Morgunblaðið - 06.11.1957, Síða 2

Morgunblaðið - 06.11.1957, Síða 2
2 M ORCV1SR14Ð1Ð Miðvikudagur 6. nóv. 1957 Aðalfundur Varðar 1 gærkveldi: Öngþveitið í efnahagsmálun um heldur áfram Ur ræbu próf. Ólafs Björnssonar Stjórn Varðar endurkosin ABALFUNDUR Landsmálafé- lagsins Varðar var haldinn í Sjálfstæðishúsinu í gærkvöldi. Formaður, Þorvaldur Garðar Kristjánsson lögfræðingur, setti fundinn en fundarstjóri var kos- inn Magnús Jónsson alþm. og fundarritari Gunnar Helgason er- indreki. I undarstjóri minntist Bjarna heitins Sigurðssonar skrifstofu- stjóra félagsins og risu fundar- menn úr sætum sínum i virð- ingarskyni við minningu hans. f>á las fundarstjóri upp 39 inn- tökubeiðnir nýrra félaga, sem borist höfðu og voru þær allar samþykktar. Þá tók formaður félagsins til máls og flutti skýrslu félags- stjórnar frá liðnu starfsári. Rakti hann funda- og fræðslustarfsemi félagsins og ennfremur það sem gert hafði verið félagsmönnum og börnum þeirra til skemmtun- ar, svo sem spilakvöld, ferðalög og jólatrésskemmtanir. Sú breyting varð að Bjarni Sig- urðsson lét af störfum skrif- stofustjóra fyrir mánuði síðan eftir 27 ára starf, en Árni Ragn arsson ráðinn í hans stað. Skrif- stofan er flutt úr Sjálfstæðishús inu í Valhöll við Suðurgötu. Mikill fjöldi nýrra félaga haf bætzt í hópinn á árinu eða all- 536 og ber það vott um áhuga bæjarbúa fyrir stefnu Sjálfstæð- isflokksins. Þá gerði gjaldkeri, Sveinn Björnsson, kaupmaður, grein fyrir fjárhag félagsins og voru reikningar samþykktir einróma. Var síðan gengið til stjórnarkosn ingar og var Þorvaldur Garðar Kristjánsson endurkosinn einum rómi. Meðstjórnendur voru kosnir þeir Sveinn Helgason, Sveinn Björnsson, Sverrir Jóns- son, Páll Björnsson, Þorkell Sig- urðsson og Loftur Árnason. Vara- stjórnendur voru kosnir þeir Gísli Ólafsson, Baldur Jónsson og Þórðiur Kristjánsson. Síðan voru kosnir aðrir starfsmenn félags- ins í fulltrúaráð Sjálfstæðisfé- laganna. Hinn endurkjörni for- maður Þorvaldur Garðar Krist- jánsson tók til máls og þakkaði það traust, sem honum og með- stjórnendum hefði verið sýnt með endurkosningu. Hvatti hann fé- lagsmenn til starfa sem ósleiti- legast fyrir félagið og minnti á bæjarstjórnarkosningarnar, sem nú eru framundan, enda væru þær kosningcU- nú þýðingarmeiri en nokkru sinni fyrr, eins og nú væri ástatt um stjórnarfar í landL Sigur Sjálfstæðisflokksins þyrfti að verða sem mestur. Gaf fundarstjóri síðan Ólafi Björnssyni prófessor og alþm. orðið en hann flutti framsöguer- indi, sem hann nefndi: „Hvað er framundan í efnahagsmálun- um?“, Fara nokkrir drættir úr ræðu próf. Ólafs hér á eftir. Úr ræðu Ólafs Björnssonar Spurning sú, sem ég hefi val- ið sem fyrirsögn að erindi þessu er mörgum ofarlega í huga nú, því að einmitt undir svarinu við henni er það komið, hvers vænta má um afkomu og lífskjör fólks- ins í næstu framtíð. Það skal þó strax tekið fram að ég ætla mér að sjálfsögðu ekki þá dul, að koma með neina óyggjandi spá- dóma um gang þessara máia á næstunni. Allir slíkir spádómar hljóta að vera óraunhæfir hversu skynsamlegir og vel sem þeir kunna að vera undirbyggðir vegna þess að breytingar geta orðið á atburðarásinni. Ég mun þvi láta mér nægja að taka fram þau atriði, er ég tel mestu máli skipta ef gera á sér grein fyrir íram- vindu þessara mála og svo að lokum til að gera spurningunni sjálfri nokkur skil, segja álit mitt á því hverja þróun má telja líklegasta að óbreyttum við- horfum. En allt slíkt verð- ur þó með þeim fyrirvara að óvæntir atburðir gerist eljki. Allar skoðanir á því hverja framvindu mála má telja líklegasta hljóta að byggjast á reynslu liðinna tíma. Ég ætla því að byrja með yfirliti yfir þróun þessara mála undanfarin ár og mun ég verða þar stuttorður, þar sem hér er um atriði að ræða, sem öllum fundarmönnum munu kunn. í kosningabaráttunni 1956-hétu núverandi stjórnarflokkar gulli og grænum skógum ef þeir kæm- ust til valda. Allar meinsemd- ir efnahagslífsins mundu verða læknaðar, komið yrði á jafnvægi í þjóðarbúskapnum, höft afnum- in o. s. frv. Sjálfstæðismenn minntu hins vegar á fyrri reynslu á stjórn þessara flokka og vör- aðu 'menn við að ljá þeim fylgi útt. Þeir minntust tímanna frá 1934—39, þegar Alþýðuflokkur- nn og Framsóknarflokkurinn fóru með stjórn, hvernig atvinnu- leysið fór þá vaxandi, fram- kvæmdir drógust saman, um vax- andi gjaldeyris- og vöruskort var að ræða o. s. frv., þannig að að lokum voru efnahagsmálin komin í fullkomið öngþveiti og urðu þeir þá að leita til Sjálfstæðis- manna til þess að um viðreisn gæti orðið að ræða. öllum eru kunnug, hver urðu úrslit kosn- inganna. Eftir myndun stjórnar- innar, þá voru einnig gefin mörg og fögur loforð um gagngera lækningu á meinsemdum efna- hagslífsins. Framkvæma átti alls- herjar úttekt á þjóðarbúinu í aug sýn alþjóðar, eins og það var orðað. Það voru fengnir erlendir sérfræðingar til þess að fram- kvæma þessa úttekt. Snemma í október 1956, eða eftir að sér- fræðingarnir höfðu skilað álits- gerð sinnþ hélt Hermann Jónas- son forsætisráðherra ræðu á fundi Framsóknarfélaganna og sagði þá að allt sem hann og hans flokksmenn hefðu fullyrt fyrir kosningar um að efnahagslífið væri helsjúkt, róttækra lækning- ar þyrfti við o. s. frv. hefði ver- ið staðfest í þessu áliti sérfræð- inganna, sem að hann taldi að vísu ekki tímabært að birta. Síð- an leið fram undir jól og stöð- ugt var minna og minna tal- að um þessa „úttekt í augsýn al- þjóðar", sem fram átti að fara. Fyrir jólin lagði ríkisstjómin svo fram sínar alkunnu bjargráðatil- lögur. En ekki var þar hægt að koma auga á nein ný læknis- úrræði heldur voru farnar troðn- að slóðir. Um það bil 300 millj. kr. voru lagðar á þjóðina í nýjum sköttum, en til þess að þær verð- hækkanir sem óhjákvæmilega hlyti af þessu að leiða kæmu ekki fram í vísitölu framfærslukostn- aðar þá var þeim vörutegundum hlíft við álagningu, sem sérstaka þýðingu höfðu í vísitölunni. Ég ætla þessu næst að gefa stutt yfirlit yfir ástand efnahagsmál- anna eins og það er í dag og mun þá aðallega ræða um 4 atriði, sem ég tel mestu máli skipta. í fyrsta langi fjármál ríkis- ins, í öðru lagi verðlagsmálin í þriðja lagi gjaldeyrismálin og í fjórða lagi sparifjáraukninguna. Hvað fjármál ríkisins snertir, þá er það alkunna að fjárlaga- að aukast b------------------------- frumvarp hefur nú verið lagt fram með um 70 millj. kr. greiðsluhalla. í því er þó ekki tekið tillit til aukinna niður- greiðslna á landbúnaðarafurðum úr ríkissjóði en talið er að kosn- aðurinn við þær muni nema minnst 20 millj. kr. Þar að auki má gera ráð fyrir því að fjárlög hækki eins og ávallt í meðförum Alþingis og ennfremur er í fjár- lagafrumvarpinu reiknað með ó- breyttri kaupgjaldsvísitölu frá því sem nú er en telja verður ólíklegt annað en hún komi til að verða hærri á næsta ári. Við þetta bætist að því hefur verið lýst yfir að mikill halli sé á út- flutningssjóði, þó að þær upplýs- ingar hafi ekki enn verið gefn- ar um það, hversu miklu hann nemur. Þannig er í stuttu máli ástandið í fjármálum ríkisins. Þá ætla ég í öðru lagi að minn- ast á verðlagsmálin. Ríkisstjórnin og flokkar hennar hafa hælt sér af því að vísitalan hafi hækk- að minna síðan að núverandi ríkisstjórn tók við völdum en ver ið hafði undanfarin ár, þar sem hækkunin nemur aðeins 5 stig- um frá síðasta hausti. Þetta er út af fyrir sig rétt, en gefur í raun- inni alranga mynd af þróun verð- lagsmálanna og stafar það eins og kunnugt er af því að vísitalan er algjörlega röng. Útgjöld þau, sem nú er reiknað með í grundvelli vísitölu framfærslukostnaðar mun vera um helmingur eða öllu meira en helmingur af meðalút- gjöldum venjulegrar fjölskyldu. Þegar bjargráðin voru samþykkt um sl. áramót, þá var það þann- ig, að reynt var að hlífa vísi- tölulögunum við nýjum álögum. Þeim mun meira var lagt á aðra vöru, sem að almenningur not- ar jafnt og hinar þó að verðlag á þeim hafi engin áhrif á vísi- töluna, þannig að segja má í rauninni að það að halda vísi- töluvörunum niðri, hafi verið framkvæmd með því að aðrar vörur hækka þá þeim mun meira, og er af þessu sýnilegt hve stór- feld fölsun vísitalan er. Þá eru það gjaldeyrismálin. Samkvæmt upplýsingum frá Landsbankan- um, þá mun gjaldeyrisaðstaðan gagnvart útlöndum vera nú um 28 millj. kr. lakari heldur en var um sama leyti í fyrra. Þetta er miðað við septemberlok. Með því er þó ekki öll sagan sögð. Það er vitað að birgðir af útflutnings- afurðum eru nú miklu minni held ur en var á sama tíma i fyrra, en auk þess hafa vörubirgðir í landinu gengið mjög til þurrðar. Hér við bætist að tekið var all- stórt erlent lán sem að nam rúm- um 60 millj. kr. á árinu og var það notað til kaupa á venjulegum innflutningi, þannig að gjaldeyr- isaðstaðan hefur í rauninni versnað til viðbótar þeim tölum, sem nefndar hafa verið, sem þessu láni nemur. Þá er það í fjórða lagi spari- fjármyndunin. Samkvæmt skýrslu bankanna, þá nam aukn- ing sparifjár á tímabilinu frá júlílokum 1955 til jafnlengdar 1956 156 millj. kr. Frá júlí 1956 til 1957 hefur aukningin hins veg- ar numið um 118 millj. kr., svo að af þessu er sýnt að sparisjóðs- myndunin hefur á sl. ári verið um það bil 40 millj. kr. minni held- upp þá peninga? Þar hefir verið talað um tvær leiðir. önnur er sú að breyta genginu og losa rík- issjóð þannig við útflutningsupp- bæturnar. Á því er sá hængur að ef gengisfelling yrði, þá kæmu þær vörur til þess að hækka mest, sem mesta þýðingu hafa í vísitölu framfærslukostn- aðar og ef ekki væri þá jafnframt gripið til kaupbindingar, mundi þetta auðvitað þýða það að víxl- hækkun kaupgjalds og verðlags mundi verða örari en hún er nú. Það væri auðvitað hugsanlegt að binda kaupgjaldið að meira eða minna leyti en þó að stjórnar- flokkarnir hafi mörgu kyngt, þá er erfitt að trúa því að eftir kosn- ingaryfirlýsingar þeirra, sumra hverra að minnsta kosti að sú leið verði farin að svo stöddu. Önnur leið sem að til greina kæmi og meiri líkur má telja á að farin verði er sú að hækka ennþá tolla og skatta á þeim vör- um, sem minsta þýðingu hafa fyr ir vísitöluna. Með tilliti til hins alvarlega gjaldeyrisástands verð ur þó varla séð hvaða möguleik- ar verða á því að afla nægilegra tekna með þessu móti. Það yrði þá óhjákvæmanlegt að rýmka innflutning hátollaðra vara frá því sem að nú er, en þá kemur spurningin um það hvaðan á að fá gjaldeyri til þess. Hverja þró- un í þessum efnum má þá telja liklegasta í nánustu framtið? Ég vil í sutttu máli svara þeirri spurningu þannig, að ég tel að þeir spádómar, sem við Sjálf- stæðismenn settum fram fyrir síðustu kosningar, hafi í öllu gengið eftir og ekki sé líkur á öðru, ef ekki gerist alveg óvænt- ir atburðir, en að þeir muni einn- Kári Sólmundarson efslur eftiri umferðir HAUSTMÓT Taflfélags Reykja- víkur er nú u. þ. b. hálfnað, þar eð tefldar hafa verið 6 umferðir af 13. I meistaraflokki standa leikar svo, að efstir eru Kári Sólmund- arson og Reimar Sigurðsson með 4 vinninga hvor, en næstir koma Gunnar Gunnarsson og Sveinn Kristinsson með 3% vinning (en Gunnar á biðskák að auki). í fyrsta flokki er Sigurður Gunnarsson efstur með 6 vinn- inga; hefur unnið allar skákirnar til þessa. Næsthæstur er Stefán Briem með 4V2 vinning, en síðan koma Baldur Davíðsson og Grét- ar Á. Sigurðsson með 4 (Baldur á auk þess biðskák). 1 öðrum flokki eru efstir og jafnir með 5 vinninga þessir þrír menn: Bjöm Þorsteinsson, Bragi Bjöqpsson og Þórður Sigfússon. í drengjaflokki eru líka þrír um forustuna með 5 vinninga hver. Þeir eru Hallgrímur Scheving, Jón Bjömsson og Pétur B. Pét- ursson. Mótið fer fram í Þórscafé og verða 7. og 8. umferð tefldar í kvöld og annað kvöld. Minkadóðir við Laxá GRÍMSST ÖÐUM, Mývatnssveit, 5. nóv. — Undanfarið hefur orð- ið mikið vart við minkaslóðir við Laxá og norð-vestur af Mý- vatng í skóglendi kring um Belgjafjall. Ekki er þó hægt að gera sér grein fyrir því, hvort hér sé um að ræða nokkra minka eða marga. Tveir menn hafa undanfarið, þegar tími hefur unnizt til, stundað minkadráp. Hafa þeir rakið slóðir minkanna í snjónum með minkahundi frá Carlsen, sem ig ganga eftir á næstu mánuð- um. En þeir voru á þann veg að efnahagsþróunin yrði í megin- atriðum sú sama eins og hún var á árunum 1934 til 1939 og svo aftur á árunum 1947—49, meðan haftastefna vinstri flokkanna var ríkjandi. Það er ólíklegt að tak- ast megi að hafa ríkisbúskapinn og útflutningssjóðinn greiðslu- hallalausa. Með hallarekstri er náttúrlega hægt að fleyta útgerð- inni, en um takmarkaðann tíma. En þetta hlýtur fyrr eða síðar að koma fram í sams konar ástandi eins og skapaðist á árunum 1934—39 og 1947—49, nefnilega vaxandi skorti, höftum og skömmtun á öllum sviðum. Ríkisstjórnin hefur brugðist loforðum, sem hún hefur gefið um lausn efnahagsvandamálanna og reynst ófær um að leysa þau. Um hitt verður engu spáð hve lengi verður hægt að fleyta öllu með þeim úrræðum, sem ríkis- stjórnin er líklegust til að beita þ. e. hallarekstri, höftum og bönnum á öllum sviðum. Hvort sem þessi tími verður lengri eða skemmri, þá er það hörmulegast að hætta er á því að öngþveitið verði orðið svo mikið þegar loks verður hafist handa um raunhæf- ar viðreisnaraðgerðir að það muni kosta þjóðina veruleg lífs- kjaraskerðingu og stöðnun fram- fara um árabil að koma efna- hagsmálunum aftur á kjöl. Á eftir ræðu próf. Ólafs gerðu ýmsir fyrirspurnir til ræðu- manns, en sá háttur var hafður á þessum fundi, að ekki voru haldn ar ræður á eftir framsöguræð- unni, heldur aðeins gerðar fyrir- spurnir. Svaraði próf. Ólafur þess um fyrirspurnum. Góð rjúpnaveiði GRÍMSSTÖÐUM, Mývatnssveit, 5. nóv. — All margir menn hér stunda nú rjúpnaveiðar, en mik- ið er af rjúpu hér í nágrenninu. Heldur hún sig aðallega í skóg- lendi i byggð en ekki upp til fjalla. Er sennilega hart fyrir hana þar. Veiðin hefur verið góð, allt að 90 rjúpur á dag hjá skyttu. Talsvert hefur borið á því, að rj úpur þær er skotnar hafa ver- ið séu mjög magrar. Bendir það til þess, að pest sé í uppsiglingu í rjúpnastofninum, en þær hafa verið óvenju margar hér tvö undanfarin ár. Pestir gera ævin- lega vart við sig í þessum fuglum með vissu millibili. — Jóhannes. Skóium lokað á Sauðárkróki SAUÐÁRKRÓKX, 5. nóv. — Hér á Sauðárkróki hefur inflúenzan geisað undanfarna daga. Hafa verið mikil brögð að henni. — Barnaskólanum og Gagnfræða- skólanxun hefur verið lokað og hafa þeir ekki starfað hátt á aðra viku vegna veikinnar. Kennsla mun þó hefjast eftir nokkra daga, þar sem pestin virðist vera í rén- un. Ekki er vitað um nein alvar- leg eftirköst veikinnar hér, enn sem komið er hér. — Guðjón. Stíftubygging við Mývatnsósa GRÍMSSTÖÐUM, Mývatnssveit, 5. nóv. — í haust var haldið áfram fyrri framkvæmdum við Mývatnsósa, til þess að tryggja rennsli í Laxá. Unnið hefir ver- ið við það að mynda nýjan far- veg úr vatninu, og steypa í hann stíflu. Einnig að dýpka eldri far- veginn. Búizt er við að þessar fram- kvæmdir, þótt þeim sé ekki lok- ið að fullu, geti orðið til þess, að fyrirbyggja það, að áin stíflist af klaka, sem hefir orðið til stór- baga undanfarna vetur og valdið rafmagnsleysi. — Jóhannes. ur en árið á undan. Þau vanda- mál, sem ríkisstjórnin fyrst og fremst stendur frammi fyrir, er'Snoddas heitir, og hefur hann í fyrsta lagi það, hvernig afla • reynst mjög duglegur við að þefa eigi fjár til ríkissjóðsins og út- uppi holur og gjótur, þar sem flutningssjóðsins. Það má ætla minkarnir halda sig. Veiðimenn- að það sé ekki minna heldur en" imir hafa sprengt þessar holur 200 millj. kr., sem vantar á það.upp með dynamitsprengjum, og að ekki verði um greiðsluhalla telja þeir að þeir hafi með því að ræða hjá rikissjóði og útflutn- ’ móti banað nokkrum dýrum. ingssjóði. Hvernig á svo að taka — Jóhannes.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.