Morgunblaðið - 29.10.1957, Page 3

Þrlðjudagur 29. okt. 1957
MORCVTSBT AÐIÐ
3
Sigurðsson u
ráðstafanir í
verði gerðar
fyrsta lagi í janúarlok
Megn óánægja verkamanna á
Dagsbrúnaríundi i fyrradag
Edvarð
engar
málum
pplý
efn
D AGSBBÚN ARFUNDUR var
haldinn í gær. Sterk óánægja
kom fram á flundinum með fram-
komu félagsstjórnarinnar í mál-
um verkamanna og félagsstarf-
semi Dagsbrúnar almennt.
Tillaga kommúnista um, að
Dagsbrún skyldi hafa samninga
óbreytta áfram var með úrskurði
formanns talin samþykkt, og
leystist fundurinn loks upp í ring
ulreið.
Vakti sérstaka athygli, að ræðu
menn kommúnista, svo sem Ed-
varð Sigurðsson, fengu engar
undirtektir, en klappað var fyrir
þeim, sem deildu á stjórn Dags-
brúnar.
Fer hér á eftir frásögn af fund-
inum.
Dagsbrúnarfundurinn var boð-
aður kl. 2 í fyrradag í Iðnó og
var aðalfundarefnið það, hvort
Dagsbrún skyldi segja upp samn-
ingum eða ekki. Um 200 félags-
menn voru mættir.
Fyrstur talaði Edvarð Sigurðs
son og ræddi hann yfirlýsingu
A.S.Í. og taldi þau fyrirheit, er
ríkisstjórnin hefði gefið, verka-
mönnum mjög í hag. Lofaði
hann mjög framkomu ríkisstjórn
arinnar og taldi stefnu hennar
rétta. Ríkisstjórnin hefði stöðv-
að dýrtíðina, kaupgeta launa
hefði ekki minnkað og væri yf-
irleitt nú orðið „allt í lagi“ fyrir
verkamenn. Mælti Edvarð ein-
dregið á móti því að segja upp
samningum og taldi, að verka-
menn gætu vel við unað að hafa
samninga óbreytta áfram, þar
sem ríkisstjórn verkafólks sæti
nú að völdum.
Þegar Edvarð hafði lokið ræðu
sinni var steinhljóð í salnum.
Einum fundarmanni sagðist svo
frá, að það hefði mátt heyra
saumnál detta á gólfið eftir að
Edvarð talaði. Enginn hreyfði
hönd tii að klappa og er það
mjög ólíkt því, sem áður hefur
tíðkast á Dagsbrúnarfundum.
Næstur talaði Jón Vigfússon
og var hann á öndverðum meiði
við Edvarð. Deildi hann á félags-
stjórnina fyrir að halda sjaldan
fundi og hafa yfirleitt ekki sam-
ráð við félagsmenn um stórmál,
sem varðaði hag þeirra allra.
Sagði hann kjör verkamanna nú
miklu lakari en þau hefðu lengi
áður verið.
Þorsteinn Pétursson deildi sér-
staklega á meðferðina á Atvinnu
leysistryggingasj óði. Sagði hann,
að engin reikningsskil hefðu
komið fyrir þann sjóð og engin
greinargerð um ráðstöfun á fé
hans síðan 1955, að hann var
stofnaður. Taldi Þ. P. að kjör
verkamanna væru miklu lakari
nú en áður, hefði verið og færi
kaupmáttur launa rýrnandi frá
degi til dags.
Þorsteinn Pétursson bar fram
svohljóandi tillögu:
„Verkamannafélagið Dagsbrún
mótmælir öllum frekari niður-
greiðslum á landbúnaðarafurð-
um, umfram þær niðurgreiðslur,
sem gert er ráð fyrir í gildandi
fjárlögum ríkisins".
í fundarlok var þessi tillaga
samþykkt og mælti Hannes
Stephensen, formaður Dagsbrún-
.ar, með því. Var talið að hann
hefði gert það í fáti, um það bil
sem fundurinn var að leysast upp
í höndunum á honum, eins og
síðar verður frá sagt, enda hafði
Edvarð Sigurðsson ávítað hann
harðlega á eftir, fyrir tijtækið.
Kristinus Arndal ræddi um
önnur félög, sem hefðu fengið
kjarabætur á sl. ári og deildi á
félagsstjórnina fyrir, að fylgja
málum verkamanna slælega
fram, enda væri hinn mesti sof-
andaháttur um öll mál þeirra,
hverju nafni, sem nefndist, inn-
an félagsstjórnarinnar.
Jóhann Sigurðsson taldi, að
ríkisstjórnin hefði mjög brugðizt
fyrirheitum sínum gagnvart
verkamönnum. J. S. sagði, að
Þjóðviljinn hefði um síðustu ára
mót sagt í forystugrein: að í
fyrsta skipti í mörg ár hefðu
vandamálin nú verið leyst án
þess að ráðast á lífskjör fólks-
ins. Til frekari huggunar sagði
Þjóðviljinn þá, að sú hækkun,
sem yrði á gildandi vísitölu
vegna ráðstafana ríkisstjórnar-
innar yrði bætt upp með hærra j
kaupi, en Þjóðv. hefði talið að
hækkanirnar mundu ekki nema
nema einu til tveimur vísitölustig
um. Jóhann benti svo á, hvað
reynslan hefði orðið varðandi
hina raunverulegu hækkun vísi-
tölunnar og fölsun hennar. J. S.
sagði, að verkamenn sjálfir væru
dómbærastir um það, hvernig
farið hefði um kaupmátt laun-
anna nú á undangengnu ári, og
þyrfti ekki að segja þeim neinar
sögur af því. Hann kvaðst stað-
hæfa, að kaupmáttur launanna
hefði stórlega minnkað að undan-
förnu. Taldi J. S., að ef ríkis-
stjórnin legði nú út í gengisfell
ingu, þá mundi hún ekki kallast
því nafni, því þá kæmu upp upp-
sagnarákvæði kjarasamningsins
til greina. Gengisfellingin mundi
verða kölluð öðru nafni en hins
vegar koma niður á verkamönn-
um með öllum sínum þunga.
Loks lagði J.S. fram eftirfar-
andi tillögu:
„Almennur fundur í Verka-
mannafélaginu Dagsbrún í
Reykjavík haldinn sunnudaginn
27. okt., lýsir undrun sinni og ó-
ánægju yfir viðleitni miðstjórn-
ar og efnahagsmálanefndar A.S.
í., til þess að eigna verkalýðs-
hreyfingunni niðurgreiðslustefnu
núverandi ríkisstjórnar með því
að gefa þessu niðurgreiðslukerfi
heitið: „Verðstöðvunarstefna
verklýðshreyfingarinnar". Fund-
urinn telur að með kerfi þessu sé
stefnt út í beinar ógöngur og
verkamönnum og launþegum al-
mennt sé það sérlega óhagstætt,
því að á þeim lenda að verulegu
leyti á annað hundrað milljónir
króna í sköttum, sem notaðir eru
til þess að greiða vísitöluna nið-
ur og þannig að hindra hækkun
kaups verkamanna í hlutfalli við
v'íixandi dýrtíð. Fundurinn for-
dæmir kerfi þetta, því það hefur
einvörðungu þann tilgang að
halda vísitölunni niðri og verði
þeirra vara, er henni ráða, en
lætur verðbólguna á annan hátt
óáreitta og gerir þannig vísitöl-
una, sem átti að vera vopn í kjara
baráttu verkamanna að tæki til
þess að halda niðri kjörum laun
þeganna í landinu“.
Haukur Hjartarson talaði um
þann fund í Trúnaðarmannaráði
félagsins, sem verið hefði sl.
föstudagskvöld. í því ráði væru
120 menn en á fundinum hefðu
sir að
ahags-
fyrr en í
aðeins mætt 30—35 manns og sæ
ist bezt á því, hversu óánægjan
væri megn innan Dagsbrúnar. H.
H. ságði, að á þessum fundi hefði
Edvarð Sigurðsson sagt, að efna-
hagur verkamanna væri það bág
borinn að þeir gætu ekki lagt út
í kaupdeilu. Ennfremur hefði Ed-
varð þá sagt, að hægt væri að fá
400 milj. kr. lán hjá Sovétríkj-
unum og væri unnt að lána það
fé hér út með stórgróða. Það
væri raunar ekki von að verka-
menn hefðu áhuga að sækja þá
fundi, þar sem annað eins og
þetta væri borið á borð fyrir þá.
H.H. bar fram nokkrar fyrir-
spurnir til Dagsbrúnarstjórnar-
innar út af dýrtíðinni, sem vax-
ið hefði til muna á sl. ári. Gerði
hann fyrirspuriiir út af kjarabót-
um, sem önnur verkalýðs- og
launþegafélög hefðu fengið á sl.
ári en verkamenn hefðu þá eng-
ar kjarabætur fengið. Spurði
hann ýtarlega um hvaða áhrif nið
urgreiðslurnar hefðu á verð ein-
stakra vara.
Gunnar Erlendsson deildi sterk
meira af afla sínum upp í Reykja-
víkurbæ, en sigldu ekki með hann
til útlanda. Deildi hann á þá
ræðumenn, sem tekið hefðu til
máls og andmælt stjórninni vegna
þess að þeir væru, eins. og hann
kallaði það, „íhalds-agentar".
Jóhann J. E. Kúld, sagði að
síðan ríkisstjórnin hefði komið
til valda, hefði margt verið gert
til hagsbóta verkamönnum. T.d.
hefði lánsfjármálum verið komið
í miklu betra horf en áður og
verðlagseftirlit gert mun sterk
ara. Taldi hann, að verkamenn
mættu mjög vel við una við að-
gerðir ríkisstjórnarinnar í efna-
hagsmálum.
Þegar leið á fundinn, tilkynnti
Hannes Stephensen formðaur,
að 4 væru á mælendaskrá og bað
þá að stytta mjög mál sitt, og
bar munnlega fram tillögu um að
þegar þessir 4 menn væru búnir
að tala, þá yrði öllum umræðum
lokið. Hann leitaði ekki mótat-
kvæða gegn þeirri tillögu, en
úrskurðaði hana samþykkta og
beitti þannig fundarstjóravaldi
til þess að hindra frekari um-
ræður. Þegar þessir 4 ræðumenn
höfðu lokið máli sínu, var borin
upp frávísunartillaga út af til-
lögu Jóhanns Sigurðssonar og
var sú frávísunartillaga talin
samþykkt, en ekki voru atkvæði
talin og ekki leitað mótatkvæða,
en fundarstjóri „úrskurðaði“ að
frávísunartillagan hefði sam-
þykkt verið, þrátt fyrir það þó
sterk mótmæli mjög mikils hluta
lega á stjórnina fyrir sinnuleysi af fundarmönnum kæmu fram
í málum verkamanna og lagði' gagnvart þessari aðferð fundar-
áherzlu á, hversu þeim fyndist. stjórans. Neitaði fundarstjóri að
kaupmáttur launanna hafa rýrn- ' skrifleg atkvæðagreiðsla færi
að.
STAKSTEINAR
Edvarð Sigurðsson tók til máls
og forðaðist hann algerlega að
ræða um kjaramálin. Bar hann
fram persónulegar dylgjur í garð
þeirra, sem höfðu andmælt hon-
um til þess að leiða athygli fund-
armanna frá kjaramálunum. —
Endurtók Edvarð, að verkamenn
mættu vel una við sit hlutskipti
og tók sérstaklega fram að nú
væri „í ágætu Iagi“ fyrir verka-
menn að gera ekkert í 6 mánuði,
vegna þess að ríkisstjórnin mundi
engar ráðstafanir gera fyrr en
eftir áramót eða í fyrsta lagi í
janúarlok. Mun hann þar hafa
átt við að ekkert mundi verða
aðhafst fyrr en eftir bæjarstjórn-
arkosningar. Gætu verkamenn þá
séð, hvernig þær ráðstafanir
yrðu og ef til vill sagt upp samn-
ingum miðað við 1. maí, ef þeim
líkaði ekki það, sem gert yrði.
Guðmundur J. Guðmundsson
tók til máls og talaði aðallega
um félagsmál Dagsbrúnar. Kvað
hann félagið mundu leggja
áherzlu á að togararnir legðu skýrt hefur verið frá hér að ofan.
fram um tillögurnar.
Síðan var borin upp tillaga
Edvarðs Sigurðssonar um, að
ekki skyldi sagt upp samningum
og fór um hana á sama hátt og
hina tillöguna, að ekki var leitað
neinna mótatkvæða, heldur var
hún talin samþykkt eftir úr-
skurði fundarstjóra, án þess að
atkvæði væru talin. Var þessi
atkvæðagreiðsla þannig i ófull-
komnasta lagi, sem hugsast get-
ur. Við þetta ofbeldi fundarstjór-
ans og þá óánægju, sem við það
skapaðist, leystist fundurinn upp
í ringulreið og var síðasta dag-
skráratriðið alls ekki tekið fyrir.
Það sem sérstaklega vakti at-
hygli á þessum fundi var það
hve óánægja* verkamanna með
stjórn Dagsbrúnar og meðferð
hennar á málum félagsins var
sterk og almenn og hversu und-
irtektir undir ræður kommúnista
foringjanna voru daufar. Urðu
kommúnistar loks að grípa til
ofbeldis í fundarlok í sambandi
við atkvæðagreiðslur, eins og
Loforðin til verka-
mannanna
Eftir að „stjórn hinna vina-
andi stétta“, „umbótaflokkarnir*
og hvað það nú er kallað allt
saman, tók við völdum, gaf Al-
þýðusambandið út yfirlýsingar,
þar sem verkamönnum var lof-
að gulli og grænum skógum, ver*
stöðvun, aukinni kaupgetu laun-
anna og þar fram eftir götunum,
ef þeir vildu halda áfram að
vinna fyrir sömu laun og áður.
„Verðstöðvunarleiðin“ hefur ekkl
tekizt betur en það, að vísitalan
hefur raunverulega hækkað um
16 stig á einu ári og þar af ern
11 borguð niður. Þannig er vísi-
talan fölsuð og dýrtíðin dulbúin.
Þannig voru loforðin við verka-
mennina efnd.
Það kom glöggt fram á Dags-
brúnarfundinum í fyrradag aS
meðal verkamanna er megn
óánægja með stefnu ríkisstjórn-
arinnar eða stefnuleysi, i efna-
hagsmálunum.
Ný loforð
Börnin fyllast falslausri gleði, þegar fyrsti snjór vetrarins fell-
ur. Áhyggjulaus draga þau fram sleða sína og halda út á tún-
blettinn — eða götuna. Leikurinn þar getur verið hættulegur
og krefst sérstakrar árvekni þeirra, er farartækjum stjórna.
Ljósm.: Gísli Gestsson.
Alþýðusambandið hefur nú gef
ið út nýja yfirlýsingu, þar sem
sagt er, að nú eigi allt að verða
í góðu lagi, það eigi að halda
þessari sömu,- góðu og árangurs-
ríku stefnu, ef verkamenn vilji
áfram vera þægir og vinna fyrir
sömu laun og áður.
t þessu sambandi benti Morg-
unblaðið á, að yfirlýsingar Al-
þýðusambandsins í fyrra, hefðu
reynzt haldlitlar og væri ekki á-
stæða til að ætla annað en að
þessi yrði það líka. Eins og allir
vita, hefur ríkisstjórnin svikið
öll sín loforð og er ekki ástæða
til að ætla að hún fari nú að
efna þau, fremur en áður hefur
verið.
Það er broslegt að sjá viðbrögð
stjórnarblaðanna við þessum um-
mælum Morgunblaðsins. Tíminn
kallar þetta „hótun Morgunblaðs
ins“, og Þjóðviljinn segir eitt-
hvað svipað. Það er auðvitað í
meira lagi vandræðalegt að kalla
það „hótun Morgunblaðsins",
þótt bent sé á haldleysi loforða
ríkisstjórnarinnar á undangengn-
um tíma og gert ráð fyrir að hið
sama verði upp á teningnum á
næstunni. En einhvernveginn
þarf að klóra í bakkann! Einasta
ráð stjórnarflokkanna, ef ráð
skyldi kalla, er að kenna Sjálf-
stæðisflokknum, um allt sem
miður fer, á sama tíma, sem þess-
ir sömu flokkar hæla sér af þvi,
að þeir hafi útilokað áhrif Sjálf-
stæðisflokksins á stjórn landsins!
Reynt að skrökva
Þjóðviljinn segir á sunnudag-
inn, að dýrtíð hafi vaxið „hægar
hér en í nágrannalöndum okkar
og eru það einstæð tíðindi um
langt skeið. Þannig hefur vísitala
framfærslukostnaðar i Svíþjóð
hækkað um 6 stig á sama tíma
og hún hefur hækkað um 5 hér,
en í Svíþjóð hefur efnahagsá-
standið verið næsta traust Iengi“.
Þannig er reynt að skrökva að
fólki. Þarna sést glögglega, til
hvers er verið að reyna að fela þá
vísitöluhækkun, sem raunveru-
lega hefur orðið og nemur 16
stigum á einu ári. Það er til þess
að geta grobbað á eftir með fölsk
um tölum og gert falska saman-
burði, eins og á sér stað hér
þegar verið er að bera saman
efnahagsástandið í Sviþjóð og
á íslandi.