Morgunblaðið - 25.09.1955, Side 2

MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 25. sept. 1955.
Jálítis Katehen leikor hér
á æsknlvðsíénleiknm
NÆSTKOMANDI mánudag efnir Tónlistarfélagið til æskulýðs-
tónleika í Austurbæjarbíói og leikur þar hinn víðfrægi banda-
ríski píanósnillingur, Julius Katchen. Ræddi listamaðurinn, ásamt
forráðamönnum Tónlistarfélagsins, við fréttamenn í gær.
VEKUR GEYSI
HRIFNINGU
Hinn 29 ára gamli Katchen (
hefur haldið tvo tónleika hér ‘
við geysihriíningu áheyrenda. Á
■efnisskrá hans voru verk eftir
Bach, Waldsteinsónatan eftir
Beethoven, f-moll sónata eftir
Brahms og auk þess þrjú verk
eftir Chopin.
EFNISSKRÁIN Á MÁNUDAG
BÉTTARI
Á æskulýðstónleikunum á
mánudaginn leikur Katchen létt-
ari verk, m. a. píanósónötu eftir
AÐLABANDI MAÐUR
Júlíus Katchen er fæddur í
Bandaríkjunum árið 1926 af rúss-
neskum foreldrum. Lagði hann
stund á heimspeki og tungumála-
nám við háskóla í Bandaríkjun-
um og fékk námsstyrk til frek-
ari heimspekináms í París, en
styrkinn notaði hann til fram-
haldsnáms í píanóleik.
Þau nútímatónskáld, sem Kat-
chen metur mest, eru Bela Bar-
tok, Prokofin og Stravinsky.
® — ® — ®
Tónlistarfélagið á þakkir skil-
ið fyrir sína ötulu starfsemi, en
því hefir tekizt á undanförnum
árum að fá hingað marga þekkta
og mikilsvirta listamenn og kon
ur. Sú skemmtun, sem Tónlistar
félagið veitir okkur Reykvíking-
um, ætti að vera í meiri metum
meðal almennings, en því miður
virðast allskyns trúðar fá betri
aðsókn en sannir listamenn. En
þetta stendur vonandi til bóta,
og væntanlega heldur Tónlistar-
félagið áfram á sinni sömu góðu
braut. A. Bj.
c.„ ög uiiiiiiiiigar-
kvenna 10 ára

Gíslína PálsdóHir
ára
Merkjasöludagur sjóðsins á jiriðjudag
NÆSTKOMANDI þriðjudag, 27. sept., á Menningar- og minn-
ingarsjóður kvenna 10 ái'a starfsafmæli og hefur sjóðurinn
jafnan efnt til merkjasölu þann dag. — Sjóðurinn var stofnaður
til minningar um frú Bríeti Bjarnhéðinsdóttur, og tilgangur hans
er að vinna að menningarmálum kvenna með því að styðja konur
til framhaldsmenntunar við æðri menntastofnanir. Hafa um 80
konur fengið styrk úr sjóðnum, sem nernur um 200 þús. kr.
STOFNAÐUR 1941
Eins og segir í skipulagsskrá
sjóðsins var stofnfé hans dánar-
gjöf frú Bríetar að upphæð kr.
2000, sem afhent var af börnum
hennar á 85 ára afmæli hennar
27. sept. 1941 og telst sá dagur
stofndagur sjóðsins.
En skipulagsskrá hans var ekki
samin fyrr en árið 1945, og árið
1946 var fyrst veitt úr honum,
alls kr. 9 þúsund til 6 stúlkna.
Tekjur sjóðsins eru minningar-
gjafir, en nú hafa verið gefnar
minningarfjafir um 60 konur,
tekjur af árlegri merkjasölu, sem
Kvenréttindafélag ísiands gengst
fyrir, en sjóðurinn starfar á veg-
um félagsins. Þá hefur sjóðurinn
tekjur af áheitum og gjöfum,
öðrum en minningargjöfum, þá
l
Julíus Katchen
Mozart, hina víðkunnu og stór-
fenglegu Alla Turca sónötu, fræg
asta píanóverk Schuberts, Wand-
erfantasíuna, Myndasýning,
margbreytilegt og heillandi verk
eftir rússneska tónskáldið Mouss-
orgsky, og eina erfiðustu píanó-
cónötu Beethovens, ópus 109,
o. m. fl. verk.
Eins og forráðamenn Tónlist-
arfélagsins komust réttilega að
orði, er hér lítið um uppbyggi-
legar skemmtanir fyrir ungt fólk
og ætti því sem flestir að nota
sér þetta einstæða tækifæri á
mánudag og hlusta á Julius
Katchen leika, en hann er ein-
hver mesti píanósnillingur vorra
tíma. Aðgangseyri er mjög stillt
i hóf, ekki nema 15 kr. — En þó
þessir tónleikar séu auglýstir
sem æskulýðstónleikar, er full-
orðnu fólki að sjálfsögðu heim-
ill aðgangur.
Þelta verða síðustu tónleikar
Katchens, þar sem hann fer af
landi burt á þriðjudagsmorgun-
inn.
HEFUR LEIKIÐ f ÖLLUM
HEIMSÁLFUNUM
Eins og áður hefur verið skýrt
frá hér í blaðinu, hóf Katchen
að leika opinberlega er hann var
11 ár£ gamall og lék þá til 14
fira aldurs, en píanónám hóf hann
fyrst hjá ömmu sinni, þá ekki
nema 5 ára. — 14 ára hóf hann
ekólanám og árið 19.46 fór hann
til Parísar og kom þá fram aft-
ur og hefur síðan verið á sí-
felldu hljómleikaferðalagi. —
Sagðist hann hafa leikið í flest-
um löndum heims, nema fyrir
austan járntjald, en vonir standa
til að hann fari þangað bráðiega.
Má segja, að hverri stund í lífi
Katchens hafi verið ráðstafað
síðan 1946, og svo er einnig
næstu 2 árin. Á hann nú fyrir
höndum að leika í sjónvarp bæði
í London og París, og síðan mun
hann fara í hljómleikaferðalag
um Evrópu og Afríku. — S. 1.
fir hefur hann verið á hljóm-
leikaferðalagi um flest lönd Ev-
rópu. Var ákveðið á s. l. vori að
hann kæmi hingað, : en vegna
tveggja mánaða veikínda gat
«kki orðið af heimsókninni fyrr.
Niliirsknrðiir á bósíoíni
fyrírsjáanlegur í nær»
sveitum Patreksfiarðar
c;
Alvarlegur mjólkurskortur yfirvofasidi
Patreksfirði, 21. sept.
ALVARLEGT ástand er nú ríkjandi í Barðastrandarhreppi
og Rauðasandshreppi með hey til næsta vetrar. Fyrirsjáanleg-
ur er niðurskurður á bústofni í nærsveitum Patreksfjarðar, þar
sem stanzlaus rigningartíð hefur verið frá því um 20. júní og fram
í miðjan september.
HEY HRAKIN OG
SKEMMD
Á einstaka bæjum hafa náðst
inn hey, en þau verið mikið
skemmd og hrakin. Á öðrum
bæjum hefur ekki enn verið
unnt að ná inn neinu af þurru
heyi, en lítilsháttar af votheyi.
TÚNIN KVIKSYNDI
Sumarveðráttan hefur verið
sú versta, sem menn muna eftir.
Á Rauðasandi mun þó vera al-
varlegasta ástandið. Sum túnin
er ueitt kviksyndi eftir rigning-
arnar og hefur ekki verið viðlit
að koma nokkrum tækjum út á
þau.
í Saurbæ á Rauðasandi, sem
er eitt stærsta kúabúið í nær-
sveitunum hefur ekki enn náðst
í hlöðu nokkurt hey, en búið er
að ná inn votheyi, um 10 kýr-
fóðrum.
Upp úr miðjum mánuði breytt-
ist til batnaðar og hefur með að-
stoð fólks héðan frá Patreksfirði
náðst inn nokkuð af heyi.
SJÁLFBOÐALIÐAR
Fyrstu þurrkdagana tók fólk
sig saman og fór í hópum á
sveitabýlin og aðstoðaði við hey-
skapinn, bæði á Barðaströnd og
Rauðasandshreppi. Var mikil
hjálp í því, en hvassviðri hafa
valdið því að lítið hefur verið
hægt að hreyfa hey undanfarna
daga.
ALVARLEGT ÁSTAND
Eins og að framan segir er al-
varlegt ástand framundan og
mun það mæða hart á íbúum
Patreksfjarðar á næsta vetri, því
með miklum niðurskurði bú-
stofnsins mun hér verða alvar-
legur mjólkurskortur.
Oddvitinn á Patreksfirði,
Ágúst H. Pétursson, hefur leitað
til þeirra héraða, sem leyfilegt
er að flytja hey úr hingað á Vest-
firðina, en það eru Húnavatns-
sýsla og Skagafjarðarsýsla, vest-
an Héraðsvatna.
Þaðan mun engin hey vera
hægt að fá, vegna þess að hey-
skapur i þessum héruðum hefur
ekki gengið vel og bændur þar
ekki aflögufærir á hey.
Mjólkurskömmtun mun verða
tekin upp á Patreksfirði frá 1.
október næstk. Haldist tíð góð
nú næstu daga mun allt verða
gert, sem hægt er, til að ná inn
heyjum og mun fólk héðan vera
fúst til að fara út í sveitirnar og
aðstoða við það. — Karl.
á áhrifym geisla-
HARWELL, Englandi — Undan-
farna tvo daga hafa staðið yfir
miklar umræður um eitt mesta
vandamál atómaldarinnar, áhrif
greislavirkunar á erfðavísana.
Hafa viðræður þessar farið fram
í kjarnorkuveri Breta í Harwell.
Vísindamenn frá Bandaríkjun-
um, Bretlandi, Kanada og Sví-
þjóð sátu þennan lokaða fund.
Á kjarnorkuráðstefnu S. Þ. í
Genf viðurkenndu vísindamenn,
að mikið skorti enn á næga
þekkingu á áhrifum geislavirk-
unar. Var það því samþykkt þar,
að hafnar yrðu víðtækar rann-
sóknir og umræður, og hófst
fyrsti þáttur þeirra í Harwell í
fyrradag.
hefur K.R.F.Í. haft kaffisölu til
ágóða fyrir sjóðinn, hann hefur
gefið út bókina „Úr blöðum
Laufeyjar Valdemarsdóttur“,
sem nú er nærri uppseld og gaf
góðar tekjur og þá hefur sjóð-
urinn vaxtatekjur.
Ætlar sjóðurinn að gefa út
Æviminningabók, en í hana
verður skráð æviminning allra
þeirra kvenna, sem gefnar hafa
verið minningargjafir um og
einnig myndir af konunum. Bók
Frú Bríet
þessi verður hin mesta gersemi,
og verður fyrsta eintakið, sem
verður með útskornum spjöldum
geymt á öruggum stað í Lands-
bókasafninu. — Bókin er nú tiL
búin til prentunar og kemur á
markaðinn innan skamms.
STJÓRNIN
Laufey Valdemarsdóttir var
fyrsti formaður sjóðsins, en hún
lézt á fyrsta starfsári hans og
tók þá Katrín Thoroddsen, lækn-
ir, við formannsembættinu og
hegur gengt því síðan. Aðrir í
stjórn sjóðsins eru frú Auður Auð
uns, sem er varaformaður, Svava
Þorleifsdóttir gjaldkeri og með-
stjórnendur eru frú Lára Sigur-
björnsdóttir og Ragnheiður Möll-
er. —
★ ★ ★
Á þriðjudaginn eru liðin 99 ár
frá fæðingu frú Bríetar Bjarn-
héðinsdóttur, en hún var einhver
mesti kvenskörungur, sem við
höfum átt og barðist dyggilega
fyrir hagsmunamálum kvenfólks-
ins.
Og nú á þriðjudaginn er lconur
heimsækja ykkur landsmenn góð
ir og bjóða ykkur merki sín til
sölu, minnist þá hinnar miklu
kvenhetju, sem sjóðurinn á til-
veru sína að þakka, og einnig
ungu kvennanna, sem njóta góðs
ai’ örlæti ykkar og fá menntun
sína fyrir merkin, sem þið kaup-
ið. —• Styrkið gott málefni og
kaupið merki Menningar- og
minningarsjóðs kvenna.
Akranesbátum
AKRANESI, 24. sept. — Síldar-
bátarnir komu allir inn í dag og
var veiði æði misjöfn. Mestan
áfía höfðu Fram 107 tunnur,
Böðvar 106, Skipaskagi 104 og
Aðalbjörgí 87.
10 trillur voru á sjó í gær og
fengu um 500—800 kg hver, —
og svipað aflamagn i dag.
— Oddur. I
í DAG, sunnudaginn 25 septemi
ber, er frú Gíslína Pálsdóttií
sjötuíu ára. Gíslína er fædd og
upp alin að Götu í Selvogi, og
komin af merkum og dugmiklum
bændum og útvegsmönnum þat
eystra. Um tvítugt fluttist hún
hingað til Reykjavíkur og hefuT
átt hér heima síðan, og má þvj
með nokkrum rétti kalla hana
Reykvíking. Hún hefur fylgzt
með vexti og breytingum þessa
bæjarfélags um hálfrar aldat
skeið. Hér hefur hennar verka-
hringur verið, bæði utan heim-
ilis og innan, enda þekkja hana
fjölmargir Reykvíkingar, og a9
góðu einu ^
Gíslíiia er kona vel greind og
fróð um marga hluti. Margt ætt-
fólk hennar hefur yndi af song
og annarri tónlist, og það hefur
hún einnig. Dugnaður sá, sem eí
henni í blóð borinn, hefir orðið
henni að miklu liði um ævina.
Samfara þrautseigju og stöðuð-
lyndi hefur hann orðið til þess,
að hún hefur alltaf veríð fremur
veitandi en þiggjandi; enda vita
þeir það bezt, sem nánast þekkja
hana, hvílíka fórnarlund hún á
til að bera og ríkan vilja til að
hjálpa og láta gott af sér leiða,
Það er ánægjulegt að koma á
heimili Gíslínu; hún er alúðleg
og gestrisin svo af ber, enda er
oft gestkvæmt hjá henni. Þaðani
hefur margur farið glaðari og
um leið vitrari en þegar hann
kom, því viðræður við GíslínU
geta opnað augu manns fyrir
ýmsu því, sem að jafnaði er
manni sem lokaður heimur. Þar
kemur m. a. til greina sá hæfi-
leiki hennar, sem hún hefur
þroskað betur en flestir: að
gera sér grein fyrir hinu ókomrta
— orsökum og afleiðingum í líf-
inu, — að vera, það sem maðup
kallar framsýnn, í beztu merk-
ingu þess orðs. Lífsreynsla og eðl-
isgreind hafa hjálpazt að við að
þroska framsýni hennar; það er
eins og henni komi færri hlutit
á óvart en öðru fólki. Oft hefuB
hún látið aðra njóta þess, sem
reynsla hennar og hæfileikas
hafa veitt henni í aðra hönd unj
dagana.
Kannske er enginn mælikvarðf
betri á andlegan þroska manna
en einmitt sá, hver áhrif mótlætl
og erfiðleikar lífsins hafa á skap-
gerð þeirra og lífsviðhorf. —
Gíslína hefur ekki farið varhluta
af mótlæti um ævina, en öll slík
reynsla hefur þroskað hana, en
hvorki tekizt að buga hana nð
gera hana beizka út í lífið. Ég
veit, að þegar hún á þessum tíma-
mótum lítur yfir. liðna ævl,
minnist hún miklu fremur þess,
sem gott hefur verið, skemmti-
legt og fagurt, heldur en hins,
sem miður fór.Það er áreiðanlegt,
að hún álítur sig gæfumanneskju,
enda má segja, að hún sé það.
Og það er einmitt sú heillaríkaí
afstaða til lífsins, bæði hins liðna
og hins ókomna, sem gerir það
að verkum, að Gíslína er mjög
ung í anda, hvað sem árum líður.
Mér, sem hef þekkt hana um þrjá
tugi ára, finnst hún ekkert hafa
breytzt frá því ég man eftir hennl
Framh. á bls. 12. j