Morgunblaðið - 13.10.1955, Blaðsíða 8

8
MORGVTSBLAÐIÐ
Fimmtudagur 13. okt. 1955

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.

ÚR DAGLEGA LÍFINU

Öllu snúið öfugt þó
A' RIN 1952—1955 má segja að
verðlag hafi haldizt stöðugt.
hér á landi. Með desembersam- )
komulagi vinnuveitenda- og
verkalýðsfélaganna 1952 var sú i
stefna upp tekin að leggja fyrst
og fremst áherzlu á, að auka |
kaupmátt launanna en stefna .
ekki að kauphækkunum. ]
Þetta spratt fyrst og fremst
af því að yfirgnæfandi meiri-
hluta þjóðarinnar var ljóst að
framleiðslan gat ekki risið
undir auknum tilkostnaði. —
Kauphækkanir mundu því
ekki hafa í för með sér raun-
verulegar kjarabætur heldur
fyrst og frenist rýrnandi verð-
gildi peninganna og aukna
dýrtíð.
En þegar kommúnistar höfðu
náð úrslitaáhrifum innan verka-
lýðssamtakanna haustið 1954 var
horfið frá stefnu desembersam-
komulagsins frá 1952. Kommún-
istar og bandamenn þeirra lýstu
því yfir, að nú kæmu ekki til
greina annað en stórfelldar launa
hækkanir. í samræmi við þá yf-
irlýsingu voru nú gerðar kröfur
um yfir 60% laupahækkanir hjá
einstökum starfsstéttum. Enda
þótt niðurstaðan yrði 11—12%
launahækkun hefur sú launa-
breyting haft í för með sér stór-
kostleg áhrif á allt efnahagslíf
þjóðarinnar. Framleiðslukostnað-
urinn hefur stóraukizt og verð á
margs konar þjónustu í þágu
almennings hefur hækkað. Bygg-
ingarkostnaður hefur hækkað að
miklum mun.
Aðvörun sem ekki
var sinnt
Allir vitibornir menn sáu þessa
öru þróun fyrir og vöruðu við
afleiðingum stefnubreytingarinn-
ar. Einna skorinorðastir í þessum
efnum voru leiðtogar og málgögn
Sj álfstæðisflokksins. Þeir vöruðu
þjóðina við afleiðingum nýs
kapphlaups milli kaupgjalds og
verðlags, bentu henni á hennar
eigin reynzlu og reynzlu annarra
þjóða í þessum efnum.
Óhætt er að fullyrða að mikill
meirihluti landsmanna hafi gert
sér það Ijóst, hvað í húfi var. En
kommúnistar réðu stefnunni í
nokkrum stærstu verkalýðsfélög-
unum í Reykjavík og í stjórn
Alþýðusambands íslands. Þeir
höfðu ákveðið að leita allra
bragða til þess að torvelda fram-
kvæmd þeirra miklu fyrirheita,
sem stjórn landsins hafði gefið
þjóðinni um margvíslegar fram-
kvæmdir og umbætur. Kommún-
istar sáu að þeir höfðu ekki at-
kvæðamagn til þess á Alþingi,
að hindra rafvæðingu landsins,
eflingu atvinnulífsins og stuðn-
ing við íbúðabyggingar í landinu.
En þeir höfðu annað úrræði
á takteinum. Þeir gátu beitt
verkalýðshreyfingunni gegn
ríkisstjórninni og jafnvægis-
stefnu hennar í efnahagsmál-
um. Þeir gátu hækkað bygg-
ingarkostnaðinn og þannig tor
veldað fólki að byggja, enda
þótt ríkisstjórnin reyndi að
veita auknu fjármagni til
þeirra nauðsynlegu fram-'
kvæmda. Þeir gátu líka gert |
raforkuframkvæmdirnar dýr-
ari. Loks gátu þeir þjarmað
að atvinnulífinu með því að
auka framleiðslukostnaðinn j
stórkostlega.
Svikamylla kommúnista
Þetta er það sem raunverulega
hefur gerzt. Kommúnistar hafa
að vissu leyti unnið „sigur“. —
Þeim hefur tekizt að hleypa nýju
dýrtíðarflóði af stað. Sú svika-
mylla, kapphlaupið milli kaup-
gjalds og verðlags hefur verið í
gangi dag og nótt undanfarna
mánuði. Og nú koma höfuðpaur-
ar þessa samsæris gegn íslenzk-
um bjargræðisvegum og upp-
byggingu þjóðfélagsins og ásaka
ríkisstjórnina um að hún beri
ábyrgð á ógæfunni!!
Þetta er vissulega að bíta
höfuðið af skömminni og snúa
öllu öfugt. Það veltur nú á
þroska þjóðarinnar og stað-
festu leiðtoga hennar, hvort
kommúnistum á að takast að
halda niðurrifsiðju sinni á-
fram, eða hvort hér á að halda
áfram þróttmikið uppbygg-
ingarstarf bjartsýnnar og dug-
andi þjóðar.
Merfcileg!
menningarslarf
ALMENNA bókafélagið efndi í
gærkvöldi til fyrstu bókmennta-
kynningar sinnar, síðan það hóf
starfsemi sína. Var auðséð að
almenningur kann vel að meta
þessa nýbreytni félagsins. Hinir
færustu menn kynntu þar verk
eins vinsælasta smásagnahöfund-
ar þjóðarinnar.
íslendingar unna bókum,
bundnu og óbundnu máli. Þessi
bókaást og áhugi íslenzks al-
mennings er eitt af þjóðarein-
kennum okkar. Megum við vissu-
lega vel við það una.
Almenna bókafélagið hefur
markað sér þá stefnu, að kynna
íslenzkar og erlendar bókmennt-
ir fyrir þjóðinni með útgáfu
góðra bók við skaplegu verði.
Það mun leitast við að gegna
hlutverki sínu af víðsýni og þekk
ingu á því, sem er að gerast í
andlegu lífi þjóðarinnar og á sviði
heimsbókmenntanna. Til þess
hefur það að mörgu leyti góð
skilyrði. Það hefur gott samband
við flesta beztu rithöfunda og
andans menn þjóðarinnar og nýt-
ur leiðbeininga þeirra um útgáfu-
starfsemi sína. Því hefur þegar
orðið vel til liðs meðal almenn-
ings. Fregnir berast hvaðanæva
af því, að fjöldi fólks gangi í fé-
lagið til þess fyrst og fremst að
eignast sjálft kost góðra bóka, og
enn fremur til þess að styrkja það
menningarstarf, sem félagið vinn-
ur.
Bókmenntakynning Almenna
bókafélagsins á verkum Þór-
is Bergssonar í gærkvöldi var
mjög ánægjuleg. Vonandi
heldur félagið slíkri kynning-
arstarfsemi áfram.
Hinn mikli fjöldi fólks, sem
sótti kynningarsamkomuna er ör-
uggt vitni um þann áhuga, sem
ríkir meðal íslendinga fyrir bók-
menntum og skáldskap.
Það er rétt, sem Bjarni Bene-
diktsson, menntamálaráðherra
sagði í ávarpi því, er hann flutti
í upphafi þessarar samkomu, að
andlegt frelsi er frumskilyrði
blómlegs menningarlífs. Það er
ekki hægt að skipuleggja listina,
eða aga listamennina til þess að
skrifa eða túlka list sína með öðr
um hætti að boði eða banni ein-
hverrar ákveðinnar stenfu.
ALMAR skrifar:
Þörf hugvekja.
ÓLAFUR GUNNARSSON, sál-
fræðingur, ræddi mánudaginn 3.
þ.m. um daginn og veginn. —
Fjallaði hann einkum um hin
tíðu bifreiðaslys hér, sem orðin
eru eitt af alvarlegustu vanda-
málum bæjarfélagsins. Gat Ólaf-
ur þess að bifreiðaslysum færi si-
fjölgandi og taldi hann að orsak-
anna væri að miklu leyti að leita
hjá bifreiðastjórunum, er sýndu
ekki næga tillitssemi hver öðrum
og gangandi fólki. Kvað hann
reynslu sína, að í þessu efni
stæðu íslenzkir bílstjórar mjög
að baki starfsbræðrum sínum
víða erlendis svo sem t. d. í Eng-
landi. Er þetta í samræmi við
mína reynslu, því að hvergi hef
ég hitt fyrir nærgætnari bifreiða-
stjóra gagnvart vegfarendum en
í Englandi og Skotlandi. — Þá
benti Ólafur á þá lélegu niður-
stöðu er góðaksturkeppnin í sum-
ar sýndi og var þó þar um menn
að ræða, sem telja má í flokki
hinna gætnari bílstjóra. í sam-
bandi við þessi mál ræddi Ólafur
um uppeldi barna og hversu
nauðsynlegt það væri að foreldr-
ar og skólar tækju höndum sam-
an um að kenna þeim almennar
umferðarreglur og reyndar prúð-
mennsku í allri umgengni. —
Benti hann réttilega á að það
væri hinn háskalegasti misskiln-
Jrá átvar
L ói
''pma
^Lióta vL
ingur, sem margir foreldrar væru
haldnir af, að ekki mætti banna
börnum, enda væri ekki hægt að
ala barn vel upp nema því væri
kennt að hlýða. — Hér hefur að-
eins verið minnst á fáein atriði
í máli Ólafs, en erindi hans var
allt hið athyglisverðasta og þörf
og tímabær hugvekja.
Einsöngur
Ólafs Magnússonar.
ÞETTA sama kvöld söng Ólafur
Magnússon frá Mosfelli nokkur
lög eftir íslenzka höfunda að
mestu með undirleik Weiss-
happels.
Ólafur hefur ekki mikla rödd, j
en hún er þægileg og hann fer i
með það sem hann syngur af
góðri smekkvísi. Einna bezt
fannst mér hann syngja hin gull-
fögru lög „Allt fram streymir
endalaust“ og „Um haust“ eftir
Sigfús Einarsson.
Don Camillo.
ANDRÉS BJÖRNSSON hefur nú
aftur hafið lestur sagnanna um
vin okkar, hinn ágæta prest Don
Camillo, sem hefur unnið hjörtu
allra meðal annars af kvikmynd-
unum um hann, sem hér hafa
verið sýndar og frábærum leik
franska snilldarleikarans Far-
andel. Hér er um afbragðs skáld-
verk að ræða, sem veruleg
ánægja er á að hlýða og lestujp
Andrésar er prýðisgóður.
u
/ / /. / f)
eluakandi áknýar:
Dapur í bragði
NÝLEGA hitti ég kunningja
minn, ungan mann sem tók
cand. mag.-próf í íslenzkum fræð
um fyrir þremur til fjórum ár-
um. Hann var heldur dapur í
bragði. Ég átti ekki að venjast
því, svoað ég tók hann tali, enda
| hafði ég ekki hitt hann frá því
I hann kom heim í vor. Hann hefir
nefnilega verið við vísindastörf
erlendis um eins árs skeið.
i
Illa séðir?
HVAÐ segirðu þá, segi ég.
— Ja, allt svona meinlítið,
segir hann. — Annars er þetta
djöfulsástand, maður fær ekkert
að gera.
— Nú, hvað kemur til. Hef-
urðu þreifað fyrir þér, spyr ég
enn.
— Já, ég held nú það. Þeir
voru búnir að lofa mér einhverju
kemur þessi maður úr skóla með
tvær hendur tómar og á þess
varla kost að veita sér neina
björg. Allir aðrir virðast sitja í
(í
í Gagnfræðaskóla Austurbæjar,
en þegar ég kom til þeirra í gær
sögðust þeir hafa haldið, að ég
væri búinn að fá vinnu, svo að
þeir réðu annan. En auðvitað var
það bara venjulegt baktjalda-
makk.
— Já, það er víst nóg af því.
En hefurðu ekki reynt annars
staðar?
— Jú, en það er einsog að tala
við tómar tunnur. Það er einsog
I' candmagar séu eitthvað illa séðir
hjá skólayfirvöldunum. Maður
verður víst að reyna að fara útí
tímakennslu.
j — Já, sagði ég. — Tal okkar
féll niður og við kvöddumst.
Höfum við efni á því?
ÞESSI kunningi minn er bæði
góður maður og gegn og ekk-
' ert útá hann að setja. Hann
spjaraði sig ágætlega í skóla, tók
ágætt próf og vann traust kenn-
j ara sinna. Hann er því prýðisvel
menntaður í sinni grein, en er
auk þess vaxandi maður og vinn-
ur nú að merkilegum rannsókn-
um í hjáverkum sínum.
Algjör plága
HVERNIG stendur svo á því, að
þjóðfélagið hefir efni á að
kasta slíkum manni útá kaldan
klakann? — Eftir erfitt nám,
margra ára seiglu og þrautseigju
fyrirrúmi; skólastjórar og
fræðslumálamenn segjast mis-
skilja hann. Menn gamna sér við
að ota tota kunningjans, lofa
uppí ermina á sér og svíkja svo
allt saman. Því miður er þetta að
verða algjör plága í okkar litla
sakleysislega þjóðfélagi. Það er
varla hægt að treysta nokkrum
manni lengur, fja.... hafi það.
Virðingarleysi fyrir fornum
dyggðum sem m.a. eru fólgnar
í því að standa við gefin loforð,
meta menntun og hæfileika
meira en persónulegt vinfengi, er
oft fótum troðið bæði af stjórn-
málabröskurum og „ég“-mönn-
um.
Einsog hengilmænur
Í?G hefi verið talsvert harðorð-
yMér finnst ástæða til
þess. Þegar ég sé unga vel mennt
aða menn ganga atvinnulausa um
göturnar, einsog hengilmænur,
get ég ekki varizt því að spyrja:
Hvers eiga þeir að gjalda?
MerklH,
sem
klæfflr
landlS.
Kínversk söngkona.
KÍNVERSKA söngkonan Sú
Feng-Chuan söng nokkur lög
miðvikudaginn 5. þ.m. með undir-
leik Wu Y-li. Var söngurinn hljóð
ritaður í útvarpssal. — Ég býst
við að lesendur mínir séu jafnnær
þó að nöfn þessi séu nefnd, en
engu að síður er hér um ágæta
listamenn að ræða. Söngkonan
hefur fagra sópranrödd og var
söngur hennar mjög öruggur og
túlkun hennar á viðfangsefnun-
um gædd næmum skilningi og
innileik.
Upplestur.
ANNA STÍNA Þórarinsdóttir las
þetta sama kvöld upp nokkur
Ijóð eftir skáldin Hannes Péturs-
son og Þorstein Valdimarsson.
Ljóð þeirra beggja voru vel val-
in og prýðilega lesin. Hannes
Pétursson er ljóðrænn mjög og
furðu þroskað skáld svo ungur,
sem hann er að árum og Þor-
steinn er kliðmjúkur og yrkir
undir sérkennilegum háttum.
Bæði þessi ungu skáld eru efni-
leg og má mikils af þeim vænta
i framtíðinni, ekki sízt Hannesi.
Einleikur Julius Katchen.
HINN UNGI píanósnillingur,
Julius Katchen, sem hér var á
ferð fyrir skömmu og hélt hér
tónleika í Austurbæjarbíó á veg-
um Tónlistarfélagsins, lék einleik
í útvarpið, fimmtudaginn 6. þ.m.
(hljóðritað á tónleikunum í Aust-
urbæjarbíó).
Viðfangsefnin voru tvö: „Jesu
bleibet meine Freude“, sálmfor-
leikur eftir Bach og Waldstein-
sónatan eftir Beethoven, hvort-
tveggja fögur verk og vandasöm.
Listamaðurinn lék þessi verk frá
bærlega vel með persónulegri
túlkun og af mikilli kunnáttu.
Önnur dagskráratriði.
AF ÖÐRUM athyglisverðum
atriðum þessa viku má nefna er-
indi Sverris Kristjánssonar er
hann nefndi: Júlíus Guðníðingur,
afbragðsvel samið og skörulega
flutt og erindi Jökuls Jakobsson-
ar: Ný stéttaskipting, er um
margt var næsta athyglisvert. —
Því miður gat ég ekki hlustað á
útvarp s.l. laugardagskvöld og
fór ég því á mis við leikritið
„Bókin horfna“ eftir séra Jakob
Jónsson.
Eínmenningskeppni
Bridgefél. kvenna
EFTIR aðra umferð í einmenn-
ingskeppni Bridgefélags kvenna,
eru þessar konur efstar af 64
þátttakendum: Eggrún Arnórs-
dóttir 211 stig, Dóra Magnúsdóttir
208 stig, Erna Eggerz 205 stig,
Guðrún Angantýsdóttir 205 stig,
Lára Siggeirsdóttir 204 stig, Anna
Aradóttir 203 stig, Herdís Maja
Brynjólfsdóttir 201 stig, Guðbjörg
Sigurz 201 stig, Ingibjörg Briem
200 stig, Laufey Þorgeirsdóttir
198 stig, Laufey Arnalds 197 stig,
Sigríður Jónsdóttir 197 stig, Anna
Guðnadóttir 196 stig, Sigríður
Siggeirsdóttir 196 stig, Ingibjörg
Þórðardóttir 195 stig og Vigdís
Guðjónsdóttir 195 stig.
Þriðja umferð verður spiluð i
Skátaheimilinu mánudagskvöldið
17. þ.m. Alls verða spilaðar fjór-
ar umferðir.