Morgunblaðið - 30.09.1956, Blaðsíða 6

Morgunblaðið - 30.09.1956, Blaðsíða 6
6 MORCVNBLAÐIÐ Suhnudagur 30. sept. 1936 Ur hesrrJ tónlhfesriimar 99 Nýft tónverk eríir Stravinsky ÞEGAR „Vorblót" (Le sacre du' mátt venjast ýmsu á síðastliðn- printemps) Stravinskys var fluít um fjórum áratugum. í fyrsta skipti í Párís 1913 undir ' LEITAN0I TÓNSKÁXÍ) Stravinsky hefur alla ævi ver- ið leitandi tónskáld og er enn, þótt hann sé orðinn 74 ára gamall. í hverju nýju verki kannar hann nýjar slóðir, reynir nýjan stí! Þetta mun vera ein af ástæðun um til þeirrar eftirvæntingar sem jafnan grípur um sig, bega: búizt er við nýju verki úr penn hans. En efíir á hefur hver liti' sínum augum á silfrið. og stun ' um hafa flestir orðið fyrir sáru: vonbrigðum. Sú varð raunin . þegar síðasta ópera hans, „Ti stjórn Pierre Monteux, ýtti sú músík svo hastarlega við áheyr- endum, að líklega hefði komið til iíkamsmeiðinga og blóðsút- hellinga, ef ekki hefði verði grip- ið til þess ráðs, að slökkva öll Ijós í salnum. Þeir Stravinsky og Monteux sluppu nauðulega undan hinum blóðheitu Parísar- búum. Alltaf síðan hefur það þótt tíðindum sæta, þegar nýtt verk hefur komið írá Stravinsky, þótt viðbrögð áheyrenda séu að jafn- aði ekki lengur jafnofsaleg cg áður var. Tónleikagestir hafa EINN af hinum ókrýndu konung- ber saman um að eigi naum um tónsprotans, Bruno Walter, varð áttræður um miðjan þennan mánuð. Hann er moðal síðustu fulltrúa eldri kynslóðarinnar af hljómsveitarstjórum, — valdi sér þetta ævistarf, þegar hann, 13 ára gamall, hlýddi á tónleika undir stjórn Hans von Bulow, og var fyrsta áratug þessarar ald- ar nánasti samstarfsmaður Gustavs Mahler við Vínaróper- una. í 10 ár var hann yfirtón- listarstjóri í Múnchen, auk þe33 um tíma forstjóri borgaróper- mmm unnar í Berlín, Gewandhaus-tón- leikanna í Leipzig og ríkisóper- unnar í Vín. Síðan 1939 hefur hann verið heimilisfastur í Banda rikjunum og starfað þar m. a. við sinfóníuhljómsveitina í New York og Metropolitan óperuna. Þrátt fyrir hinn háa aldur sinn- ir hann enn margþsettum störf- um báðum megin Atlantshafsins, er engin ellimörk á honum að finna. NÝJAR PLöTUR í tilcfni af áttræðisafmæli Walters hefur Philips gefið út nokkrar úrvalsplötur, sem leikn- ar eru undir stjórn hans, og hcf- ur jafnframt boðað, að bráðlega komi á markaðinn nýjung, sem fyrirfram hefur vakiö mikla at- hygli og umtal. Er hér um að raeða tvær hæggengar plötur, sem nefnast „Birth of a Performance". Heyrist Bruno Walter þar fyrst æfa nákvæmlega með hljóm- sveit Linz-sinfóníuna eftir Mozart og að lokum er sinfónían leikin undir stjórn hans. Munu margir hafa forvitni á að gægjast að tjaldabaki, ef svo mætti segja, kynnast vinnubrögðum hins aldna meistara og fylgjast með, hvernig viðfangsefnið mótast i höndum h^is. Af öðrum nýjungum má nefna konsertinn fyrir fiðlu og celló eftir Brahms með einleik Isaacs Stern og Leonards Rose. Ennfrem ur þriöju sinfóníuna eftir Brahms og eru þá allar sinfóníur Brahms komnar á plötur imdir stjórn Walters. Upptökur þessar hafa hlotið mikið lof, en einkum er þó hælt upptökunni á g-moll sinfóníu Mozarts, sem flestum sinn líka, enda er Walter af mC um talinn vera mesti Mozai stjórnandi, sem nú er uppi. u Rake’s Progress", var sýnd á tón- listarhátíðinni í Feneyjum 1951, og svo virðist einnig hafa orðið nú fyrir skemmstu, þegar síð- asta verk hans, Caníicum sancí- am ad ííonorcm Sancti Marci Nominis (Helgisöngur til dýrðar heilögum MErkúsi), var frumflutt á sama stað. Tónleikarnir fóru áam í kirkju heilags Markúsar, )g voru viðstaddir um 3000 áheyr mdur, þar á meðal á annað undrað tónlistargagnrýncndur ig fjöldi kunnra tónlistarmann v ýmsum löndum, en þúsundi ianna hlustuðu í gjallarhorn Ú1 ■rir kirkjunni. ENGEA EN EKKI BETRA Stravinsky er rnjög trúhneig' ■ maður, þótt hann sé sagð t kirkjurækinn („sÖngurinn c o voðalegur", segir hann,) c fir samið mörg kirkjuleg íó; .'rk. Hann tók því þess vegi 3ð þökkum, þegar honum v ið að semja ,,passíu“, helgai 'ilögum Marktisi, fyrir tónli hátíðina í Feneyjum. — i Stravinsky stjómar. ..passíunni" varð samt ekkert, en ’ i staðinn samdi hann þetta verlc. i’orstöðumenn Feneyjahátíðar- 'nnar þóttust illa sviknir, — . erkið tekur aðeins 17 mínútur flutningi, — en Stravinsky hafði varið á reiðum höndum: Hann sfði getað gert verkið lengra en 'cki betra. Ef þið viljið meiri lisík, getið þið látið spila þetta /isvar. Og sú varð niðurstaðan, - verkið var flutt tvisvar með ufrar lclukkustundar millibili iravinsky stjórnaði sjálfur fiutn gnum. KARFAVEIÐAR togaranna í sumar hafa verið mjög þýðingar- miklar bæði fyrir útgerð togaxanna og rekslur frystihúsanna og þá um leið fyrir allt atvinnulíf þjóðarinnaar. Það sem gerir karfann sérstaklega mikilvægan, er að hann veiðist yfir sumartímann, þegar lítið er af öörum fisktegundum að fá. Sést þetta giöggt í aflaskýrslum fyrir ágústménuð, sem ný- lega eru komnar út. í þeim mánuði veiddu togararnir aðeins urn 1320 tonn af þorski, en karfaafli þeirra nam 11,600 tonnum. Þessar karfaveiðar togaranna hefðu verið óframkvæmanlegar í ágúst- rnánuði, hefðu þeir e-kki getað lcomið aflanum af sér í frj’stihús, því að enginn markaður er fyrir ísaðan karfa í Þýzkalandi í ágúst-mánuði. 34 ÞUS. TONN VERKUÐ Á fyrstu átta mánuðum þessa árs nemur karfaaflinn um 37 þús. tonnum. Er það óvenjulega mikið og má geta þess, að á sama tíma í fyrra höfðu 33 þús. tonn veiðzt á sama tima. Nýting karfaaflans hefur verið sú, að 34 þúsund tonn hafa farið til vinnsiu í frystihúsunum, en um 3000 tonn hafa farið í bræoslu eða um 8% hefldaraflans. — í hverjum mánuði heíur meira e'ða minna af karfaaflanum þurft að fara í bræðslu, eins og gengur og gerist af ýmsum orsökum, að fiskurinn hefur verið skemmdur, eða að frystihúsin hafa ekki ann- að að taka á móti honum. ÞEGAR FVXKISMIÐ FUNDUST Helmingur þess karfamagns, sem varð að fara í bræðslu á þessum fyrstu átta mánuðum árs- ins lcemur þó í ágústmánuði eða um 1500 tonn. Orsök þess var sú, að fyrslu dagana eftir fund Fylkismiðanna við Grænland stx-eymdi nær allur togaraflotinn á þessi ntið og Jónsmið og fyllti sig á skömmum tíma. Meðan rúm lega 1500 tonn urðu að fara í bræðslu í ágústmánuði, náðu írystihúsin þó að taka til vinnslu, hvorki meira né minna en 10 þúsund smálestir af karfa. AFI.AHROTA Að jafnaði geta frystihúsin hér á landi tekið til vinnsiu allan þann karfa, sem berst á land. í ágústmánuði kvörtuðu togaraeig- endur yfir því að nokkur hluti aflans yrði að fara í bræðslu. Er það í sjálfu sér ekki nema eðli- legt að lcvartanir korni fram, en á hitt má jafnframt benda, að það er ekki einstætt að svo fari á ýmsum fiskveiðum, vegna skorts á starfsliði, þegar miklar afla- hrotur koma. En karfaveiðarnar í byrjun ágústmánaðar verða að teljast til e'nnar nar stærstu aflahrotu, sem komið hefur og stóð hún í háifan mánuð. ERFIDLEIKAR FRYSTIIIÚSANNA Nú hefur karfaafli rýmað verulega og mikiil hluti togara- flotans veiðir í is til sölu á þýzk- um markaði. Veldur þetta frysti- húsunum nú miklum erfiðleikum og starfsliði þeirra atvinnuleysi. Þar við bætist að hætt er við því að frystihúsin íái nú ekki nægi- legan karfa til að fullnægja eftir- spurninni á erlendum mörkuð- um. AHEYRENBUR ABABUM ÁT'TUM Það mundi vera vægt til orða tekið að segja, að áheyrendur hafi verið á báðum áttum, að flutningnum loknum. Flestir virt- ust hvorki vita upp né niður, en öllum kom saman um að verkið væri afarflókið að allri gerð. — „Time“ hefur eftir einum af for- stöðumönnum hátíðarinnar: —. „Áheyrendur mega ekki klappa í kirkju — en þeir æpa þá að minnsta k03ti ekki heldur“. En Stravinsky á að hafa sagt: „Eftir fáein ár stendur mönnum á sama (á hvaða tpnfræðikerfi verkið byggist). Þá skilja menn það“. Flallleitum í ÁRNESI, S-Þing. — Ejallleitum er nú lokið og fengu fjallmenn ágætt veður í göngunum og eins var dásamlegt veður í réítunum, er steikiandi hiti var. Nutu því margir þessara þjóðlegu hátið- isciaga ágæílega, en hausíréttirn- ar eru mikio tilhlökkunarefni hér í sveitum. Slátrun er hafin á Húsavík og verður þar slátrað 28400 fjár og er það hvorki meira né minna en 34% aukning frá því í íyrra. Talið er að dilicar muni reynast í nxeðallagi til frálags. — H. sþrifar ur dagíega lifínu Vert er zS geta þess, sem vel er gert J7' 17' hsfur crðið: 4 „Ég hef oft veitt því athygli, að oftar er skrifað um og íundið að því, sem ámælis- vert er, heldur en það, sem vei er gert og betur fer. Við menn- irnir erum nú einu sinni svonc gerðir. — Á bak við ríkir van- þakklætið í alveldi. Okkur finnst allt hið góða sjálfsagt okkur til handa og ekki umtals — eða þakk arvert, en þarna skjátlast okkur. Við höfum ekki athugað það, hve rnikið við höíum að þalcka. Jafn- vel það að rnæta vinsemd og hlý- leik frá náunganum á förnum vegi er gjöf til okkar, og gjafir ber að þakka. Það, sem kemur mér til þess að grípa til pennans nú er atvik, s«m kom fyrir á förnum vegi fyrir nokkrum dögum. Ég sat í Skerjafjarðarstrætisvagninum — sem oftar. Á einum viðkomu- staðnum sá ég til gamallar konu, sem ætlaði sér að ná í vagninn, en átti auðsjáanlega eríitt með að flýta sér. Til eftirbrcytni KONAN þurfti að fara yfir göt- una rétt framan við vagninn, en þorði ekki að hætta á það. Hún stóð á gangstéttinni og sá hann í’enna af stað. I sömu and- ránni kom vagnstjórinn auga á hana og skildi, að hún rnundi hafa æílað að ná í vagninn” — Stöðvaði hann þá bílinn og beið meðan konan var að komast yfir götuna og fór ekki af stað aftur, fyrr en hiin haíði náð í sæti’ Það leyndi sér ekki, að gamla konan varð fegin að komast í skjól, þar sem mikill stormur haíði hindrað för hennar og gert hana enn göngumóðari. — Engar sérstakar skyldur hafði bifreiðar- stjórinn við þessa lconu aðrar en þær, sem við höfum öll, hvert við annað, en gleymum svo oft. — Þetta var gott verk og göfug- manniegt, sem vert er að talca sér til íyrirmyndar. Við höfum öll þörf fyrir útrétta hjálparhönd á vegferð þessa undarlega jarð- lífs. — F.K.“ Hvergi neitt svipað! 7V[Ú' er ferðamannastraumurinn 14 til íslands í ár um það bii cð fjara út Siðustu farfuglarnir hér norður frá htigsa til heim- ferðar og hverfa til síns heima- lands með ótal minningar — ótal misjafnar minningar um okkur hér og iandið okkar. Minningar um fögur sumarkvöld, blá fjöll og hvítar jökulbungur i fjarska — um fá og ylirfull gistihús, góð- an íisk á fábreyttum matseðli — og afbragðsgott drykkjarvatn. Já, vainið á fsiandi, það er sko ekkert blávatn! Þannig er mér sagt, að útlendingur einn, sem hér dvaldi nokkrar vikur í sum- ar, haíi blátt áfram verið í sjö- unda himni, þegar haim kom, yfir þessu makalausa fyrirbrigði — vatninu á íslandi. Já, sagði hann — það var yfir- leitt gott og skemmtilegt að mörgu ieyti aö gista sögueyjuna í norðri — og vatn haíði hann hvergi drukkið neitt svipað að gæðum. Svo dásamlegt — að hann varði öllum sínum frístixnd- um til að drekka vatn. — Til hvers varö þeim líka betur varið? Já, ég segi nú ekki annað, en ef íslendingar væru allir svona nægjusamir — og kynnu svona vel að meta vatnið okkar óvið- jafnanlega — þá þyngdist m’x kannski brúnin á honum Guð- brandi okkar — og léttist á Brynleifi! Bara dóttir . , . SPRELLIKARLINN Fred Ast- aire er um þessar mundir staddur í París og vakti það nokkra athygli, að hann sást tíð- um strika um „boulevardana“ með kornunga ljóshærða og yndislega stúlku við arminn. Það var hvíslað og pískrað um þetta í öllum áttum, þar til loksins það kom í ljós, að unga stúlkan yar 14 ára gömul — dótt- ir Fred Ástaire.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.