Morgunblaðið - 03.01.1958, Qupperneq 8

8
MORCUNBLAÐIÐ
Föstudagur 3. jan. 1958.

CTtg.: H.í. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Öla, simi 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðaisti'æti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 30.00 á mánuði innaniands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
i
KALLAÐ TIL ALLRA
r
Iáramótagrein Ólafs Thors,
formanns Sjálfstæðis-
flokksins, sem birtist hér
í blaðinu á gamlársdag, er þjóð-
inni veitt glögg sýn yfir feril nii-
verandi ríkisstjórnar, eftir að hún
hefur setið að völdum í hálft
annað ár.
Fyrst rekur formaðurinn kosn-
ingaúrslitin, sem sýndu að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafði unnið
meiri kosningasigur en nokkru
sinni fyrr, allt frá árinu 1933. Ef
flokkurinn hefði fengið þing-
mannatölu til jafnréttis vxð
Hræðslubandalagið, hefði hann
átt að fá 32 þingmenn en fékk
aðeins 19. Þannig tókust kosn-
ingaklækir Hræðslubandalagsins,
sem Ólafur Thors kallar rétti-
Ifega „siðlausustu tilraunina, sem
gerð hefur verið til að rífa niður
lýðræðið i landinu".
Upp úr þessum jarðvegi spratt
svo ríkisstjórnin. Kjörorð henn-
ar var, að útiloka algerlega
áhrif stærsta stjórnmálaflokks-
ins, sem hlotið hafði 42,4%
gildra atkv. við kosningarnar,
á stjórn landsins. Jafnframt var
svo gefin út löng skrá um þau
fyrirheit, sem þjóðinni voru gef-
in. Ólafur Thors rekur síðan
hvernig öll þau heit, sem ríkis-
stjórnin gaf, hafa verið rofin.
Ekkert blað var brotið í efna-
hagsmálunum, eins og lofað hafði
verið, heldur voru nú þyngstu
skattabyrðar lagðax á þjóðina,
sem hún hefur nokkru sinni orð-
ið að axla. Atvinnuvegunum var
ekki „kippt upp úr styrkjafen-
inu“, eins og stjórnarflokkarnir
höfðu lofað fyrir kosningarnar,
heldur hafa atvinnuvegirnir síð-
an sokkið dýpra og dýpra. í
þessum málum er það síðasta,
sem gerzt hefur, að fjárlögin eru
fölsuð með því að ætla tekjur
hærri en fjármálaráðherrann
sjálfur telur verjanlegt en jafn-
framt því eru svo dýrtíðarráð-
stafanirnar teknar út úr fjár-
lögunum og lausn þeirra „frest-
að“. Þannig fór í efnahagsmálun-
um, en á sama hátt hefur farið
á öðrum sviðum. Stefnan í varn-
armálunum hefur verið svikin
gersamlega. Forsætisráðherrann,
sem sjálfur barðist með hnúum
og hnefum gegn þátttöku íslands
í Atlantshafsbandalaginu og
myndaði ríkisstjórn fyrst cg
fremst til þess að reka varnarlið-
ið úr landi, hefur nú leitað á
náðir bandalagsins um peninga-
lán og lýst yfir að varnarliðið
verði hér áfram.
Ólafur Thors segir að lokum
að Sjálfstæðismenn bíði nú á-
tekta. Hvort sem ríkisstjórnin
sitji lengur eða skemur, muni
að lokum verða kallað á Sjálf-
stæðisflokkinn til lausnar á vand-
anum. „Við vitum“, segir Óiafur
Thors, „að vandinn leggst að
lokum á okkur. Án tilhlökkunar
munum við axla byrðina, þegar
þar að kemur. Þáð er boðorð
skyldunnar. En við heimtum
dóm þjóðarinnar áður. Við telj-
um ekki að okkur komið fyrr
en þjóðin kallar á okkur við
nýjar kosningar“.
Hér hafa aðeins verið raktir
örfáir drættir úr hinu skarpa
yfirliti Ólafs Thors um svik
vinstri flokkanna og ófarnaðinn
í landsmálunum, en það er tvi-
mælalaust, að aldrei áður hefur
til þess komið, að nokkur íslenzk
ríkisstjórn hafi þurft að horfa
framan í jafnbitran sannleika
um sjálfa sig, og fram kemur
í orðum Ólafs Thors.
★
Sjálfstæðismenn halda ótrauð-
ir áfram baráttu sinni. Eftir fáar
vikur fara fram kosningar í
bæjar- og sveitarstjórnir um
land allt. Það er stefna vinstri
flokkanna að útiloka Sjálfstæðis-
menn frá öllum áhrifum á þeim
sviðum, eins og í landsmálununt.
Flokkar Hræðslubandalagsins
munu reyna að beita svipuðum
brögðum og við þingkosningarn-
ar, þar sem þeir fá þeim við
komið. Á sumum stöðum safnast
allir stjórnarflokkarnir sam-
an gegn Sjálfstæðismönnum.
Aður en þinginu lauk fyrir jól-
in voru afgreidd lög, sem miðuðu
að því að torvelda mönnum að
neyta kosningaréttar síns. Það
var viðurkennt af vinstri flokk-
unum, að þessi lög væru sett í
þeim tilgangi fyrst og frefnst að
skaða Sjálfstæðisflokkinn og þó
sérstaklega í Reykjavík. Sjálf-
stæðismenn óttast ekki þetta
nýja bragð, því þeir vita að slík-
ar aðfarir verða einungis til þess
að þjappa Sjálfstæðismönnum
betur saman en nokkru sinni
fyrr. En á því veltur einmitt
mest. Ef Sjálfstæðismenn
standa fast saman, þurfa
þeir ekkert að óttast. Þá get.a
þeir ókvíðnir beðið þess, þegar
það ber að þeirra höndum að lok-
um, að leysa vandann, eins og
Ólafur Thors komst að orði.
Kosningarnar til bæjar- og
sveitarstjórna, sem nú fara í hönd
krefjast mikils átaks af hendi
Sjálfstæðismanna um land alh
Skilyrðin eru ólík á hinum ýmsu
stöðum, en skylda Sjálfstæðis-
manna er alls staðar hin sama.
Hvort sem um er að ræða lítið
hreppsfélag eða stóran bæ er það
fyrsta boðorð Sjálfstæðismanna
að herða sóknina og treysta sam-
heldnina sem bezt. Ferill núver-
andi ríkisstjórnar sýnir hvernig
fer, þegar áhrif jafnvoldugs
stjórnmálaflokks eins og Sjálf-
stæðisflokksins, með yfir 40%
kjósenda að baki sér, eru útilok-
uð á sviði landsmálanna. Þegar
Sjálfstæðismenn nú berjast er
það ekki fyrst og fremst barátta
fyrir þeirra eigin flokki og stefnu
hans, heldur fyrir heill lands og
þjóðar, sem er órjúfanlega tengd
svo stórum samtökum allra stétta
sem Sjálfstæðisflokkurinn er.
★
í þeim átökum, sem nú fara
fram í sambandi við kosningarn-
ar í bæjar- og sveitarstjórnir,
kalla Sjálfstæðismenn á alla þjóð-
holla íslendinga sér til stuðnings.
Barátta Sjálfstæðismanna er ekki
flokksbarátta í eðli sínu, heldur
barótta allra þeirra, sem hrinda
vilja af sér þeim stjórnarháttum,
sem verið hafa, og taka upp aðra
nýja. Sjálfstæðismenn munu nú
líka fá stuðning fjölda manna,
sem ekki hafa fylgt þeim hing-
að til, en sjá nú hvert stefnir
í málum landsins. Áramótaávarp
formanns Sjálfstæðisflokksins
var ákall til allra, sem hafa fyrir
augunum hvað gerzt hefur í mál-
um þjóðarinnar á liðnu hálfu
öðru ári. Þessu kalli munu nú
fleiri fylgja en nokkru sinn:
fyrr.
HEIMI
Fjölkvœni settar strangar reglur í
Marokko — Mikiö um strokumenn í
Frakklandi — Landlausir fá réttarhót
Brúðguminn kaupir
sér brúði
UM áramótin gengu í gildi ný
lög í Marokkó, sem hefja kven-
þjóðina þar í landi upp í æðra
veldi, ef svo mætti segja. Sam-
kvæmt hinum nýju lögum hlýtur
kvenfólk í Marokkó kosningarétt
— og, sem meira er um vert:
Hjónabandið er ekki lengur mái
foreldranna, heldur brúðarinnar
sjálfrar. *
Hingað til hefur það verið til
siðs, að foreldrar veldu eigin-
mann dóttur sinnar — og seldu
hana síðan. Að vísu hefur kaup-
verðið ekki verið hátt, einn
franki, sem jafngildir urn það bil
5 aurum íslenzkum. Engu að síð-
ur hefur þetta verið fastur siður,
sem nú er afnuminn.
Allt fram á þennan dag hefur
venjulegur giftingaraldur stúlkna
verið 10—11 ár, en nú er lág
marksaldurinn settur 15 ár — og
18 ár fyrir pilta
Fjórar konur — jafmrétti
Þá hlýtur kvenfólkið einnig
mikilsverða réttarbóta hvað
hjónabandi og skilnaði viðkemur.
Fjöikvæni eru nú settar strang-
ari reglur en verið hafa hingað
til. Nú verður að fylgja fyrir-
mælum Kóransins í hvívetna, en
jafnan hefur verið misbrestur á
því að Marokkómenn færu bók-
staflega eftir trúarbókinni hvað
því viðvíkur. Kóraninn segir, að
hverjum karlmanni sé heimilt að
eiga fjórar konur, en hann megi
ekki gera konum sínum mishátt
undir höfði. Allar eigi þær að
njóta jafnréttis á heimilinu.
í hinum nýju lögum er þvi
bætt við, að eiginkona geti beitt
neitunarvaldi gegn því að maður
hennar taki í kvennabúr siit
konu, er henni geðjast ekki að.
Þá má eiginmaðurinn heldur
ekki reka frá sér eiginkonu, ef
misklíð ríkir á heimilinu, án
þess að gjalda henni háar skaða-
bætur.
Miðar að því að afnema
fjölkvæni
Á þennan hátt ætla stjórnar-
völdin í Marokkó að afnema fjö’-
kvæni. Vegna þess að trúarbók-
stafurinn heimilar fjölkvæni er
ekki hægt að banna það með lög-
um. Hins vegar er þess vænzt, að
hinar nýju reglur verði til þess
að karlmenn gefist upp á því að
eiga fleiri en eina konu. Konur
hans geta sótt hann að lögum,
ef hann mismunar þeim í ein-
hverju, hann getur ekki tekið
sér nýja konu án þess að fá sam-
þykki þeirra kvenna sem hann
á fyrir — og ekki getur hann rek-
ið frá sér konu án þess að verða
að gjalda henni miklar fébætur
XXX-
Á gamla ái'inu hurfu um
12,000 Parísarbúar á dularfullan
hátt frá heimilum sínum. Segja
má, að slíkir atburðir séu nú
orðið daglegt brauð í París og
daglega hefur verið lýst eftír
fjölda manns bæði í blöðum og
útvarpi. Oft er þetta langur listi
nafna — og sumir koma í leit-
irnar, aðrir ekki.
Franska innanríkisráðuneytið
hefur birt skýrslu um málið og
eru þar tilgreindar aðalástæðurn-
ar til hins dularfulla hvarfs þess-
ara 12 þúsunda. Níu höfuðliðir
skýrslunnar fara hér á eftir — og
eru þeir í réttri röð miðað við
fjölda þeirrq, sem horfið hafa af
ákveðnum ástæðum.
1) Heimilisfeður hafa hlaupizt
á brott með nýrri ástmey.
2) Börn og unglingar farið að
heiman sakir ósamkomulags
á heimilinu.
3) Geðveikt fólk.
4) Fólk, sem tapað hefur minn-
inu.
5) Ævintýraþrá. — Venjulega
hafna ævintýramennirnir í
útlendingahersveit eða
klaustri.
6) Embættisrmenn, eða menn í
ábyrgðastöðum, sem hafa
dregið sér fé.
7) Fólk í sjálfsmorðshugleið-
ingum.
8) Fólk, sem hefur farizt í fjall-
göngu eða á baðströnd.
9) Fólk, sem hefur verið myrt.
Það, sem talið er einkar at-
hyglisvert við þessa skýrslu, er
það, að hún leiðir í ljós, að flest-
ar þær stúlkur, sem flýja að
heiman, hverfa að vorinu. Þetta
er alveg öfugt hvað piltum við-
víkur. Þeir hverfa flestir að
haustinu. Engin skýring er fund-
in á þessu.
Nú fá landlausir“ söó-
menn landsíönsfuleyfi
„Landlausir“ sjómenn — þ. e.
a. s. sjómenn, sem ekki eru borg-
arar í neinu landi og hafa engin
skilríki fyrir borgararéttindum
sínum — hafa nýlega hlotið rétt-
indi, sem eru þeim dýrmæt.
Fyrir tilstuðlan hollenzkra yfir
valda var fyrir skömmu haldin
ráðstefna í Haag, þar sem rétt-
indi „landlausra" sjómanna voru
rædd og ákvarðanir teknar urn
þau mál. Á þessari ráðstefnu
mættu fulltrúar frá Hollandi,
Dannfórku, Noregi, Svíþjóð,
Bretlandi, Frakklandi, Belgíu og
Vestur-Þýzkalandi. — Auk þess
mættu á ráðstefnunni áheyrnar-
fulltrúar frá skrifstofu flótta-
mannaráðunauts Sameinuðu
þjóðanna og Alþjóða vinnumála-
skrifstofunni.
Mjög margir hælislausir
flóttamenn, hafa gerzt sjó-
menn. Víða um lönd er það svo,
að þótt þessir menn séu skráðir
á skip, fá þeir ekki landgöngu-
leyfi vegna þess, að þeir hafa
engin skilríki, er sanna hverrar
þjóðar þeir eru. Hafa þessir menn
oft á tíðum verið „fangar“ um
borð í skipunum, sem þeir sigldu
með, jafnvel ár eftir ár.
Á fundinum í Haag samþykktu
fulltrúar þeirra átta þjóða, er þx r
áttu fulltrúa, að eftirleiðis skyldu
þessir „landlausu" menn fá að
fara í land í höfnum þeirra
landa, er hlut áttu að máli —
og, að tilraunir skyldu gerðar
til þess að fá fleiri þjóðir til þess
að undirrita þetta samkomulag.
Hinn nýskipaði brezki landsstjóri á Kýpur, sirHugh Foot, þykir tefla á tvær hætturnar þessa
dagana. Hann hefur hafnað lífverði og ferðast um eyjuna í fylgd vina sinna — og stundum
einn, ræðir við íbúana, Grikki sem Tyrki, um landsins gagn og nauðsynjar. Brezka herstjórn-
in óttaðist í fyrstu mjög um líf hans, en hins vegar hcfur fólk tekið Foot mjög vel livar-
vetna — og herstjórninni er nú hugarhægra. Foot kveður þetta eina ráðið til þess að kryfja vanda-
málin til mergjar og afla sér góðrar þekkingar á hinum raunverulegu vandamálum í sambxið
Grikkja og Tyrkja á eyjunni. Myndin er tekin af Foot í heimsókn hjá tyrkneskri fjölskyldu — og
var honrum þar tekið með kostum og kynjum.