Morgunblaðið - 09.12.1956, Blaðsíða 1

I
40 siður og Lesbók
43. árgangur
294. tbl. — Sunnudagur 9. desember 1956
NYJASTA ÚRRÆÐI KADARS:
Prentsmiðja Morgunblaðsinc
FANGELSANIR VERKALÝÐSLEIÐTOGANNA
Togliatti ver
ofbeldið
Róm, 8. des. (Reuter)
STÆRSTA alþjóðleg sam-
koma kommúnista, síðan
Rússar réðust á Ungverja,
hófst í Rómaborg í kvöld.
Voru þangað lcomnir fulltrúar
frá 16 löndum, til að vera við-
staddir ársþing ítalska komm-
únistaflokksins. Öflugur lög-
regluvörður hafði verið kall-
áður út til að koma í veg
fyrir óeirðir. Þingið sitja 1064
fulltrúar ítalskra kommún-
ista, en það fer fram í stórum
hljómleikasal í einu af út-
hverfum Rómaborgar. Togli
atti, foringi ítalskra kommún-
ista, endurtók fyrri ummæli
sín þess efnis að Rússar hefðu
gert rétt í því að skerast í
leikinn í Ungverjalandi, en
hins vegar hefðu ungverskir
kommúnistaleiðtogar framið
alvarleg glappaskot, sem leitt
hefðu til uppreisnarinnar. —
Togliatti var klappað lof í
lófa, en eftir ræðu hans urðu
ekki þau fagnaðarlæti, sem
venjulega einkenna opnun
þingsins. Fulltrúar júgóslav-
neskra og kínverskra komm-
únista sækja þetta þing í
fyrsta sinn.
Kardínólinn
róðgast ekhi
við pófonn
VATIKANINU, 8. des.
VATIKANIÖ hefur tekið fréttum
um samkomulag milli pólsku
stjórnarinnar og kirkjunnar með
mikilli gætni. Það var tilkynnt
í Varsjá í gærkvöldi, að stjórnin
hefði náð samkomulagi við Wys-
zinski kardínála, þar sem kat-
ólsku kirkjunni er leyft að reka
eigin skóla með ríkisstyrk, og þar
sem þeim munkum og nunnum,
sem flúið hafa land, er leyfð
heimkoma. Vatikanið hefur ekki
enn fengið neina opinbera til-
kynningu um þetta samkomulag
eða eðli þess og hefur neitað að
gefa nokkra yfirlýsingu varðandi
það. Hins vegar létu margir í
ljós undrun yfir því, að kardín-
álinn skyldi ekki hafa ráðgazt við
Vatikanið, áður en hann samdi
við pólsku stjórnina. Ennfremur
var frá því skýrt í Vatikaninu,
að blaðafregnir frá Varsjá hefðu
hvað eftir annað hermt, að Wys-
zinski væri á förum til Rómar,
en um það hefði engin tilkynn-
ing borizt Vatikaninu. Gert er
ráð fyrir, að kardínálinn sendi
þangað bréf næstu daga og skýri
þá frá þeim breytingum, sem
orðið hafa á sambandi rikis og
kirkju í Fóllandi.
Verkamenn sýna mótþróa - Rússar draga
saman her - Nauðungaflulningar bama
Búdapest, Vínarborg, 8. des.
Einkaskeyti til Mbl. frá Reuter.
UNGVERSKIR verkalýðsleiðtogar sömdu í dag nýja áætlun um
aðgerðir sínar, eftir að þeir höfðu kvartað yfir því við Kadar,
að margir félagar þeirra hafa nú verið fangelsaðir. Vöruðu þeir
Kadar-stjórnina við afleiðingum slíkrar framkomu, því hún kynni
að leiða til nýs allsherjarverkfalls, blóðsúthellinga og „annars
þjóðarharmleiks". Leiðtogarnir komust að samkomulagi um ákvörð-
un sína, eftir að þeir höfðu setið á fundum í 8 tíma í byggingu
Verkamannaráðsins í Rúdapest, en áður höfðu þeir setið nætur-
langt á fundi eftir ráðstefnuna við Kadar í þingliúsinu í gærkvöldi.
Meðlimir Verkamannaráðs-
ins, sem höfðu kvartað yfir
því, að ekki hefði náðst neitt
samkomulag við Kadar-
stjórnina eftir margar vikur
samningaumleitana, neituðu
hins vegar að láta nokkuð
uppi um áætlun sína. Formæl-
andi þeirra sagði bara: „Þjóð-
in fær öll að vita um hana
klukkan átta í fyrramálið.“
AUKIN TORTRYGGNI
Samkvæmt fréttum, sem bár-
ust frá Búdapest til Vínar í dag,
eru ungverskir verkamenn nú að
verða æ tortryggnari í garð lepp-
stjórnar Kadars, og hafa látið í
ljós andúð á tilraunum verka-
lýðsleiðtoganna til að komast að
samkomulagi við stjórnina. —
Herma þessar fregnir, að hand-
tökur mörg hundruð meðlima
Verkamannaráðsins hafi með
öllu eytt trú verkamanna á þær
yfirlýsingar stjórnarinnar, að
hún vilji ná samningum við
verkamenn. Til viðbótar við of
angreindar handtökur hafa ver-
ið gerðar fjölmargar handtökur,
sem hafa engan sjáanlegan til-
gang annan en þann, að skjóta
íólkinu skelk í bringu og koma
á öld ótta og ógna.
Verkamennirnir héldu til
vinnu í dag, en höfðust ekki að,
enda er öll framleiðsla i lama-
sessi, og sá ásetningur verka-
manna að vinna ekki verður
sterkari með hverjum degi. Er
talið liklegt, að ekki verði farið
Vkkur var nær að láta minna
að vinna aftur, fyrr en Kadar-
stjórnin lætur lausa verkalýða-
leiðtogana, sem nú eru i fang-
elsum. Og margir verkamenn
hafa ekki í hyggju að hefja vinnu
fyrr en stjórnin verður við þeim
kröfum þeirra, að rússneski her-
inn hverfi á brott og stjórnin taki
upp frjálslyndari stefnu. Víða vm
Ungverjaland hafa þorp og sveit-
ir neitað að greiða skatta eða
flytja mat tál höfuðborgarinnar.
SAMDRÁTTUR HERSVEITA
Ferðamenn, sem komu frá
norð-austur héruðum Ungverja-
lands skýrðu frá þvi, að þar
væru rússneskar hersveitir svo
að segja á hverju strái, herflutn-
ingar væru miklir, skriðdrekar og
brynvagnar færu um götur alira
stærri borga. Þá hefur fregnazt,
að milli Miscole og Búdapest faisi
nú fram mikill samdráttur rúss-
neskra herja, og hefur borið á
auknum rússneskum liðsafla í
öllum borgum og þorpum um-
hverfis Búdapest.
DRENGJUM BJARGAÐ
Frá því var skýrt í fréttum
í gær, að við unglingaskóla
einn í Búdapest hafi rússnesk-
ir hermenn reynt að nema
brott drengina í þeim tilgangi
að flytja þá úr landi. Einn
drengjanna komst undan og
leitaði til nálægrar verk-
smiðju, þar sem hann ba<5
Allir vitibornir menn sáu að
eldurinn logaði allsstaðar undir
Úr ræðu Ólafs Thors
a Alþingi s.l. fimmtudagskvöld
IUMRÆÐUM þeim sem fram
íóru um varnarmálin s. 1.
fimmtudag flutti Ólafur Thors,
formaður Sjálfstæðisflokksins,
tvær stuttar ræður þar sem hann
gerði athugasemdir við ýmis um-
mæli þeirra stjórnarsinna, sem
þátt tóku í umræðunum um leið
og hann beindi ýmsum fyrir-
cpurnum til þeirra. Verða hér
rakin nokkur atriði úr þessum
ræðum Ólafs Thors.
í upphafi fyrri hluta ræðu sinn
*r kvað Ólaíur Thors utanríkis-
ráðherra hafa endað sína ræðu
á því, að staðhæfa að 7. gr. varn-
arsamningsins væri í fullu gildi
og óbreytt. En þó væri nú á
henni breyting og kvaðst Ólafur
Thors vilja spyrja ráðherrann,
hver hún væri.
Eg vil leyfa mér að spyrja,
sagði ræðumaður, er það enn í
gildi að ríkisstjórn íslands beri
eins og nú er samkv. 7. gr. varn-
arsamningsins að hefja undir-
búning að brottflutningi hersins
með þeim hætti, að leita um-
sagna NATO. Eg endurtek: Er
þetta ennþá samnings- og laga-
skylda eða er það ekki. Hafi til-
gangurinn verið sá, að breyta 7.
gr. tel ég að til þess þurfi laga-
setningu.
VAR EKKERT MINNST
Á LÁN
Hæstvirtur utanríkisráðherra
svaraði Einari Olgeirssyni að
gefnu tilefni fyrirspurn frá hon-
um því, að engin önnur mál
hefðu verið rædd í sambandi við
þessa samninga, en þau skjöl bera
með sér sem við höfum fengið
handa á milli. Einar Olgeirsson
spurði þá: — Hefur þá ekkert
verið minnst á lán í sambandi við
þetta mál. Bjarni Benediktsson
áréttaði þessa spurningu. Hæst-
virtur utanríkismálaráðherra
sagði þá:
— Eg hefi ekki minnst á lán
við Bandaríkjamenn.
— En ég spyr nú, sagði Ólafur
Thors:
— Er það satt eða er það
ósatt, að menn í umboði ís-
lenzku ríkisstjórnc Tinnar hafi
verið að ræða lántöku fyrir
hönd íslands í Bandaríkjun-
Óla/ur Thort
um í beinu sambandi við þá
varnarsamninga sem hér hafa
verið til umræðu. Alþingi ís-
lendinga á skilyrðislausa og
skýlausa kröfu á að fá að vita
það, hvort því er nú bætt of-
an á auðmýkt okkar í þessu
máli að ríkisstjórn íslands sé
tekin að verzla með réttiun til
að verja ísland.
Hæstv. utanríkisráðherra seg-
ir: Ekki hefi ég selt þennan rétt.
En ég spyr: Hefur nokkur annar
gert það í umboði ríkisstjórnar-
innar. Ríkisstjórn íslands verður
að svara því hér á Alþingi. Hafa
lántökubeiðnir fyrir hönd íslands
verið til umræðu þessa dagana,
sem varnai'samningarnir voru til
umræðu, og hafa þau tvö mál
verið tengd saman, eða hafa þau
ekki verið tengd saman.
Ólafur Thors kvað þrálátan og
háværan orðróm ganga um það
að svo væri. En almenningur
Framh. á bls. 2.
verkamennina um aðstoð. —
Þeir brugðu skjótt við og fóru
til skólans allir sem einn mað-
ur. Höfðu Rússarnir þá fylJt 3
flutningabíla ungum piltum.
Þarna urðu talsverð átök, og
beittu Rússarnir skotvopnum,
en samt tókst drengjunum á
einum bílnum að komast und-
an.
Framh. á bls. S
Ungverskir
neita að
Melbourne, 9. des.
frá Reuter.
SÍÐASTI hópur ungverskra i-
þróttamanna, 45 manns, fór frá
Melbourne í gærkvöldi áleiðis
til Mílanó, eftir átakanlega
kveðjuathöfn. Áður höfðu 86 í-
þróttamenn haldið heimleiðis. En
48 manns úr ungverska hópnum
neituðu _að fara heim og urðu
eftir í Ástralíu. Enn er óvitað,
hve margir þeirra, sem lögðu af
stað heimleiðis, munu fara til
Ungverjalands. í Mílanó bíða
þeirra lestir, sem eiga að flytja
þá til Búdapest, en margir þeirra
hafa lýst því yfir, að þeir muni
leita hælis annars staðar. Kveðju-
íþróttamenn
fara heim
athöfnin á flugvellinum í gaer-
kvöldi var döpur og þung. Einn
af starfsmönnum flugvallarins
sagði: „Ég hef aldrei á ævi minni
séð jafnsorgþrungna brottför.
Mér gekk til hjarta að þurfa a8
vera vottur að henni“.
Ástralskir embættismenn neit-
uðu að láta uppi nöfn þeirra, sem
ákváðu að verða eftir, en í gær
kváðust tvö þeirra mundu verða
kyrr. Þau eru Laszlo Tabori, einn
af hlaupurunum, sem farið hafa
míluna á 4 mínútum, og fimleika-
drottningin Agnes Keleti, sem
vann 4 gullpeninga í leikunum.