Morgunblaðið - 19.03.1958, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 19. marz 1958
MORCTnsmL AÐIÐ
3
Auka þarf eftirlit Af-
þingis með fjárstjórninni
Frumvarp Jóns Páímasonar rætt
EINS og frá var skýrt í Mbl. sl.
laugardag, hefur Jón Pálmason
lagt fram frumvarp til laga um
eftirlit til varnar gegn ofeyðslu
hjá ríkinu og stofnunum þess. Er
meginefni frumvarpsins það, að
yfirskoðunarmenn ríkisreikninga,
sem kosnir eru af Alþingi sam-
kvæmt ákvaeði í stjórnarskránni,
skuli þurfa að veita samþykki
sitt, áður en ríkisstjórnin greiðir
fé úr rikissjóði umfram fjárlög,
gengzt undir ólögákvcðnar
ábyrgðir eða veitir ólögákveðin
lán. Um nýjar stöður og stofnan-
ir skal einnig haft samráð við
yfirskoðunarmennina, svo og um
skiptingu meiri háttar fjárveit-
inga, sem tilgreindar eru i einu
lagi í fjárlögum.
Á fundi neðri deildar í gær
kom frumvarpið til umræðu, og
fylgdi Jón Pálmason því úr hlaði.
Sagði hann m. a.:
Aukið eftirlit
Þetta frumvarp er flutt í sam-
ráði við flokk minn, Sjálfstæðis-
flokkinn.
Tilgangur frumvarpsins er í að-
alatriðum skýrður í greinargerð.
Aðaltilgangurinn er sá, að slá
því föstu enn betur en verið hef-
ur, að fjárveitingavaldið er hjá
Alþingi, en ekki hjá ríkisstjórn
eða ríkisstofnunum.
í raun og veru er þessu slegið
föstu í sjálfri stjórnarskránni, en
frá því hefur vexúð brugðið mjög
mikið á undanförnum árum og
fyrirmæli Alþingis í mörgum til-
fellum að litlu höfð hjá þeim,
sem ráðið hafa.
Það er augljóst mál, að ekki er
fengin vissa fyrir því, að ekki sé
eytt of miklu fé hjá ríkinu og
stofnunum þess, þótt þetta frum-
varp sé samþykkt. En mælzt 'er
til þess, að betri trygging heldur
en verið.hefur fáist fyrir því, að
öll fjárútlát, öll lán, allar ábyrgð-
ir o. s. frv., séu ákveðnar af Al-
þingi sjálfu, en ekki af þeim sem
með framkvæmdavaldið fara.
Ef menn á annað borð vilja, að
haft sé eftirlit með því af hálfu
Alþingis, er það ekki neitt vafa-
atriði, frá mínu sjónax-miði, að
þeir menn, sem það eftirlit eiga
að hafa, verða að vera kosnir af
Alþiixgi sjálfu.
Yfirskoðunarmennirnir
Hins vegar gefur að skilja, að
það getur orkað tvímælis, hvort
rétt sé, að það séu yfirskoðunar-
menn ríkisreikninganna eða ein-
hvei'jir aðrir menn, sem hafa
þetta eftirlit með höndum. Það
getur verið atriði, sem kemur til
greina að athuga, hvort heppi-
legra þykir að það séu þessir
menn, sem hafa þetta eftirlit,
ellegar að það séu kosnir aðrir
menn til þeirra starfa.
Yfirskoðunai-menn ríkisreikn-
inga hafa haft það starf sam-
kvæmt 43. gr. stjórnarskrárinnar
að yfirfara reikninga ríkisins.
Þeir gera það eftir á, þegar hin
umboðslega endurskoðun hefur
farið fram. Heynslan hefur sann-
að, að þó að þeir geri athuga-
semdir út af eyðslu umfram fjár-
laga og annað slíkt, þá hefur
ekki verið tekið tillit til þess eins
og ætlazt er til og vera ber.
Ég hygg, að ekki myndi það
oftar koma fyrir, ef þétta frv.
yrði samþykkt sem varð fyrr á
þessu þingi, að fjárlög voru hesp-
uð af á fáum dögum og tiltölu-
lega athugunarlítið hjá því sem
oft hefur áður verið.
Ef á að setja strangari skorður
við því, að ríkisstjórnin eyði
utan fjárlaga stórum upphæðum,
þá mundi eðlilega fyrsta afleið-
ing af því verða sú, að Alþingi
leggi í það meiri vinnu og athug-
aði það nánar, að fjárlögin væru
í sami-æmi við það sem alveg
væri óhjákvæmilegt að fram-
kvæma.
Eftirlit í öðrum löndum
Eins og fram er tekið í gi-einar-
gerð fyrir þessu frv., þá hefur
verið gerð fyrirspurn um það,
hvernig þessu er háttað í okkar
nágrannalöndum og tiltekin þrjú
lönd, Bretland, Bandaríkin og
Danmörk.
í Bretlandi er þessu þannig
varið, að þar eru starfandi marg-
ar nefndir, sem eru til eftirlits
með því að fyrirmælum þingsins
á fjármálasviöinu sé fylgt. Er það
viss flokkur af málefnum, sem
heyrir undir hverja nefnd til eft-
irlits. Reglan er sú, að þar í landi
er ekki heimilt að ríkisstjórnin
greiði neitt umfram það, sem fjár
lögin ákveða, umfram það sem
þessar eftirlitsnefndir sam-
þykkja.
í Danmörku er þetta nokkuð
mikið á annan veg og eðlilegt
að svo sé, því að þar er það
fjárveitinganefnd þingsins, sem
hefur þetta eftirlit. Ástandið þar
er þannig, að nefndin starfar allt
árið. Þess vegna getur ríkisstjórn
in eða þeir, sem með fjármálin
fara, borið hvert það mál undir
nefndina, sem óskað er eftir, að
greitt sé til umfram það sem fjár
lögin ákveða. Þess vegna er það
þannig, að það er ekki nein heim
ild til þess hjá Dönum að greiða
fé eða taka ákvarðanir um fjár-
útlán nema því aðeins að fjvn
þingsins samþykki það.
I Bandai'íkjunum er þetta tölu-
vert mikið á annan veg. Þar er
það að visu fjöldi starfsmanna,
sem hefur eftirlitið með höndum,
en þó einn maður aðallega fastur
embættismaður, sem kosinn er
en þó einn maður aðallega, fastur
til 15 ára. Það á að vera lxans
verksvið og hans undirmanna og
starfsmanna að hafa eftirlit með
því, að fjármálastjórnin eyði
ekki umfram það sem fjárlög
eða önnur lög hafa ákveðið.
Stefnir í rétta átt
Eysteinn Jónsson: Það er eðli-
legt, að leitað sé að leiðum til að
minnka hinar hvimleiðu umfram-
greiðslur, og er sjálfsagt, að Al-
þingi fjalli hleypidómalaust um
þær tillögur, sem fram koma um
þetta efni.
Því er stundum haldið fram,
að Alþingi sé að missa hið raun-
verulega fjárveitingavald.' Af
þessu tilefni hef ég látið athuga
nokkuð rækilega ^járlög og ríkis-
reikningana síðan 1924. Allerfitt
er að finna öruggan samanburðar
grundvöll, en bezt mynd af þess-
um málum fæst með því að at-
huga rekstrarreikningana. Sé far-
ið eftir sjóðsyfirlitinu, þarf að
taka tillit til ýmissa viðskipta-
liða, sem gera myndina óskýrari.
Sé reiknað út, hve mikið útgjöld
á rekstrarreikningi eru lxærri en
á fjárlögum, kemur þetta út:
eins og skipaútgerðina eða vega-
viðhald eða greiða til hans fé um-
fram fjárlög. Þó að endurskoð-
endur yrðu kvaddir til, kæmust
þeir í sama vanda.
Þess eru og dæmi, að eyðslu-
ráðuneytin hafa stofnað til stór-
útgjalda 'án þess að hafa samráð
við fjármálaráðuneytið, og þrátt
fyrir eftirgangsmuni árum sam-
an hafa þau ekki fengizt til að
gera ýmsar kostnaðaráætlanir
eins fullkomlega úr garði og vera
þyi-fti. Verður því reyndin sú oft
á tíðum, að lögleg útgjöld eru of
lágt áætluð.
Loks er þess að geta, að vax-
andi dýrtíð í landinu hefur haft
sín áhrif og auk þess stórfelld
óhöpp.
Ef frumvarp þetta verður'sam-
þykkt, kynnu umframgreiðslur
að aukast, þar sem svo yrði e. t.
v. litið á, að Alþingi hafi með
lögum afsalað sér fjárveitinga-
valdinu í hendur ríkisstjórnarinn-
og yfirskoðunarmannanna,
sem yrðu eins konar yfirráðherr-
ar. Og ég álít það ennfremur
fjarstæðu, að yfirskoðunarmenn-
irnir hafi þetta starf með hönd-
um. Þeir eru settir til að vera
endui-skoðendur og verði starfs-
svið þeirra aukið, verður ekki
um neina að ræða til að hafa
eftirlit með þeim mikilvægu störf
um, sem ætlunin er að fela þeim.
Aðeins eftirlitsstörf
Jón Pálmason: Fjármálaráð-
herra talaði af hógværð um þetta
mál. Ýmislegt af því, sem fram
kom í ræðu hans, var rétt, en
annað miður rétt.
Frh á bls. 19.
SIAKSIEIMR
1924—1934: 31,48%
1935—1939: 13,64%
1940—1949: 55,5 %
1950—1956: 10,07%
(að meðalt.)
Lifla vinnusfofan í
nýjunt húsakynnum
HAFNARFIRÐI — Litla vinnu-
stofan tók til starfa í Hafnarfirði
árið 1954 og hafði aðsetur í einu
kjallaraherbergi að Brekkugötu
11. Annaðist vinnustofan við-
gerðir á hverskonar heimilistækj-
um og nýsmíði eftir því sem
ástæður leyfðu, svo sem hand-
riðasmíði. Brátt kom að því að
húsnæðið yrði of lítið og bjó
verkstæðið við alltof þröngan
húsakost um árabil eða þar til
25. febrúar s. 1. að það flutti í
eigin húsakynni á Flatahrauni við
Hafnarfjarðarveg. Smíði hússins
hófst fyrir ári síðan og er í því,
auk vinnustofunnar, íbúð eig-
anda. Yfirsmiður var Nikulás
Jónsson, innréttingu annaðist
Dröfn h.f., múrverk Einar Sig-
urðsson, raflögn Sigurjón Guð-
mundsson og geislahitun í gólfi
Rafn Jensson verkfræðingur.
Hús og raflögn teiknaði Ásgeir
Long.
Vinnustofan er röskir 70 ferm.
að flatarmáli og er, auk vinnu-
salar afgreiðsla, skrifstofa og
W.C. svo og geymslupláss í kjall-
ara. Þar sem öllu er fyrirbomið
á sem hagfelldastan hátt, váentir
vinnustofan þess að geta hraðað
afgreiðslu til muna við hin bættu
skilyrði og veitt hafnfirzkum
húsmæðrum, sem fyrr; fyrsta
flokks þjónustu, er á bjátar með
heimilisvélarnar. Eigandi Litlu
vinnustofunnar er Ásgeir Long,
vélstjóri.
Af þessu sést, að hér hefur þok-
uzt til hins betra á síðustu árum.
Samanburður sá, sem gerður er
í greinargerð þessa frumvarps
með því að taka niðurstöður fjár-
aukalaga, hefur ekki mikla þýð-
ingu. Þar eru með ýmsir við-
skiptaliðir, sem ekki skipta máli.
Astæður t<i umframgreiðslna
Ég vík þá nokkuð að ástæðun-
um fyrir því, að umframgreiðsl-
ur eru inntar af höndum.
Umframgreiðslui-nar eru margs
konar. Sumar eru lögboðnar, þó
að ekki sé gert ráð fyrir þeim í
fjárlögum.
Hinar eiginlegu umfram-
greiöslur eru nins vegar í því
fó’ xar, að rekstrarkostnaður
\ ar meiri en í fjárlögum er
tj iint. Slíkar greiðslur eru vit-
i en ja alltof miklar. Ráðherrarn-
ir, sem hlut eiga að máli, eru oft
settir í hinn mesta vanda í þessu
sambandi. Getur t. d. verið um
■' 7 að ræða að stöðva rekstur
Ingeborg prinsessa
Utför íngeLorg
prinsessu í dag
í DAG fer frarn í Stokkhólmi
jarðarför Ingeborg prinsessu, en
hún lézt s. 1. miðvikudag úr
hjartaslagi, 79 ára að aldri. Inge-
borg prinessa hefur verið mikils
metin meðal Dana og Svia.
Hún fæddist 1878 í Chai'lotten-
lund í Danmörku og var hún
dóttir Friðriks Danakrónprins,
sem síðar varð Friðrik VIII og
Lovísu konu hans, en hún var
dóttir Karls XV Svíakonungs.
Ingeborg var systir þeirra
Kristjáns konungs Dana og ís-
lendinga og Hákonar VII Noregs-
konungs.
í ágúst 1897 giftist Ingeborg
þriðja syni Óskars Svíakonungs,
Karli prinsi og hertoga af Vestur-
Gautlandi. Þau hjón voru vel
metin af Svíum og lifðu ham-
ingjusömu hjónabandi þar til
Karl prins dó níræður árið 1951.
Þau áttu einn son og þrjár dæt-
ur. Meðal dætranna voru Ástríð-
ur Belgíudrottning, sem giftist
Leopold • Belgíukonungi og
Martha krónprinsessa Noregs,
sem var gift Ólafi núverandi
Noregskonungi.
. Við útför Ingeborgar prinsessu
verða fimm konungar: Gústav
Adólf Svíakonungur, Friðrik
Danakonungur, Ólafur Noregs-
konungur, Baldvi* Belgíukon-
ungur og Leopold fyrrum kon-
ungur Belga.
Kreddufesta Gylfa
Sósíalistar á 19. öld héldu því
fram, að þjóðfélagsþróunin í
„auðvaldslöndunum" færi í þá
átt, að hinir riku yrðu æ ríkari
en hinir fátæku fátækari. Raun-
in hefur orðið öll önnur. llvar-
vetna í hinum frjálsa heimi hef-
ur efnahagsmuruurinn minnkað,
og þó sennilega hvergi meira en
á íslandi. Enn má þó sjá, að bók-
fróðir en veraldar-f jarlægir
I kreddumeistarar halda fram hin-
um gömlu kenningum marxista.
Dæmi þessa var í Alþýðublaðinu
.15. marz s. 1. Þar segir um ástand-
ið á Islandi á valdaárum Sjálf-
stæðismanna:
„Afleiðingin varð svo sí-
fellt vaxandi verðbólga, meiri
dýrtíð, minni króna og Iægra
kaup launastétta“.
Þessi orð eru mælt af full-
komnum ókunnugleika á kjörum
íslenzks almennings, enda fer
ekki f jarri að höfundur þeirra sé
persónugervingur þeirrar yfir-
stéttar, sem aðeins örfá dæmi erw
um á íslandi.
Hannes á horninu
svarar
Svo vill til, að á næstu síðu
þessa sama Alþýðublaðs gerir
Hannes á horninu upp sakirnar
við „einn af leiðtogum Alþýðu-
flokksins, sem var óánægður
með flest“. Ilannes segir þennan
leiðtoga að vísu farinn úr flokkn-
um, en andi hans er hinn sami
og mótar forystugreinina á næstu
síðu að framan. Hannes segir
m. a.:
„En það er ekki hægt að ganga
framhjá þeirri staðreynd, að
þjóðfélagið hefur breytzt stór-
kostlega. Svo gagngerðum breyt-
ingum hefur það tekið, að slíks
eru engin dæmi um þjóðfélag á
svo stuttum tíma.“--------
„Við skulum taka aðeins eitt
dæmi: Árið 1930, eða um líkt
leyti og hafizt var fyrst handa
um byggingu verkamannabú-
staða, dreymdi verkamenn, bif-
reiðastjóra, sjómenn og annað
lágtekjufólk alls ekki um það, að
þeir gætu nokkurn tíma eignazt
íbúð. Þeir hírðust í einu her-
bergi og hálfu eldhúsi o. s. frv.
Leigðu þetta hjá öðrurn.
Hvernig er þetta nú?
Fullyrt er, að 13.600 íbúðareig-
endur séu í Reyltjavík. Venju-
lega er miðað við fimm manna
f jölskyldur í skýrslum, og þá læt-
ur nærri að allir fjölskyldufeður
eigi íbúð. Svo er þó ekki, því að
nokkrir menn eiga nokkrar íbúð-
ir og lcigja þær, en sannleikur-
I inn er sá, að þessir menn eru ekki
margir. Einn mað>ur mun þó eiga
um 25 ibúðir, og er hann víst
stærsti ibúðaeigandinn, nokkrir
menn eiga tvö til þrjú liús með
tiltölulega fáum íbúðum.“ — —.
„Þak yfir höfuðið er aðalatrið-
ið i lifi allra manna. Aðstaða
manns, sem á þak yfir liöfuðið,
jafnvel þó að hann standi í basli
! með afborganir, er allt önnur en
hins, sem leigir og veit aklrei hve
lengi hann fær að halda ibúðinni,
— Hugsunarháttur fólksins gjör-
breytist við breyttar aðstæður.
Öryggislíuis maður hugsar allt
öðru ví-i en sá, sem býr við
öryggi. .' Lvinna og íbúð færir
mönnunuin öryggi. Atvinnuleysi
og íbúðarskortur færir fólkinu
öryggisleysi.
Það er fásinna að viðurkcnna
ekki staðreyndir. Það er út í
hött að fylgjast ekki með tím-
anum, livort sem um er að ræða
einstaklinga, félög eða flokka.
íslenzkt þjóðfélag hefur gjör-
breytzt" — og breytingarnar urðu
einmitt á þeim árum þegar Sjálf-
stæðismenn höfðu mest áhrif í
stjórnmálunum.
AMt er þetta rétt hjá Hannesi.