Morgunblaðið - 15.12.1957, Qupperneq 9

Sunnudagur 15. des. 1957
MORGUNBLÁÐIÐ
9
Dýrtíðarskrúfan í fulliBm gangl
Sjávarútveginn skorfir enn re kstrargrundvölI
Frá fjárlagaumrœðunum á Alþingi
í fyrrinótf
f MORGUNBLAÐINU í gær var
sagt frá fyrri hluta 2. umræðu
um fjárlagafrv., en hún stóð enn
yfir, þegar blaðið fékk síðast
fréttir úr þingsölunum í fyrri-
nótt. Umræðunni lauk kl. 4 um
nóttina, en atkvæðagreiðslunni
var frestað. Fór hún fram kl.
1,30 í gær.
í gær var sagt frá fyrstu ræðu
Ingólfs Jónssonar. Næstur hon-
um talaði Eysteinn Jónsson,
fjármálaráðherra. Hann mót-
mælti því, að nokkurt samband
væri á milli erlendra lána, sem
ríkisstjórnin hefur tekið, og
varnarmálanna. Einnig ræddi
hann um lán það, er Ingólfur
Jónsson hafði sagt, að fyrrver-
andi stjórn hefði átt kost á frá
Vestur-Þýzkalandi. Kvað Ey
steinn hér hafa verið um laus-
legt umtal að ræða og stæði allt,
sem hann hefði þar um áður sag
á Alþingi.
Þá tók til máls Pétur Ottesen,
þingm. Borgfirðinga. Ræddi hann
ýtarlega um fjárveitingar til
hafnargerða og hafnarfram-
kvæmda á Akranesi. Er sagt frá
þessari ræðu Péturs á öðrum
stað i blaðinu í dag. Næsti ræðu-
maður var Sigurður Bjarnason,
þingm. Norður-ísfirðinga.
Sigurður Bjarnason hóf mál
sitt á því að svara nokkuð þeirri
staðhæfingu Eysteins Jónssonar,
að erlendar lántökur hefðu ekki
verið tengdar áframhaldandi
dvöl varnarliðsins í landinu í
tíð núverandi stjórnar. Auð-
velt væri um vik að leiða vitni,
sem fjármálaráðherrann hlyti að
taka nokkurt mark á í þessu máli,
sagði Sigurður Bjarnason. Las
hann síðan upp ummæli, sem
„Þjóðviljinn" viðhafði í desembei
árið 1956 í þann mund, sem rík-
isstjórnin samdi við Bandaríkja-
menn um áframhaldandi dvöl
varnarliðsins í landinu. í þessum
ummælum lýsti blað kommún-
ista, málgagn stærsta flokks
vinstri stjórnarinnar, því skýrt
og skorinort yfir,
að lán það sem Bandaríkin
veittu íslandi í fyrrahaust
væri bein borgun fyrir á-
framhaldandi dvöl hersins á
Islandi. Sama máli gegndi um
ráðgert lán til Sogsvirkjunar-
innar.
Þetta væru ummæli málgagns
eins stuðningsflokks ríkisstjórn-
arinnar. Þegar á þau væri litið,
sætti það ekki lítilli furðu að
íjármálaráðherrann kæmi fram
fyrir Alþingi, og verði og sárt
við legði að lántökur hefðu
aldrei verið tengdar dvöl varnar-
liðsins í landinu. Slík væru ó-
heilindi fjármálaráðherra Fram-
sóknarflokksins.
Sigurður Bjarnason ræddi síð-
an nokkuð héraðsmál kjördæmis
síns. Taldi hann ekki gæta nægi-
legs skilnings hjá stjórnarliðinu
á þörfum strjálbýlisins. Ræddí
hann sérstaklega vegamál og
hafnarmál og hvað brýna nauð-
syn bera til þess að gerð yrði
heildaráætlun um framkvæmdir
í þessum málum á næstunni. Enn-
fremur yrði að endurskoða gild-
andi lög og reglur um þátttöku
ríkisins í kostnaði við hafnar-
framkvæmdir.
Framlög til verklegra
framkvæmda Iækkuð
Ræðumaður ræddi því næst
nokkuð almennt um stjórnar-
stefnuna, eins og hún kæmi fram
í frumvarpi fjárlaga fyrir næsta
ár. Hann kvað núverandi ríkis-
stjórn hafa heitið því sérstaklega
að beita sér fyrir margræddu
jafnvægi á byggð landsins. En
hvað er það í þessu fjárlaga-
frumvarpi, sem sérstaklega ber
vott um að ríkisstjórnin ætli sér
að efna það loforð? spurði Sigurð-
ur Bjarnason. — Hvaða nýjar
ráðstafanir í þá átt felast í frum-
varpinu eða í öðrum tillögum
ríkisstjórnarinnar?
Þær eru hvergi sjáanlegar,
sagði þingmaðurinn. Þvert á
móti hafa framlög til vega, brúa-
og hafnargerða raunverulega
lækkað verulega, enda þótt svip-
aðar upphæðir, séu nú veittar til
þeirra og á fjárlögum yfirstand-
andi árs. Vaxandi dýrtíð væri
stöðngt að höggva skarð í krón-
una. Fyrir hana fengist sífellt
minna og minna, hvort sem hún
væri notuð til þess að borga fyrir
verklegar framkvæmdir eða
nauðsynjar almennings í landinu.
Sigurður Bjarnason taldi líklegt
að kostnaður við vegagerðir
hefðu t. d. aukizt um 5—8% síðan
núverandi ríkisstjórn tók við
völdum.
Þá benti hann á að samkvæmt
fjáriagafrumvarpinu legði stjórn-
in nú til að framlag til atvinnu-
jöfnunar út um land yrði lækkað
verulega. Taldi hann nauðsyn-
legt að veita stjórninni aðhald
um skiptingu atvinnujöfnunar-
fjár, þar sem komið hefði í ljós
veruleg pólitísk misnotkun þess.
Ekkert lán til skipakaupa.
Þá hefur ríkisstjórnin lofað
að útvega mörgum bygðarlögum
víðs vegar um landið nýja tog-
ara og vélskip. Sjávarútvegs-
málaráðherrann hefur þó nýlega
orðið að viðurkenna að ekkert
lán hafi ennþá fengizt til tog-
arakaupa og enginn samningur
verið gerður um smíði skipanna.
Fyrir einum og hálfum mánuði
hefði sjávarútvegsmálaráðherra
lýst því yfir að samninganefnd
væri á förum til útlanda „næstu
daga“. til þess að semja um smíði
togaranna, enda þótt ekkert lán
hefði fengizt til þeirra. Sú nefnd
væri ekki farin ennþá. Verður
hún ef til vill send utan „næstu
daga,“ spurði þingmaðurinn. —
Til smíða 250 tonna skipanna,
hefði ríkisstjórnin heldur ekki
fengið neitt lán ennþá, nema
eins til tveggja ára lán til nokk
urra af þessum skipum. Um þau
skipakaup væri þess vegna, því
miður, allt í lausu lofti ennþá.
Þannig hefði þá rikisstjórnin
efnt það loforð sitt að sjá þjóð
inni fyrir nýjum framleiðslu
tækjum.
Sjávarútveginn skortir
rekstrargrundvöil
Sigurður Bjarnason ræddi því
næst ástand sjávarútvegsins, sem
atvinna almennings um land allt
væri að langsamlega að mestu
leyti undir komin á hverjum
tíma. Rikisstjórnin hefði fyrir ári
síðan lagt 300 milljónir króna
áiögur á þjóðina, sem þýddi 9500
króna skatt á hverja 5 manna
fjölskyldu í landinu, til þess að
borga hallarekstur sjávarútvsgs-
ins. Engin „ný úrræði“ til stuðn
ings þessari lífæð íslenzks efna-
hagslífs hefðu litið dagsins ljós
þegar ríkisstjórnin komst til
valda. Og þau væru ekki ennþá
komin í ljós. Dýrtíðin hefði hald-
ið áfram að magnast og væri nú
svo komið að þrátt fyrir hinar
gífurlegu nýju álögur frá í fyrra
væri rekstrargrundvöllur ekki
lengur fyrir hendi hjá sjávarút-
veginum. Samtök útvegsmanna
hefðu upplýst að verða mundi
140 þús. kr. halli á rekstri meðal
vélbáts á næstu vertíð að ó
breyttu fiskverði og stuðningi
hins opinbera við útgerðina. A
hvern meðaltogara myndi tapið
á næsta ári samkvæmt útreikn-
ingum samtaka útvegsins nema
um 1,1 milljón króna.
Þannig væri þá ástandið hjá
sjávarútveginum eftir „bjargráð“
vinstri stjórnarinnar.
Þá benti Sigurður Bjarnason
á það, að meðal annars vegna
hinna nýju tolla og skatta ríkis-
stjórnarinnar, hefðu margar nauð
synjar útvegsins hækkað um
8—38%.
Eitt alvarlegasta vandamál út-
vegsins væri svo vinnuaflsskort-
urinn. Meðan Sjálfstæðismenn
stjórnuðu varnarmálunum,
kenndu Framsóknarmenn þeim
um skort framleiðslunnar á vinnu
afli. En árið 1953 tóku Fram-
sóknarmenn sjálfir við stjórn
þeirra mála. Síðan hafa erfiðleik-
ar framleiðslunnar vegna vinnu-
aflsskorts stöðugt farið vaxandi,
og hámarki sínu hafa þeir náð
síðan vinstri stjórnin tók við
völdum. Er nú svo komið, að
allt að 40% þeirra sjómanna, sem
á sjóinn fara, eru útlendingar.
Sú hætta vofir nú yfir, sagði
Sigurður Bjarnason, að hluti
fiskiskipaflotans komist ekki
á næstu vertíð vegna fólks-
eklu. En gagnvart þessu vanda
máli eins og öðrum, stæði rík-
isstjórnin uppi gersamlega úr-
ræðalaus.
Dýrtíðarskrúfan er í fullum
gangi.
Sigurður Bjarnason ræddi að
lokum nokkuð um þá stefnu, sem
stjórnarflokkarnir kölluðu „verð-
stöðvunarstefnu". Sannleikurinn
væri þó sá, að stórkostlegar
hækkanir á verðlagi hefðu orðið
síðan stjórnin komst til valda.
Vísitalan hefði á yfirstandandi ári
hækkað um 5 stig, enda þótt
stjórnin hefði lýst því yfir um
síðustu áramót að hún myndi
ekki hækka meira en um 1—2
stig. Stjórnin reyndi að dulbúa
verðbólguna á alla lund og fela
dýrtíðina fyrir almenningi. Sam-
kvæmt fjárlagafrumvarpinu væri
gert ráð fyrir 125 milljón króna
niðurgreiðslum á verðlagi. Þýddi
það 68 millj. kr. hækkun niður-
greiðslanna frá árinu 1956. En
það svaraði til þess að greidd
hefðu verið niður 11 vísitölustig
til viðbótar frá því, sem þá var
Þaff væri því fáránleg blekk
ing, þegar stjórnarflokkarnir
héldu því fram aff vöxtur dýr-
tiffarinnar hefði veriff stöffvatf-
ur. Því miffur er dýrtíffar-
skrúfan' í fullum gangi á Is-
landi í dag, sagffi Sigurffur
Bjarnason. Og rikisstjórnin
veit ekki sitt rjúkandi ráff.
Hún hafði lofað nýjum og
varanlegum úrræffum, en hún
veit ekki sjálf hver þau eiga
aff vcra.
Sigui’ður Bjarnason deildi að
lokum harðlega á fjármálaráð
herra fyrir að hafa ekki svarað
þeirri fyrirspurn Sjálfstæðis-
manna, hvort hann hyggðist
jafna greiðsluhalla fjárlaganna
með því að kippa niðurgreiðslun-
um út úr þeim. í engu lýðræðis-
landi nema hér myndi fjármála-
ráðherrann leyfa sér að neita
stjórnarandstöðunni og Alþingi
í heild um upplýsingar um svo
veigamikið atriði. Væri það enn
eitt dæmi þess út í hvílikt öng-
þveiti núverandi rikisstjórn væri
komin með efnahag þjóðarinnar.
Eysteinn mólmælir
Eysleinn Jónsson mótmælti því
enn, að lána- og varnarmálin væru
tengd á nokkurn hátt. Þá kvað
hann íslendinga á undanförnum
árum hafa notið góðs af aukinni
efnahagssamvinnu ríkja í Atlants
hafsbandalag-inu og væri fráleitt,
er Sjálfstæðismenn gagnrýndu, að
leitað væri eftir frekari iánum.
Kai-I Gu'ðjónsson, framsögumað
ur meiri hluta fjárveitinganefnd-
ar, sagði, að það væri „fullkomin
vitleysa" að rekstrargrundvöllur
fiskiflotans hefði versnað á yfir-
standandi ári.
Hann vék að ummælum Péturs
Ottesen um Akraneshöfn, kvað
rétt, að sanngirni mælti með meiri
framlögum til hennar, en sagði
ekki hafa náðst samkomulag um
meira fé.
Þá ræddi Karl Guðjónsson nokk
uð um vinnubrögðin í f járveitinga-
nefnd. Kvað hann Sjálfstæðis-
mönnum hafa verið boðið að koma
sparnaðartillögum til sín og myndi
hann hafa annazt að koma þeim
lengra áleiðis. Hefði því ekki ver-
ið hafnað samvinnu við Sjálfstæð-
ismenn um þessi efni. Þá mótmælti
ræðumaður því, að meðferð fjár-
laga væri óþingleg, — ekkert
hefði gerzt nema að ýmsir frest-
ir hefðu verið styttir nokkuð.
Hvert er lilutverk
stjórnarandstöffunnar?
Magnús Jónsson sagði, að þeir
Karl hefðu hver sína skoðun um
það, hvernig'ætti að vinna að mál-
um í nefnd. Kvaðst Magnús ekki
telja það tilboð um samvinnu um
sparnaðarráðstafanir að bjóða
Sjálfstæðismönnum að leggja til-
lögur sínar í hrúgu fyrir framan
Karl Guðjónsson, svo að hann gæti
gengið með þær upp í stjórnarráð.
Fjárv.nefnd sjálf átti að fjalla
um tillögurnar, sagði Magnús, og
taka sínar ákvarðanir.
Þá rakti Magnús í hverju það
kemur fram, að meðferð fjárlaga
nú er óþingleg: Mál hafa verið af
greidd án fullkominnar athugunar
og frumvarpið er komið til 2. um-
ræðu án þess að nokkrar upplýs-
ingar fáist um það, hvernig ætl
unin er að afgreiða það endaniega
og jafna tekjuhallann.
Þó sagffi Magnús, aff þaff væri
skylda stjórnarliffsins, en ekki
stjómarandstöðunnar, aff hafa for-
göngu um afgreiffslu fjórlaga og
1 annarra höfuffmóla, enda hefffi
■ stjórnarandstaffan ekki affgang
‘ aff sömu gögnum og stjórnar-
liðið. — Hins vegar ætti stjórn-
arandstaffan aff gagnrýna tillögur
stjórnar og þingmeirihluta og
veita þeim affliald. Þetta hefffi
Sjólfstæðisflokkurinn nú gert. Þaff
er enn furðulcgra, sagffi Magnús,
aff nú skuli lýst eftir tillögum
Sjólfstæffismanna, þegar þess er
gætt, aff stjó'narflokkarnir hafa
lýst því yfir, aff Sjólfstæffismenn
séu ekki færir um aff leysa vanda-
mól þjóffarinnar og hafa jafnframt
lofaff nýjum úrræffum.
Emil Jónsson taldi, að veigamikl
ar breytingar á fjárlögum hefðu
áður verið látnar bíða til 3. um-
ræðu.
Þá lýsti hann breytingartillög-
um, sem hann flytur.
Þeir Alfreff Gíslason og Bcnedikt
Gröndal reifuðu einnig nokkuð til-
lögur, sem þeir hafa borið fram.
Ingólfur Jónsson ítrekaði, að
fullkomin gögn væru fyrir þvi, að
stór lán hefði boðizt frá Vestur-
Þýzkalandi á árinu 1956. Hann
ræddi einnig um meðferð fjárlag-
anna og kvað aldrei slíkt flaustur
hafa verið á afgreiðslu þeirra.
Flugviillur viff ísafjörff
Kjarlan Jóhannsson kvaðst Undr
ast, að Karl Guðjónsson léti svo
sem hann væri ánægður með með-
ferð fjárlagafrumvarpsins. Hlyti
ástæðan að vera sú, að hún drægi
dám af því, sem tíðkað er austan
járntjalds, þar sem „þingin" hlýða
möglunarlaust skipunum frá
flokksstjórnunum.
Kjartan ræddi síffan ýtarlega uin
flugvallarbyggingu viff ísafjarffar-
kaupstaff. Kvaff hann nauffsynlegt
aff ætla til hennar 1 millj. kr. ó
f jórlögum, og minnti ó, aff kaup-
staffurinn er ckki í sainbandi Viff
affal-akvegakerfi landsins og strand
ferffir eru nú mun strjólli en óff-
ur var.
Einnig ræddi Kjartan Jóhanns-
son um nauðsyn þess að hækka
framlag af bifreiðaskatti til að
malbika götur í kaupstöðum og um
styrk til að halda uppi gistingu
handa ferðamönnum. Kvað hann
styrkinn of lágan og sagðist í því
sambandi einkum hafa í huga
gistihúsið Bjarkarlund.
Öryrkjnheimili og uppeldi^skóli
Ragnhildur Helgadóttir kvað
meðferð fjárlaganna vera einn
þáttinn í þeim sjónhverfingaleik,
sem ríkisstjórnin leikui til að
dylja fyrir mönnum hinar raun-
verulegu afleiðingu stjórnarstefn-
unnar og svik helztu loforðanna,
sem gefin voru, þegar stjórnin
tók við völdum.
Minnti Iiún í því sambandi á
dýrtíffarmólin og kvaff tilgangs-
laust aff ætla aff segja húsmæffrum,
aff verfflag hefffi ekki liækkaff.
Þá ræddi Ragnhildur um ýms-
ar framkvæmdir, sem hún kvað
stjórnarliðið ekki hafa þann skiln
ing á, sem vera þyrfti. Minntist
hún fyrst á útrýmingu heilsuspill-
andi húsnæffis og mælti með því,
að ósk bæjarstjórnar Reykjavík-
ur um hækkað framlag til þeirra
framkvæmda, væri tekin til
greina. Þá ræddi hún um öryrkja-
heimili fyrir fyrrverandi geff- og
taugasjúklinga. Kvað hún frumv.
um það efni hafa verið vísað til
ríkisstj. á síðasta þingi, en ekki
væri að sjá, að stjórnin teldi mál-
ið þess virði að fé yrði til þess
veitt.
Þá minnti Ragnhildur á nauð-
syn þess, að koma upp uppteldis-
skóla fyrir ungar stúlkur Rakti
hún fyrri samþykktir Alþingis um
það efni og meðferð málsins, að
undanförnu. Kvað hún stjórnina
tefja málið, m. a. með óþarfri
nefndarskipun og reyna að finna
ýmsar afsakanir fyrir því að ekki
væri hafizt handa. Málið mætti
hins vegar alls ekki dragast leng-
ur, enda væri það full-undirbúið.
Dýralæknar o. fl.
Sigurffur Bjarnason benti Karli
Guðjónssyni á, að það sem hann
sagði í fyrri ræðu sinni um af-
komu útvegsins væri byggt á út-
reikningum samtaka útvegsmanna
og væri þar gert ráð fyrir 140
þús. kr. rekstrarhalla á bát og 1,1
millj. kr. rekstrarhalla á togara,
miðað við óbreytt fiskverð.
Friffjón Þórffarson ræddi nokk-
uð um meðferð fjárlaganna, en
minnti síðan á þörf fyrir meiri
fjárframlög til Heydalsvegar. —
Einnig ræddi hann nokkuð um
nauðsyn þess, að nægilegt fé yrði
veitt til að öll dýralæknaumdæm-
in hefðu lækna.
Jón Pólmason og Emil Jónsson
ræddu um meðferð fjárlaganna,
Og Knrl Guffjónsson og Sigurffur
Bjarnason skiptust á orðum um af-
komu útvegsins. Lauk síðan um-
ræðunni. Var klukkan þá 4 eftir
miðnætti.
Eftir hádegi í gær fór atkvæða
greiðsla um fjárlagafrumv. fram.
Engar breytingartill. frá einstök-
um þingmönnum komu til atkvæða,
en breytingartill. fjárveitinga-
nefndar voru allar samþykktar
og frumv. svo breyttu vísað til 8.
umræðu.
EGGEUI CLAESSEN og
GtSTAV A. SVEINSSON
hæstaréttarlögmcim.
Þérshamri við Templarasund.
Hurðarnaínsp j öld
Bréfalokur
Skiltagerðin, Skólavörðust.íg 8.
PALL S. PALSSON
hæstarcttarlögmaður.
Bankastræti 7. — Sími 24-200.
Sandpappír
ýmsar gerðir fyrirliggjandi
Harpa h.f.
Einholti 8