Morgunblaðið - 21.05.1957, Qupperneq 2

s
MORGVNBLA9IB
Þriðjudagur 21. ma! 1957
64 breytingartillögnr við hús-
næðismúlnfrv. rikisstjörnarinnnr
Einstakt flaustursverk, sem sýnir
uppgjöf stjórnarinnar I hus-
næðisifiaBiinum
Úr ræðum Friðjóns Þórðarsonar og
Sigurðar Bjarnasonar.
r) aðra umraeðu um frv. ríkisstjórnarinnar um hósnæðismálin
voru fluttar hvorki meira né minna en 64 breytingartillögur.
Þar af var 31 frá stuðningsmönnum ríkisstjórnarinnar sjálfr-
ar en 33 frá Sjálfstæðismönnum. Sýnir það, hversu ein-
dæma flaustursverk samning frumvarpsins hefur verið af hálfu
Hannibals félagsmálaráðherra..
Allar breytingartillögur Sjálfstæðismanna við frv. voru felldar
en allar tillögur stjómarinnar samþykktar.
núþegar. Slíkt væri hin herfi-
legasta blekking Af stóreigana-
skattinum, sem áætlaður er 53
millj. kr. væri t.d. enginn eyrir
innheimtur á þessu ári.
Sigurður vítti félagsmálaráð-
herra harðlega fyrir að hafa gef-
ið mikil og glæst fyrirheit um
stórfelldan stuðning við íbúðar-
Byggingarsjóðs er frv. var lagt I húsabyggingar í landinu og hafa
fram og látið að því liggja að svo flutt slíkt sýndarfrumvarp,
það fé væri handbært til útlána sem hér væri á ferðinni. Hann
kvaðst þó vona að úr þessum
málum rættist betur en á horfðist
undir lánlausri forystu Hanni-
bals Valdemarssonaar.
KOMIÐ TIL NEÐRI DEILDAR
í gær var húsnæðismálafrv.
svo lagt til 3. umr. í Ed. Sátu
Sjálfstæðismenn hjá við atkv,-
greiðslu um það, bæði við aðra
og þriðju umr.
SPARILAN EIN STAKLIN GA
Friðjón Þórðarson var framsögu
maður minnihluta heilbrigðis- og
félagsmálanefndar í málinu.Gerði
hann grein fyrir breytingartillög-
um þeirra, sem allar miðuðu að
því að gera frv. raunhæfara og
líklegra til þess að eitthvert gagn
verði að lögunum.
í stað skyldusparnaðar þess,
sem frv. stjórnarinnar gerði ráð
fyrir lögðu Sjállfstæðismenn til
að sett skuli á stofn undir yfir-
stjórn húsnæðismálastjórnar og
veðdeildar Landsbankans sér-
stakt form spariinnlána í bönk-
um og sparisjóðum, er nefnist
húsinnlán. Segir um þetta á
þessa leið í breytingartillögu
Sj álf stæðismanna:
MINNST 5 ÞÚS. KR. Á ÁRI
„Húsinnlán skulu vera samn-
ingsbundin spariinnlán einstakl-
inga, er leggja inn fé af atvinnu-
tekjum sínum, minnst 5 þús. kr.
á ári í að minnsta kosti 5 ár.
Húsinnlán skulu bera 1%
hærri ársvexti en almennir spari
sjóðsvextir Landsbanka íslands
eru á hverjum tíma, og skal það
fé, sem sparað er á þennan hátt,
vera undanþegið tekjuskatti og
útsvari, þó ekki yfir 5 þús. kr.
á ári .
Bankar og sparisjóðir skulu
skyldir að taka við peningum til
húsinnlána. Það fé, sem innborg-
ast til húsinnláns, skal ganga til
kaupa á A-bankavaxtabréfum
hins almenna veðlánakerfis.
Húsinnlán skulu færð á sér-
stakan reikning lánastofnana og
skulu þær gefa húsnæðismála-
stjóm skýrslu um þau.
ÚTBORGAD AÐ 5 ÁRUM
LIDNUM
Húsinnlán fást útborguð að
minnst 5 árum liðnum frá því,
að innlög hófust. Öðlast þá eig-
endur þeirra rétt til að fá íbúðar-
lán hjá hinu almenna veðlána-
kerfi, allt af 25% hærra en venju
legt lánshámark er, þó aldrei yfir
2/3 hluta af matsverði komandi
íbúðar, og skylt er að láta þá
sitja fyrir um lán.
Um framkvæmd þessarar grein
ar fer að öðru leyti eftir því,
sem nánar verður ákveðið í reglu
gerð um húsinnlán, er félagsmála
ráðherra skal setja að fengnum
tillögum húsnæðismálastjórnar
og veðdeildar Landsbanka ís-
lands“.
Þessa breytingartillögu felldi
stjórnarliðið eins og aðrar tiilög-
ur Sjálfstæðismanna.
YFIRLÝSING UM UPPGJÖF
STJÓRNARINNAR
Félagsmálaráðherra tók til
máls á eftir Friðjóni Þórðarsyni
og taldi frv. mjög fullkomið. —
Hann kvaðst geta sætt sig við
allar breytingartillögur stuðn-
ingsmanna sinna, 31 að tölu. Sig.
Bjarnason talaði næstur.
Hann kvað frv. þetta vera yf-
irlýsingu um algera uppgjöí
ríkisstjómarinnar í húsnæð-
ismálunum. Stjómin hefði
ekkert fjármagn getað tryggt
til framkvæmdar veðlána-
kerfinu, sem fyrrverandi rík-
isstjórn hefði sett á laggirnar
með góðum árangri og mikl-
um stuðningi við íbúðabygg-
ingar í landinu. Hugmyndin
um skyldusparnað væri góðra
gjalda verð. En hún gæfi eng-
ar tekjur í Byggingasjóð á
þessu ári og fullkomin óvissa
ríkti um, hvernig hún tækist í
framkvæmd. Líklegra væri að
tillaga Sjálfstæðismanna um
frjáls spariinnlög gæti orðið
að gangi, ef hún yrði sam-
þykkt.
LÁNLAUSFORYSTA
Sigurður Bjarnason benti á
að blað kommúnista hefði gum-
— Gengislækkun
Frh. af bls. 1.
hvort nú hefðu hinir harðsnúnu
ráðherrar kommúnista gefizt
upp. Ræddi Bjarni síðan nokkuð
aðgerðir ríkisstjórnarinnar og
benti á að aldrei hefði verið
önnur eins dýrtíð og nú. A með-
an ríkisstjórnin hefði haldið verð
laginu föstu með bráðabirgða-
lögum hefði hún innbyrðis verið
að gera samning um mestu verð-
hækkanir, sem nokkurn tíma
hefðu verið gerðar hér á landi.
Er hér var komið var fundi
frestað til kl. 8.30 í gærkvöldi.
RÍKISSTJÓRNIN STENDUR AÐ
VERÐHÆKKUNUNUM
Umræður hófust aftur kl. 8,30
að loknu fundarhlénu. Hóf Bjarni
Benediktsson þá aftur ræðu sina,
þar sem frá var horfið. Rakti
hann stefnu stjórnarinnar í verð-
lagsmálum og sýndi fram á, að
þar hefði hver verðhækkunin
rekið aðra á síðustu mánuðum.
Hefði stjórnin síður en svo hald-
ið verðlaginu niðri í landinu.
Ráðstafanir hennar, svo sem hin-
ar miklu skattabyrðar og tolla-
hækkanir, sem hún lagði á þjóð-
ina um jólaleytið, og Áki Jakobs-
son kvað nema 330 milljónum,
hefðu miðað að því að hækka
bæði kaupgjald og verðlag í land
inu. Órækasta sönnun fyrir því
væri, að nú á fáum mánuðum
hefði vísitalan hækkað um 4 stig
og hefðu þó allar ráðstafanir rík-
að mikið af 118 millj. kr. stofnfé I isstjórnarinnar og verðhækkanir
verið við það miðaðar, að þær
hefðu ekki áhrif til vísitöluhækk-
unar. Hins vegar hefði vísitalan
verið einu stigi lægri við upphaf
verkfallsins mikla 1955 en hún
var í árslok 1952.
Fráleit væri því sú fullyrðing
blaða stjórnarflokkanna að verð-
hækkanirnar væru Sjálfstæðis-
mönnum að kenna. Þær væru
eingöngu verk stjórnarinnar. —
Hún hefði þar í öllu haft foryst-
una; dæmi frá síðustu dögum
væru hækkun á leigu tækja Véla
sjóðs ríkisins um 20% og hækkun
verðs áburðarins til bænda.
Þannig hækkuðu ráðstafanir
þessarar ríkisstjórnar sífellt verð
lagið í landinu.
STÓREIGNASKATTUR
HVETUR TIL EYÐSLU
Þá vék Bjarni Benediktsson að
réttmæti stóreignaskattsfrum-
varpsins. Kvað hann stundum
geta svo staðið á, að skattur á
eignaaukningu væri réttmætur,
t. d. þegar eignaverðhækkanir
hefðu átt sér stað sökum al-
mennra framkvæmda. En þegar
eignir hefðu myndazt fyrir sparn
að manna, sem hefðu lagt fé sitt
í uppbyggingu atvinnuveganna, 1
menn til sparnaðar? Nei, ómögu-
legt væri að neita því, að slík
löggjöf hvetti menn til þess að
eyða fé sínu í þá hluti, sem ekki
er unnt að skattleggja, en miklu
síður eru alþjóð til gagns. Áhrif
skattlagningarinnar væru því
þveröfug við það, sem til væri
ætlazt.
Og þegar að því kæmi að fara
á að innheimta skattinn yki það
að sama skapi á lánsfjárskortinn
í landinu, því að féð hlyti að
verða annaðhvort sótt í lánsstofn
anirnar eða eignir seldar til þess
að greiða skattinn. Áhrif skatt-
heimtunnar yrðu því óhjákvæmi-
lega þau að atvinna drægist stór-
lega saman og uppbygging at-
vinnuveganna staðnaði um hríð
sem þessu nœmi.
Þá vék Bjarni Benediktsson að
því hve ósanngjarrit það væri að
skylda einstaklinga til þess að
greiða stóreignaskattinn, í stað
þess að ákveða að félög skyldu
greiða ákveðinn hluta af eignum
sínum. Væri það ákvæði ein-
göngu sett af því að stærsti auð-
hringur landsins, SÍS, yrði að
vera skattfrjáls að kröfu Fram-
sóknarmanna. En slík hlutdrægm
fær ekki staðizt til lengdar eða
slíkt ranglæti í skattálagningu,
sagði B. Benediktsson.
Hann kvað ekkert fyrir hendi,
í stað þess að nota það í eyðslu- sem gerði þessa eignaupptoku
eyri, þá væri slík skattlagning í réttlætanlega. Það^ bæri ekki ao
hæsta máta óréttmæt. Eysteinn lítQ 4 fmmvamiíl nt. frá bvi sion-
Jónsson hefði hvatt menn til
sparnaðar og kveðið hann undir-
stöðu fjárfestingarinnar sem rétt
væri. En hvetur þessi skattur
Breytingortill. Sjálistseðismonna stefna að því
að stóreignaskatturinn hafi ekki Iamandi áhrif
á alvinnulífið
Úr ræbu Jóhanns Hafsfein
U P P H A FI umræðna um frv. til laga um stóreignir flutti
Jóhann Hafstein ýtarlega ræðu og skýrðí breytingatillögur
þær, sem minni hluti fjárhagsnefndar, Jóhann Hafstein og Ólafur
Björnsson, flytur við frumvarpið. Hefir minni hlutinn látið frá
sér fara framhaldsnefndarálit og segir svo í upphafi þess:
i
„Vegna hinnar óþinglegu
meðferðar, sem mál þetta hef-
ur orðið að sæta, þykir minni
hl. fjárhagsnefndar nauðsyn
til bera að gefa út framhalds-
nefndarálit.
Frv. var fyrst tekið til at-
hugunar í fjárhagsnefnd 29.
apríl sl. og öðru sinni daginn
eftir, en þá óskaði minni hl.
. eftir fresti til að ganga frá
breytingartillögum og að tek-
in yrði afstaða til þeirra í
nefndinni. Brtt. minni hl. og
athugasemdir voru tilbúnar og
og afhentar formanni nefndar-
innar og ritara þann 3. maí.
Síðan var fundur í nefndinni
um málið þann 4. maí. Meiri
hl. var þá ekki tilbúinn að
taka afstöðu til tillagna minni
hl., en samþykkti samt að af-
greiða málið til 2. umræðu og
mundi málið þá athugað í
nefndinni að nýju fyrir 3. um-
ræðu. Af þessum sökum bar
minni hl. nefndarinnar ekki
fram brtt. sínar fyrir 2. um-
ræðu, þar sem ekki var vitað
um afstöðu nefndarinnar til
þeirra.
Eftir 2. umræðu er málinu
ekki hreyft i fjárhagsnefnd í
nærri hálfan mánuð, þar til 16.
maí, að málið er fyrir tekið, og
meiri hl. nefndarinnar lagði
þá fram brtt., sem hann hef-
ur flutt á þskj. 552, og vill
með þeim einum, að því er
virðist, koma til móts við til-
lögur minni hl.
Minni hl. telur brtt. á þskj.
552 til nokkurra bóta, það sem
þær ná, en ganga allt of
skammt.
Þau sjónarmið, brtt. og at-
hugasemdir, sem minni hl.
lagði fram í fjárhagsnefnd fyr-
ir 2. umræðu málsins, voru
eftirfarandi:
„Við teljum, að sú ráðstöf-
un að leggja nú á sérstakan
stóreignaskatt verði ekki rétt-
lætt með hliðsjón af öðrum
ráðstöfunum, sem gerðar hafa
verið á yfirstandandi Alþingi
í efnahagsmálum.
Er mjög ólíku saman að
jafna við álagningu stóreigna-
skatts í sambandi við almenna
gengisfellingu, eins og 1950,
samhliða ráðstöfunum til að
stuðla að stöðugu verðlagi og
jafnvægi í þjóðarbúskapnum,
verðuppbótum á sparifé o. fl.
Þar sem stuðningsflokkar
hæstv. ríkisstjórnar hafa engu
að síður ráðið við sig að lög-
festa nú nýjan stóreignaskatt,
viljum við freista þess að bera
fram breytingartillögur við
frv. þar að lútandi, á þskj.
nr. 435, 159. mál, sem miða
að því að draga úr skaðlegustu
áhrifunum, sem ákvæði frv. að
okkar dómi mundu hafa á at-
hafnalífið og efnahagsþróun-
ina í landinu. Þó er fyrsta
breytingartillagan sérstak-
lega við það miðuð að stuðla
að réttlæti í framkvæmd og
að skattþegnarnir séu jafnir
fyrir lögunum.
Þótt stuðningsmenn hæstv.
ríkisstjórnar telji nauðsynlegt
að afla ríkissjóði tekna með
skatti á svokallaðar stóreign-
ir, verður að ætla, að við nán-
ari athugun ætti að geta orð-
ið samkomulag um þá skatt-
lagningu innan þeirra marka,
sem hagsmunir almennings,
sem skatturinn lendir ekki á,
krefjast, þ. e. að skattlagn-
ingin verki ekki lamandi á at-
vinnulífsþróunina í landinu.
Að því stefna breytingartil-
lögur okkar.“
Jóhann Hafstein hóf mál sitt
með því að geta þess, að meðferð
málsins hefði verið óþingleg. Þá
kvað hann hafa verið bent á
það við umræður þessa máls hve
óheillavænlegt væri að leggja
skatt á stóreignir æ ofan í æ. Það
hefði gegnt öðru máli að leggja
þennan skatt á þegar verið væri
að gera róttækar breytingar á
efnahagskerfinu í þjóðfélaginu.
Þá benti Jóhann á að skattheimta
þessi myndi ekki bitna mest á
þeim, sem hann væri lagður á,
heldur á öllum almenningi. Þá
rakti hann einstakar breytinga
till., sem minni hluti nefndarinn-
Framh. á bls. 19
líta á frumvarpið út frá því sjón-
armiði, að nokkrir einstaklingar
þurfa að greiða háar upphæðir
í skattinn. Vonandi færu þeir
ekki á vonarvöl fyrir það.
Höfuðatriðið, væri að frumv.
skaðaði efnahagslíf þjóðarinnar í
heild, og með því væri gefið
mjög hættulegt fordæmi. Og
frumvarpið yki enn á þá hættu,
sem þjóðinni stafaði af því að
óráðsíumenn færu með stjórn
mála hennar. Það hefði í för með
sér að skortur yrði á starfsfé
í landinu, atvinnufyrirtæki lands
manna drægjust óhjákvæmilega
saman, atvinnuleysi ykist, upp-
byggingin yrði mun hægari, og
vesöld yxi með þessum ráðstöf-
unum og öðrum slíkum.
VEGIÐ Afl ATVINNUVEG-
UNUM
Þá tók Pétur Ottesen til máls.
Gerði hann að sérstöku umtals-
efni hve farið væri út á þjóð-
hættulega braut með frumvarp-
inu, þar sem vegið væri þar að
öðrum höfuðatvinnuvegi þjóðar-
innar, sjávarútveginum.Gæti það
haft mjög ískyggilegar afleiðing-
ar fyrir alla efnahagsafkomu
þjóðarinnar. Samkv. ákvæðum
frumvarpsins þyrftu útvegsmenn
að greiða gífurlegar fjárupphæð-
ir, en eins og alkunna væri, þá
þyrfti ríkið að veita milljónir
til stuðnings útveginum. Væri
hér vegið að þeim, sem hlífa
skyldi, og hafa bæri hugfast að
það væru ekki aðeins útvegs-
mennirnir, sem bíða myndu
skakkaföll við þessa nýja skatt-
lagningu, heldur allur sá fjöldi
manna sem við útgerðina ynni.
Afkomu alls þess fólks væri því
stefnt í voða, með frumvarpinu.
Þjóðfélagslegt tjón hlyti að leiða
af því, að ganga svo að þeim
mönnum, sem bæru uppi atvinnu
lífið í landinu.Og það væru einn
ig mörg önnur fyrirtæki, sem
tæpt mundu standa undir skatt-
lagningunni svo sem flugfélögin,
og bæri þó miklu fremur að
styrkja þann rekstur en gera
honum illfært með háum skatt-
klyfjum.
Þegar blaðið fór í prentun,
stóðu umræður enn og var búizt
við að þeim mundi ekki Ijúka
fyrr en nokkuð væri liðið nætur.