Morgunblaðið - 21.10.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 21. okt. 1955
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnxnálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Arni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 & mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
! „Sameinuðu þjóðirnar
verkfœri fil að halda frið
44
r £
af verkfallinu
Ávarp Dag Hammarskjölds, framkvæmda-
stjóra S. Þ., á degi Sameinuðu þjóðanna
Tíu ára afmæli Stofnskrár S. Þ.
IÁR, fremur en nokkru sinni fyrr, munu milljónir manna um allan
heim, af öllum þjóðernum og trúarskoðunum, minnast Stofn-
skrárinnar og tilgangi hennar á degi Sameinuðu þjóðanna.
NÚ eru liðnir nær sex mánuðir
síðan hinu mikla og stranga
verkfalli lauk s.l. vor. En því
lyktaði eins og kunnugt er með
því, að Alþýðusambandið undir
alræði kommúnista þvingaði
fram 12% kauphækkun.
Menn rekur minni til, að í upp-
hafi þessa mikla verkfalls, voru
kommúnistar mjög kampakátir.
Eitt pólitískt rekald úr öðrum
6tjórnmálaflokki hafði þá um vet
urinn selt þeim í hendur öll völd
I Alþýðusambandinu og sást
greinilega hvernig kommúnistar
vildu beita þeim völdum, er þeir
stóðu fyrir hverju verkfallinu á
fætur öðru, sem lamaði ýmsar
atvinnugreinar lengri og styttri
tíma. Loks sást þetta, er þeir í
upphafi hins stóra verkfalls,
gerðu svo óhóflegar kröfur, um
60% hækkun, að það gat ekki
leitt til annars en alvarlegs vinnu
ófriðar.
Staðhæfðu kommúnistar þá, að
nú skyldu þeir færa launþegun-
um kjarabætur sem kröfunum
næmu og skelltu algerlega skoll-
eyrum við aðvörunum um að
framleiðsluatvinnuvegir þjóðar-
innar ættu við erfiðleika að
stríða. Því færi fjarri að þeir
gætu tekið á sig slíkar auknar
byrðar.
Afleiðingarnar birtast
Almenningur hefur horft á þró-
un mála í daglegu lífi sínu með
æ meiri efagirni á ráð kommún-
ista. Það er eitt að fólk hefur tek-
ið að furða sig á því, að svo virð-
ist, sem kommúnistarnir hafi
aldrei reiknað með neinum verð-
hækkunum í kjölfar kauphækk-
ana. Það sá þó hver maður annar
en þeir, að ekki gat hjá því farið,
að öll þjónusta hlaut að hækka
með auknu kaupgjaldi sem á
hana lagðist. Hvernig áttu t.d. iðn
fyrirtækin íslenzku að snúa sig
út úr 10% kauphækkun fyrr um
veturinn og urðu nú enn að bæta
við launin öðrum 12%. Hvar áttu
þau að sækja fé til greiðslu launa
skuldbindinga sinna, nema með
þvi að hækka verðið á fram-
leiðsluvöru sinni? Þegar kostnað-
urinn vex þannig á allar hliðar
í þjóðfélaginu er auðséð að kaup-
hækkanirnar éta sjálfar sig upp
í hækkuðu vöruverði.
Það má einstakt heita, að
fyrir þessari augljósu afleið-
ingu lokuðu kommúnistar aug
unum. Þótt margsinnis væri á
það bent, neituðu þeir að við-
urkenna hana og sýnir slíkt,
hve ábyrgðarlaust þeir tóku á
kjaramálum fólksins.
Svo þegar afleiðingarnar
koma fram, standa þeir eins
og glópar frammi fyrir al-
menningi osr fálma eftir ráð-
um til að skella af sér skuld-
inni. En hvernig ættu þeir að
geta losnað undan réttmætri
reiði almennings? Þetta mál
er svo einfalt og augljóst, að
hinir seku tilræðismenn við
traust fjármálakerfi og áunn-
in lífskjör, geta hvergi fundið
krók né kima til að dylja sekt
sína.
Opinber sakamála-
rannsókn
Öll hefur sekt þeirra verið að
skýrast hina síðustu daga, hring-
ur sönnunargagna að þrengjast
um þá, 'eftir. að fjármálakerfi
þjóðarinnar hefur verið tekið til
rannsóknar hina síðustu daga í
sambandi við undirbúning fjár-
laga.
Þessi rannsókn á fjármálalíf-
inu hefur smám saman eftir því
sem fleiri kurl koma til grafar,
breytzt í einskonar opinbera
sakamálarannsókn á tilræði
kommúnistanna við íslenzkt at-
hafnalíf og lífskjör almennings.
Það er þegar óhætt að stað-
hæfa það, að með verkfallinu
mikla hafa kommúnistar ýtt
af stað stórhættulegri verð-
bólguöldu, sem nú eykst stig
af stigi og veldur almenningi
miklu tjóni. Hún hefur þegar
komið öllu fjárhagskerfi þjóð-
arinnar út úr jafnvægi, svo að
fólk hvar í stétt sem það stend
ur lifir við meira öryggis-
leysi í fjárhagsmálum en áð-
ur. Hvert sem litið er sjást
óheillaafleiðingar þessarar
verðbólgu og hún er ógnun
við þýðingarmestu framfara-
mál þjóðarinnar.
Hætturnar af verðbólgu
kommúnista
Með verðbólgunni af verkfalli
kommúnista er brotið blað í
þróun efnahagsmála þjóðarinn-
ar. Á síðustu þremur til fjórum
árum hafði ríkisstjórninni tekizt
með skynsamlegum fjármálaráð-
stöfunum, að hindra verðbólgu
og var það upphaf að frekari
áætlunum um að koma fram-
leiðsluatvinnuvegunum á traust-
an grundvöll. Þessi trausta stefna
ríkisstjórnarinnar opnaði leiðir
að fleiri og stærri framfaramál-
um, en áður í sögu landsins. En
með pólitísku ofbeldi í stéttar-
félögum hafa kommúnistar nú
rifið niður hið góða uppbygg-
ingarstarf og er engin furða þótt
almenningur sé sleginn ugg.
Því að hvert getur verð-
bólgan af verkfalli kommún-
ista leitt?
Hún getur leitt að gengis-
hruni.
Hún getur leitt til þess að
framfaraáætlanir ríkisstjórn-
arinnar í húsnæðis- og raf-
orkumálum stöðvizt.
Hún getur leitt til þess að
óhjákvæmilegt verði að
hækka alla skatta og tolla.
Þetta er aðeins nokkuð af
því sem kommúnistar verða
að svara til saka fyrir, en aug-
ljóst er að þeir hafa stefnt
fjárhag og allri velferð þjóð-
arinnar í stórfellda hættu með
pólitísku braski sínu í verka-
lýðshreyfingunni.
Þetta eru alvarlegar staðreynd
ir og þær sýna það enn berar
en nokkru sinni áður, að það er
ekki alþýðu landsins til hags-
bóta að selja stéttarsamtök sín
í hendur pólitískra fjárhættu-
spilara.
Það er alþýðu landsins hins-
vegar til hagsbóta að stéttarsam-
tökin sýni fulla ábyrgðartilfinn-
ingu og vinni af heilum hug að
sameiginlegum hagsmunamálum
allra með hverri þeirri ríkisstjórn
sem við völd situr. Núverandi
ríkisstjórn hefur tekið upp á
stefnuskrá sína einhver stærstu
hagsbótamál allrar alþýðu, sem
um getur í atvinnusögu okkar.
En það er miður farið að komm-
únistum hefur tekizt að beita
stéttarsamtökunum í samsæri
gegn þeim framförum.
Tiu ára afmæli Stofnskrárinn-
ar er að sjálfsögðu sérstakt tæki-
færi. En ég held, að það sé önnur
ástæða fyrir almennri þátttöku
að þessu sinni. Ástæðan er vax-
andi skilningur, sem á sér djúp-
ar rætur í hugum okkar og
hjörtum, á samfélagi mannkyns-
ins og sameiginlegum forlögum
allra þjóða veraldar. Við sjáum
greinilega hvað á milli ber, en
við gerum okkur ljósara en áður,
að við þurfum á hver öðrum að
halda og að friðurinn í heimin-
um er undir okkur öllum kominn.
Uppgötvanir kjarnorku vísinda-
mannanna er okkur viðvörun um
þær eyðileggingar, sem bíða okk-
ar allra, ef til styrjaldar skyldi
koma og enginn verður sigur-
vegari. Um leið hafa kjarnorku-
ULl andi óhripav".
Fljótir að gleyma.
SENNILEGA hefir engin stétt
verið skömmuð eins mikið „á
þessum síðustu og verstu tímum“
og blaðamannastéttin. Það hefir
bókstaflega verið köllun sumra
nöldurseggja að sletta úr klauf-
unum í blaðamennina og hefir
Kiljan verið þar í fremstu víg-
línu. Menn eru stundum ótrúlega
fljótir að gleyma, hann ekki síð-
ur en aðrir. Eða heyrðust ekki
raddir um það, þegar okkar ágæti
höfundur sendi frá sér fyrstu
verk sín, að varla væri hægt að
segja, að þau væru skrifuð á ís-
lenzku. Og hvað sögðu málfræð-
ingarnir? Þótti þeim allt gott og
gilt sem hann lét frá sér fera?
Menn eru stundum fljótir að
gleyma.
Vegabréf hinna útvöldu.
NÚ virðist það komið í tízku að
skamma blaðamenn. Þvkir
orðið fínt; á að vera nokkurs kon-
ar vegabréf að „kúltúrsamkom-
um“ hinna útvöldu. Jafnvel aug-
Ijósar prentvillur geta varpað
menningarsvip á þá sem þær
finna. í fyrradag stóð hér í dálk-
unum: enda var víða feitt í stykk-
inu. Átti auðvitað að vera feitt
á stykkinu, en prentvillupúkinn
var á annarri skoðun. Hversu
margir skyldu haía sannfærzt um
það, að Velvakandi væri hálfviti
vegna þessarar prentvillu. Eg veit
það ekki — en óneitanlega leið
sumum betur. Á og í eru ekki ó-
líkir stafir, en aldrei hefir mér
dottið í hug, að þeir gætu ráðið
úrslitum um andlega velferð
sumra blaðalesenda.
Lítið dæmi.
ÞETTA var aðeins lítið dæmi.
Það verður víst til einskis að
bæta því hér við, að slíkar villur
angra enga meira en blaðamenn-
ina sjálfa, þegar þeir vakna upp
að morgni með stírurnar í aug-

unum og bjóða góðan daginn með
helvita miklu bölvi um andskot-
ans prentvillupúkann. Mönnum
dettur víst ekki orðið í hug, að
vísindin veitt betra tækifæri en
þekkst hefir áður til betra lífs
fyrir mennina.
Margt höfum við lært síðan
1945, ekki aðeins hve erfitt það
er að halda friðinn, heldur og
hvers virði friðurinn er og hve
nauðsynlegur hann er. Okkur er
nú ljóst hvað Sameinuðu þjóð-
irnar eru. Ekki trygging gegn
ófriði, heldur verkfæri til að
halda frið. Við skiljum betur en
áður, að við erum rétt að hefja
uppbyggingarstarf, sem mun taka
langan tíma og sem manar
mannsandann til dáða.
— ★ —
Megi dagur Sameinuðu þjóð-
anna og helgun hans stuðla að
því, að við öðlumst vizku og þrek
til þess að mæta þessari köllun.
Matvörukaupmenn
hafa ekkí hækkað
áfapinp á
synjavörum
VE3NA ummæla á Alþingi og í
blöðum bæjarins um hækkaða
álagningu, vill undirritaður taka
frain, að matvörukaupmenn hafa
ekki hækkað álagningu á nauð-
syi.javörum síðustu ár, þrátt fyr-
ir stórhækkun á launagreiðslum
og öðrum verzlunarkostnaði.
Gústaf Kristjánsson,
form. Fél. matvcrukaupmanna.
Á afmæli hðfunda-
laganna
einn blaðasnápur (það á víst að
merkja: — svona heldur óvenju-
legur fábjáni) geti vitað betur.
Nei, það þarf víst ekki að gera
því skóna. j
Á miðnætti.
NÚ dettur mér ekki í hug að
halda því fram, að við blaða-
mennirnir gerum engar vitleysur.
Auðvitað gerum við vitlevsur,
stundum af vankunnáttu. Og þótt
þið trúið því kannski ekki, þá
þykir okkur ákaflega leiðinlegt,
þegar slíkt kemur fyrir. Ekki sízt
þegar við gerum vitleysur og sjá-
um þær sjálfir daginn eftir. En
hafið þið nokkurn tíma séð vinnu
brögð á íslenzku dagblaði, les-
endur góðir? Helgi Hjörvar sagði
í deginum og veginum, að í sveit-
um austur dönsuðu 7 menn á
hverjum fermetra. Það er víst
ekki fjarri lagi, að jafnmargir
menn skrifi íslenzku blöðin á
jafnstóru svæði. Hefir ykkur
nokkurn tíma dottið það í hug, að
blaðamaður skrifi forsíðu dag-
blaðs einn á tveimur til þremur
tímum? Og lesi svo sjálfur próf-
arkirnar um miðnætti. Skyldi
„kúltúrfólkinu“ nokkurn tíma
hafa dottið slíkt í hug. Ég veit
það ekki, það skiptir kannski ekki
svo miklu máli.
Allir undruðust.
TILEFNI þessara hugleiðinga
er fundur Stúdentafélags
Reykjavíkur um blaðamennsku.
Þar var frummælandi mesti
ræðumaður landsins, einn helzti
kennimaður okkar, leikritahöf-
undur og ljóðskáld að auki. Hann
hefði svosem haft efni á því að
hakka blaðasnápana í sig. En
viti menn, hann bar lof á þá;
sagði, að mörg verk þeirra væru
góð og blöðin væru yfirleitt bet-
ur skrifuð en áður. — Hver hefði
trúað því, að slíkt gæti gerzt, eða
var maðurinn ekki „pantaður“ til
að rífast og nöldra einsog venju-
lega. Brást hann hlutverki sínu?
Nei. Munurinn á honum og mörg-
um öðrum var aðeins sá, að hann
ræddi um mál sem hann þekkti
af eigin reynd. Þekking gerir
menn umburðarlynda, sann-
gjarna. Þekkingarleysi gerir
menn aftur á móti einsýna, jafn-
vel forherta. Heilbrigð, sanngjörn
gagnrýni er nauðsynleg, enda
skorti hana ekki í ræðu sr. Sig-
urðar. Þessvegna verður ræða
hans okkur blaðamönnum áreið-
anlega góð hvatning. Gagnrýnin
var sanngjörn, borin fram af hóg-
værð og rökvísi mælskumannsins.
Þessvegna hitti hún í mark.
í TILEFNI af 50 ára afmæli höf-
undalaga hér á landi 20. október
lagöi stjórn Bandalags íslenzkra
listamanna á afmælisdeginum
blómsveig við styttu Hannesar
Hafstein á stjórnarráðsblettinum,
en Hannes var frumkvöðull
þeirra laga. Við sveiginn eru fest
bönd með íslenzku fánalitunum
og þar áletrað:
Til heiðurs
HANNESI HAFSTEIN
á 50 ára afmæli íslenzkra
hefundalaga 20. október 1955.
Með þakklæti
frá Bandaiagi íslenzkra
listamanna.
Að athöfninni lokinni bauð
stjórnin til hádegisverðar með
hinum nýja heiðursforseta Banda
lagsins Gunnari Gunnarssyni
skáldi, og dvöldust menn saman
fram eftir degi í fagnaði og við-
ræðum.
hailta
HAFNARFIRÐI — logarinn
Úranus frá Reykjavík kom hing-
að núna í vikunni með fullfermi
af karfa, sem ekið var í frysti-
hús í Reykjavík. Þá var landað
úr Röðli í gær og dag, og mun
hann vera með um 360 tonn af
karfa, sem hann fékk á tæpri
viku. Togarar Bæjarútgerðar-
innar hafa verið á karfaveiðum
og lagt afla sinn á land í Vest-
mar.naeyjum. Surprise hefir nú
farið tvo túra á Þýzkalands-
markað og náð allsæmilegri sölu.
Hann fór á veiðar s. 1. þriðju-
dagskvöld.
Reknetjabátarnir eru nú um
það bil að hætta veiðum. Hafa
þeir aflað.með minna móti und-
anfarið, enda hafa þeir oft orðið
fyrir netjatjóni af völdum há-
hyrnings, sem undanfarið hefir
gert mikinn usla í netum síld-
arbátanna hér í Flóanum. —G. E.
Gangselnfniarlæki
fyrir dieselvélar
í SAMBANDI við frétt í Mbl.
19. okt. s. 1. um ræsitæki fyrir
benzín- og dieselvélar hefir blað-
ið verið beðið að geta þes§, að
um íokkurra ára skeið hafi verið
hér á markaðnum og í notkun
víða um land með ágætum ár-
angri Sinclair-ræsitæki fyrir
dieselvélar sérstaklega ætlaðar
til æsingar í köldu veðri.
E.’ni það, sem notað er í þessi
tæki er ört uppgufandi Hytro-
carton, en það er eitt af þeim
efnum, sem er í eldsneyti því,
sem notað er við ræsingu ílug-
véla.