Morgunblaðið - 15.12.1957, Side 8

8
MORCVTSBl 4fílÐ
Sunnudagur 15. des. 1957
Endurminningar
Benjaminos Ciglis
íslenzkir Ólympíufarar 1912.
Ólympíubókin
ÞETTA er með ágætari bókum,
sem ég hef lesið. Hún er eigin-
lega eins konar lærdómskver
fyrir söngvara og listafólk sér-
staklega, en þó raunar líka fyrir
alla, sem nokkrar gáfur hafa.
Hún segir, með dæmafárri hóg-
værð, frá bláfátækum dreng, sem
með frábærri viljafestu kleif upp
á æðsta plan fyrri og síðari tíma
heimssöngvara gegnum alls kon-
ar vaðal og fordóma askafyllirís-
ins, sem sífellt hefur kveðið svo
á, að bókvit og list yrði ekki í
askana látið. Og auðvitað var
hann neyddur til að hlýða þess-
ari háspeki í verki framan af.
En honum þótti ómaksins vert
að læra að þekkja sjálfan sig.
og það gerði gæfumuninn.
Bókin hefst á þessum yfirlæt-
islausu orðum: „Ég fæddist með
rödd og mjög litlu öðru; ekki
var efnunum fyrir að fara eða
gáfunum"............En Guð gaf
mér rödd. og það breytti öllu
Ég hafði gaman af að syngja, og
engu öðru. Ég þurfti að syngja
— hvað gat ég annað gert?“
Þannig seytlar auðmýkt og
yfirlætisleysi hin vitra og sanna
listamanns gegnum svo að segja
hverja línu bókarinnar. Þá get
ég ekki stillt mig um að taka
hér upp nokkrar línur úr niður
lagi bókarinnar „Orðsending",
bæði vegna þeirrar heilbrigðu
skynsemi sem þar er að finna, og
svo líka vegna þess hve skil-
merkilega er þar stjakað við
þeirri almennu heimsku, að
söngvari og raddmaður sé „allt
sami maðurinn, lasm“. Þar segir
svo meðal annars: „Ég vona, að
saga mín auki sumum ungum
söngvurum kjark. Ég óska ekki
neinum að þurfa að lifa við ann-
að eins harðrétti og ég varð að
gera á námsárum mínum, en ég
hygg, að það sanni, að ekki þurfi
fé eða áhrifamenn til þess að
ná markinu, ef ekki skortir þol-
gæðið — ........ Ég hef ekkert
sagt um aðferðir við raddþjálfun,
því að ég held engri sérstakn
fram; ég hygg að hver rödd þurf:
sína sérstöku þjálfun. Sumt er
ekki hægt að kenna, t. d. réttan
hraða á hverri setningu í söng-
lagi. Ef sá hæfileiki er ekki með-
fæddur, er gagnslaust að eyða
tíma í að reyna að verða söngv-
ari“.
Bæði það sem hér hefur verið
vitnað í og margt annað í bók-
inni held ég að hákarlskjaftar
oflátunga og skóla-steingervinga
hefðu gott af að jórtra sér til
heilsubótar, ef þar skyldi vera
um einhverja batavon að ræða.
Þýðingin hygg ég að sé hm
prýðilegasta, og um ritháttinn og
málið þarf naumast að fjölyrða,
þar sem í hlut á einn snjallas+i
og látlausasti stílisti þjóðarinnar,
og er hér vissulega um ósvikinn
Jónasarstíl að ræða. Samt er það
eitt orð í þýðingunni, sem ég
kann ekki við, en kemur nokkuð
oft fyrir, orðið: samsöngur, senni-
lega þýðing á orðinu Recital eða
Konsert, sem er í rauninni al-
þjóðaorð, og á við um sérhverja
hljómræna athöfn af skemmti-
skrárlengd, hvort sem í hlut eiga:
einsöngvari, einleikari, hljóm-
sveit eða kór, og í rauninni á
íslenzkan ekkert orð sem jafn-
gildir því nema þá helzt hljóm
leikar, sem mér þykir þó heldur
svona sleifarlegt, og fyrir því
finnst mér orðið konsert eiga
fullt erindi inn í málið, sem slíkt
ekki síður en mörg önnur al-
að telja. Hins vegar á orðið’
samsöngur aðeins við um kór-
söng.
Allur er frágangur bókarinn-
ar hinn snyrtilegasti og auk þess
er hún prýdd allmörgum mynd-
um. Á því Kvöldvöku-útgáfan.
þýðandinn og prentsmiðjan mikl-
ar þakkir skyldar fyrir að flytja
hana á íslenzkan bókamarkað,
því að af henni má margt læra,
og ekkert annað en gott.
Akureyri 10. des. 1957.
Björgvin Guðmundsson.
Olympíuleikarnir 1896 til
1956, eftir Pétur Haralds-
son, prentara. —— Útgefandi
bókaútgáfan Lyklafell, —
Reykjavík 1957.
MARGAR góðar bækur hafa kom-
ið á markaðinn í núverandi bóka-
flóði, og flestra þeirra hefur ver-
ið getið að einhverju leyti í dag-
blöðunum.
Það er vissulega mikill vandi að
segja, hvaða bók sé bezt eða bezt-
um kostum búin, efni þeirra er
svo margþætt og misjafnt. Og svo
sýnist hverjum sinn fugl fagur, —
eins og gengur.
ííií
I Þeir, sem hugsa um líkams-
mennt landsmanna, renna hugan-
um fyrst til þeirra bóka, sem
fjalla um íþróttir á einhvern hátt
eða uppeldismál.
í fyrra mánuöi kom út nýstár-
leg bók um Olympíuleikana, að
fornu og nýju — en þó sérstaklega
um Olympíuleikana frá 1896 til
1-956. Er bókin því eiginlega sextíu
ára afmælisrit um nútíma Oiym-
píuleika, sem hófust árið 1896 í
Aþenuborg á Averoff-leikvellin-
og rúmar 70 þúsund manns. Þeg-
um, sem byggður var í því skyni,
ar ég minnist þessa glæsilega leik-
vangs, kemur mér í hug bréf-
spjald, sem hinn þjóðfrægi skurð-
læknir, Matthías Einarsson, sendi
mér frá Aþenuborg, af þessum
leikvangi. En á bréfspjaldinu stóð,
meðal annars: „Hér er hvert þrep
úr marmara", — og fannst að von
um mikið til um hinn glæsilega
leikvang. En Matthías Einarsson
var einn af frumherjunum, og
lengi í stjórn l.S.l. Hann vildi
skapa íþróttamönnum, sem bezt
skilyrði til íþróttaiðkana, um leið
og almenningur væri hvattur til
líkamsræktar yfirleitt.
Þessi bók um Olympíuleikana er
ýtarleg og vel samin. Höfundur
hennar, Pétur Haraldsson, prent-
ari, hefur notað yfir þrjátíu heim
ildarrit, erlend og innlend, og
skrifað skemmtilegan formála. Má
af því sjá að eigi hefur verið kast-
að til höndunum við samningu
bókarinnar, sem er 376 bls., og
með 300 ljósmyndum. — Af þeim
mörgu Olympíubókum, sem ég hef
séð og lesið, tel ég þessa bók um
ELINBORG Lárusdóttir er orðin
stórvirkur rithöfundur, því þetta
er 20. bókin, sem frá henni kem-
ur. Hún er einnig fjölhæfur rit-
höfundur, því hún hefur skrifað
margar smásögur, sumar með
ágætum, lengri og styttri skáld-
sögur, ævisögur, eftir eigin frá-
sögn fólksins og þessi bók, sem
hér verður minnzt á er fjórða
bókin hennar um dularfull fyrir-
brigði.
Ég hef þekkt Elinborgu um 12
ára skeið, og hef á því tímabili
fylgzt með rithöfundarferli henn-
ar, hef oft lesið yfir handrit henn
ar, áður en þau voru prentuð, og
séð, hvernig hún hefur unnnið.
Ég fullyrði, að hún er með af-
brigðum vandvirkur höfundur,
og gætir þessa hvað mest og er
hvað mest áríðandi, þegar hún
segir ævisögur, eða frá öðrum
sönnum viðburðum. Ég legg
áherzlu á þetta hér, vegna þess
að á öllu ríður við frásögn dular
fullra fyrirbrigða, að unnið sé og
fyrirbrigðin rannsökuð með hinni
ýtrustu sannvizkusemi og vand-
virkni. Ég hef oft furðað mig á
þolinmæðinni og natninni yið að
leita uppi fólk, til þess að fá vott-
festar sögur, sem þó var vanalega
vel gengið frá áður, en gremju-
legt er það óneitanlega, hvað
margir vilja ekki láta nafns síns
getið, þó þeir séu sanníærðir
sjálfir.
Sú bók, sem hér um ræðir,
„Forspár og fyrirbæri", er ein-
stök í sinni röð að því er snertir
bækur Elinborgar um dularfull
fyrirbrigði, því hún er að mjög
litlu leyti um það, sem kallað er
miðilsstarfsemi, þar sem miðill-
inn fellur í dásvefn og fundir eru
haldnir til þess að framkalla þetta
ástand. Kristín Kristjánsson, sem
bókin segir frá, er fædd með þess
um óskiljanlega eiginleika að
henni birtast glaðvakandi bæði
verur frá öðrum tilverustigum og
þær tala við hana og svo sér hún
fram í tímann, sér hluti, sem eiga
eftir að gerast, stundum löngu
siðar, og skilur oft ekki, hvað
sýnin merkir fyrr en eftir á.
Margir, sem hafa farið að rann
saka dularfull fyrirbrigði, hafa
látið í Ijós það álit, að ef öllu

F R í M E R K 1 íslenzk keypt hæstaverði. Ný verðskrá ókeypis. J. S. Kvaran, Oberst Kochs Allé 29, Kóbenhavn - Kastrup. n

Olympíuleikana f fremstu röð. —•
Hún er glögg um allt, sem máli
skiptir. Ljósmyndirnar skýrar og
margar þeirra mjög skemmtilegar,
jafnt af vetrar- sem sumar-Olym-
píuleikunum. Er þar því margan
og góðan fróðleik að finna, fyrir
alla þá sem íþróttum og uppeldis-
málum unna. Og er bókin því til-
valin jólagjöf fyrir æskulýðinn,
fyrir alla tápmikla drengi og stúlk
ur, sem vilja feta í fótspor afreks-
manna á einhvern hátt.
Síðan að íþróttir fornmanna, eft
ir dr. Björn Bjarnason, frá Við-
firði, kom út, og Heilsufræði
handa íþróttamönnum, sem
Guðmundur Björnsson landlæknir
þýddi fyrir lSl, hef ég ekki lesið
betri né fróðlegri íþróttabók. —
Bókin er ekki aðeins fyrir íþrótta-
menn, heldur og fyrir alla, sem
fróðleik og frækni unna og vilja
veg landans, sbr. ummælin um
Vilhjálm Einarsson, þrístökkvara.
Þá mun og bók þessi verða, er
fram líða stundir, bezta heimildar-
ritið um Olympíuleika nútímans.
Vil ég leyfa mér að þakka Pétri
Haraldssyni, prentara, fyrir bók-
ina, svo og bókaútgáfunni Lykla-
fell, fyrir útgáfuna, sem er með
myndarbrag — og hin smekkleg-
asta.
því, sem á því sviði gerðist, væri
það undarlegast og óskiljanlegast,
að hægt skyldi vera að sjá fyrir
óorðna hluti, en þetta gerist svo
oft, að ekki er hægt að vefengja,
að það á sér stað. Eru þá hlutirnir
ákveðnir fyrirfram og ekki hægt
að breyta þeim? spyrja menn.
Er þá forlagatrúin réttmæt eftir
allt saman? Ekki ætla ég að svara
þessu, en aðrar skýringar kunna
þó að vera til, sem hér yrði of
langt mál að fara út í, en vissu-
lega er þetta mikið umhugsunar-
efni. Kristín Krisjánsson hefur
aldrei tekið peninga fyrir það,
sem hún hefur unnið að þessu
máli, enda ekki fengizt við það,
nema í hjáverkum, eða þegar
sýnirnar hafa sótt að henni og
ekki hefur verið undankomu auð-
ið. Erfitt er að fá vottfest það,
sem svona gerist, þegar sjaldnast
er nokkuð skrifað niður samtímis,
hefur það því kostað mikla elju
og alúð að safna saman efni þess-
arar bókar.
„Forspár og fyrirbæri" er 213
bls. að lengd og skiptist í þessa
kafla auk formála og inngangs-
orða:
Forspár, Sýnir, Sálfarir og dul
heyrn og síðasti kaflinn segir frá
miðilsfundum, sem haldnir voru
með Kristinu, sá kafli er aðeins
15 bls. Um bókina að öðru leyti
vildi ég segja það, að hún er sér-
lega skemmtileg og sums staðar
mjög huggunarrik, t.d. sýnir við
andlát manna, sem allar sanna
það, að enginn er látinn á þeirri
alvarlegu stundu, þegar hann
flyzt af þessu tilverustigi yfir á
það næsta.
Ég man vel, að maðurinn minn,
prófessor Haraldur Níelsson,
sagði mér frá fyrirbrigðunum,
sem gerðust áður en Björn Jóns-
son, ráðherra dó, alveg eins og
Kristín segir frá þeim, og heyrði
ég þá fyrst Kristínu nefnda sem
sérlega merkilega, sálræna konu,
en ekki hefi ég sjálf kynnzt
henni. Af frásögnum bókarinnar
þykir mér sérstaklega gaman að
kaflanum, sem Guðmundur Frið-
jónsson skrifar, og eins köflunum
frá Siglufirði í sambandj,, við
Steingrím Eyfjörð, lækni og konu
hans. Ég ætla ekki að telja fleira
upp, en vil ráðleggja þeim, sem
hafa áhuga fyi'ir þessum málum
að ná sér í bókina og lesa hana
með athygli, reyndar gæti verið
engu minni ástæða fyrir þá, sem
vantrúaðir eru á þessa hluti að
lesa þær frásagnir, sem hér um
ræðir.
Aðalbjörg Sigurðardóttir.
Endurminningar Beniamino Giglis
eru komnar út á islenzku i ágætri þýðingu
Jónasar Rafnars læknis
Bók þessi á óslitna sigurgöngu í fjölda
landa, svo að fáar bækur hafa betur
selzt.
Kynnist ævi hins heimsfræga og dáða
listamanns og frásögnum hans af fjölda
snillinga og lífi listafólksins bak við
tjöldin.
Skemmtilegasfa cevisagan
á bókamarkaðinum
Kaupið Endurminningar Giglis.
Lesið Endurminningar Giglis.
Gefið vinum yðar Endurminningar
Giglis í jólagjöf.
Kvöldvökuútgáfan Akureyri.

10. desember lt>o..
BENNÖ.
„Forspár og fyrirbœri"
eftir Elmborgu Lárusd'óttur