Morgunblaðið - 22.12.1957, Qupperneq 3

Sunnudagur 22. des. 1957
MORCUNBLAÐIÐ
3
ú r verinu
Eftir Einar Sigurðsson
Xogrararnir
Þessa viku gekk tvívegis ofsa-
veðúr yfir landið af suðvestri og
vestri, og hefur lítið næði verið
hjá togurunum til veiða.
Eitthvað mun nú vera að lifna
yfir aflabrögðunum. Skip, sem
hafa verið fyrir austan Djúp og
við Þverálinn, hafa verið að fá
sæmilegan afla síðustu daga,
þegar dregið hefur niður í veðr-
inu, allt upp í 30 lestir yfir sól-
arhringinn. Ingólfur Arnarson
fékk t. d. 12 lestir að meðaltali
á dag. Má það heita gott, þegar
borið er saman við þá ördeyðu,
sem verið hefur, algengast 5—10
lestir yfir sólarhringinn.
Allur íslenzki togaraflotinn er
nú út af Vestfjörðum eins og
fyrri daginn. Aflinn er mest
þorskur og spraka.
Urmull er nú af útlendingum
á miðunum fyrir vestan og raun-
ar allt í kringum land, t. d.
mikið af skipum við suðaustur-
landið, ’lngólfshöfða og þar um
slóðir.
Togarinn Neptúnus hefur und-
anfarið verið að veiða sild í botn-
vörpu og fengið stundum við 1
lest í drætti.
Sölur erlendis s. 1. viku
Brimnes .... 175 tn. DM 87000
Ágúst ........ 120 — — 93199
Geir ......... 174 — — 10723
Sléttbakur .. 137 — — 8576
Fisklandanir innanlands sl. viku
Egill Skallagr. .. 91 tn. 12 d.
Pétur Halld....... 97 — 10 —
Ingólfur Arnars. 117 — 10 —
2 togarar, Þorkell máni og Þor-
steinn Ingólfsson, eru væntan-
legir inn öðru hvoru megin við
helgina. Hafa þeir veitt í salt.
Reykjavík
Mögnuð ótíð hefur verið þessa
viku, sífelldir stormar, sem mjög
hafa hamlað veiðum.
Afli hefur þó verið sæmilegur
á línu, þegar á sjó hefur gefið,
komizt allt upp í 6 lestir í róðri
og er það ágætt miðað við það
sem verið hefur. Hefur ýsan
sýnilega gengið nú í Flóann, en
einkum hefur hennar orðið vart
í suðurbugtinni á. svonefndu
Bollasviði.
3 þorskanetjabátar eru enn
með net sin í sjó, en afli hefur
verið mjög tregur. Þó er betri
vottur nú, þegar ýsan er geng-
in, og fluttu þeir net sín á þær
slóðir, sem hún er talin mest, og
voru þar miklar lóðningar, hvaða
raun sem þær nú gefa, þegar til
kemur.
Keflavík
Ólátatíð hefur verið þessa
viku, suðvestan- og vestanátt
hvöss með snjókomu.
Almennt var róið hjá reknetja-
bátunum 3 daga vikunnar. Afli
var lélégur. í gær var ágætt
sjóveður, en mjög lítil síldveiði.
Sumir fengu enga síld, en mest
var talað um 40—50 tunnur.
Hins vegar var ágæt ufsaveiði á
handfæri.
Fyrstu 2 dagana voru bátarnlr
austur af Grindavík og út af
Krísuvíkurbergi. Telja sjómenn,
að síldin sé á austurleið. Ann-
ars var ekki reynt þessa 2 daga,
hvorki í Miðnessjónum né út af
Eldey, og ekki óhugsandi, að sild-
in kunni enn að vera á þeim
slóðum. Það var tvennt, sem réði
mestu um, að það var ekki gert,
óhemjuveiði í Grindavíkursjón-
um dagana áður og svo vestan-
áttin, en hennar gætir minna
austan við Beykjanesið.
Akranes
Reknetjabátarnir réru 3 daga
vikunnar og þó ekki almennt og
öfluðu lítið.
Varðskipið Albert mældi mikla
síld fyrir helgina í Grindavíkur-
sjónum og eins nokkra í Miðnes-
sjónum, og hafa menn fullan hug
á að halda áfram, ef einhvern
tíma linnir ólátunum.
Vestmannaeyjar
Fram í vikulok var stöðug
vestan og suðvestanátt og ekki
litið að ijó, nema hvað einn
bátur reri á föstudag og fékk
við 4 lestir af fiski.
í gær voru svo nokkrir bát-
ar á sjó.
Sennilega verður lítið um róðra
fyrr en eftir áramót. Er nú beð-
ið með eftirvæntingu eftir úr-
slitum í samningum ríkisstjórn-
arinnar og L.Í.Ú. Eru menn treg-
ir til að kalla til sín Færeyinga,
fyrr en vitað er, hversu þeim mál
um reiðir af.
Ríkisbáknið
Með hverju árinu vex skrif-
finnskan hjá því opinbera. Fleiri
stofnanir, fleiri nefndir, fleiri
skrifstofur, fleiri starfsmenn og
meiri kostnaður. Allt er þetta á
sömu bókina lært, aldrei er
stofnun eða nefnd lögð niður,
fækkað starfsfólki eða dregið úr
kostnaði. Nei, og aftur nei. Ef
það ætti að gera, hittir það alltaf
einhvern, og það má ekki, því
að við það getur atkvæði farið
forgörðum. Þetta er svo sem ekki
nein ný bóla.
En það er alveg víst, að hinn
almenni borgari, sem borgar brús
ann, myndi einmitt meta það, að
dregið væri úr skriffinnskunni
og þar með létt á honum birgð
unum, því að undir öllu bákn
inu stendur hinn almenni skatt
greiðandi.
Nú þegar verið er að vinna
að lausn vandamála sjávarútvegs
ins, sem stafa af aflabresti og
vaxandi dýrtíð, má muna, að
ekki svo lítill hluti af útgjöldum
útgerðarinnar og fiskimannsins
er einmitt til kominn, vegna þess
að ríkisbáknið er að sliga allt
atvinnulíf í landinu.
Væri ekki ráð að leggja niður
allar ónauðsynlegar nefndir og
sameina stofnanir og fella niður
tolla á nauðsynjum sjávarútvegs
ins og brýnustu nauðþurftum al
mennings og reyna þannig m. a,
að létta undir með þessum þraut-
pínda atvinnuvegi.
En allt slíkt tal er rödd hróp
andans í eyðimörkinni.
skipasmíði væri styrkt með
helmingnum af þessum uppbót-
um, væri það nóg til þess að
hún væri samkeppnisfær við út-
lönd, og þyrfti þá engin smærri
fiskiskip að flytja inn. Hvaða
munur er á að spara innflutning
og auka útflutninginn með upp-
bótum?
íslendingar dæla síld úr nót
í tilefni af grein í síðasta
Veri“ um, að síld sé dælt úr
nót í Bandaríkjunum, hefur
Sturlaugur H. Böðvarsson upp-
lýst, að s. 1. sumar hafi allri
síld, er v.b. Böðvar veiddi, ver-
ið dælt úr nótinni, og ennfrem-
ur hafi 4000 málum af síld verið
dælt í annan bát með þessari
sömu dælu. Stærð dælunnar í
Böðvari er 12x12 eða enn stærri
dælan, sem sagt var frá
(10x10). Sams konar dæla og
Akranesdælan er í Faxaverk-
smiðjunni í Örfirisey, sem ætlun-
in var að nota þar til að dæla
síld úr skipum. Þessar dælur
eiga að geta dælt 400—600 tunn-
um af síld á klukkustund.
Sturlaugur er þeirrar skoðunar,
að hægt muni að dæla karfa upp
úr togurum með þessari dælu.
Áður hefur hér verið sagt frá,
að Þjóðverjar noti dælur til að
losa síldveiðiskip sín.
Útgerðarmenn ættu að kynna
sér vel þessa nýjung, sem gæti
létt mikið og flýtt losun á síld
úr nót. Þá er þetta athyglisvert
í sambandi við losun á síld úr
bátum við verksmiðjurnar. Á
síldinni úr Böðvari sá ekki hið
minnsta, þótt henni væri þannig
dælt í stað þess að háfa hana.
Þá er vert að geta þess, að
Ársæll Jónasson kafari, ætlaði í
haust að gera tilraun til að dæla
síld beint úr sjónum í varðskip-
ið Ægi. Það er alls ekki fráleitt,
að slíkt gæti heppnazt, þegar
síldin er sem þéttust.
Má í því sambandi minnast
þess, er sanddælan var hér um
árið að dæla sandinum úr Fló-
anum fyrir sementsverksmiðjuna,
og dælan dró þó nolckuð af fiski
með. Þetta ætti þó að vera enn
auðveldara, ef síldin gengi inn
á firði eins og Hvalfjörð hér um
árið og firði á Snæfellsnesi. Sem
kunnugt er hafa verið gerðar
merkilegar tilraunir til að draga
fisk að veiðarfærum með raf-
magni. Væri hægt að koma slíku
við og draga fiskinn að dælu-
opinu með rafmagni, væri þetta
sjálfsagt enn líklegra til árang-
urs. Þessar rafmagnsveiðar eru
enn taldar á tilraunastigi, þótt
segja megi, að fullur árangur
hafi náðst með rafmagni á tún-
fiskveiðum.
Sr. Þorbergur Kristjánsson:
//
jr
Eg man —
rr
Nýsmíði fiskiskipa innanlands
Alltaf þarf að endurnýja flot
ann, og er það gert ýmist með
því að flytja inn nýja báta eða
smíða þá innanlands. En sá er
galli á gjöf Njarðar, hvað inn
lendu bátana snertir, að þeir er
mun dýrari en erlendu bátarnir.
Munar það á að gizka 10 þús,
krónum á lestina, og er þá átt
við tréskip. Þetta eru 500—600
þúsundir á 50—60 lesta bát,
Nú viðurkenna allir, að nauð
synlegt sé að hafa jafnan nokkra
nýsmíði til þess að jafnan séu
skipasmiðir til þess að halda við
flotanum. En ef svo væri ekki,
færu smiðirnir í aðra vinnu og
vafasamt, að þeir fengjust aftur,
þegar til þyrfti að taka.
En sennilega mætti þó ná
betri árangri í skipasmíði hér-
lendis ef unnið væri kerfis-
bundið að nýsmíðinni, t. d. einir
5 bátar undir í einu og véltækni
notuð til hins ýtrasta. Væri
sjálfsagt unnt að læra nokkuð af
þeim þjóðum, sem lengst eru
komnar í þessum efnum.
Ef skipasmíði er borin saman
við t. d. fiskveiðar og landbún-
að, er sá samanburður hagstæð-
ur skipasmíðinni. Útflutningur
sjávarútvegsins og landbúnaðar-
ins er styrktur með 50—60%
útflutningsuppbótum. Ef innlend
Tvær athyglisverðar hugmyndir
' Tveir menn, Einar Sigurðsson,
skipasmíðameistari, Fáskrúðs-
firði, og Jóhann Guðmundsson,
fulltrúi í SÍS, hafa í viðtali við
höfund þessara pistla komið fram
með merkilegar hugmyndir, sem
honum finnst ástæða til, að komi
fram opinberlega.
Hugmynd Einars snýst um það,
hversu koma megi Austfjörðum
í vegasamband við Suðurlandið,
en það væri ómetanleg sam-
göngubót fyrir Austfirði alla.
En hugmynd Einars er sú að
brúa megi vatnsföllin miklu á
söndunum sunnan Vatnajökuls
með flotbrúm, líkt og algengt
var víðs vegar í stríðinu. Einar
heldur því fram, að þótt brúin
slitnaði sundur í jakaburði, sem
helzt væri hætta á, þá væri auð-
velt að bæta úr því aftur.
Væri ekki ómaksins vert að
láta vei’kfróða menn athuga þetta
nánar eða leyfa verkfræðinga-
fyrirtækjum að spreyta sig á að
gera um þetta áætlun? Þeir vildu
ef til vill vinna að því sem
hugsjónamáli án þess að reikna
sér vinnuna til fjár, ef ekkert
yrði úr framkvæmdum, en eiga
annars í því vonina að fá að
spreyta sig á verkinu.
Hin hugmyndin, Jóhanns Guð-
mundssonar, er sú að strá salt-
hrognum, sem mættu sjálfsagl
eins vera fryst, á síldarmiðin ti’
ENN ÞÁ búum vér oss undir
heilaða jólahátíð. Eftir tvo daga
kveða klukkurnar við í bæ og
byggð og boða oss komu helgra
stunda og hátíðagleðin færist yf-
ir. Annir hafa víða verið miklar
og umsvif margskonar við undir-
búning hátíðarinnar. Þessar ann-
ir hafa menn á sig lagt fýrst og
fremst til þess að gleðja og gefa,
og um þær er allt gott að segja,
svo fremi þær eigi fá að taka upp
hug vorn allan, svo fremi sem
þær ná eigi að skyggja á þann
boðskap, er hlýtur að bera uppi
allt raunverulegt jólahald.
í byrjun jólaföstu komu nokkr-
ir menn saman í útvarpssal og
ræddu um jólaundirbúninginn,
og rifjuðu í því sambandi- upp
ýmsar minningar frá liðnum jól
um, og það kom mjög greinilega
fram, ekki sízt hjá hinum eldri
þátttakendum á þessu málþingi,
að á þeirra æskujólum hafði meg
ináherzlan verið lögð á hina trú-
arlegu hlið hátíðarinnar. Það var
auðfundið, að það sem í þeirra
huga varpaði mestum ljóma á
löngu liðin jól. Það var helgi-
blærinn, er færðist yfir umhverf-
ið, er jólaljósin voru tendruð,
boðskapurinn um barnið í jötunni
var fluttur, og jólasálmarnir bár-
ust frá einlægum fagnandi hjört-
um. Slík jól — heilög jól — get
um vér einnig eignast nú, og vér
höfum þess vissulega ærna þörf.
— Sá, sem týnir tilfinningunni
fyrir hinu heilaga, — já, sá sem
glatar helginni úr lífi sínu,.lifir
snauðu lífi og fátæklegu, þótt
eigi hann alls nægtir efnisins
gæða. En slíku lífi þarf enginn
að lifa, ef hann aðeins getur brot-
ið odd af oflæti sínu og tekið á
móti fagnaðarboðskap jólanna
með einlægni lítils barns, en með
öðrum hætti getum vér ekki til—
einkað oss gleði jólanna — gjafir
þess konungs, sem þá kemur til
vor með alveg sérstökum hætti.
Vér lifum á nýjungagjarnri öld,
vér viljum gjarnan hafa allt nýtt
og fínt og frumlegt, yður kann
því að þykja helzt til lítið nýja
bragð af jólaboðskapnum, er ó-
breyttur hefir verið boðaður öld-
um saman. En er það ekki svo
um ýmislegt það sem dýrmætast
er, að það sé ávallt jafnundur-
samlega nýtt, enda þótt vér höf-
um lengi þekkt það? Fyrir þann,
er lengi hefir beðið í kulda og
myrkri, er ylurinn og birtan
ávalt jafnkærkomin. Hvert
blómstrandi vor er jafnferkst og
nýtt í augum vorum og færir oss
ávallt nýja gleði. Fyrir þar.n, sem
hungrar og þyrstir er fæðan og
ferskur svaladrykkurinn einatt
jafnmikils virði, enda þótt hann
hafi bragðað hið sama þúsund
sinnum áður, endurheimt heilsa
er ávallt jafn-dásamlega ný í aug
um þess, er bundinn hefur verið
við sjúkrabeðið. Og þannig er
þetta einnig með jólaboðskapinn,
— hann er gamall, en þó ávallt
jafnnauðsynlegur og nýr, hverj-
um þeim, er þráir meira Ijós inn
þess að þétta síldina, áður en
hún er snurpuð, á sama hátt og
Frakkar gera við sardínuveiðar
sínar. En sem kunnugt er kaupa
Frakkar mestalla salthrogna
framleiðslu íslendinga í þessu
skyni. Þetta ætti að vera þeim
mun auðveldara að reyna i sum-
ar, þar sem Frakkar hafa nú
neitað að kaupa nokkur salt-
hrogn næsta ár, þar sem þeir
eigi tveggja ára birgðir af salt
hrognum, svo ekki er fyrirsjá-
anlegt annað en að fleygja verði
úrgangshrognum næstu vertíð.
En tilraun, ef gerð væri, yrði
að vera svolítið sem um mun
aði, þvi að annars gætu menn
’engið ótrú á því, þótt miklir
nöguleikar væru fyrir hendi, og
æir kæmu þá ekki í ljós fyrr
m seinna.
i líf sitt, — hverjum þeim, sem
finnur, að hann þarf á frelsara að
halda.
Já, ávallt frá því, er vér vorura
börn, höfum vér á jólunum heyrt
hina látlausu, en óviðjafnanlegu
sögu af komu frelsarans í heim-
inn, — vér höfum heyrt hana
ýmist á kyrrlátri hátíðastund eða
í ljósum prýddri kirkju, og ef vér
tökum raunverulega á móti þeim
boðskap, er hún flytur, þá hlýtur
hún að orka þannig á hugi vora,
að oss reynist torvelt að tjá í orð-
um það, sem inni fyrir býr. —
Skáldin fá að jafnaði betur tjáð
hug sinn en aðrir menn, og þau
hafa mörg lýst því, hvernig boð-
skapur jólanna orkar á hugi
þeirra, á svo ljósan og snilldar-
legan hátt að allir fá notið þess,
enda finnst oss þá oft sem talað
sé út frá voru eigin hjarta, er
skáldin mæla.
Ein hugnæmasta jólasaga er ég
hefi lesið, er skráð af Stefáni frá
Hvítadal og birtist fyrir nokkrum
árum í fallegri bók, er nefnist
Jólavaka. Þar segir Stefán frá
einum bernskujólum sínum,
dregur upp ljósa og fagra mynd,
sem að vísu er að ýmsu leyti frá-
brugðin jólahaldinu, eins og það
tíðkast hjá oss nú á dögum, en
engu að síður eigum vér efalaust
æðimörg í fórum okkar myndir,
sem í eðli sínu e*u svipaðar þess-
ar, enda þótt ramminn eða um-
gerðirnar kunni að vera dálítið
frábrugðnar. Og hvað sem menn
segja um fánýta minninga-róman
tík, þá veit ég, að slíkar hug-
myndir eða minningar eru oss
ómetanlegur fjársóður. Já,
mundu ekki slíkar hugarmyndir
oft vera þau leiðarljós, er vér
getum glögglegast áttað okkur á,
er vér villumst af réttri leið, —
eins og svo oft kemur fyrir oss
flesta. Og þegar á móti blæs,
þegar köldu andar að oss frá sam
ferðamönnum vorum, þá er oft
gott að geta ornað sér við hlýjan
arin bjartra og hreinna minninga.
En af öllum slíkum minningum
munu oss flestum jólaminning-
arnar dýrmætastar, því að jólin
og minningarnar um liðin jól
— bernskujólin heima— slá á
dýpstu strengi tilfinningalífs vors
og laða fram úr fylgsnum hugans
allt hið barnslegasta, fegursta og
bezta, sem með oss býr:
Þótt allir knerrir berist fram
á bárum,
til brots við eina og sömu kletta-
strönd,
ein minning fylgir mér frá
yngstu árum,
• þar er sem bliki á höfn við
friðuð lönd.
Ég man. Ein bæn var lesin lágt
í tárum
við ljós, sem blakti gegnum
vetrarhúmið.
Og svo var strokið lokki af léttri
hönd,
sem litla kertið slökkti og signdi
rúmið.
Svo mælir Einar Benediktsson,
hinn margreyndi maður, er hann
lítur aftur yfir farinn veg, og
það er öruggt mál, að þér mæð-
ur getið ekkert betra gjört fyrir
börnin yðar á hátíðinni, sem
framundan er, en stuðla að því,
að þau megi eignast einhverjar
slíkar minningar.
Gleðileg jól.
LO’S ANGELES 19. des. •— Sex
hreýfla þota, Stratojet, fórst í dag
í Kaliforninu. Hrapaði hún til
jarðar rétt við stjörnukíkinn
mikla, þann stærsta í heimi.
Nokkrar skemmdir urðu á mann
virkjun þar vegna braks, sem
þeyttist í allar áttir, er þotan
sprakk. Þrír af áhöfninni fórust
með þotunni. en öðrum tókst að
skjóta sér út úr henni í fallhlíf
á seinustu stundu. Mjög slæmt
skyggni og rigmng olli slysinu að
talið er