landsins, hag-
nýting fossafls og jarðhita, frið-
un fiskimiðanna, uppbygging
iðnaðarins er ennþá örskammt á
veg komin.
Við þurfum því ekki síður
á því að halda nú en fyrir
rúmum 40 árum að byggja
brýr „milli allra góðra krafta
í þessu landi“.
Því miður ríkir ekki eins full-
komin skilningur á nauðsyn þess
sem skyldi. Við fjölyrðum of oft
um það, að okkur hafi tekizt að
skapa íslenzku fólki sambærileg
eða betri lífskjör en aðrar menn-
ingarþjóðir njóta. Við gerum
okkur það ekki nægilega Ijóst,
að grundvöllur lífskjara okkar
er ennþá mjög veikur. Of marg-
ir íslendingar reikna með því, að
allt gangi af sjálfu sér.
í þessu felzt hinn mesti
háski. Framfarir og þróun ger-
ist ekki af sjálfu sér. Hún
verður að eiga rætur í starfi
og baráttu fólksins, skynsam-
legri hagnýtingu allra krafta
þess.
Við íslendingar verðum að
kunna að gagnrýna okkur sjálfa,
forðast andvaralausa sjálfsgleði
og yfirborðshátt. En á slíku hef-
ur borið of mikið hjá okkur und-
anfarin ár. Það er gott að geta
glaðst yfir framförum og breyt-
ingum til batnaðar. En það er í
senn barnalegt og heimskulegt
að ofmetnast af þeim og van-
rækja þær skyldur, sem alltaf
hljóta að hvíla á hverjum á-
byrgum einstaklingi.
Frumskilyrði áfram-
haldandi þróunar
„Sagan og landið kalla á oss
að vinna“, sagði hinn glæsilegi
stjórnmálamaður fyrir rúmum
40 árum. Þjóðin hlýddi því kalli.
Þessvegna er ísland betra land
í dag en það var þá.
En sama krafan er gerð til
þeirrar kynslóðar, sem nú
stendur í miðri baráttunni. Þörf-
in er ekki minni nú en þá, nema
síður sé.
Sú kynslóð, sem í dag lifir
og starfar á íslandi þarf þess
vegna ekki að kvarta undan því
að hún sé ekki borin til mikilla
verkefna. Hún á mikilfengleg
verkefni fyrir höndum. Hún
verður að vaxa af þeim eins og
fátækt, ófrjálst og umkomulítið
fólk óx í baráttunni fyrir frels-
inu, sókninni gegn örbirgðinni og
allsleysinu fyrir fáum áratugum
síðan.
En umfram allt þarf þessi
fámenna þjóð, þessar 160 þús.
manna, sem byggja ísland í
dag, að gera sér það ljóst, að
við getum ekki komizt af án
þess að byggja „brýr milli
allra góðra krafta“ í landinu.
Það er eitt af frumskilyrðum
áframhaldandi þróunar og
uppbyggingar hins' íslenzka
þjóðfélags.
og Rosselinis
© 11 flugmenn og hjónabaiidserjur
til Indlands. Roberto hló að orð-
róminum um skilnaðinn, er
blaðamenn komu á fund hans.
„Konu minni hefir borizt mjög
athyglisvert tilboð frá franska
kvikmyndamanninum Jean Ren-
oir, en Jean er vinur okkar“,
sagði Rosselini. ,,Hún byrjar
sennilega að vinna að þessari
kvikmynd í byrjun október. —
Ráðgert er að ég fari til Indlands
í lok september til þess að gera
kvikmynd um land þetta, sem ég
hefi lengi dáðst að“.
★ ★ ★
Rosselini var spurður hvort
Ingrid Bergmann ráðgerði að
fara í heimsókn til Svíþjóðar á
næstunni, en leikkonunni var
mjög kuldalega tekið, er hún
sýndi „Jeanne d’Arc“ í Stokk-
hólmi síðastliðinn vetur.
„N ei, um það
hefir ekkert ver-
ið ráðgert, e n
h v í skyldi hún
ekki fara síðar
t i 1 Svíþjóðar,
s e m e r föður-
1 a n d hennar“,
sagði Rosselini.
H j ó n i n eru
um þessar mund
ir stödd í París
„og ganga þar á
vinafund og ræða auk þess við-
skiptamál".
\Je(t/akancli shri(ar:
H J
Hroðvirkni
sem oft hefir sent mér
ýmsar þarfar ábendingar
varðandi íslenzkt mál og notkun
þess skrifar eftirfarandi:
„Óþarft er að geta þess, að í
öllum dagblöðunum birtast með
köflum ritgerðir á sæmilegu máli
og jafnvel vönduðu, en það er of
sjaldan.
Hitt er kunnugt, að í öllum
blöðunum eru ósköpin öll af vit-
leysum, smærri og stærri. Kemur
það til af hirðuleysi, þekkingar-
skorti og taumlausum hraða.
Blaðamannaskóli
til bóta?
EG orðaði það nýlega við þaul-
vanan blaðamann, hvort
hann hefði trú á því, að til bóta
horfði, ef stofnaður yrði blaða-
mannaskóli. Skólinn ætti sérstak-
lega að kenna móðurmál þeim, er
þyrftu, svo að það yrði tiltækt í
hraðanum. Þá væri nauðsynlegt
að kenna mönnum hógværan rit-
hátt og sannleiksást, sé hægt að
j kenna nokkra tegund ástar.
J Blaðamaðurinn tók þessu ekki
'fjarri. — Margir senda blöðunum
j auglýsingar og efni, sem nauð-
! synlegt væri að laga. Auðvitað
þarf tíma til að vinna það verk.
Blaðamönnum og sérstaklega
ritstjórum ætti að vera kappsmál
að gæta sóma blaða sinna.
H. J.“
Sólinni fagnað
SÓLSKINSDÖGUNUM hér á
Suðurlandi fyrir helgina var
fagnað af alhug, ekki aðeins af
bændunum, sem beðið hafa eftir
þurki á töðuna sína í allt sumar,
heldur öllu mannfólki, ungum
sem gömlum, sem búið hefir við
alla súldina og suddann í sí-
j felldri von um að úr rættist. Það
kunni sér blátt áfram ekki læti,
er það vaknaði í glaða sólskini,
rétt eins og lög gera ráð fyrir á
venjulegum sumardegi.
Og sCo eru það allir erlendu
ferðamennirnir, sem lagt hafa
leið sína hingað norður til Fróns
á þessu sólarvana sumri hér
sunnanlands. Þei’’ hafa svo sann-
arlega ekki á++ r** dágana sæla
heldur.
„Sjáum við þá ekki
Heklu?“
MAÐUR einn, sem haft hefir
þá iðju með höndum í sum-
ar að ferðast sem leiðsögumaður
með erlendum ferðamannahóp-
um — hefir lýst fyrir mér, hve
ömurlegur sá starfi hefir
oft verið — á ferð í úr-
hellisregni og súld, svo að
ekki hefi séð út úr augunum
— og bifreiðarnar hafa orðið að
aka með ljósum um hádaginn. —
Hvílík dýrð! — að útskýra hina
íslenzku náttúrufegurð fyrir út-
lendingunum, sem sátu hnípnir í
sætum sínum og spurðu án af-
láts: „Sjáum við þá ekki Heklu
— og enga jöklana — og Geysir
ætlar þá ekki að gjósa!!“ — Til
hvers voru þeir til Islands komn-
ir, ef ekki til að sjá eitthvað af
þessum undursamlegu hlutum?
„En nú loksins", sagði leiðsögu-
maðurinn, „fengum við að sjá
Þingvelli og Gullfoss í fögru
veðri, og Geysir gaus! Ánægjan
og hrifningin ljómaði af hverju
andliti“.
Heldur lélegt
TSKRIFAR:
„Ég borðaði um daginn með
kunningja mínum, aðkomumanni
utan af landi, hér á einu meiri-
háttar veitingahúsi bæjarins. Að
máltíðinni lokinni, er komið var
að reikningsskilum, ætlaði að
komumaðurinn að borga — með
ávísun. En stúlkan gerði ekki svo
mikið sem líta á hana. „Við tök-
um ekki við ávísunum hér“, svar-
aði hún og þar með var málið út-
rætt. Okkur fannst þetta hálf lé-
legt af hálfu veitingahússins. —
Það hefði að minnsta kosti getað
sýnt þann áhuga og lítillæti að
skoða ávísunina og ganga úr
skugga um, á hvaða aðila hún var
stíluð — og hvort honum myndi
treystandi. En það var nú eitt-
hvað annað. — T.“
:r5V-r.---a3agrL.
Merkið,
sem
klæðir
landið.
' 17' N það er ekki aðeins Ingrid
Há Bergmann, sem kemur við
^ sögu þessa sumardaga í Evrópu.
Kvikmyndadísin Linda Christian
frá Hollywood, sem til skamms
tíma — eða frá því árið 1949 og
þar til á síðastliðnu ári — var
eiginkona kvikmyndaleikarans
Tyrone Power, er nú stödd í
Rómaborg og hefir fundið þar
nýjan eiginmann. Sá heitir Ed-
mund Purdom, einnig frá Holly-
wood.
í grein í ítölsku tímariti segir
kvikmyndadísinni svo frá: „Ég
veit að ný og sönn hamingja bíð-
ur mín með Edmund — hamingja,
sem ekki er íramar byggð á
draumum stúlku, sem heldur að
hún hafi fundið ævintýraprins-
inn sinn, heldur á vissu vonsvik-
innar og særðrar konu, sem hefir
fundið raungóðan mann“.
„I Rómaborg munu festar fara
fram og að þessu sinni til eilífð-
ar“. — '
★ ★ ★
Um fyrri mann sinn segir
Linda Christian í tímaritsgrein-
inni: „Hann kærir sig ekki um
að ræða málin. Hann var and-
vigur því, að ég héldi áfram leik-
starfsemi minni og ég gat fundið
hvernig hann varð æ leiðari á
konu sinni og fjölskyldu sinni.
Hann var oft að heiman á kvöld-
in“.
„Svo var það kvöld nokkuð að
hann bað mig, alveg upp úr
þurru, um skilnað“.
Edmund Purdom skildi við
fyrri konu sína, sem heitir Tia,
eftir að Tia hafði kært hann fyr-
ir hjúskaparbrot og nefnt í því
sambandi Lindu Christian.
MEÐAL amerísku flugmann-
anna ellefu, sem verið hafa
í haldi í Kína frá því snemma á
árinu 1953, er maður að nafni
Daniel Schmidt. — Daniel var
kvæntur átján ára gamalli stúlku,
Unu, er hann fór að heiman til
þess að heyja stríð í Kóreu. —
Daniel hlaut það hlutskipti í stríð
inu, að varpa fregnmiðum úr
flugvél yfir óvinina og einn góð-
an veðurdag hvarf flugvél hans
með öllu. Hann og félagar hans
voru taldir dauðir.
★ ★ ★
Fyrir nokkrum dögum komu
Daniel og félagar hans til Hong
Kong, kátir menn og frjálsir, eft-
ir meir en tveggja ára fangelsis-
vist í Kína. Daniel kveikti sér í
vindli og sagði „að það væri dá-
samlegt að vera frjáls maður aft-
ur“. En allt umhverfis hann stóðu
menn, sem gáfu honum auga og
gættu þess að enginn gengi til
hans og segðu honum þau tíðindi
að kona hans, Una, væri gift aft-
ur og héti nú Una Fine.
Una hélt eins og aðrir að
Daníel væri fallinn og til þess að
sjá sjálfri sér og tveggja og hálfs
árs gömlum syni, sem hún átti
með Daniel, en Daniel hefir þó
aldrei augum litið, giftist hún á
ný, manni að nafni Alford Fine.
Nú bíða Una og Alford vestur í
Kaliforníu eftir því að Daniel
komi heim til þess að hægt verði
að leysa úr þessari hjónabands-
flækju.
★ ★ ★
En fyrstu frelsisstundirnar í
Hong Kong þorði enginn að segja
Daniel þessi tíðindi, menn óttuð-
ust að þrek hans myndi bila. —
Blöð í Hong Kong, og raunar um
allan heim, voru með forsíðu-
fregnir af hjónabandsflækjunni,
en þess var vandlega gætt að
Daniel færi ekki að lesa blöðin.
En honum voru sögð tíðindin
áður en hann steig upp í flugvél-
ina, sem flutti ^ann heim til
Bandaríkjanna.