Morgunblaðið - 18.01.1958, Qupperneq 8

8
MOKCrNnr 4»!Ð
L'anfi'flMneut’ 18. jan. 1958

tTtg.: H.t Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Ola, sími 33045
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðaistræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargiald kr. 30.00 á mánuði innaniands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
HVORT SIGRAR: KOSNINGAKLÆKIR
KOMMÚNISTA EÐA VILJI
VERKAMANNA ?
UM svipað leyti og S.Í.S.
tryggði sér stórgróða með
15 milljón króna okur-
álagningu á olíuflutninga Hamra-
fells, hækkaði það i árslok 1956
kaup fastra starfsmanna sinna
um 8%. Þegar þetta var gert,
voru þó í gildi lög, sem bönnuðu
verðhækkanir og bundu vísitöl-
una. Stjórnarherrarnir sinntu
hvorugu og fóru sínu fram
um okurálagningu og kaup-
hækkun til gæðinga sinna. Með
þessum aðförum var vegurir.n
vísaður, sem halda skyldi á ár-
inu 1937.
Á því ári urðu meiri verðlags-
hækkanir en oftast áður. Sjálf
hækkaði visitalan þó aðeins um
5 stig, og fengu launþegar þess
vegna ekki bætur nema sem því
svaraði. Raunveruleg verð-
hækkun varð miklu meiri. Með
auknum niðurgreiðslum var fal-
in 11 stiga hækkun á vísitöl-
unni. í raun og veru hækkaði
vísitalan um 16 stig á árinu
1957 en ekki 5 eins og látið er.
Fjárins til niðurgreiðslnanna er
aflað með almennri skatthækk-
un og verður almenningur að
borga þann brúsa.
Með þessu er sagan þó ekki
nema hálfsögð. Reynt var að
halda verðlagshækkunum að
mestu frá vísitöluvörum, og urðu
hækkanirnar þess vegna því
meiri á öðrum vörum. Enda
kemst jafnvel Einar Olgeirsson
ekki hjá að viðurkenna, að kaup-
geta almennings hafi rýrnað á
árinu 1957, þó að hann vilji enn
bæta nýjum álögum ofan á.
★
Margar stéttir fengu þó kaup-
hækkanir á árinu 1957. En það
voru yfirleitt hinar betur settu.
Ríkisstjórnin beitti sér t. d.
fyrir því, að flugmenn, sem áður
höfðu betri kjör en flestir aðrir
íslendingar, fengu stórkostlegar
kjarabætur. Þær nema a. m. k.
30—40% og þó raunverulega
meira, því þar ákvað ríkisstjórn-
in að haga kjarabótunum svo, að
í senn væru sniðgengin ákvæðin
um ráðstöfun íslenzks gjald-
eyris og skattalöggjöfii).
Um þessar hækkanir mætti
semja langan lista. Að þessu
sinn skal aðeins minnzt á, að
þótt stjórnarblöðin skrifuðu* um
það vikum saman, að hinir hæst
launuðu, er þátt tóku í farmanna
verkfallinu í sumar, ættu enga
kauphækkun að fá, gekkst sjálf-
ur sjávarútvegsmálaráðherrann
Lúðvík Jósefsson fyrir rúmiega
12% hækkun til þeirra.
★
Samtímis þessu hafa allir laun-
þegar verið sviptir til fulls 6 stiga
vísitöluhækkuninni, sem í ágúst
1956 var látið í veðri vaka að
einungis væri tekin af þeim til
bráðabirgða. Sú svipting hefur
auðvitað komið harðast niður á
þeim, sem engar kauphækkan-
ir eða kjarabætur hafa hlotið.
Margir hafa getað bætt sér hana
upp með kauphækkunum eða
nýjum fríðindum. Munu á 14.
þúsund launþegar hafa hlotið
slíkar hækkanir. En þrátt fyrir
allar kauphækkanirnar hefur
hinu almenna kaupgjaldi í land-
inu verið haldið niðri.
Því miður hefur efnahags-
ástandið i landinu ekki verið
slíkt, að það gæfi tilefni til
hækkana. En að sjálfsögðu hefði
átt að láta þá reglu ganga jafn-
ar yfir, en raun ber vitni. Niðri
hefur einungis verið haldið kaup-
gjaldi þeirra stétta, sem komm-
únistum var sett að skilyrði, að
kaupgjaldið skyldi vera óbreytt
hjá, svo að þeir féngju að vera
áfram í ríkisstjórn.
★
Frammistaða kommúnista á
undanförnum mánuðum sýnir,
að fyrir þeim vakir það eitt að
nota verkalýðsfélögin sjálfum
sér til pólitísks ávinnings.
Öllum fyrri kenningum hefur
nú verið snúið við til þess, að
þeir Hannibal Valdimarsson og
Lúðvík Jósefsson fengju að
halda ráðherrastólunum. Þessir
menn hika áreiðanlega ekki við
að samþykkja gengislækkun,
þegar þeir skilja, að það er skil-
yrði þess, að þeir fái áfram að
vera í ríkisstjórn.
Ef kommúnistar hefðu verið
látnir víkja úr stjórn, þegar
gremja almennings var mögnuð-
ust gegn þeim út af Ungverja-
landsmálunum, mundi flokkur
þeirra hafa riðlazt, og eðlilegir
starfshættir m. a. verið teknir
upp í verkalýðsfélögum lands-
ins. Þetta gerðu leiðtogar komm-
únista sér ljóst, ekki sízt vegna
leiðbeininga frá sinum erlendu
húsbændum. Þess vegna hafa þeir
verið fúsir til að láta skjólstæð-
inga sína færa hvaða fórn, sem
var, aðeins ef kommúnistar
fengju skjól í stjórnarráði ís-
lands meðan fyrirlitningarhríð
almenningsálitsins dyndi harðast
á þeim.
•k
Aðstandendur Þjóðviljans vita
jafnvel og aðrir, að lýðræðis-
sinnar eru í miklum meirihluta
í Dagsbrún. Ef allt væri með
felldu, ætti þess vegna barátta
kommúnista þar nú að vera von-
laus. En vegna valda sinna í
ríkisstjórninni og á Alþingi telja
þeir, að sér muni haldast uppi
slíkt misferli í Dagsbrúnarkosn-
ingunum, að sigurinn sé öruggur.
Sjálfir semja kommúnistar
kjörskrána og hafa hingað til
neitað lýðræðissinnum um að-
gang að henni. Um kosningar-
rétt neita þeir hundruðum verka-
manna, sem fulla kröfu eiga til
hans. í stað þess láta kommún-
istar hundruð gæðinga sinna,
sem ekki stunda að staðaldri
verkamannavinnu, njóta þar at-
kvæðisréttar.
Með þessum og öðrum ámóta
ráðum ætla kommúnistar að
halda völdunum í Dagsbrún,
hvað sem .líður vilja sjálfra
verkamannanna. Fyrir tæpu ári
var ætlun þeirra að fara hinu
sama fam í Iðju. Þar fór sú ráða-
gerð út um þúfur.
Sjálfsagt herða kommúnistar
nú enn betur á tökunum. Er nú
eftir að sjá, hvort betur má
sín: kosningaklækir kommúnista
eða vilji verkamanna.
Þegar bezt gengur dýpkar borholan um 40 m á dag. Myndin er tekin við holuna. Verið er að bora.
Tugum milljóna kr. hefur verið
varið til olíuleitar í Danmörku
Á vesturströnd Jótlands er lítill
bær, sem hét Vemb — og heitir
það raunar ennþá, en Danirnir
kalla hann nú samt „danska Tex-
as“. Segja má, að ástæða sé til
þess, því að skammt utan við bæ-
inn fer það fram, sem jafnan hef-
ur sett svip sinn á Texas öðru
fremur: Borun eftir olíu. Þar úti
í sandauðninni, í landi Sands
bónda, stendur 45 m hár borturn
— og þar eru að starfi 6 banda-
rískir borunarsérfræðingar frá
bandaríska olíufélaginu „Stand-
ard Oil“. 18 Danir eru Banda-
ríkjamönnunum til aðstoðar —
og þar er unnið nótt sem nýtan
dag. Aðra stundina gengur borun
in vel og holan dýpkar allt að
því 40 m yfir nóttina, en hina
stundina gengur allt á afturfót-
unum — og borinn haggast ekki.
Oft kemur fyrir, að hann brotn-
ar — og tefst verkið þá um marga
daga. Nú er borinn kominn niður
á 800 metra dýpi, en reiknað er
með að bora verði niður á 2700
til 2800 m dýpi áður en hætt
verður, sennilega ekki fyrr en í
marz.
24. BORHOLAN
Borunin kostar „Standard Oil“
25000 danskar krónur á sólar-
hring — og þykir víst ekki mikið.
Þetta er fyrsta holan, sem þetta
félag borar í Danmörku, en áð-
ur hafði bandaríska olíufélagið
„Gulf Oil“ leigt sér vinnslurétt
í Danmörku og borað 23 holur,
sem kostuðu félagið hvorki meira
né minna en 70 millj. danskra
króna. Allt var þetta unnið fyrir
gíg — og félagið gafst upp á olíu-
leitinni þar í landi. „Standard
Oil“ tók þá við og hagnýtti sér
reynzlu þeirra, sem gefizt höfðu
upp. Þetta nýja félag er alls ekki
að hugsa um að gefast upp strax
— og ráðgerir að bora a.m.k. 4—5
holur. Hefur félagið varið 14
millj. dan^kra króna til leitar-
mnar — og ekki er óvíst, að bætt
verði við upphæðina annarri
sins, enda þótt engin olía verði
komin í leitirnar, þegar 14 millj.
eru upp urnar. Á síðasta ári
varði félagið sem svarar 1.280
milljónum danskra króna til olíu
’.eitar um víða veröld. Sums stað
ar var heppnin með, annars stað-
ar — og þeir staðir voru langtum
fleiri — varð enginn árangur.
„OLÍ U GRÓÐI“
Danir tengja miklar vonir við
að olía finnist í landi þeirra. Ef
svo fer mun tvennt vinnast: Stór
mikil tekjuöflun — ódýrari olía.
Auk þess þyrftu Danir þá ekki að
treysta á ótrygga olíuflutninga
frá fjarlægum löndum.
Enda þótt engin olía hafi enn
fundizt, eru Danir þegar byrjað-
ir að reyna að græða á henni —
þ.e.a.s. á „Standard Oil“, því að
ekki var borturninn fyrr kom-
inn upp, en Sand bóndi afmark-
aði bílastæði í nánd við turninn,
bannaði allar bílastöður á jörð
sinni, annars staðar en á afmark
aða svæðinu — og heimti síðan
inn eina krónu af hverjum bíleig
anda, sem á landareignina kom.
Því næst byggði hann góðan veg
að turninum og tók vegtoll af
þeim, sem þangað þurftu að fara.
Já, ekki dó hann ráðalaus.
„DANSKA TEXAS“
Sá, sem hefur yfirumsjón með
PARÍS 15. jan. — Frakkar hafa
slitið viðræðum við fulltrúa Tún
isstjórnar um varnarsáttmála
landanna. Ástæðan er sú, að upp-
reisnarmenn í Alsír réðust á
franskan herflokk um helgina
skammt frá landamærum Túnis,
felldu 14 Frakka — og staðhæfir
franska stjórnin, að 5 aðrir hafi
verið handteknir og fluttir til
Túnis. Fullvíst er talið, að Frakk-
ar muni jafnvel hugsa til þess að
rjúfa stjórnmálatengsl við Túnis,
ef hermennirnir 5 verða ekki
framseldir þegar í stað. Tals-
maður frönsku stjórnarinnar upp
lýsti það ennfremur í dag, að
stjórnin hefði ákveðið að senda
sérlega nefnd á fund Burgiba,
forseta Túnis, til þess að ræða við
hann um framsal fanganna. Tals-
boruninni, er Bandaríkjamaður,
frá Kaliforníu. Hafði hann aldrei
komið út fyrir Bandaríkin fyrr
en í vetur, að hann fór til Dan-
merkur — úr 30 stiga hita — í
10 stiga frost. En hann kærði sig
kolláttann um það, því að hann
lifir í voninni um að einn góðan
veðurdag sjái hann á eftir tuin-
inum upp í geiminn. Slíkt er jafn
an góðs viti — og kemur raunar
ekki fyrir nema að borinn komi
niður í oliuæð. Þá er fjandinn
laus, olían spýtist upp úr hol-
unni — og þeytir jafnan bornum
og turninum langar leiðir. Það
getur því verið hættumikið starf
að bora eftir olíu, enda hafa
margir beðið tjón á heilsu sinni
við það. Mikil aðgát er jafnan
höfð á — og svo er það einnig í
„danska Texas“, enda þótt Banda
ríkjamennirnir geri ekki sérstak
lega ráð fyrir að finna olíu þar.
Er hún getur alveg eins fundizt
í Danmörku eins og hvar annars
staðar — og því ekki að bora ein
mitt þar? — segja þeir. Ef við
borum ekki þar — nú, þá borum
við bara einhvers staðar annars
staðar.
maður Túnisstjórnar sagði í dag,
að vítavert væri af Frökkum að
rjúfa samningaviðræðurnar, en
vonandi næðist samkomulag um
að halda þeim áfram hið bráð-
asta.
Svar við svari
MOSKVU 15. jan. í frétt frá
TASS-fréttastofunni sagði í
kvöld, að Eisenhower reyndi í
svari sínu við bréfi Bulganins að
varpa ábyrgðinni á viðsjánum í
heiminum á herðar Ráðstjórnar-
innar. Sagði og, að Bandaríkia-
forseti hefði ekki gefið beint svar
við tillögunni um fund æðstu
manna. Þetta er fyrsta fregnin
um álit Ráðstjórnarinnar á svari
Eisenhowers.
Frakkar rfáfa viðræð-
ur við Tunisstfórn