Morgunblaðið - 04.04.1957, Page 10

1«
MORGVIVBL Afíin
Fimmtudagur 4. apríl 1957
Útg.: H.f. Arvakur, Reykiavík
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónssun.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjami Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Ami Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Vontraust almennings
ó nkisstjórninni
VANTRAUST almennings í land-
inu á núverandi ríkisstjórn kem-
ur fram á ýmsa lund. En einna
geigvænlegust er þó sú staðreynd
að síðan vinstri stjórnin tók við
völdum hefur sparifjársöfnun í
landinu mátt heita stöðvuð.
Um það þarf vissulega ekki að
fara mörgum orðum, hve stór-
hættulegt það er fyrir efnahags-
líf þjóðarinnar, að sparnaðarvið-
leitni skuli lömuð. Einmitt á
henni hljóta margvíslegar nauð-
synlegar framkvæmdir að byggj-
ast. Það er t. d. vitað, að hin stór-
aukna lánastarfsemi til íbúða-
bygginga, sem Sjálfstæðismenn
höfðu forgöngu um í fyrrverandi
ríkisstjórn var fyrst og fremst
möguleg vegna þess, að sparifjár
myndun var þá mikil og vax-
andi. Fólkið hafði trú á gildi pen-
inganna og bankarnir möguleika
til þess að styðja hina nýju veð-
lánastarfsemi, sem Sjálfstæðis-
menn beittu sér fyrir.
Hótanir vinstri
stjórnarinnar
Allt frá því að vinstri stjórnin
kom til valda á miðju s. 1. sumri
hefur hin mesta óvissa ríkt í efna-
hagsmálum okkar. Stjórnin þótt-
ist ætla að láta kryfja allt ástand
þeirra til mergjar og gefa þjóð-
inni kost á því að fylgjast með
„úttektinni“. Nýjar og „varan-
legar leiðir“ átti síðan að fara
til lausnar öllum vanda.
Hins vegar hefur stjórnar-
liðið haldið uppi stöðugum hót
unum gagnvart almenningi. —
Fólk sem hefur sett spariskild-
inga sina í banka og spari-
sjóði eða bætt hag sinn eitt-
hvað á undanförnum árum
hefur verið undir stöðugri
skothríð frá málgögnum
vinstri stjórnarinnar. Jafn-
framt hefur verið látið í það
skína, að pólitísk herferð
myndi hafin af hálfu ríkij-
valdsins gegn lánastofnunum
þjóðarinnar.
Auðvitað hefur þetta átt sinn
þátt í því að stöðva sparifjár-
myndunina og hindra nauðsyn-
legar framkvæmdir, eins og t. d.
íbúðabyggingarnar, sem mjög
eru henni háðar.
Fá kommúnistar
bankastjóra?
Á meðan Alþingi situr svo að
segja aðgerðarlaust mánuð eftir
mánuð sitja vinstri stjórnar herr-
arnir og þjarka um það, hvort
kommúnistar eigi að fá banka-
stjóra þegar hin pólitíska
herferð gegn lánastofnunum
landsmanna verður hafin. —
Kommúnistar krefjast stórauk-
inna áhrifa í þjóðbankanum og
víðar, enda hafa hótanir þeirra
verið hvað háværastar.
Öllum ábyrgum mönnum, bæði
í Framsóknarflokknum og Al-
þýðuflokknum ofbýður þetta
ráðslag allt. En leiðtogarnir
halda áfram að semja við komm-
únista. Þeir hafa líf vinstri
stjórnarinnar í hendi sér. Það
verður að friða þá. Ef þeir krefj-
ast fantataka á bönkum og lána-
stofnunutn þá verður einhvern
veginn að fullnægja þeim, þrátt
fyrir það að það hafi í för með
sér stöðugt vaxandi upplausn og
óvissu í efnahagsmálum okkar.
Ömurlep' mynd
Sú mynd, sem blasir í dag við
af vinstri stjórninni er vissu-
lega hin ömurlegasta. Hún hefur
svikið öll sín loforð, út á við
og inn á við. Þeir, sem bezt
treystu henni standa nú uppi
vonsviknir.
Verst er þó það, að van-
traust almennings á ríkis-
stjórninni veldur varanlegri
kyrrstöðu, grefur undan lieil-
brigðum fjárhagsgrundvelli
þjóðfélagsins og torveldar
bráðnauðsynlegar framkvæmd
ir. Greinilegasta dæmið um
það er stöðvun sparif jármynd-
unar og þverrandi möguleik-
ar tii stuðnings við íbúðabygg
ingar í landinu.
Skrifar
Bulganin
Bermanni ?
HÓTUNARBRÉF Bulganins for-
sætisráðherra Sovétríkjanna til
forsætisráðherra Norðmanna og
Dana hafa vakið mikla athygli
og ugg hér á landi. íslenzka þjóð-
in sér að hið rússneska herveldi
hefur í hótunum við þær þjóð-
ir, sem henni eru skyldastar að
uppruna, stjórnarháttum og
menningu. öllum er það ljóst, að
hin voldugu Sovétríki eru með
þessu að blanda sér í mál, sem
Danir og Norðmenn hljóta einir
að taka ákvarðanir um, þ. e.
varðveizlu öryggis þeirra og
sjálfstæðis.
Fulltrúar Sovét
í ríkisstjórn
Ýmsir hafa varpað fram þeirri
spurningu, hvort ekki mætti
vænta þess, að Bulganin skrifaði
Hermanni Jónassyni forsætisráð-
herra svipað bréf og þeim Ger-
hardsen og H. C. Hansen, þar
sem ísland sé aðili að Atlants-
hafsbandalaginu eins og Noreg-
ur og Danmörk. Ekkert skal um
það fullyrt hér, hvað gerast muni
í þeim efnum. En á það mó benda,
að hér sitja nú kommúnistar í
ríkisstjórn en hvorki í Noregi
né Danmörku. Sovétstjórnin lít-
ur á kommúnistana í stjórn fs-
lands sem sína fulltrúa. Þeir reka
hennar erindi á þeim slóðum og
hafa mikil áhrif á stjórnarstefn-
una í landinu.
Sovétstjórnin stefnir auð-
vitað að því sama hér og gagn-
vart Norðmönnum og Dönum,
að flæma þessar norrænu þjóð
ir úr varnarsamtökum hinna
vestrænu lýðræðisþjóða. En
hér hefur henni tekist að koma
ár sinni miklu betur fyrir borð
en annars staðar á Norðurlönd
um. Hér hefur hún sína eigin
fulltrúa í sjálfri ríkisstjórn-
inni. Þess vegna fær forsætis-
ráðherra íslands e. t. v. ekkert
bréf frá herra Bulganin.
UTAN UR HEIMI
„M*etta sannar júfjósla vnesku
þjóðinni, að ég er enginn
kommúnisti“
kJagan segir, að fyrir
íokkrum áratugum hafi erkiher-
togi einn komið til Mitrovica (í
Júgóslavíu) til þess að kynna sér
lifnaðarhætti Serbanna þar.
Leizt honum svo vel á fólkið, að
hann bauð héraðsbúum að láta
byggja fagurt samkomuhús fyr-
ir þá.
Þakka þér fyrir — sögðu Ser-
barnir — okkur vantar ekki sam
komuhús. Við vildum heldur fá
fangahús.
Fangahús? hrópaði erkihertog-
inn. Hvers vegna í ósköpunum
viljið þið frekar fá fangahús en
samkomuhús?
Ef við hefðum fangahús hér
hjá okkur, þyrftum við ekki að
ferðast langar vegalengdir til
þess að heimsækja ættingja okk-
ar — svöruðu þeir.
góðu lífi. A. m. k. létu þeir það
boð út ganga, er þeir höfðu náð
völdum ,að ekki mætti veita föng
um jafngóða aðhlynningu og
þeir höfðu notið í Mitrovica. Þar
þýddi Tito m.a. Das Kapital —
og smyglaði handritinu út úr
fangelsinu til prentunar.
Svo sem nærri má geta er bðru
vísi umhorfs í gamla fangahús-
inu nú, en var í fangatíð Titos.
Serbunum þykir nú ekki jafn
mikill fengur í þessu húsi og
áður — því að heimsóknir til
fanganna eru mjög takmarkaðar.
Fangaverðirnir hafa einnig feng-
ið orð fyrir að vera hálfgerðir
ribbaldar — og ekki eru fanga-
klefarnir upphitaðir, eins og í
fangatíð Titos. Hann vill ekki að
dekrað sé við andstæðinga sína.
Djilas: Uppreisnin í Ungverja-
landi er upphafið að endalokum
kommúnismans.
Og fangahúsið var
byggt í Mitrovica, 40 mílur norð
vestur af Belgrad. Sagan segir,
að íbúarnir hafi fagnað mjög
þessari byggingu, því að mun létt
ara varð að heimsækja kunningj-
ana eftir að fangahúsið var tek-
ið í notkun. Það reyndist vel —
og þar gistu margir menn, sem
síðar áttu eftir að koma við sögu
landsins. Árin milli styrjaldanna
dvöldust þar m.a. Josip Broz
Tito — sá hinn sami og situr nú
í einveldisstólnum í Belgrad. Þar
voru einnig með honum Milovan
Djilas, sem síðar varð varafor-
seti landsins — og Alexander
Rankovic ósamt fleirum.
I fangahúsinu í Mitro-
vica lifðu Tito og félagar hans
I þessu fangelsi situr nú
einn fangi, sem man tímana
tvenna. Hann var þar með Tito,
vinur og baráttufélagi hans. Nú
er hann andstæðingur hans — og
hættulegur hagsmunum ríkisins
að áliti einræðisherrans. Þetta
er Djilas, sem lá undir sama
þaki og Tito, er hann þýddi Das
Kapital. Þá voru klefarnir hit-
aðir upp að vetrinum og kunn-
ingjarnir máttu koma í heimsókn.
Djilas var fluttur til Mitrovica
sem fangi öðru sinni að undan-
gengnum leynilegum réttarhöld-
um í janúar. Hann var sakaður
um sviksamlega starfsemi. Sök-
in var sú, að í grein, sem hann
hafði ritað í „New Leader" í
New York, sagði hann, að upp-
reisnin í Ungverjalandi væri
„upphafið að endalokum komm-
únismans".
Hann er nú 46 ára að
aldri — og afplánar dóm sinn:
þriggja ára þrælkun. Hefur hann
verið við góða heilsu — og hafði
því von um að lifa fangelsis-
vistina af, enda þótt aðbúnaður
væri illur. Hann bjóst við að
geta á ný tekið þátt í stjórnmála-
lífinu, og hann var þess meðvit-
andi, að fylgi hans meðal bænd-
anna hafði vaxið mjög — ekki
sízt eftir að hann var handtekinn.
Verðlag fer hækkandi í Júgó-
slavíu — og óánægja almenn-
ings vex. Þeir eru ekki svo fáir,
sem eru þeirrar skoðunar, að
Djilas hafi haft rétt fyrir sér.
Eitt er víst, að Tito vill fyrir
hvern mun losna við gamla bar-
áttufélagann fyrir fullt og allt.
Og á dögunum bárust
þær fregnir út, að illa horfði
nú fyrir Djilas, fanga númer
6880 í Mitrovica. Húð hans er
orðin því nær svört og hnjálið-
ir eru farnir að stirðna. Hinn
slæmi aðbúnaður er farin að
hafa sín áhrif. Erlendir vinir
hans fengu fregnir af hrakandi
heilsu Djilasar og óttast, að dag-
ar hans verði brátt taldir. Þeir
hófu þegar að safna undirskrift-
um undir beiðni, sem send hefur
verið Tito — um að milda dóm-
inn yfir, Djilas, eða að veita hon-
um einhverja aðhlynningu. Tito
hefur að undanförnu Iöngum ver
ið á skemmtiferðalögum og notið
sólarinnar í ríkum mæli. Enn
hefur hann ekki svarað — og
óvíst er, hvort hann hann svar-
ar nokkurn tíma. Djilas er samt
sem áður hinn vongóðasti — og
segir: „Þetta sannar júgóslav-
Tito hefur enn ekki haft tíma til þess að svara, enda er hann
önnum kafinn.
nesku þjóðinni það, að ég er
enginn kommúnisti".
Léft óperulög á hljóm-
leikum í kvold
HANNA BJARNADÓTTIR óperusöngkona og Guðmundur Jóns-
son óperusöngvari syngja í kvöld með Sinfóníuhljómsveitinni
óperuaríur og dúetta — auk þess sem hljómsveitin mun leika for-
leiki og hljómsveitarþætti úr vinsælum óperum undir stjórn Paul
Pampichlers. Hefj ast þessir tónleikar í Þjóðleikhúsinu kl. 8,30.
Jón Þórarinsson, framkvæmda-
stjóri hljómsveitarinnar, kvaddi
blaðamenn til fundar við sig í
gær í tilefni þessa. Kvað hann
hér vera um að ræða vinsæl og
vel þekkt verk, þetta væru „létt-
ir tónleikar" ef svo mætti segja.
Hanna Bjarnadóttir mun þar
■ koma í fyrsta skipti fram á hljóm
leikum Sinfóníuhljómsveitarinn-
ar, en hún er nýltomin heim frá
söngnámi, sem hún hefur stund-
að í Hollywood urn nokkurra ára
skeið. Fólk minnist hennar úr
Töfraflautunni í Þjóðleikhúsinu í
vetur, en þar fór hún með hlut-
verk Papagenu.
Guðmund Jónsson er óþarfi að
kynna, en hljómsveitarstjórinn,
Paul Pampichler, hefur einu
sinni áður stjórnað leik hljóm-
sveitarinnar — og þá við góðan
orðstír.
—®#®—
Verk þau, sem flutt verða, eru
m. a. úr Aida eftir Verdi, Madam
Butterfly eftir Puccini, Grímu-
dansleiknum og Rigoletto eftir
Verdi. Guðmundur Jónsson syng-
ur og Söng nautabanans úr Car-
men eftir Bizet. Þá má og nefna
„Fjórar sjávarmyndir“ úr óper-
unni Peter Grimes eftir Benja-
min Britten, sem hljómsveitin
leikur. Hefur ópera þessi farið
sigurför um Evrópu — og er ein
af þeim fáu yngri óperum, sem
hlotið hafa heimsfrægð.,