Morgunblaðið - 09.02.1958, Síða 13

Sunnudagur 9. febrúar 1958
MORGVNBLAÐIÐ
13
REYKJAVIKURBREF
Laugard. 8. febr.
Páll Hermannsson
látinn
Öllum þeim, sem þekktu Pál
Hermannsson, er að honum sökr<-
uður. Páll sat á mörgum þingum
og fylgdist vel með þjóðmáia-
baráttunni fram á síðustu æviár.
Hann var að vísu flokksmaður
Framsóknar, en hleypidómalaus
og grandvar maður. Eftir langa
þingmannsreynslu vissi Páll
flestum betur deili á forystu-
mönnum stjórnmálanna og kunni
vel að meta þá, sem honum þótti
nokkur veigur i, þó að í öðrum
flokki væri en hans eigin. Páil
var góður heim að sækja, og
var yndi að rabba við hann fyrii
gamla kunningja. Með honum er
horfinn maður, er allir báru hlýj-
an hug til, sem af honum höfðu
veruleg kynni.
„Verkefni44
Alþ
mgis
ekki f yrir hendi
Þá er Alþingi komið saman til
funda á ný. Ekki eru þau enn
mörg né merk nýmælin, sem
ríkisstjórnin hefur lagt fyrir
framhaldsþingið. Á fyrsta fund'
þess voru aðeins lögð fram frum-
varp um frestun á samkomudegi
reglulegs Alþingis fram í október
og frv. um staðfestingu á bráða-
birgðalögunum um, að álagningu
stóreignaskatts þurfi ekki að
ljúka á árinu 1957. Enginn veit
enn, hvað efnahagsráðstöfunum
ríkisstjórnarinnar líður. Tíminn
segir sl. miðvikudag:
„Alþingi hóf störf sín að nýju
í gær eftir eins og hálfs mánaðar
hlé. Það verkefni sem bíður þess
fyrst og fremst að þessu sinni, er
lausn fjárhagsmálanna.------
Ríkisstjórnin hefur nú falið
sérfræðingum að gera vandlega
athugun þessara mála og gera til-
lögur til úrlausnar. Sennilega
verða þær bráðlega tilbúnar.
Þegar athuganir og tillögur sér-
fræðinganna liggja fyrir, mun
vafalaust sjást betur, hvernig
ástatt er í þessum efnum“.
Stundum hefur sterklegar ver-
ið tekið til orða um „varanlegu
úrræðin“, sem gera ætti, heldur
en að sennilega yrði „bráðlega
tilbúnar" einhverjar tillögur em
hverra sérfræðinga, sem síðan
er eftir að athuga í ríkisstjó< n,
þingflokkum og þeim stéttasam-
tökum, sem stjórnin kveður til.
Otæk vinnubrögð
Hvað sem öðru líður hefðu það
óneitanlega verið skynsamlegri
vinnubrögð að láta Alþingi ekki
koma saman til funda á ný fvri
en efnahagstillögurnar væru svo
undirbúnar, að hægt væri að
leggja þær fyrír Alþingi. Með því
móti hefði sparazt bæði tími og
fé.
Stjórnmálaágreiningur er eðli-
legur. Hitt er með öllu ótækt
að Alþingi sé haldið vikum og
jafnvel mánuðum saman verk-
lausu, en þýðingarmestu mál séu
undirbúin á bak við það og síðan
knúin í gegn á örfáum dögum,
án þess að málefnaleg athugun
sé möguleg. Það er engin afsök-
un fyrir þessum vinnubrögðum
nú, þó að svipað hafi verið farið
að áður. í þessu hefur heldur
aldrei verið gengið jafnlangt og
í tíð V-stjórnarinnar.
Með þessum stjórnarháttum er
tekið upp það versta, sem áður
tíðkaðist, og það aukið og marg-
faldað, en öllu hinu skárra
sleppt. Alþingismenn ættu utan
við flokkadeilur að koma sér
saman um að knýja fram skyn-
samlegri og þinginu boðlegri
vinnubrögð en tíðkuð eru.
Vonlausir
uiii „varanlegu
úrræðin44?
Úr því að ekki er lengra koin-
ið um lausn efnahagsmálanna en
það, að gefið er í skyn, að tillög-
ur sérfræðinganna verði „senni-
lega bráðlega tilbúnar", er ekki
tímabært að fjölyrða um efni
þeirra. Ekki var meira aðgræðaá
ummælum forsætisráðh. á Al-
þingi en Tímanum um það, hve-
nær tillögurnar yrðu til. Her-
mann sagði, að hann hefði heyrt,
að sérfræðingarnir mundu skila
af sér fyrir lok þessa mánaðar,
um mánaðamótin eða í byrjun
þess næsta eða ekki löngu síðar!
Að því loknu tæki svo við með-
ferð stéttarfélaga, ríkisstjórnar
og flokka hennar áður en máiið
kæmi fyrir Alþingi. Ekki vildi
hann lofa því, að þingið fengi
að sjá álitsgerðina né segja f”á
því, hverjir þessir sérfræðing-
ar væru! En um efni úrræðanna
segir í tilvitnaðri grein Tímans:
„Varðandi þessi mál, virðast
einkum vera uppi tvær stefnur.
önnur stefnan er sú að leita að
heilbrigðari og traustari grund-
velli fyrir efnahagsmálin en upp-
bótar- og niðurgreiðslukerfið er.
Hin er sú að bjargast með nýjum
bráðabirgðaúrræðum frá ári til
árs á grundvelli uppbótarkerfis-
ins. Þeirri stefnu er alleindregið
haldið fram í ræðu, sem Bjarni
Benediktsson hélt á Kópavogs-
fundi nokkru eftir áramótin og
birt var í Mbl. — — — Þessi
stefna er byggð á því, að raun-
verulega sé ekki nein varanleg
lausn til og því verði að halcia
atvinnulífinu gangandi með
bráðabirgðaúrræðum frá ári lil
árs.
Þessi stefna virðist hingað til
hafa átt mikinn hljómgrunn, ekki
sízt hjá forsvarsmönnum ýmissa
flokka og stéttarsamtaka.“
Ekki þarf mikla skarpskyggni
til að sjá, hvert Tíminn er að
fara með þessum orðum. Hann
er nú orðinn vonlaus um, að
finna „varanlegu úrræðin". sem
þeir Hermann og Eysteinn hafa
sífellt lofað, og núverandi ríkis-
stjórn var mynduð til að fram-
kvæma. Um þessar ófarir Fram-
sóknar þarf að kenna einhve>-j-
um öðrum en sjálfum hinum
seku höfuðpaurum Framsóknar.
Þess vegna er brautin nú rudd
og þegar einhverjar tillögur
koma, þá á að halda því fram,
að það hafi verið einmitt þetta,
sem Bjarni Benediktsson vildi
eða a. m. k. sé það honum að
kenna, að ekki sé það burðugra.
Víða kemur hann við sögu, ef
marka mætti sannsögli Tímans!
Verðbólgan kemur fyrst og
fremst af því, að menn hafa hald-
ið, að þeir gætu með kröfuhörku
knúið fram meira kaup en at
vinnuvegirnir raunverulega eru
færir um að greiða. Af þessu
leiða ýmsir örðugleikar og sá
verstur, að atvinnulífið stöðv-
ast, ef ekki er að gert. En frá
þvílíkri stöðvun hefur ætíð ver-
ið forðað af öllum ríkisstjórnum,
sem við þetta hafa þurft að
glíma. Hvort til þess er bevtt
sköttum, niðurfærslu eða geng-
islækkun er nánast tæknilegt
atriði, sem meta verður eftir að-
stæðum hverju sinni.
Það er ekki meðalið, sem
mestu máli skiptir heldur mark-
miðið: Hagsæld almennings af
störfum við blómlega atvinnu
vegi. Við Sjálfstæðismenn hljot-
Hvað var sagi
í Kópavogi?
Bjarni Benediktsson hélt raun-
ar í ræðu sinni í Kópavogi ailt
öðru fram, en Tíminn hefur eftir
honum. Sá hluti þeirrar ræðu sem
hér skiptir máli, hljóðar svo:
„Gildi pappírspeninganna er
ekkert í sjálfu sér, heldur alveg
háð hinum raunhæfu verðmæt-
um: Fasteignum, framleiðsiu-
tækjum og öðru slíku, sem
á bak við stendur, að ógleymdu
vinnuþreki, dug og dómgreind
sjálfrar þjóðarinnar.
Á undanförnum áratugum hef-
ur íslenzka þjóðin ætíð orðið bet-
ur búin að þessu leyti. Aldiei
hefur hún skuldað minna út á
mikil verðmæti en einmitt, þeg-
ar núverandi ríkisstjórn tók við.
Auðvitað var sitthvað að þá,
eins og ætíð hlýtur að verða.
Hið versta var, að nokkur hluti
þjóðarinnar hafði látið annarleg-
ar kenningar trufla svo dóm-
greind sina, að peningakerfn.u
stafaði hætta af.
Þessi mynd er af sýningarkassa
ljósmyndara eins í Reykjavík.
Hafa sjaldan sézt fleiri tignir
menn saman í slíkum kassa.
En skyldu liinn efsli og neðsti
vera manninum í miði'ð' sam-
mála um, að „hcildarniður-
staða“ í þessum kosningum" sé
alls ekki slík, að stuðnings-
flokkar ríkisstjórnarinnarþurfi
undan aö kvarta“?
um ætíð að velja það úrræðið
sem helzt horfir til frjálsræðis
og aukinnar athafnasemi borgar-
anna, er við teljum, að farsæld
þjóðfélagsins sé undir komin.
Fullyrðing fyrirfram um, hvert
úrræði skuli velja, er sama eðlis
og ef skipstjóri segði löngu áður,
hvernig hann ætli að haga sigi-
ingu tiltekinn dag. Vitanlega
fer það eftir sjólagi og vindi,
en engum kosningaloforðum,
hvernig sigla skuli, og er þá líf
skipshafnar oft undir því kom-
ið að rétt sé siglt.
En þótt verstu afleiðingar verð-
bólgunnar séu hindraðar, er hún
engu að síður ærið alvarleg.
Hún skapar misrétti í þjóðfélag-
inu og dregur úr sparnaðarvið-
leitninni í því formi, að menn
vilji geyma eignir sínar í pen-
ingum eða verðbréfum.
Á móti verðbólgunni ber því
að berjast um leið og menn geia
sér ljóst að heilbrigði efnahags-
lífsins verður aldrei tryggt í eitt
skipti fyrir öll með neinu „var-
anlegu úrræði", fremur en heilsa
mannlegs líkama. í báðum til-
fellum eru skynsamlegir lifnað-
arhættir vænlegasta ráðið. En
„patentlyf" á borð við það, þegar
Hermann Jónasson kallar komm-
únista til að stöðva verðbólguns
er ómenguð skottulækning. Það
er eins og innbrotsþjófnum sé.
fenginn fjársjóðurinn, sem hann
brauzt inn til að ná, í þeiiri
von að hann láti af innbroc-
unum.
Kommúnistar mögnuðu verð
bólguna til að brjótast á þarm
veg til valda. Völdin nota þen
til að grafa undan þjóðfélaginu.
Þegar þeir verða búnir að gera
svo mikið illt, að núverandi sam-
starfsmenn þeirra þora ekki leng'-
ur að vinna með þeim, eða þjöð-
in sviptir þá alla völdum, þá
byrja kommúnistar á sömu
stundu sína fyrri iðju um mögn-
un verðbólgunnar.
Hér stoða því engin skyndi-
bandalög við kommúnista, heldur
einungis látlaus fræðsla um hið
sanna samhengi fjármálanna og
þá ekki sízt skilningur á því, að
fyrst og fremst er um sálfræði-
legt og stjórnmálalegt atriði að j
ræða, aðeins einn þátt baratt-
unnar gegn þeim öflum, sem viija
frelsi íslands feigt.
Allir, sem taka undir, að því-
líka meinsemd sé hægt að lækna
með töframeðulum, er tryggja
eiga „varanlegar framfarir“ eru
að ganga erinda skemmdarverka-
mannanna.
í þessum efnum er langvinn
barátta fyrirsjáanleg og er þó
síður en svo ástæða til að láta
hugfallast. Þvert á móti“.
Þar sem auðséð er, að Tíma-
menn lesa Reykjavíkurbréfið af
sérstakri ástundun er framan
greindur ræðukafli prentaður
upp í þeirri von, að þeir átti
sig á. sannleikanum, sem í hon-
um felst. Ekki mundi af veita!
Samfylkingai-
tilboð Framsóknar
Meðal fyrstu viðbragða Fram-
sóknarforingjanna eftir bæjar-
stjórnarkosningarnar var að
bjóða samstarfsflokkunum upp á
„samfylkingu“ í kommúnistastíl.
— Tíminn útskýrði rækilega í
forustugrein hinn 29. janúar,' að
bandalag við Alþýðuflokkinn
einan dygði ekki lengur, þótt þ-ið
á sínum tíma hefði verið þýð-
ingarmikið og bætir við:
„Þann grundvöll, sem þá var
lagður þarf að treysta og
breikka.
Það er í samræmi við þessa
stefnu, að íhaldsandstæðingar
gengu nú sameinaðir til bæjar-
stjórnarkosninganna á nokkrum
stöðum, t. d. á Selfossi, á Akra-
nesi, í Borgarnesi og á Isafirði.
Þetta samstarf gaf ágæta raun.“
Það er þess vegna samstarf
þeirra afla, sem að þessum samn
ingum stóðu, sem Tíminn á við,
þegar hann segir:
„Úrslit bæjarstjórnarkosning-
anna í Reykjavík á sunnudaginn,
eru ný sönnun fyrir réttmæt.
þeirrar stefnu, að lýðræðissinnað
fólk skipi sér saman í einn flokk
eða bandalag, ef ekki á ver að
fara.“
Síðar skilgreinir Tíminn tilbrð
sitt nánar svo:
„Samfylking alls frjálshuga
fólká, sem vill vinna gegn aftur-
haldi og einræði, er það takmark,
sem nú ber að stefna að. Aðal-
atriðið er ekki, hvaða form henni
verður valið, heldur hitt að henni
verði komið á. Eindregnari sam-
stöðu þarf að tryggja um ríkis-
stjórnina og stefnu hennar.“
Tíminn segir að hafi gefið „ágæta
raun“, og enn „eindregnari sarii-
staða“ kommúnista „um ríkis-
stjórnina“, sem „þarf að tryggja",
að dómi Tímans. Svo mikið ligg-
ur við, að ,aðalatriðið er ekki,
„hvaða form“ „samfylkingunni"
„verður valið, heldur hitt, að
henni verði komið á“, jafnvel þott
það kosti, að allir þurfi að ganga í
einn flokk eða bandalag!
Nú orðið sér Tíminn raunar,
að hann hafi hér helzt til of ber-
lega komið upp um ráðagerðir
Framsóknarforkólfanna. Eftir
kosningabandalag kommúnista
og Framsóknar í bæjarstjórn
Reykjavíkur þýðir þó ekki að
þræta fyrir staðreyndirnar. —
Þjóðviljinn tók og samfylkingar-
tilboðinu strax vel og hefur marg
oft hamrað á því, að Alþýðu-
flokkurinn eigi að hafa Noið-
fjörð að fyrirmynd. En þar var
samfylkingin svo fullkomin, að
Alþýðuflokkurinn beinlínis gafst
upp við að bjóða fram og fylgis-
menn hans sundruðust á milli
allra hinna flokkanna, þótt komm
únistar raunar gleyptu bróður-
partinn.
Kommúnistar
„frjálshuga
lýðræðissinnar44!
Kommúnistar eru nú meðal
öflugustu stuðningsmanna rikis-
stjórnarinnar. Þeir voru þátttak-
endur í bandalögunum á Selfossi,
á Akranesi, í Borgarnesi og á ísa-
firði. Það er þetta samstarf, sem
Gremia gegn gleði
Alþýðuflokksmenn munu að
vísu telja fullsnemmt af sam-
starfsflokkunum að ráðstafa
þeim þegar í stað með þessum
hætti. Enn telja þeir sjálfa sig
á lífi, hvað sem samstarfsflokk-
arnir segja. Jafnvel höfuðráðgjafi
menntamálaráðherrans, Hannes á
horninu, virðist hafa fengið betri
skilning á eðli Framsóknar en
hann áður hafði. Hinn 31. janúar
segir hann:
„Einn lesenda minna bað m:g
fyrir kosningarnar að upplýsa,
hvers vegna Framsókn hefði stiilt
upp í Hafnarfirði. Hann svaraði
sér að vísu sjálfur og sagði að I
því framboði sæist glögglega hinn
raunverulegi tilgangur þess
flokks. Hann vildi með því reyna
að halda Alþýðuflokknum niðri,
koma í veg fyrir meirihluta
hans.“
Hér er lýst hinu sama, sem
allir samstarfsflokkar Framsókn-
ar hafa reynt. Framsókn vill ekxi,
að þeir, er vinna saman, vaxi
allir af samstarfinu, heldun er
áhugamál hennar hitt, að gera
sjálfa sig stóra umfram allt á
kostnað samstarfsflokksins. Þetta
er furðulegt fyrirbæri, en engu
að síður staðreynd.
Um þessar mundir þreytist
Tíminn aldrei á því að lýsa fögu-
uði sínum yfir framgangi flokks-
ins í bæjarstjórnarkosningunum,
þó að hann væri eingöngu á
kostnað samstarfsflokkanna og
þá fyrst og fremst Alþýðuflokkj-
ins, sem hafði svarizt í fóstbræðra
lag við Framsókn fyrir tæpum
tveim árum. Þeim félögum þykir
ekki nóg að hælast um yfir sigr-
unum í sínum eigin hópi, heldur
fer sjálfur forsætisráðherrann í
útvarpið þeirra erinda, Tíminn
japlar á sigurvinningunum dag
eftir dag, og loks eru haldnar
sérstakar fagnaðarsamkomur. —
Hinn 6. febrúar sagði Tíminn frá
einni þeirra á þennan veg:
„Avörp fluttu Eysteinn Jóns-
son, ráðherra og Þórður Björns-
son, bæjarfulltrúi. Var máli
þeirra ágætlega fagnað og mikil
ánægja ríkjandi yfir kosninga-
sigri þeim, sem flokkurinn vann
í Reykjavík og öðrum bæjum“
Svar fólksins
Mörgum hinna gætnari Fram-
sóknarmanna ofbjóða þessar
gleðisamkomur eins og á stend-
ur. Þeim þykir með réttu meira
en lítið óviðeigandi, að Fram-
sóknarmenn skuli kyrja sigur-
söngva sína á búkum fallinna og
særðra samstarfsmanna. En sjálf
umgleðin og valdasýkin sést ekki
fyrir, þó að margir liðsmann-
anna séu farnir að skilja, að
með rangindum Hræðslubanda-
lagsins smíðaði Framsókn þau
vopn, er reynast munu henni
sjálfri skeinuhættust, áður en
yfir lýkur. Þó virðast valda-
mennirnir enn of hrifnir af eigin
Framh. á bls. 14