Morgunblaðið - 06.10.1955, Blaðsíða 2

MORGVNBLAÐI9
Fimmtudagur,» 6. okt. 1955 1
Bréf:
„Smitberarnir“ í brauðbúðunum
t>AU válegu tiðindi gerast nú,
að lömunarveikisfaraldur gýs hér
upp í Reykjavík. Enginn veit or-
«ökina. Skólum er lokað, og í dag
eru birtar í dagblöðunum ráð-
leggingar til fólks þess eðlis, að
Jjví beri að viðhafa fyllsta hrein-
læti, — þvo sér rækilega um
hendur, og að matur, sem ekki
verður soðinn, sé þveginn, áður
en fólk leggíir hann sér til
munns.
Er ég hafði lokið við að lesa
þessar ráðleggingar til borgar-
anna, varð mér hugsað til aug-
lýsingaskiltis í brauðsölubúð
nokkurri í Kaupmannahöfn. —
Auglýsing þessi hljóðaði eitthvað
á þessa leið: „Að handleika pen-
inga og mat, fer ekki saman“.
t>á varð mér hugsað til brauð-
eöhbúðanna okkar, þar sem af-
greiðslustúlkurnar eru látnar
handleika brauð og kökur, og
taka síðan við peningum frá
kaupendum. Ég hefi komið í
nokkrar brauð- og kökubúðir í
Kaupmannahöfn og Osló. í þeim
lágu brauðin innpökkuð í hill-
um, og kökur voru afgreiddar
með tengum. Á nokkrum stöðum
voru sérstakar stúlkur sem tóku
víð greiðslunni.
Fátt eru meiri smitberar en
óhreinir peningar, og skyldi
maður nafa það hugfast einmitt
nú, er hin óhugnanlega lömun-
arveiki er að stinga sér hér nið-
ur. Allir sjá það í hendi sér, hví-
líkur sóðaskapur það er að
þukla brauðmatinn, sem hvorki
er hægt að þvo né sjóða,
og handleika síðan peninga,
sem fjöldi fólks hefir haft
í höndum sér, óhreinum vösum
og töskum, innan um vasaklúta
og alls kyns dót, — ýmsir ef til
vill með smitandi sjúkdóm. Hér
þarf sannarlega umbóta við.
Þetta málefni hefur oft borið á
góma hjá húsmæðrum, þegar þær
hafa hitzt, og stundum hafa þær
látið skoðanir sínar í ljós í dag-
blöðunum, — en allt situr við það
sama. Þó veit ég til þess, að
beiðni hefir komið til brauð-
verzlana um að þær notuðu
tengur við afgreiðslu á kökum.
En óvíða mun þessari beiðni hafa
verið sinnt.
Eitt sinn kom ég í eitt snyrti-
legasta bakarí borgarinnar. Sá
ég tengur liggja þar í hillu. Ég
hugðist kaupa nokkur nýbökuð
vínarbrauð. Á undan mér var af-
greiddur lítill drenghnokki á að
gizka 10 ára gamall. Lófar hans
voru mjög óhreinir, kámugir af
skíí og einhverskonar fitu. — í
þeim hafði hann þrjá fifnm krónu
eeð'a, ramanvöðiaða og óhreina.
Afgreiðslustúlkan tók við seðl-
unum og strauk vandvirknislega
af þeim krumpurnar. Og svo
kom röðin að mér. Ég mændi á
tengurnar. En stúlkan tók volg
vínarbrauðin með berum hönd-
um, — að sjálfsögðu morandi af
sýklum. Ég áræddi að spyrja:
«,Er ekki ætlast til þess, að þið
notið tengurnar við afgreiðslu á
kökum.'“ Stúlkan var hin elsku-
legasta og svaraði mér með kurt-
eisi: „Jú, — eiginlega er það
nú, — en það er bara svo mikið
seir.legra að nota þær“. Mér
varð hugsað til nandflýtis
stúlknanna í dönsku brauðsölu-
búðunum, sem ég hafði komið í,
er snertu alls ekki kaffibrauð
nema með töngum. Á heimleið-
inni velti ég því fyrir mér, að
fróðlegt væri að vita hve margir
milljarðar af sýklum og hverr-
ar tegundar þeir væru, sem ég
væri nú að bera heim í heimili
mítt.
Einn er sá háttur á hafður
í sumum brauðsölubúðum,
6em ég hefi heyrt ýmsar konur
vera óánægðar með, og virðist
vera sprottinn af hreinu athug-
nnarleysi og vankunnáttu í hrein-
læti, A ég við innpökkunarfyrir-
komulag það, að pakka inn brauð
og kökur í pappír sem liggur á
borðinu beint fyrir framan kaup-
endur. Iðulega hef ég séð fólk
leggja lófa sína og peninga, einn-
ig töskur, á tandurhreina papp-
írshrúguna. Eitt sinn er ég var
stödd í bakaríi, stóð hjá mér lítil
telpuhnokki, sem þjáðist af kíg-
hósta. Hún studdi sig við borð-
plötuna, og litli kollurinn slútti
yfir pappírinn á borðinu. Telpan
fékk allt í einu hóstasog, en hún
flutti sig ekki frá borðinu, og
pappírinn varð fyrir töluverðri
ágjöf. Röðin kom að mér. Bað
ég um franskbrauð. Var því
dempt á pappírsbunkann. Ég bað
um annað brauð og næstefstu
örkina. Stúlkan sendi mér spurn-
ar-augnaráð. En hún var elskuleg
og skipti strax.
Eftir því sem ég álít og aðrir
þeir, sem ég hefi heyrt ræða þessi
efni, virðist mér eftirfarandi
þrjár óskir vera efstar á baugi í
sambandi við brauðasölufyrir-
komulag.
1. Að brauð séu pökkuð inn af
hreinum höndum í brauðgerð
arsal.
2. Að afgreiðslustúlkur noti
ætíð tengur, þegar þær af-
greiða kaffibrauð.
3. Að innpökkun á kaffibrauði
fari fram á sérstöku borði, eða
þá, ef afgreiðsluborð er stórt,
að gler sé á milli kaupanda og
pappírsins, svo engin mögu-
leiki sé til þess að leggja
peninga, tösku, glófa, eða aðra
hluti á innpökkunarpappír-
inn. Ég hefi séð slíkt fyrir-
komulag í góðu og þrifalegu
brauðgerðarhúsi í Vestur-
bænum.
Þessi þrjú atriði hljóta að vera
sú sjálfsagða hreinlætiskrafa,
sem gera verður af heilbrigðis-
yfirvöldum borgarinnar nú þeg-
ar.
Nokkrir kunna að segja, að víð-
ar sé snert á peningum og mat-
vælum en í bakaríum. Það er
rétt. En brauðmaður hefur sér-
stöðu. Hann er hvorki hægt að
sjóða né þvo. Kjöt og fisk sjóðum
við. Ávexti getum við þvegið
rækilega. Grænmeti bæði þvoum
við og sjóðum. Um álegg á brauð
má segja að farið sé þrifalega
með, a. m. k. þar sem ég verzla.
Allt tilbúið niður sneitt og skor-
ið, og tekið á með smjörpappír
um leið og viðskiptavinurinn
bendir á það sem hann óskar.
Fólk það, sem vinnur við mat-
argerð og afgreiðslustörf, og ekki
sízt þeir, sem starfrækja slíkan
atvinnurekstur, verður ætíð að
hafa í huga, að mikið veltur á
þess samvizkusemi, kunnáttu og
menningarlegum skilningi,
þvernig tiltekst með tilbún-
ing fæðunnar. — Fyrsta skref-
ið hjá þeim, sem inna slík
störf af hendi ætti að vera nám
í þrifnaði. Og leggja ber sérstak-
lega ríka áherzlu á handþvott-
inn. Ég minnist greinar, er ég
las í blaði hér fyrir nokkrum ár-
um. Sagt var frá matselju hér
í bænum. Fæðiskaupendur veikt-
ust hver af öðrum af taugaveiki.
Upplýstist, að konan var sýkla-
beri, og vanrækti hina sjálfsögðu
hreinlætisvenju, að þvo hendur
sínar eftir að hafa notað salerni.
Þessar ábendingar mínar og
annarra húsmæðra í sambandi
við brauðsöluna í borginn, eru
sprottnar af einlægum umbóta-
vilja í þessum efnum. Við meg-
um ekki gæla við óþrifnaðinn í
hvaða mynd sem hann birtist.
Slíkt felur í sér bæði ómenningu
og hættu. Og segja má í þessu
sambandi, að hættan á fjölda-
smitun gæti einnig átt sér stað í
brauðsölubúðunum eigi síður en
í skólunum.
Rvík 4. okt. 1955.
Bjarnveig Bjarnadóttir.

1 S í M í f 1 3 4 4
; 11 u^~d }
JON BJAR ^ASON -<
p J 1 r_—^
l^lálflutninqsstofal lækjargötu 7 J
Þriðja umferð
skákmótiins
ÞRIÐJA umférð haustmótsins
var tefld að Þórskaffi á þriðju-
dagskvöldið. Úrslit urðu þessi:
Pilnik vann Ásmund, Guðm.
Pálmason vann Arinbjörn, Guð-
mundur Ágústsson 'vann Jón
Einarsson. Biðskák var hjá
Baldri og Jóni Þorsteinssyni og
Inga og Þóri.
Pilnik og Ásmundur tefldi
spænska leikinn. Ásmundur, sem
hafði svart, valdi vörn, sem
Capablanca sagði að ætti að
kenna við tvo mestu meistara
skáklistarinnar, Morphy og
Steinits. Pilnik fórnaði peði
snemma í skákinni og upp úr
því urðu mjög harðar svipting-
ar, miðborðspeðin féllu, og Ás-
mundur varð að veikja lítils hátt-
ar kóngsstöðuna sína með því að
leika g6, sem átti þó ekki að
koma að sök, vegna þess að hann
hélt kóngsbiskup sínum. Staðan
virtist nú mjög svipuð, en þess-
ari hörðu orustu var ekki fyr
lokið en Ásmundur lék af sér,
tapaði tveim mönnum fyrir hrók.
Pilnik neytti aflmunarins vel og
fórnaði hrók fyrir mátstöðu.
Guðmundur Pálmason hafði
hvítt á móti Arinbimi, náði frum
kvæðinu og tókst að hindra að
hann kæmi mönnum út drotn-
ingarmegin. Loks tókst Guð-
mundi að vinna skiftamun, en í
stað þess að bjarga hróknum,
hóf Arinbjörn kóngssókn. En
Guðmundur reyndist jafnsterkur
til varnar og sóknar og átti að
lokum tvo hróka á móti einum
riddara.
Guðmundur Ágústsson hafði
hvítt á móti Jóni Einarssyni og
fékk snemma ágæta stöðu. Jón
reyndi þó að halda í horfinu,
missti ekki lið, en yfirburðir
Guðmundar voru miklir og áttu
vissulega að leiða til sigurs. En
undir lokin lék Guðmundur al-
varlega af sér, en Jóni sást yfir
það og tapaði.
Baldur hafði hvítt á móti Jóni
Þorsteinssyni og átti betri stöðu
allan tímann. Liðið skiptist þó
mjög upp og loks voru aðeins
eftir nokkur peð og sinn hrók-
urinn hjá hvorum. Baldur gat
þá komið upp drottningu, en varð
að fórna fyrir það hrók og þrem
peðum, valdi heldur þann kost
að vinna peð og á nú hrók og
tvö peð á móti hrók og peði.
Ingi hafði hvítt á móti Þóri, sem
lék kóngsindverska vörn á móti
drottningarpeði. í fyrsta skipti
í langan tíma sá maður nú leik-
inn f3, sem mikið var notaður
gegn þessari vöru fyrir tuttugu
árum og þótti tryggja hvítu yfir-
burða stöðu. Ingi fékk líka mjög
fallega stöðu og hélt yfirburðum
allan tímann. Hann virðist eiga
unna biðskák.
Hvitt: Arinbjörn Guðmundsson.
Svart: H. Pilnik.
1. d4, Rf6; 2. c4, g6; 3. Rc3, Bg7;
Pilnik teflir sína uppáhalds byrj-
un. 4. e4, d6; 5. Be2, Rbd7; 6. Rf3,
e5; 7. 0—0, 0—0; 8 Hel, c6; 9.
Bfl, Nú tapar hvítur frumkvæð-
inu. 9....Rg4; 10. h3, exd; 11.
Rxd4, Db6; 12. pxR, DxR; Eðli-
legra virðist BxR; 13. Be3, DxD;
14. HaxD, Re5; 15. Hxp, Be6; 16.
c5, Rxg4. Betra virðist Bc4; 17.
Bd4, Rf6; 18. Hdl. Betra var f3
strax. Nú kemst hvítt ekki hjá
að gefa skiftamun. 18. . . Kfc8; 19.
Be3, Rg4; 20. Bd4. Bf8; 21. f3,
Rh6; 22. Bf6, BxH: 23. pvB, Kf8;
Svart hefir nú únnið skiftamun
en orðið að láta töluvert fyrir
hann. Riddarinn stendur ekki vel
og peð hvítts á d6 er hættulegt.
24. e5, Rg8; 25. Bh4, h6; 26. f4,
Ke8; Staða svarts er ekki þægi-
leg. 27. Re4; b6; 28. b3, Bd7: 29.
Rf6, RxR. 30. BxR, a5; 31. Be2,
h5; 32. K.f2. Hótar að sprengja
upp h-línuna og máta. 32........
He6, 33. g4, HxB; 34. pxH, hxg;
Ef Bxp; þá 35. BxB, pxB, 36. d7,
og hvítt vinnur auðveldlega. 35.
Hhl, Kg8; 36. Kg3, Hd8; 37. Hdl,
Kf8; 38. Hhl, Kg8; þrátefli. Stað-
an virðist unnin, t.d. Bxp, BxB;
Frh. á bls. 12,
Blaðamennirnir fyrir utan brezku þinghöllina. — Maðurinn lengst
til vinstri er Mr. C. Wiss fulltrúi hjá Office of Information, en hann
; var með biaðamönnunum meðan þeir voru í Lundúnum, þá Axel
Thorsteinsson blaðamaður, Þórarinn Þórarinsson ritstjóri, Sigvaldi
Hjáimarsson fréttaritstjóri, Sverrir Þórðarson blaðamaður. Við
hlið hans stendur blaðamaður frá Indonesiu og loks er Mr. BriaU)
Holt vararæðismaður Breta hér.
ísl. blaðamenn koma heim úr
íróilegri kynnisför til Bretlands
¥ FYRRAKVÖLD er Sólfaxi
I kom frá Lundúnum, voru
meðal farþega blaðamennirnir
fjórir, sem brezka utanríkis-
ráðuneytið bauð í kynnisför til
Bretlands fyrir um það bil tveim
vikum. Láta þeir hið bezta af
förinni, sem var í senn hin fróð-
legasta og skemmtilegasta. Með
þeim var Mr. Brian Holt, vara-
ræðismaður Breta hér.
í LUNDÚNUM
Meðan blaðamennirnir dvöld-
ust í Lundúnum heimsóttu þeir
m. a. sendiherra íslands og frú
hans, sem höfðu síðdegisboð fyr-
ir þá og nokkra gesti aðra. Einn
daginn heimsóttu þeir aðalbæki-
stöðvar hinnar heimskunnu
Scotland Yard lögreglu og fylgd-
ust með starfi lögreglunnar á
götum stórborgarinnar. Annan
daginn fóru þeir í heimsókn til
háskólabæjarins Oxford. Þar
hittu þeir að máli meðal ann-
arra próf. Turville-Peter og
konu hans sem hér voru á ferð
í sumar. Báðu þa_u hjónin fyrir
góðar kveðjur til íslands. Þá var
blaðamönnunum boðið að skoða
kvikmyndaver fyrirtækisins
London Film, sem m. a. gerði
kvikmyndina Hamlet.
BLACKPOOL
OG FLEETWOOD
Fi’á Lundúnum fóru blaða-
mennirnir til Blackpool, sern nú
er einn eftirsóttasti skemmtistað-
ur Breta m. a. fyrir skrautlýs-
ingu sína á 7 milna langri strand-
götu borgarinnar. Þaðan var svo
skroppið til hafnarborgarinnar
Fleetwood. — Blaðamennirnir
gengu þar á fund borgarstjórans
H. Pearce, sem er fyrrum tog-
araskipstjóri, en er nú fiskkaup-
maður og vinnur við fiskverzlun
sína frá því klukkan 5 á morgn-
ana þar til um kl. 9 er hann
kemur í borgarstjóraskrifstofuna.
Fóru blaðamennirnir með borg-
arstjóranum og hafnarstjóranum
um hafnarhverfi Fleetwood. í há-
degisverðarboði flutti borgar-
stjórinn stutta ræðu og lét í ljósi
ósk sína um að takast mætti að
jafna deilumálin og eðlileg við-
skipti milli þjóðanna hefjast á
ný. Bað hann fyrir kveðjur til
íslenzkra togarasjómanna, sem
hefðu verið sannir aufúsugestir
í Fleetwood. Nokkrar ræður aðr-
ar voru haldnar er hnigu mjög í
sömu átt. Fyrir hönd blaða-
mannanna talaði Axel Thor-
steinsson.
sjást þar ekki. Eitt slíkt fangelsj
er nokkuð frá Blackpool og fóru
blaðamennirnir þangað eimi
daginn og kynntu sér starfsemi
þess. Fangelsi þetta nefnist Bela
River prison og er eitt þriggja
slíkra fangelsa í Bretlandi.
!
CAMBERRA-
VERKSMIÐJURNAR
Einn daginn voru þeir í boðl
brezka stórfyrirtækisins Englisía'
Electric Company. Fyrirtækl
þetta framleiðir hvers konar raf->
magnsvélar og dieseljárnbrautir.
— En umsvifamest er þó framn
leiðsla þess á hinni heimskunnU
Camberra þrýstiloftssprengju-
flugvélum. Var blaðamönnununS
sýnd framleiðsla flugvélanna stig
af stigi unz þær eru tilbúnar til
flugs. Tveir þaulreyndir reynslu-
flugmenn léku listir sínar á Cam-
berrasprengjuflugvélunum fyrií
blaðamennina, sem voru í fylgð
með nokkrum af ráðamönnum
fyrirtækisins, er þeir skoðuðií
verksmiðjurnar, sem alls hafaí
um 60.000 manns í þjónusttí
sinni. 1
’ I
í SKOTLANDI
Síðustu daga voru blaðamenn-
irnir norður í Skotlandi. Þaf
skoðuðu þeir kolanámu skammi
norður af Edinborg og fóru niðuj
námagöngin sem voru um 550 nl
undir yfirborði jarðar. Þá skoð-
uðu þeir skozkan búgarð, þaj
sem rekið er stórt fjárbú og
nautgriparækt. Var þetta fyrir-
myndarbóndi sem þarna bjó og
sýndi hann blaðamönnunum fjöl-
marga verðlaunagripi, sem hanni
hafði fengið á sýningum á bú-
peningi sínum.
Kvöldstund eina í Edinborg
voru blaðamennirnir heima hjá
Sigursteini Magnússyni ræðism.
og konu hans. Þau hafa veri'ð
búsett þar í borg um 26 ára skeið.
Á þriðjudaginn, er blaðamenn-
irnir héldu heim frá Lundúnum,
snæddu þeir miðdegisverð í boðí
samtaka brezkra togaraeigenda.
★ ★ ★
Sem fyrr segir láta blaðamenn-
irnir hið bezta yfir förinni, við-
tökum öllum og viðurgerningi,
Þetta er í annað sinn sem ís-
lenzkir blaðamenn heimsækja
Bretland, en á styrjaldarárunum
fóru í kynnisför þangað nokkrin
blaðamenn frá Reykjavíkurblöð-
unum. i
„OPIN FANGELSI“
Bretar gera nú tilraunir með
svonefnd opin fangelsi, þ. e. a. s.
að fangar eru ekki hafðir innan
hárra veggja, og vopnaðir verðir
ÞiDRARÍttltíilMSSOK
töGGItTiMS! SKJAtAMfOANDl
• OG Of9MT(JlK.UK i ENSK.U •
ZlUmmi - simi 8165S