Morgunblaðið - 06.10.1955, Qupperneq 7

J Fimmtudagur 0. okt. 1955
MORGVNBLAÐIÐ
23 1
Prentsmiðjustjóri gerist skógræktarfrömuður
ÞAÐ er hlýleg og fögur sjón að ,
horfa niður yfir Fnjóskadal j
þegar ekið er niður Vaolaheiðina
að austan. Það er stillilogn, sólin
er nýskriðin yfir austurfjöllin,
Og hellir geislaflóði sínu yfir
dalinn. Við erum svo snemma á
ferðinni, að það er ekki enn tek-
ið að rjúka á bæjunum. Við skul-
iim stöðva bifreiðina og þagga
tiiður í henni vélaskellina, ganga
út í móana og setjast á þúfu þar,
sem hátt taer. Þetta er síðla í
júlímánuði Gróðuranganin fyllir
vitin. Ekkert rýfur kyrrðina
nema hógvær niðurinn í Fnjóská
þar sem hún fellur silfurtær í
ótal bugðum og sveigum um
þennan fremur þrönga en fagra
dal. Hugurinn leitar eftir ein-
hverri samlíkingu. Dansmær!
Hví ekki að líkja Fnjóská við
draumlynda dansmær, sem líður
í mjúkum sveiflum um iðgrænt
flosteppi og ekkert hljóð heyr-
ist nema orfurlítið skrjáf í fis-
léttum silkikjól? Jafnvel fuglarn-
ir eru ekki vaknaðir til morgun-
söngs. Tvílembd ær sefur undir
barði. Nú vaknar annað lambið,
rís upp og teygir sig, tekur
sprett og vekur systkini sitt og
síðan ráðast þau á mömmu gömlu
þar sem hún sefur vært við yl
morgunsólarinnar. „Aldrei er
friður“. Þarna drattast sú gamla
á fætur og lömbin þjóta undir
hana til þess að fá morgunsop-
ann sinn.
SKÓGRÆKTARGIRÐINGIN
En ekki dugar þetta. Við þjót-
um af stað eins og lömbin. Við
ætlum fram í Selland og þangað
eru að minnsta kosti 15 kílómetr-
ar. Á vinstri hönd höfum við
fyrst Vaglaskóg, þessa höfuð-
prýði og stolt okkar Norðlend-
inga. Síðan tekur við af honum
Þórðarstaðaskógur og þá kjarr-
flákar hér og hvar. En hvernig
stendur á því að skógurinn er
aðeins austan megin í dalnum?
Þetta er spurning, sem við verð-
um að leggja fyrir einhvern fróð-
an mann. Þegar framar kemur
í dalinn, sjáum við að tekið er
að rjúka á bæjunum. Það virð-
ist vera fremur með seinna móti
á fótum fólkið hér í dalnum. Og
það er raunar ekki að undra, því
það er sunnudagur. Loks kom-
Um við að rammgerðu hliði með
hvítu skilti, sem á er letrað að
hér sé skógræktargirðing og veg-
farendum er falið að loka því á
eftir sér. Og brátt blasir við okk-
ur nýtízkulegt hús í hæðakrika,
sem opnast móti suðri og austri.
Við sjáum strax að þetta er ekki
venjulegur sveitabær, Engin
peningshús, engin amboð eða
heyvinnutæki, nema ein rakstr-
I heimsókn til Sigurðni 0. Björnssoiiar nð Sellenii
Birkiskógurixm frá 1947—’48. — (Ljósm.: V. Guðm.)
Norska skógarfuran, sem Norð-
menn plöntuðu í Sellandi 1949.
— Hún nær manni meira
en í hné.
arvél, sem við fáum ekki séð’
hvað er með að gera, því hvergi
er laust strá. En við sjáum ann-
að. Skammt frá húsánu stendur
lítið eitt eftir af gömlum torfbæ
og sunnan undir honurn hefir
verið matjurtagarður, sem gerð-
ur hefir verið fyrir daga gadda-
vírsgirðmganna, því kringum
hann er hlaðinn garður úr
klömbrum. Og við sjáum strax
að þarna er ekki ræktað kál,
rófur, laukgras eða kartöflur.
Þetta er uppeldisstöð fyrir trjá-
plöntur. Og uppi í hlíðinni sjá-
um við lágvaxinn birkiskóg og
suður af bænum má merkja furu-
toppa upp úr grasinu. Jú, við
erum vissulega komnir í landar-
eign skógræktarbóndans í Sel-
landi. Það kemur enginn gelt-
andi hundur fram hlaðið til þess
að bjóða okkur velkomna, svo
sem víðast er í islenzkri sveit.
Við heyrum samt eitthvei't gelt.
En það er bara hundgá vélamenn
ingarinnar. Ljósavélin á bænum
er komin í gang.
VEIÐIR BLEIKJU
í FNJÓSKÁ
Við þurfum ekki að berja þrjú
högg á bæjardyrnar með písk-
skaftinu eins og siður var í gamla
daga. Á hlaðinu stendur sonur
Sigurðar og bíður okkur vel-
komna. Þetta er ungur maður,
vinnur í Prentverki föður síns
inni á Akureyri, en dvelur nú
yfir helgina sér til hyíldar og
skemmtunar með fjölskyldu
sinni. Sem stendur er faðir hans
niður við Fnjóská að veiða. Þenn-
an dag í fyrra fékk hann fyrstu
bleikjuna niður undir Sellandi og
nú á að freista gæfunnar í ár.
En heppnin er ekki með að þessu
sinni. Bleikjan er ekki eins
stundvís í ár. Og innan tíðar
kemur Sigurður heim. Við tökum
hann tali og komumst fljótt að
efninu. Okkur langar til þess að
vita hversvegna prentsmiðju-
stjóri innan af Akureyri kaupir
sér jörð austur í Fnjóskadal,
byggir þar stórt og myndarlegt
hús, ílytur þangað með fjöl-
skyldu sína, dvelur þar öllum
sumrum síðan og ræktar skóg.
Og við fáum greið og góð svör
við þessu öllu saman.
SKÓGRÆKTIN ER HANS
HJARTANS MÁL
Heilsu Sigurðar er nokkuð tek-
ið að hraka. Hann þolh' ekki ys,
þys og skarkala prentsmiðjunn-
! ar og það mikla erfiði, sem fylgir
| því að standa fyrir því fyrir-,
tæki. Þess vegna kaupir hann
Sellandið og flytur þangað í
kyrrðina og skógræktin er hans
hjartans áhugamál. Hingað hefir
hann því bæði sótt heilsu sína
aftur og hér hefir hann getað
unnið að hugðarefni sínu. Hann
kaupir Selland árið 1945, og
byrjar að gróðursetja þar skóg
árið 1947, fyrst aðeins birki. Við
göngum upp í skógarreitinn beint
upp af bænum. Þar eru komnar
margar fallegar hríslur og ein
með þeim stærstu er jafn há
Sigurði. Hún er gróðursett 1948.
Þar sem við stöndum þarna uppi
í hæðinni bendir Sigurður niður
yíir móana. Um þessa móa liggja
gamlar reiðgötur. Það var þjóð-
brautin um dalinn fyrr á árum.
Um aldamótin 1700—1800 þeystu
menn þar á gæðingum sínum
undir Iaufkrónum trjánna. Nú
sér þar ekki eina einustu hríslu.
Og nú er komið tækifærið til
þess að spyrja hvernig stendur
og lægri. En þær dafna eigi að
síður vel og Sigurður telur að
það sé íramtíðar gróðursetning-
araðferð okkar íslendinga. Sán-
ing i plógför hefir af sumum ver-
ið láðlögð, en það segir Sigurð-
ur að sér hafi ekki gefist eins
vel eins og særa ofan af rótinni
á dálitlum bletti og ieggja þar
nokkur fræ og stíga þau síðan
niður í sárið. Þegar sóð er, eru
nokkur fræ sett saman á einn
Sigurður við stærstu björkina, sem er frá árinu 1948
á skógleysinu vestan megin í
dalnum. Sigurður segir að sú
sliýring sé gefin á því að skóg-
inn hafi höggvið m. a. Eyfirð-
ingar. Hefir þá verið styttra og
auðveldara fyrir þá að taka hann
vestan árinnar. Mikið hefir þarna
verið gert til kola og eru kola-
grafir þarna um allt. Forfeður
okkar hafa höggvið skóginn þar
sem auðvelast var, og því hefir
Sellandsskógur m. a. fyrr orðið
fyrir barði rányrkjunnar. En nú
hefir Sigurður látið plægja mó-
ana og vinnur nú að sáningu
trjáfræja um þá alla og kannske
verður þessi öld ekki á enda
þegar afíur verður hægt að
þeysa á gæðingum undir lauf-
krónum trjánna á Sellandsmóum.
Já vel að merkja. Sáning til
trjáa. Hún er tiltölulega ný gróð-
ursetningaraðferð hér á landi.
Norðmenn munu hafa byrjað á
því hér þegar þeir komu í skóg-
ræktarferð sína 1949, en þá sáðu
þeir bæði í Seilandi og Hauka-
dal á báðum stöðunum norskri
skógarfuru. Ennfremur gróður-
settu þeir talsvert af norskum
skógarfuruplöntum í Sellandi
sama ár. Við göngum nú um og
skoðum verk þeirra Stærstu
plöntuðu skógarfururnar ná
manni meira en i hné, en sánu
fururnar eru að sjálfsögðu mun
Við erum komnir heim a3
gamla Seliandsbænum og sitjum.
á gamla jurtagarðsveggnum og
virðum fyrir okkur uppeldiss-
stöðina. Þar eru allmargar plönt-
ur í uppeldi, en þær þurfa aSI
verða nokkurra ára áður en hægt
er að gróðursetja þær úti um
móana. Þarna er rauðgreni, lerki,
hvítgreni o. fl. allt í fallegum
beðum. í vetur verða svo grind-
ur yfir þessu þaktar mosa til
þess að verja ungviðið kali. Þa5
eru mörg handtök við hverja
plöntu áður en hún er endanlega
komin á þann stað þar sem hún
á að alast upp. Sigurður segir að
nærri muni láta að hver planta
kosti kringum eina krónu komin
í jörð þar sem hún á að alast
upp, ef kaupa þarf hvert hand-
tak við hana.
NORSKA SKÓGARFURAN
REYNZT BEZT
Og hvernig hafa svo hin;
ýmsu tegundir plantana. reynst
Sellandi. — Því skal hér skoti5
inn að skógræktin þar er íyrst
og fremst miðuð við að þarná
verði nytjaskógur í framtíðinni.
— Norska skógarfuran hefir
reynst langbezt. Hvítgrenið er
allgott. Rauðgrenið er viðkvæmt
og lerkið misjafnt, það sem Sig-
urður taefir alið upp sjálfur hefir
reynst vel, en það aðflutta mið-
ur og kennir hann það flutning-
unum. Það er svo viðkvæmt a<5
það þoiir ekki langan flutning.
Talið berst nú að hinum ýmsu
mönnum, sem lagt hafa skógrækt
inni lið hér á landi og væri of
langt. að telja alla þá sem þar
bar á góma. En eitt nafn fann.
ég að Sigurði var mjög Ijúft að
nefna og það var norski sendi-
herrann hér Andersen Rysst.
Hans starf og annarra þeirra,
sem mest og bezt hafa unnið
skógræktinni hér á landi, munu
menn fvrst kunna að meta til
fulls eftir 100 ár. Við fræðumst
úm það að þeir Helgi Tómasson.
yfirlæknir ó Kleppi og Sigurður
hafa nýlega báðir hlotið verð-
laun úr styrktarsjóði FViðriks
konungs 8. Af því má sjá hve
gífurlegt forystustarf þessir
menn hafa unnið á sviði þessara
mála.
SELLANDSSKOGUR VERÐUR
MIKILS VIRÐI ER FRAM
LÍÐA STUNDIR
Við innum Sigurð eftir áhuga
afkomenda hans í skógræktinni,
stað og síðan spíra þau vanaleg- en ,^ann a 1111 uppkomna
ast fleiri en eitt. Ekki er talið
þurfa að grisja þann trjáklasa,
sem þanhig sprettur upp. Ein
plantan ber vanalega af og vex
upp yfir hinar og drepur þær af
sér. Þannig vinnur harðgerðasta
og duglegasta plantan sigur í
klasanum og verður þetta því
einskonar kynbótastarfsemi um
leið.
UM 138 I»ÚS. PLÖNTUR
í SELLANÐI
Og enn göngum við um land
Sigurðar í Sellandi og skoðum
hinn unga skóg hans, sem sýni-
lega er stolt hans og yndi. Mér
kemur í hug natinn fjárbóndi,
sem gengur um húsin sín og gríp-
ur ofan í malir og hvygg kind-
anna sinna um leið og hann seg-
ir: „Finnst þér hún ekki vera
væn þessi“, eða „hún hefir nú
syni. Það gefur auga leið að hér
er verið að vinna starf. sem ein-
um manni endist ekki aldur til.
Það kemur í ljós, að börn hana
hafa líka áhuga fyrir þessu og
hann hefir keypt tvær aðrar
jarðir, lllugastaði og Kotungs-
staði, auk Sellands þarna f
Fnjóskadalnum, svo að ekki mun
skorta landrými til skógræktar-
innar á næstu árum. Þeir feðgar
vinna allir í Prentverkinu og
hafa af því sitt lifibrauð. Færi
svo að það einhverntíma síðar á
árum ienti í fjárþröng, þá gæti
Sellandsskógur bjargað því, þvi
að hann verður mikils virði er
fram líða stundir.
Skóguriim er sá banki, sem
langhæstu vextina mun greiða,
það mun sannast þótt síðar verði.
Eftir einn ánægjulegasta sunnu
dag þessa dásamlega sumars,
þegar sól er tekin að halla til
skilað tveimur lömbum á hvorju ’ vesturs, kveðjum við Sigurð
hausti þessi, síðan hún var vet-
urgömul". Eða er það hestamað-
ur, sem klappar gæðingnum sín-
um. Mér finnst það taarla Kkt
þessu hvorutveggja. Alls mun
vera búið að sá og planta 138
þúsund plöntum í Sellandi eða
um 6—7 þús. í hektara. Eitt
hundrað þrjátíu og átta þúsund
tré geta verið orðinn álitlegur
lægri, aðeins 10—15 c,n. á hæð skógur eftir nokkra tugi ára.
bónda í Sellandi og fjölskyldu
hans. Við lítum yfir Sellands-
móana, þar sem menn forðum
þeystu undh laufkrónum trjánna.
Kannske berum við gæfu til þess
að koma þarna aftur eftir mörg
ár og sjá þá með eigin augum að
framtíðar-draumar Sigurðar hafa
rætzt.
Vignir.