Morgunblaðið - 06.10.1955, Blaðsíða 8

24
MORGUNBLAÐIB
Fimmtudagur 6. okt. 1955

Um Ijósmœðrafrœðslu
á Norðurlöndum
Afslöppunarlœkningin
leysir deyfingar af hólmi
og auðveldar fœðinguna
NÝLEGA kom heim frá Danmörku ungfrú Magnea Guðnadóttir
Ijósmóðir. Hún útskrifaðist úr Ljósmæðraskóla íslands 1946.
Varð þá lögskipuð ljósmóðir í A-Landeyjum til vors 1952, en þá
fór hún til framhaldsnáms í Danmörku. Vann hún fyrst á stórum
fæðingarspítala í Kaupmannahöfn, síðar fór hún til framhaldsnáms
í Ljósmæðraskólann danska og lauk þar prófi 28. sept. 1954 með
mjög góðri I. eink. Fór hún þá til Svíþjóðar og Finnlands að kynna
sér fræðslu ljósmæðra þar. — Er Magnea nú komin hingað heim
og vinnur á Fæðingardeild Landsspítalans. — Hefur hún ritað
eftirfarandi grein um veru sína á Norðurlöndum og um Ijósmæðra-
'fræðslu þar.
LJÓSMÆÐRASTARFIÐ
FJÖLÞÆTT OG SEINT
FULLNUMIÐ
Mér er ljúft að segja nokkuð
frá dvöl minni á Norðurlöndum
undanfarin þrjú ár. Að sjálf-
sögðu verður hér aðeins stiklað
á nokkrum atriðum, sem til eftir-
breytni mættu verða.
Markmið mitt var að auka
þekkingu mína á fæðingarhjálp,
Ijósmæðrafræðslu og starfi Ijós-
mæðra á Norðurlöndum í heild
og tel ég mig hafa náð því marki
að verulegu leyti.
Þeir, sem lítt þekkja til segja
gjarnan: Það er ekki mikill vandi
að taka á móti barni og varla
hægt að eyða mörgum árum í
þann lærdóm. En við Ijósmæð-
urnar vitum að slíkar umsagnir
eru gripnar úr lausu lofti. Starf
Ijósmæðra er fjölþætt og verður
seint fullnumið.
NÁMSKEIÐ OG
FYRIRLESTRAR
Á Norðurlöndum eru haldin
árlega námskeið fyrir ljósmæð-
ur, sem starfað hafa 6—10 ár.
Námskeið þessi standa frá 14
dögum upp í 6 vikur. Eru þau
vel sótt og þykja gefa góða raun.
Haldnir eru fyrirlestrar um fæð-
ingarbjálp og ýmsar nýjungar,
svo sem varðandi meðalagjafir i
og áhrif þeirra, einnig varðandi I
afslöppunaræfingar o. m. fl.
Ljósmæðurnar eiga þess og
kost að ferðast nokkuð um með-
an á námskeiðunum stendur og
skoða merka staði. Og kostnaður
við dvölina er ekki tilfinnanleg-
ur því fæði og húsnæði er
ókeypis á ljósmæðraskólunum
svo og ferðalög, sem greidd eru
af opinberu fé.
AUKA VÍÐSÝNI
LJÓSMÆÐRA
Námskeið þessi eru þýðingar-
mikil frá fleiri en einni hlið. —
Þau auka menntun ljósmæðr-
anna, gefa þeim tækifæri til að
kynnast hver annari, auka þeim
víðsýni og með því kynnast þær
einnig störfum hver annarar, en
þau eru á marga vegu, bæði hvað
aðbúnað og starfsháttu snertir.
Hinu má heldur ekki gleyma að
gott er fyrir ljósmæður að lyfta
sér upp frá störfum og setjast á
skólabekk um stundarsakir. Það
yngir þær upp og gefur þeim
nýjan iífskraft. ___
AFSLÖPPUNARKENNINGIN
Eitt meðal þýðingarmestu
atriða ljósmóðurfræðslunnar í
dag er afslöppunarkenningin.
Fræðsla í þessari grein hefur
rutt sér mjþg til rúms á seinni
árum.
Það er ómótmælanleg stað-
reynd að margar konur fyllast
kvíða og jafnvel skelfingu við
þá tilhugsun að eiga að fæða
af sér barn. Til þess að létta
kvalirnar við barnsburðinn
eru notuð deyfilyf og svæf-
ingar. Slíkt, þótt gert sé, er
nauðvörn, vegna þess að
deyfilyf eru skaðleg. — Þau
slappa móðurina og geta
einnig haft skaðleg áhrif á
barnið.
SÁRSAUKINN
SÁLRÆNS EÐLIS
Álit sérfræðinga í fæðingar-
sjúkdómum er að sársauki móð-
urinnar við barnsburð sé að
miklu leyti sálræns eðlis, óeðli-
legur vöðvasamdráttur verði í
neðri hluta legsins, er rekja megi
til hræðslu og óróa konunnar.
Sá maður, sem tekið hefur
þessi mál hvað föstustum tökum
er brezkur læknir, G. D. Read
að nafni, sérfræðingur í fæðing-
arsjúkdómum. Við dr. Read er
afslöppunarkenningin kennd,
enda er hann talinn upphafsmað-
ur hennar.
FÆÐINGIN LÉTTBÆR
ÁN DEYFINGAR
Því er haldið fram og þykir
nú fullsannað að með upp-
fræðslu geti barnshafandi
kona lært að „slappa svo af“
að fæðingin verði henni létt-
bær án deyfingar.
Afslöppunaræfingar, sem
eru bæði andleg og líkamleg
þjálfun, hafa þann tilgang að
vinna á móti spenningi líkam-
ans, gera kvíðann og óttann
áhrifalausa í meðvitund kon-
unnar, en efla hina náttúru-
legu eiginleika hennar til þess
að fæða af sér barn.
Þessi „Read“-aðferð hefur nú
verið kennd og starfrækt í Bret-
landi og á Norðurlöndum og víð-
ar um skeið og þykir hvarvetna
gefast mjög vel. Er ekki ólíklegt
að hún sé lausn á miklu vanda-
máli, sem lengi hefur kallað að.
LJÓSMÆÐRAFRÆÐSLA OG
STARF í FINNLANDI
Finnst mér rétt að segja nú
nokkuð frá Ijósmæðrafræðslu og
starfi í Finnlandi, ekki sízt vegna
þess að margt er líkt með Finn-
landi og íslandi hvað aðstæður
snertir, kemur þar ekki hvað
sízt til fátækt þjóðanna og strjái-
býli. Finnland stendur einnig
mjög framarlega í Ijósmæðra-
fræðslu.
NÁMIÐ
Frá og með árinu 1934 hefur
Ijósmæðranámið verið tvö ár í
Magnea Guðmundsdóttir
Finnlandi. Námið byrjar með
undirbúningsskóla, sem stendur
yfir í 4 mánuði. Eftir það byrjar
verklega námið. Fyrst í stað er
höfuð áherzla lögð á almenna
hjúkrun og jafnframt verklega
náminu er bókleg fræðsla og
fyrirlestrar.
Ef námsmey hefur verið við-
stödd óeðlilega fæðingu verður
hún að skýra skólanum frá gangi
hennar með fyrirlestri og jafn-
framt að gefa sitt álit á því af
hverju hin óeðlilega fæðing or-
sakaðist.
Á heilsuverndarstöðvunum
kennir læknir eða ljósmóðir
barnshafandi konum afslöpp-
unaræfingar. Undir hand-
ieiðslu sérfræðings í þeirri
grein halda námsmeyjar Ljós-
mæðraskólans fyrirlestra um
heilsuvernd fyrir konurnar.
Hver námsmey er skylduð til
að dveljast tvo mánuði af náms-
tímanum hjá starfandi ljósmóður
úti á landi.
LJÓSMÓÐIR STJÓRNANDI ^
Á SÆNGURKVENNAGANGI
Á meðan námsmeyjar eru á
fæðingargangi verður hver og
ein að fylgjast daglega með
þeirri konu, er hún hefur stund-
að við fæðingu svo og barni
hennar, enda skrifi hún í dagbók
deildarinnar líðan konu og barns,
þar til konan hefur fengið heim-
fararleyfi.
Sjálfsagt þykir að á hverri
fæðingarstofnun sé ljósmóðir
stjórnandi á sængurkvennagangi.
Styðst sú ráðstöfun við þá stað-
reynd að ekki er síður nauðsyn-
legt að hjúkrunin sé í fullu lagi
eftir fæðingu, sem og meðan á
henni stendur.
En hví þá ekki að treysta
hjúkrunarkonum eins vel í þessu
starfi?
Sængurkonur þurfa sérstakrar
umönnunar við, sem er ólík
venjulegri hjúkrun. Að sjálf-
sögðu er æskilegast að öðru
jöfnu að stjórnandi á sængur-
kvennagangi sé bæði lærð ljós-
móðir og hjúkrunarkona.
LJÓSMÆÐRAFÉLÖG
í HVERRI SÝSLU
Samstarf ljósmæðra í Finn-
landi er mjög gott, enda eru starf
andi ljósmæðraféiög í hverri
sýslu landsins, sem sameinast svo
öll í Ljósmæðrafélagi Finnlands.
Ég ferðaðist dálítið um Finn-
iand á s.l. vori og naut mikils
stuðnings Ljósmæðrafélags Finn-
lands, en frá skrifstofu félagsins
var hringt til formanns eða um-
Frh. á bls. 31.
Möndlu- og hnefukökur
eru Ijúffengar
NÚ ER sumarið liðið og tími saumaklúbbanna fer senn í hönd.
Þá er ekki úr vegi að vera búinn að læra einhverja nýja
kökuuppskrift. Tilbreytingarleysi í kökum og bakstri er leiðin-
legt og þess vegna er gott að þekkja margar góðar uppskriftir.
Kökur, sem búnar eru til úr hnetum og möndlum eru sérlega
bragðgóðar, en því miður eru þær dýrari en svo að við getuig,
leyft okkur að hafa þær á borðum dag]ega. — En hvað um þalf,
hér fara á eftir tvær uppskriftir, sem gaman er að reyna.
MÖNDLUKAKA (forrnkaka)
2 egg, 225 gr. sykur, 50 gr.
sætar möndlur, 5 stk. bitrar
möndlur, 50 gr. smjör eða smjör-
líki, 4 matsk. rjómi, 2 sléttf. tsk.
lyftiduft, 3 dl. rasp.
ATH. AÐ EKKERT HVEITI ER
í ÞESSARI KÖKU!
Eggin og sykurinn eru þeytt
mjög vel, því næst eru hakkaðar
möndlurnar látnar saman við
(ekki taka hýðið af), þá er
bræddu smjörinu helt út í, ásamt
rjómanum og að lokum er rasp-
inu og lyftiduftinu blandað sam-
an við.
Deigið er hrært vel, og helt í
form, sem áður hefur verið smurt
mjög vel og raspi sáldrað inn i.
Kakan er síðan bökuð við væg-
an hita (175 gr.) í 50 mín. og
reynið að opna ofninn ekki oft
á meðan hún er að bakast. Kök-
una ma ekki taka úr forminu
fyrr en hún er farin að kólna,
og ef til vill má þekja hana með
súkkulaði-glerung.
★
SÆNSK HNETUKAKA
50 gr. smjörl., 150 gr. sykur,
2 egg, 1 dl. mjólk, IV2 dl. hnetu-
kjarnar (75 gr.), 2 sléttf. tsk.
lyftiduf, og 150 gr. hveíti.
Smjörið er hrært með sykr-
inum, eggjarauðurnar eru látnar
saman við ásamt hökkuðum
kjörnunum, mjólkinni, hveitinu
og lyftiduftinu og síðast eru stíf-
þeyttar eggjahvíturnar 'átnar út
i.-- )
Deiginu er hellt í vel smurt
form, sem áður hefur verið stráð
raspi innan í og kakan bökuð við
vægan hita (175 gr.) í 35—40
mín. Kökuna má ekki taka úr
forminu fyrr en hún er farin að
kólna.
Þá er kakan þakin með eftir-
farandi glerungi: 2 dl. flórsykur,
2 matsk. heit mjólk og 1 matsk.
smjör.
Glerungurinn er hrærður sam-
an og honum smurt á kökuna og
ef til vill má skreyta hana með
ristuðum hnetukjörnum eða sund
urskornum kirsuberjum.
Þá má baka þessa köku f
skonsu-formum (þau fást hér og
nefnast Muffins-form) og má þá
skreyta hverju köku fyrir sig á
skemmtilegan hátt.
Og loks kemur eitt gott hús-
ráð:
. . . . ef þér hafið notað eldhús-
hnífinn yðar til þess að hreinsa
hráan fisk eða skera með honum
lauk, er oft erfitt að ná lyktinni
af honum, þó hnífurinn hafi verið
þveginn úr sjóðandi vacni. Þá er
gott að núa hnífinn me þurru
sinnepi með rökum klút og skola
síðan hnífinn vel á eftir....
A. Bj.
Neyfendasamfökin vinna
að hagsmunamálum
okkar
EINN er sá félagsskapur hér, sem
ég held að fólk gefi ekki nægi-
legan gaum, en það eru Neyt-
endasamtökin. Máttur Neytenda-
samtakanna byggist vitanlega á
því að sem flestir gerist félagar,
enda ætti það líka að vera blátt
áfram skylda allra að vera fé-
lagar. Neytendasamtökin vinna
fyrir almenning, að hagsmuna-
málum fólksins, neytendanna. —
Árgjaldið er vægt, ekki nema 15
kr. og fyrir þær getur neytand-
inn fengið margvíslega aðstoð,
þar sem skrifstofa samtakanna
hefur lögfræðing, sem rekur mál
neytenda, einnig hafa samtökin
gefið út 4 bæklinga á s.l, ári, og
von er á fleirum, Eru þessir
bæklingar fróðlegir og sendir fé-
lagsmönnum samtakanna heim
að kostnaðarlausu.
<♦ <♦ <•
Þó neytendasamtökin séu ung
hér á landi hafa þau komið
mörgu góðu til leiðar, sem til
hagsbóta er fyrir neytendur, en
enn er margt ógert. Vinna sam-
tökin nú að því m. a. að fá brauð-
in innpökkuð og væntanlega að
t. d. rúgbrauð verði seld í hag-
kvæmari stærðum, t. d. nokkrar
sneiðar, pakkaðar í loftþéttar
umbúðir. Mjög er það óhentugt
fyrir lítil heimili að þurfa að
kaupa Vi rúgbrauð í einu, en
brauðin mygla og súrna, eins og
allar húsmæður þekkja. Með nú-
verandi fyrirkomulagi fara mikil
verðmæti í súginn. Þá er eitt máJ,
sem Neytendasamtökin ættu að
láta til sín taka, en það er að hús-
mæður geta ekki, nema í einstök-
um verzlunum, fengið keypt
minni skammt en 1 pela af rjóma.
Aðeins í nokkrum mjólkurverzl-
unum er þó hægt að fá keyptan
rjóma í lausu máli, en vitanlega
á hver neytandi að vera sjálfráð-
ur um það hve mikið magn af
rjóma hann kaupir daglega. Og
með því verðlagi, sem nú er á
rjómanum ber Mjólkursamsöl-
unni skylda til að selja rjómann í
lausu máli, eða a.m.k. í 1 dl.
flöskum. Þá er einnig kátbroslegt
að ef húsmóðir ætlar að kaupa
heilan líter af rjóma þá þarf hún
í einstöku verzlunum að kaupa
tvær V2 líters flöskur, eða jafnvel
4 pelaflöskur. Nema hún hafi
pantað rjómann daginn áður! —
Allir vita hve mikið af rjóman-
um úr flöskunum fer til spillis.
því hann sezt í smjörkökk í
flöskuhálsinum. — En vonandi
verður þessu fljótlega kippt í lag,
— fyrst við neytendur erum bún-
ir að fá okkar eigið félag til þess
að vinna að hagsmunamálum okk
ar. En til þess að félagið fái ein-
hverju áorkað, verðum við öll að
vera félagsmenn.
A. Bj.