Morgunblaðið - 06.10.1955, Blaðsíða 10

26
MORGVNBLAÐIB
Fimmtudagur 6. okt. 1955
1
Edinborgarhátíðinni lokið — Skotar
viðhalda gömlum venjum — Margir
w
Bretar halda að Islendingar svelti
Edinborg í september.
ÞAÐ er farið að hausta í Skot-
landi og Edinborg hefur tekið á
sig drungalegan haustblæ. Borg-
in hefur löngum haft orð á sér
fyrir að vera ekki mjög þrifleg
og f' nú virðast götusópararnir ,
hafá lagst í dvala eftir hátíðina,'
þegar allt varð að vera hreint og
þrjjtalegt. Verkamennirnir á göt-
unum taka lífinu með ró og gefa
sér góðan tíma til að segja hinar
alræmdu „Skotasögur", ef svo
ber undir.
hAtíbinni lokið
Eftir Þorkel Sigurbjörnsson stud. art
í gegn. Einnig skiptir það litlu um spanskt fyrir sjónir, þegar
máli, þótt fiðluleikari, sem spilar
skozka danstónlist, spili annan
hvern tón rammfalskt.
Þessi tónlist er eitthvað, sem
hittir Skotana beint í hjartastað,
en hefur, að ég hygg, lítil áhrif
á útlendinga.
Mikill ólánsmaður er sá ferða-
langur, sem ruglar saman Eng-
lendingum og Skotum. Ef hann
af gáleysi segir: „Hér í Englandi"
og er staddur í Skotlandi, hefur
hann þegar safnað milljónum
Édinborgarhátíðinni lauk með skozkra óvina. Ég get vel skilið
flugeldum og glæringum frá Skotana í þessu tilliti. Hve oft
fomfrægum Edinborgarkastalan- hefur hárið ekki risið á höfði
uiii. Ekki varð þó eins mikið úr mér, þegar ég hef verið spurður,
flugeldasýningum eins og vonir hvort íslands sé hluti af Dan-
stójðu til. Veðurguðinn var mjög mörku, hvort íslenzka sé af dönsk
anústæður, það fór að slagrigna,: um uppruna. Eftir nánari kynni
þegar nálgaðist miðnætti og af Skotum og Englendingum er
rigndi alla nóttina. Ekki dró það ómögulegt að rugla þeim saman.
kjárkinn úr Skotunum. Þeir hafa
þegar ákveðið tíundu Edinborg-
arhátíðina næsta ár og mun sér
þeim er sagt að íslendingar geri
langtum meiri kröfur til fæðunn-
ar en Bretar. Því það verð ég
að segja, að Bretar eru — a. m. k.
ekki beztu
heiminum.
matgerðarmenn
Þ. S.
0
Hver verður
sendíherm
Sovét í Bonn?
STAÐFESTAR fregnir
Ásgrímur G. Þorgrímsson bóncli að Borg ræðir við Jóhann bónda
Lárusson á Litlu-Þúfu. — „Sumt af þessu er fyrir mitt minni,“
segir Ásgrímur, „enda ertu eldri en ég, Jóhann.“
— Miklaholtsrétt
* Margt er gerólíkt í fari þeirra.
Sunnudagar í Skotlandi eru
reglulegir helgidagar.
staklega verða vandað til henn- krám er lokað og ekki þykir
ar.‘ Leikflokkur mun koma frá' sæma að bragða áfengan drykk
ítálíu og ópera frá Hamborg.' frá kl. 10 á laugardagskvöldi til G^eg_orl PusJkln-
Ehnfremur mun Rússland taka í kl. 11 á mánudagsmorgni. Öllum
fyrsta skipti þátt í hátíð þessari kvikmyndahúsum er iokað, og
Frh. af bls. 25.
frá báðir heiðursmenn hinir mestu
Bonn herma, að stjórnmála- og muna orðið tvenna tímana:
sambandi milli Ráðstjórnarríkj- — Jóhann varð sjötugur nýlega
anna og Vestur-Þýzkalands verði og er elzti bóndinn í sveitinni,
komið á, áður en utanríkisráð- og Ásgrímur er nýorðinn sex-
herrafundurinn í Genf hefst. — tugur, virðingar maður mikill og
Menn leiða nú getum að því, . óðalsbóndi.
Öllum'kver verði sendiherra Ráðstjórn- i — Ég kom fyrst í Hraunsrétt
' arinnar í Bonn, en líklegastir 1909, segir Ásgrímur,- og það er
þykja Vladimir Semjonov eða ekki laust við að glampa bregði
fyrir í augum hans. — Þar voru
Semjonov er sérfræðingur Ráð- þá mættir ýmsir menn, sem nú
stjórnarinnar í Þýzkalandsmál- eru löngu látnir. Allir voru kátir
og' mun senda einhverja lista- engar skemmtanir eru leyfðar
m,enn — en ekki er alveg ákveð- ’ yfir helgina. Aftur á móti í Eng-
ið, hverjir það munu verða. Mik-
ið er deilt um merki hátíðar
þessarar, því að listamaðurinn,
sem teiknaði það gerði mynd af
tveimur strengjahljóðfærum, en
þar sem þetta mun ekki ein-
göngu verða tónlistarhátíð, vakti
það þegar óánægju meðal unn-
enda annarra listgreina.
landi er þessu háttað likt og
heima — aidrei eins mikið um
skemmtanir eins og á laugardög-
um og sunnudögum. Þessi sem
annar munur á háttalagi Skota
og Englendinga liggur beint og
óbeint í því, að Skotar eru
Kalvin-sinnaðir mótmælendur.
Það hefur valdið Elisabetu
drottningu dálitlum erfiðleikum.
í Englandi er hún verndari ensku
kirkjunnar, en í Skotlandi þeirr-
ar skozku. Þegar drottningin
dvelst í Skotlandi, verður hún
að sækja skozku kirkjuna að
morgni, en laumast svo ein síns
liðs í ensku kirkjuna eftir há-
degi. Það finnst Skotum hart, og
það eitt geta þeir erfiðlega fyr-
irgefið heittelskandi drottningu
sinni.
FÁNUM SKREYTT
Meðan á hátíðinni stóð, var
borgin fánum skreytt. Mátti þá
sjá fána flestra þjóða heims, allra
Norðurlandaþjóðanna. nema
þann íslenzka og færeyska.
Á afmörkuðu svæði í „Drottn-
ingargarðinum“ sýndu hópar
manna og kvenna við og við
skozka þjóðdansa eftir frægri
sekkjapípuhljómlistinni. f ekta
skozkum þjóðdansi eru það að-
eins karlmenn sem dansa. Kven-
fólkið hafði öðru hlutverki að
gegna í gamla daga: að elda mat-
inn og gæta barnanna heima,
meðan karlarnir klæddu sig í
„pilsin“ sín og með siifurskyltan
rýting í sokkunum fóru þeir út
tjl að dansa.
Skozka sekkjapípan á uppruna
sinn á meginlandinu, líklega í
Norður-Frakklandi. Þaðan hefur
hún borizt til Skotlands og hald-
ið þar heiðri sínum fram á þenn-
an dag. Sekkjapípuhljómlist
Skotanna er mjög tilbreytingar-
lítil og ekki er mikil skemmtun teknir gildir í verzlunum í Eng-
að hlusta á hana oftar en einu tandi. Handhafi þeirra í Englandi
anni. Mikið er gert til þess að verður því að fara í banka og fá
viðhalda hefðbundinni skozkri i>eim skiPt í ensk Pund En hann
SJALFSTÆÐISHREYFLNG
SKOTA
Skotar bera í brjósti veika von
um sjálfstæði. Stóri draumurinn
er, að Skotland verði sjálfstætt
og óháð land, með eigið þing og
eigin kóng. Þeir hafa þegar mik-
ið af fjármálum sínum í eigin
höndum. Skozkir bankar hafa
gefið út 5—10 tegundir pund-
seðla. Þó stendur skozkt pund
nokkuð höllum fæti fyrir enska
pundinu. Enskt pund gildir hvar
sem er í Skotlandi. Aftur á móti
eru skozkir pund-seðlar ekki
um. Hann var um langt skeið og reifir, sumir dálítið við skál,
pólitískur ráðgjafi hernámsliðs- en allt í hófi. í réttinni var margt
ins í Austur-Þýzkalandi og síðar fé og fallegt, þótt það hafi
yfirmaður þess. Hann gegndi um ekki verið eins jafn vænt og nú,
nokkurt skeið sendiherrastöðu bæðí ær og lömb, enda eru nú
þar, en í júlí s.l. ár tók Pusjkin , engin graslömb (fráfæringar) í
við þeirri stöðu.
Vladimir Semjonov er einn af
þeim fáu stjórnarerindrekum
Ráðstjórnarinnar, sem gætti þess
vandlega að eiga vinsamleg sam-
skipti við starfsbræður sína frá
vestrænum löndum. Pusjkin er
réttunum eins og þá.
GAMAN AÐ MINNAST ÞEIRRA
— En þú, Jóhann, hvenær varst
þú fyrst í Miðhraunsrétt?
— Það var 1903 og síðan hef
ég verið þar á hverju hausti. í
hinsvegar kunnastur fyrir horku- ! sveitinni hef ég búið síðan 1906.
lega framkomu í leppríkjum gg segi, eins og Ásgrímur, það
Rússa. Hann setti a laggirnar er gaman ag rninnast þeirra, sem
kommúnistastjórnina í Ungverja verið hafa { réttunum hjá okkur
landi, og á valdaárum hans þar Ég man sérstaklega eftir Halldóri
var Mindszenty kardínáli dæmd- (bónda á Miðhrauni, vegna þess
ur, Zoltan Tildy forsætisráðherra ' að hann var allt f senn; gáfu.
settur af og gagngerar ráðstaf- , maður_ gieðimaður og bókamaður
anir gerðar til að koma í veg rnikill. í réttunum var hann ætíð
fyrir starfsemi ungverskra „tító- j ábcrandi gleðimaður og gaman að
ista“, sem náðu hámarki sínu rabba við hann Einnig eru mér
með refsingu Lazslo Rajk utan-
ríkisráðherra.
menningu.
fær aðeins 19 sh. og 6 d. fyrir
sérhvert skozkt pund þ. e. a. s.
skozkt pund er 6 d. minna virði
í Englandi.
SKOSKAR VENJUR
Erfitt reynist þó, einkum í
borgum, að fá karlmenn til þess
að ganga yfirleitt í „pilsum“ og
«Sru tilheyrandi þjóðbúningnum.' HALDA AÐ ÍSLENDINGAR
Mörg félög hafa þó verið stofnuð SVELTI
í þessu tilliti. Meðal slíkra félaga j Eitt sinn var mér sagt, að það
er „Saltirs Society“, sem sýnir undraði Breta, hvernig íslend-
skozka þjóðdansa og flytur reglu- ingar gætu veitt sér í svo ríkum
lega skozk kvæði og söngva. Þar mæli að ferðast til annarra landa
koma menn saman, og áður en oft með nýjan amerískan bíl
dagskráin hefst drekka menn meðal annars farangurs. Það
kaffi og borða heimabakaðar' væri almenn trú hér, að nú
kökur. Þeir syndarar eru litnir byggju íslendingar við sult og
óhýru auga, sem mæta þar seyru eftir að þeir gátu ekki
klæddir í buxur eins og venju- j lengur selt þorskinn til Bret-
legir menn. Félag þetta hefur að- | lands. Nú yrðu íslendingar aftur
setur sitt í mjög fornfálegu húsi1 að húka skjálfandi kringum
í elzta hluta Edinborgar. Kvæð- j hverina sína — eða í snjóhúsun-
in, sem flutt eru, eru yfirleitt á um ok éta kerti! Sú saga er vel
hinu forna máli Skotlands, j þekkt í Bretlandi að íslendingar
Gadio. Skotarnir, sem viðstaddir, ætu kerti — og er hún byggð á
eru, skemmta sér konunglega. ómerkilegri ferðasögu ómerki-
Það hefur ekkert að segja, þótt legs Englendings á íslandi fyrir
söngvararnir haldi ekki laginu út ‘ 100 árum. Það kemur þvi Bret-
Áformað er, að sendiráð Rússa
í Bonn verði skipað 300 mönn-
um, og þykir mjög líklegt, að
þeir muni hafa aðsetursstað sinn
í hinu glæsilega gistihúsi, Godes-
berger Hof. — Bandaríkjamenn
mjög minnisstæðir Stefán hrepp-
stjóri á Borg, Óli J. Jónsson bóndi
á Stakkhamri og Haildór Bjarna-
son bóndi í Gröf. Þetta voru allt
hínir mestu heiðurs- og dugn-
aðarmenn og sérlega gaman að
minnast þeirra í réttunum.
— Sumt af þessu er fyrir mitt
minni, segir Ásgrímur enda ertu
eldri en ég, Jóhann. — Á þessum
langa tíma, sem ég hef verið í
verið glatt á hjalla, en hraun-
lautirnar eru því miður þöglar
um allt, sem þær kyr.nu frá að
segja. En ég er viss um, að þær
mundu frekar segja, ef þær
mættu mæla, að hér hafi búið
gott fólk, en vont. — Ég hef verið
í göngum og við réttarhald í
Miðhraunsrétt í samfellt 40 ár,
en auk þess var ég skilamaður
í þrjú ár áður, þar eð ég átti
ekki heima í hreppnum. Ég ólst
nefnilega upp fyrir norðan fjall,
í Helgafellssveit.
— Og þú ert búinn að vera í
Miðhraunsrétt, Jóhann, síðan
1903. Var það ekki?
— Jú, það er orðinn langur
tími.
★
Það er orðinn langur tími. Og
síðasti fjárhópurinn kveður rétt-
ina í síðasta sinn. Það er fé
Miðhraunsbóndans og fer vel
á því. Ljósmyndarinn tekur
nokkrar myndir af réttinni og
fjárhópnum og síöan höldum við
aftur yfir hraunlautirnar. Hann
rignir. Það er svalt. Og við
minnumst orða Kristjáns H. Breið
dals, sem kvaddi rétt þeirra
Miklaholtsbænda í síðasta sinn,
með þessum orðum: „Nú lyftum
við glasi og drekkum réttarinnar
skál — af stút“. Og regnið lemúr
hraungrýtið og réttarveggirnar
hverfa í svartar gjótur og svar-
blátt hraun.
—M.
Dulles og MacMillan
vara við vígbúnaðar
kapphlaupi
LONDON OG NEW YORK, 27.
m Fr Þvzkaland hlaut fullt xr • J** bræðurnir uSlgm’ður isráðherrar Bandaríkjanua og
m. Er Þyzkaland hlaut tullt Knstjansson bondi í Hnsdal og „
jálfstæði í maí í vor, var gisti- Þórður á Miðhrauni. Bretlands yfir þenr skoðun
srnm, að vigbunaðarkapphlaup
eyddu á sínum tíma gifurlegu íé Iréttunum, minnist ég sérstaklega C(lrvf ,
í að endurbæta þessa byggingu. tveggja manna, sem ætíð hafa ~ 7T 77 7 77'
Notuðu þeir bygginguna á her- • verið óvenju markglöggir og E^Ptalaild. keí«r
námsárunum til að taka á móti hjálpsamir í öllum réttum. Það *•- ð kaupa vopn fia Rað-
bandarískum stjórnarerindrek- eru þeir bræðurnir Sigurður ?iuruarri Junum, íystu forsæt-
um. Er Þvzkaland hlaut fullt irl israðherrar Bandaríkjanna og
sjálfstæði
húsið afhent hinum réttu eig- j
endum — og heíir staðið autt
síðan.
Bandaríska sendiráðið í Bonn
er skipað mun færri mönnum —
en fyrirhugað sendiráð Rússa —
230. — Sendiherrar V-Þýzkalands
og Sovétríkjanna í París ræða nú
sendiherraskipti landanna.
FALLEGIR GÆDINGAR OG
MARGIR SAUBIR
— En hver finnst þér aðal-
munurmn á réttunum nú og fyrir
40 árum?
mætti ekki hefjast meðal ríkj-
anna fyrir botni Miðjarðarhafs.
Dulles og MacMillan ræddu
þessi mál á fundi í New York í
dag, og í yfirlýsingu hvöttu þeir
öll.lönd í heiminum þ. á. m. Ráð-
Umfangsmikil viðskipti
Rússa og Þ]óðverja
— Aður sá maður fallega og síjórnarríkin til að reyna að forð-
vel búna gæðmga, en nú koma ast vígbúnaðarkapphlaup.
allir i bifreiðum í réttirnar. Ég
sakna gæðinganna.
Enn er ekki kunnugt um vopna
sölusamning Egypta og Rússa í
Nú er yfirleitt miklu fleira fé einstökum atriðum. t Reuters-
i réttunum, þótt fólkið sé mun fregn segir, að þessi samningur
færra í sveítinni. Áður voru ó- hafi komið brezkum stjórnmála-
BONN 22 sept — Áhrifamesta ‘ venjumargir sauðir, sem af báru,! raör v.nm mjög á óvart. Sam-
fjármálarit V-Þjóðverja Handels litskrúðugir með skrautlega van- kv;.emt 'regnum frá Kaíró fá Eg-
Wom. Quv>ri„ frá hví a« -Róccar in horii. Nú sakna ég suuðanna ' . ! 1 nýtízku þrýstiloftsflugvélar
sýnist hafa mikinn áhuga á því, ur fjárhópnum. Þeir voru til, f: • Hússum. f London líta menn
að gera fimm ára verzlunar- . P^ý®1 °S ánægju á vopna’nléssamnmginn, sem eina
ananing við vestur-þýzku stjórn- ’ ' Míanstu nokkuð, Ásgrimur, i'’iaunina.enn af halfu Russa til
hverjir voru íjallkóngar, þegar að vinna Arabalöndin á sitt band.
þú komsí fyrst í Hraunsrétt?
— Já. Það voru þeir Guðmund-
ur Jóhannesson, bóndi í Straum-
fjarðartungu pg Pétur Helgason
á Borg.
— Finnst þér ekki margs að
ina um umfangsmikil vöruskipti.
Á meðan dr. Adenauer var í
Moskvu beindist athygli manna
aðallega að hinum pólitísku mál-
um, en á meðan sömdu sérfræð-
ingar beggja aðila um verzlunar-
málin og komust að samkomu-
lagi, sem síðar mun verða skýrt minnist eftir þenna langa tíma?
frá nánar. * — Ju, hér í réttunum hefur oft