Morgunblaðið - 10.12.1957, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 10. des. 1957
MORCVNBLAÐ1Ð
9
gerð hér fyrir Norðurlandi að
vetrarlagi heldur en íyrir sunnan,
sjólag sé hér ekki verra og sigl-
ing í var undan veðrum ekkert
hæpnari hér en þar. Hins vegar
finna einhvern grundvöli a8
hyggja á í þessum fjárveitingum
þegar svo mikils fisræmis gætir
sem hér, því auðvitað er þessi bát
ur margfalt dýrari en hinir
er lítið örj'ggi fyrir fáa báta að , minni.
Hauganes í vetrarbúniiigi. L,jósm. vig.
Á Hauganesi er
hezfi saltfiskurinn
Þar framfleyta 4 bátar 100 manna þorpi
framleiddur
ÞAÐ eru alltaf mikil tíðindi og
góð þegar nýr farkostur bætist
í flotann okkar hvort sem er til
flutninga eða fiskveiða, og hvort
sem farið er stórt eða lítið.
Nýlega var fullbúið hér í skipa
smíðastöð Kea á Akureyri nytt
skip rennilegt og fagurt, þótt
ekki sé það stórt. Ber það nafnið
Níels Jónsson og er 13 lestir að
stærð, eign Gunnars Níelssonar
o. fl. á Hauganesi við Eyjafjörð.
Þetta skip gaf mér tilefni til
þess að heimsækja Hauganes og
kynnast lítillega útgerðinni þar.
Það hefir verið sagt að út-
gerðin væri fremur að dragast
saman hér við Eyjafjörðinn held-
ur en hitt. Þó virðist nú allra
síðustu árin vera að færast lif
í hana á ný og mun ekki of-
sögum sagt að hugur sé kominn í
marga að efla þennan fyrrum
fengsæla atvinnuveg, þar sem er
útgerð á minni bátum.
Hauganesið skagar fram af
sunnanverðri Árskógsströndinni
til suðausturs og myndar sumar-
fagra og vinalega vík móti suðri.
Þar er því allgóð lega fyrir báta
og er það að sjálfsögðu orsök
þess þarna hefir risið upp ofur-
lítil útgerðarstöð.
Á Hauganesinu búa um 100
manns og þaðan eru gerðir út 4
þilfarsbátar og einn minni bátur,
opinn. Hver bátur krefst um 12
manna starfsliðs, 3—4 sjómanna,
3—4 í landi og auk þess 4—5 við
línu, en þar má notast að ein-
hverju leyti við unglinga. Það
er því um helmingur þorpsbúa,
sem vinnur við bátana, en það
svarar til þess að bátarnir fram-
fleyti þeim 100 manns sem nesið
byggja. Auk þessa hafa menn svo
ofurlítinn landbúnað, kýr og kind
ur.
Er ég átti það við Gunnar Ní-
elsson sagði hann að hver vinnu-
fær hönd væri notuð þegar allir
bátarnir réru. Auk þess skapaðist
svo talsverð atvinna í landi við
verkun fisksins, en hann er allur
saltaður, nema hvað lítils háltar
er stundum selt nýtt á fiskmark-
að á Akureyri, auk þess sem rask
er lagt upp í frystihús þar sem
þau eru til svo sem í Hrísey.
að byggja fiskverkunarhús í
landi, en húsin, sem fyrir eru,
eru bæði orðin gömul og of lítil.
Svo virðist sem Hauganesbúar
uni glaðir við sitt og fýsi ekki að
flytja burtu af nesinu. Er því
fremur fólksfjölgun þar en hiit.
Þegar rætt er við útgerðarmenn
þar er viðkvæðið sama og í öðr-
um verstöðvum hér á Norður-
landi. Hlutatryggingarsjóður nær
ekki til að bæta hallann ef illa
'stunda veiðarnar. Þá er óhægt
um vik að rétta hjálparliönd ef
eitthvað ber út af.
Með tilkomu björgunar- og
verðskipsins Alberts hafa menn
gert sér vonir um að öryggi bát-
anna hér fyrir Norðuflandi
myndi stórum aukast og er það
sjálfsögð krafa norðlenzkra fiski-
manna að varðskipinu verði hald
ið hér fyrir norðan að minnsta
kosti þegar róið er að vetrinum
og allra veðra er von.
En svo við snúum okkur aftur
að hinum nýja báti þeirra Gunn-
ars Nielssonar þá er hann sem
fyrr segir 13 tonn að stærð með
108 hestafla Mannheim-vél.
Út á þennan bát voru veittar
25 þúsundir króna af atvinnu-
bótafé og er það sama og veitt
var út á helmingi minni báta, sem
Það eru allt ungir menn sem
róa á Níelsi Jónssyni, tveir synir
Gunnars og tengdasonur hans.
Eru þeir orðlagðir fyrir dugnað
við sjósókn. Er ég heimsótti þá
nú um mánaðamótin höfðu þeir
átt bátinn í rúman mánuð og afl-
að alls 110 skippund og eina vik-
una jafnaði veiðin sig upp með
7 skippund í róðri, en mest afl-
aðist 9 skippund í róðri. Er þetta
mjög góður afli.
Það er von allra þeirra er að
útgerð vinna hér við Ey'jafjörð
að svo verði búið í haginn að
sjómenn okkar geti stundað veið-
ar hér allan ársins hring, en
þurfi ekki að leita sér atvinnu
til fjarlægra byggðarlaga. Myndu
ráðstafanir í þá átt vera einu
raunhæfu aðgerðirnar til þess að
efla vöxt og viðgang útgerðar-
keyptir voru til annarra staða í I stöðva og sjávarþorpa hér við
fyrra. Virðist nauðsynlegt að ' fjörðinn. vig.
Leikfélag Kópavogs:
Leynimelur 13
Eigendur m/b Níelsar Jónssonar og yfirsmiður við byggingu
bátsins. Frá v. Níels Gunnarsson skipstjóri, Balldór Gunnarsson,
Gunnar Níeisson, Tryggvi Gunnarsson skipasmiður og Kristján
Jensson.
Saltfiskurinn af Hauganesi er
viðurkenndur sem ein bezta vara,
sem framleidd er á landinu. Fer
alla jafna 96—97% í 1. flokk af
öllum fiski, sem berst á land.
Nú hafa Hauganesbúar mikinn
hug á því að stunda sjóinn sem
fastast í vetur. Síðastliðið sumar
var talsvert unnið að hafnargarð
inum þar og er hann nú orðinn
um 60 m. langur og vantar aðeins
hausinn á hann til þess að talizt
geti gott skipalagi í hvaða veðri
sem er. En nú er fé allt þrotið
og það meira segja nokkuð fram
i tímann, svo að hætt er við að
eitthvað standi á að lokið verði
að fullu við garðinn. Einnig barf
gengur frekar en annars staðar.
HIÐ UNGA og ötula Leikféiag
Kópavogs frumsýndi 23. f.m.
gamanleikinn „Leynimel 13“ eftir
Þrídrang (H.Á.S. o. fl.). Ég gat
ekki verið viðstaddur þá sýn-
ingu, en síðan hefur félagið sýnt
leikinn víða í nágrenninu, meðal
annars í Hafnarfirði sl. miðviku-
dagskvöld, og sá ég þá sýningu.
Um það hvernig gamanleikur
þessi varð til og hvað fyrir höf-
undunum vakti, er þeir sömdu
hann, segir Haraldur Á. Sigurðs-
son svo í leikskránni:
„Á þessum árum ríkti mikil
húsnaeðisekla í höfuðborg vorri
og gengu þær sögur um bæinn,
að merkilegt frumvarp væri í
uppsiglingu á Alþingi, þess efnis,
að heimila þar til skipaðri nefnd
að ráðstafa húsnæði borgarbúa,
ef þeir, að áliti nefndarinnar
hefðu of rúmt um sig. . . . Með
„Leynimel 13“ vildu höfundarn-
ir sýna svart á hvítu, hvernig
þessi snjalla hugmynd reyndist,
er til framkvæmda kæmi........
Hvort sýningar á „Leynimel 13“
hafa haft einhver áhrif á lög-
breytingar. Þá var einnig at-
hyglisverður leikur Ingu Bland-
on i hlutverki tengdadóttur klæð-
skerans, Jakobínu Tryggvadótt-
ur. Túlkaði frúin býsna vel þenn-
an aðsópsmikla pilsvarg, sem
bersýnilega var búin að gjöreyði-
leggja taugar tengdasonar sins.
Aðeins einu sinni hefur það kom- | gjafarvaldið, læt ég ósagt, en hitt
ið fyrir að einn bátur fékk nokk- i er óhrekjandi staðreynd, að hið
ur þúsund krónur úr sjóðnum, en i naargumrædda frumvarp dagaði
annars hafa menn borið tjón sitt j UPP\ • • • • Talar Haraldur hér
bótalaust, en borga þó ekki síður, at sinni alkunnu hógværð, því
en aðrir í sjóðinn af öllum þeim ' ekkert er líklegra en að hinir
fiski er þeir draga á land. Er eðli- | visu feður á Alþingi hafi ein-
leg krafa manna að þetta fáist: mitt sannfærzt um fánýti þessa
leiðrétt. Víst er að Hauganes
bátarnir hafa ekki síður en aðrir
borið lítið úr býtum í aflaleysis-
árum.
En sem fyrr segir er nú mikill
hugur í mönnum að reyna að
halda bátunum á veiðum allan
veturinn. Það er skoðun manna
að ekki sé verra að stunda út-
Hinu nýi bátur, Niels Jonsson, sem smiðaður var í skipasmíðastöð Kea á Akureyri.
frumvarps síns, er þeir sau í
túlkun Þrídrangs hverjar afleið-
ingar það gæti haft!
Þessi sýning Leikfélags Kópa-
vogs var óneitanlega með veru-
legum viðvaningsbrag, svo sem
eðlilegt er, og á það við hvort
tveggja, leikstjórn og leik. Stað-
setningar og hreyfingar á svið-
inu voru oft nokkuð óeðlilegar
og leikur hikandi og hjá sumum
mjög sviplaus og þunglamalegur.
En allt stendur þetta vitanlega
til bóta, enda ekki sanngjarnt
að gera aðrar kröfur til þessara
áhugasömu leikara, en venju-
legra ,,amatör-leikara“. Miklu
fremur ber að þakka þeim dugn-
að þeirra og ósérplægni við að
halda uppi leiksýningum við þau
erfiðu skilyrði, sem þeir eiga við
að búa.
Veigamestu hlutverk leiksins,
Kristófer K. Madsen, klæðskera-
meistara og Svein Jón Jónsson,
skósmið, leika þeir Sigurður
Scheving og Erlendur Blandon.
Leikur Sigurðar er fjörmikill og
dágóður á köflum, en Erlendur
Blandon þykir mér þó bera af
öðrum leikendum í hlutverki
sínu. Hann fipaðist að vísu nokk
uð í textanum og gætti þá hvísl-
arans óþarflega mikið, en Bland-
on hefur annars góða og eðlilega
framsögn og skemmtilegar svip
Sigiíður Sandholt og Erlendur
Blanðon.
Þá var allgóður leikur Sigrxðar
S. Sandholts í hlutverki Guðríð
ar Tómasdóttur, hinnar „frels-
uðu“ sambýliskonu skósmiðsins
og gervi Sigurðar Grétars Guð-
mundssonar í hlutverki Þor-
gríms Gúðmundssonar, var ágætt.
Leikendur eru fleiri, en ekki rúm
hér til að tala um þá sérstaklega.
— Þó er ekki hægt að slá hér
botninn í án þess að minnast á
leik Árna Kárasonar í hlutverki
Márusar Sigurjónssonar, vara-
ræðismanns og heildsala. — Hlut-
^erkið er að vísu fremur leiðin-
legt, en leikur Árna þó svipminni
og daufari en efni standa til.
Sigurður Scheving hefur sett
leikinn á svið og annazt leik-
stjórn og Guðmundur Guðmunds
son málaði leiktjöldin, sem voru
dável gerð.
Leikhúsgestir tóku leiknum
prýðisvel og þökkuðu leikendum
með miklu lófataki að leikslok-
um. Sigurður Grímsson.
Málverkasýningu
lýfcur
MÁLVERKASÝNING Kristjáns
Sigurðssonar í Sýningarsalnum
við Ingólfsstræti hefir staðið síð-
an 2. des. Aðsókn hefir verið góð
og 8 mýndir selzt. Sýningunni
lýkur í kvöld kl. 10.